| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
੧੫-੧੬. ਭવ-વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ
15-16. Bhava-vibhavadiṭṭhiniddeso
੧੪੮. ਓਲੀਯਨਾਭਿਨਿવੇਸੋ ਭવਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਤਿਧਾવਨਾਭਿਨਿવੇਸੋ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਸ੍ਸਾਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਕਤਿ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਕਤਿ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ? ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વੀਸਤਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਕਤਿ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਕਤਿ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ…ਪੇ॰… ਲੋਕવਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਟ੍ਠਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਕਤਿ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਕਤਿ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ?
148. Olīyanābhiniveso bhavadiṭṭhi. Atidhāvanābhiniveso vibhavadiṭṭhi. Assādadiṭṭhiyā pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo, kati vibhavadiṭṭhiyo? Attānudiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo kati vibhavadiṭṭhiyo…pe… lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo kati vibhavadiṭṭhiyo?
ਅਸ੍ਸਾਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਿਯਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸਿਯਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વੀਸਤਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਪਨ੍ਨਰਸ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਪਞ੍ਚ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વੀਸਤਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਪਨ੍ਨਰਸ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਪਞ੍ਚ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਸਕ੍ਕਾਯવਤ੍ਥੁਕਾਯ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਨ੍ਨਰਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਸਕ੍ਕਾਯવਤ੍ਥੁਕਾਯ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ।
Assādadiṭṭhiyā pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. Attānudiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo. Micchādiṭṭhiyā dasahi ākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. Sakkāyadiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo. Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā pannarasahi ākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo.
‘‘ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ – ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ‘‘ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ – ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ । ‘‘ਅਨ੍ਤવਾ ਲੋਕੋ’’ਤਿ – ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਿਯਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸਿਯਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ‘‘ਅਨਨ੍ਤવਾ ਲੋਕੋ’’ਤਿ – ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਿਯਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸਿਯਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ‘‘ਤਂ ਜੀવਂ ਤਂ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ – ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਜੀવਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ – ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ‘‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ – ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ‘‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ – ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ‘‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ – ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਿਯਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸਿਯਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ‘‘ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ – ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਿਯਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸਿਯਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ।
‘‘Sassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. ‘‘Asassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo . ‘‘Antavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. ‘‘Anantavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. ‘‘Taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. ‘‘Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. ‘‘Hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. ‘‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. ‘‘Hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.
ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਿਯਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸਿਯਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਰੀਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਿਯਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸਿਯਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਸਞ੍ਞੋਜਨਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਿਯਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸਿਯਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਅਹਨ੍ਤਿ – ਮਾਨવਿਨਿਬਨ੍ਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਮਮਨ੍ਤਿ – ਮਾਨવਿਨਿਬਨ੍ਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਅਤ੍ਤવਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વੀਸਤਿਯਾ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਪਨ੍ਨਰਸ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਪਞ੍ਚ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਲੋਕવਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਟ੍ਠਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਸਿਯਾ ਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਸਿਯਾ વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ।
Pubbantānudiṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. Aparantānudiṭṭhiyā catucattārīsāya ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. Saññojanikāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo. Ahanti – mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo. Mamanti – mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo. Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo. Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.
ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਅਸ੍ਸਾਦਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਸਞ੍ਞੋਜਨਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਅਤ੍ਤવਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ।
Sabbāva tā diṭṭhiyo assādadiṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo attānudiṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo micchādiṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo sakkāyadiṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo antaggāhikā diṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo saññojanikā diṭṭhiyo. Sabbāva tā diṭṭhiyo attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhiyo.
ਭવਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ વਿਭવਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ, ਏਤਂ ਦ੍વਯਂ ਤਕ੍ਕਿਕਾ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਸੇ।
Bhavañca diṭṭhiṃ vibhavañca diṭṭhiṃ, etaṃ dvayaṃ takkikā nissitāse;
ਤੇਸਂ ਨਿਰੋਧਮ੍ਹਿ ਨ ਹਤ੍ਥਿ ਞਾਣਂ, ਯਤ੍ਥਾਯਂ ਲੋਕੋ વਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞੀਤਿ॥
Tesaṃ nirodhamhi na hatthi ñāṇaṃ, yatthāyaṃ loko viparītasaññīti.
੧੪੯. ‘‘ਦ੍વੀਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿਟ੍ਠਿਗਤੇਹਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਓਲੀਯਨ੍ਤਿ 1 ਏਕੇ, ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਏਕੇ; ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਓਲੀਯਨ੍ਤਿ ਏਕੇ? ਭવਾਰਾਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਭવਰਤਾ ਭવਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ। ਤੇਸਂ ਭવਨਿਰੋਧਾਯ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਓਲੀਯਨ੍ਤਿ ਏਕੇ।
149. ‘‘Dvīhi, bhikkhave, diṭṭhigatehi pariyuṭṭhitā devamanussā olīyanti 2 eke, atidhāvanti eke; cakkhumanto ca passanti. Kathañca, bhikkhave, olīyanti eke? Bhavārāmā, bhikkhave, devamanussā bhavaratā bhavasammuditā. Tesaṃ bhavanirodhāya dhamme desiyamāne cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati nādhimuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, olīyanti eke.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਏਕੇ? ਭવੇਨੇવ ਖੋ ਪਨੇਕੇ ਅਟ੍ਟੀਯਮਾਨਾ 3 ਹਰਾਯਮਾਨਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨਾ વਿਭવਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਯਤੋ ਕਿਰ, ਭੋ, ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ, ਏਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਏਤਂ ਪਣੀਤਂ ਏਤਂ ਯਾਥਾવਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਏਕੇ।
‘‘Kathañca , bhikkhave, atidhāvanti eke? Bhaveneva kho paneke aṭṭīyamānā 4 harāyamānā jigucchamānā vibhavaṃ abhinandanti – ‘‘yato kira, bho, ayaṃ attā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ucchijjati vinassati na hoti paraṃ maraṇā, etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ etaṃ yāthāvanti. Evaṃ kho, bhikkhave, atidhāvanti eke.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਭੂਤਂ ਭੂਤਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਭੂਤਂ ਭੂਤਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ਭੂਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, cakkhumanto ca passanti? Idha, bhikkhave, bhikkhu bhūtaṃ bhūtato passati. Bhūtaṃ bhūtato disvā bhūtassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, cakkhumanto ca passanti.
ਯਥਾਭੂਤੇਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਭવਤਣ੍ਹਾ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ॥
Yathābhūtedhimuccati, bhavataṇhā parikkhayā.
‘‘ਸ વੇ ਭੂਤਪਰਿਞ੍ਞਾਤੋ, વੀਤਤਣ੍ਹੋ ਭવਾਭવੇ।
‘‘Sa ve bhūtapariññāto, vītataṇho bhavābhave;
ਭੂਤਸ੍ਸ વਿਭવਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਾਗਚ੍ਛਤਿ ਪੁਨਬ੍ਭવ’’ਨ੍ਤਿ॥
Bhūtassa vibhavā bhikkhu, nāgacchati punabbhava’’nti.
੧੫੦. ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ વਿਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠੀ, ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠੀ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ વਿਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠੀ? ਤਿਤ੍ਥਿਯੋ ਚ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੋ ਚ, ਯੋ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ વਿਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠੀ।
150. Tayo puggalā vipannadiṭṭhī, tayo puggalā sampannadiṭṭhī. Katame tayo puggalā vipannadiṭṭhī? Titthiyo ca, titthiyasāvako ca, yo ca micchādiṭṭhiko – ime tayo puggalā vipannadiṭṭhī.
ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠੀ? ਤਥਾਗਤੋ ਚ, ਤਥਾਗਤਸਾવਕੋ ਚ, ਯੋ ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ – ਇਮੇ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠੀ।
Katame tayo puggalā sampannadiṭṭhī? Tathāgato ca, tathāgatasāvako ca, yo ca sammādiṭṭhiko – ime tayo puggalā sampannadiṭṭhī.
‘‘ਕੋਧਨੋ ਉਪਨਾਹੀ ਚ, ਪਾਪਮਕ੍ਖੀ ਚ ਯੋ ਨਰੋ।
‘‘Kodhano upanāhī ca, pāpamakkhī ca yo naro;
ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿ ਮੇਧਾવੀ, ਤਂ ਜਞ੍ਞਾ ਅਰਿਯੋ ਇਤੀਤਿ॥
Sampannadiṭṭhi medhāvī, taṃ jaññā ariyo itīti.
ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ? ਏਤਂ ਮਮਾਤਿ – વਿਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿ। ਏਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ – વਿਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿ। ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਤਿ – વਿਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿ। ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ।
Tisso vipannadiṭṭhiyo, tisso sampannadiṭṭhiyo. Katamā tisso vipannadiṭṭhiyo? Etaṃ mamāti – vipannadiṭṭhi. Esohamasmīti – vipannadiṭṭhi. Eso me attāti – vipannadiṭṭhi. Imā tisso vipannadiṭṭhiyo.
ਕਤਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ? ਨੇਤਂ ਮਮਾਤਿ – ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿ। ਨੇਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ – ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿ। ਨ ਮੇਸੋ ਅਤ੍ਤਾਤਿ – ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿ। ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਯੋ।
Katamā tisso sampannadiṭṭhiyo? Netaṃ mamāti – sampannadiṭṭhi. Nesohamasmīti – sampannadiṭṭhi. Na meso attāti – sampannadiṭṭhi. Imā tisso sampannadiṭṭhiyo.
ਏਤਂ ਮਮਾਤਿ – ਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਕਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਕਤਮਨ੍ਤਾਨੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ? ਏਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ – ਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਕਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਕਤਮਨ੍ਤਾਨੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ? ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਤਿ – ਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਕਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ, ਕਤਮਨ੍ਤਾਨੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ?
Etaṃ mamāti – kā diṭṭhi, kati diṭṭhiyo, katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo? Esohamasmīti – kā diṭṭhi, kati diṭṭhiyo, katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo? Eso me attāti – kā diṭṭhi, kati diṭṭhiyo, katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo?
ਏਤਂ ਮਮਾਤਿ – ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏਸੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ – ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਰੀਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਅਪਰਨ੍ਤਾਨੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਤਿ – વੀਸਤਿવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿ। વੀਸਤਿવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ। ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮੁਖਾਨਿ 11 ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ। ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਪਰਨ੍ਤਾਨੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ।
Etaṃ mamāti – pubbantānudiṭṭhi. Aṭṭhārasa diṭṭhiyo. Pubbantānuggahitā tā diṭṭhiyo. Esohamasmīti – aparantānudiṭṭhi. Catucattārīsaṃ diṭṭhiyo. Aparantānuggahitā tā diṭṭhiyo. Esome attāti – vīsativatthukā attānudiṭṭhi. Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi. Sakkāyadiṭṭhippamukhāni 12 dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni. Pubbantāparantānuggahitā tā diṭṭhiyo.
੧੫੧. ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਯਿ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਤੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ ਨਿਟ੍ਠਾ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ વਿਹਾਯ ਨਿਟ੍ਠਾ। ਕਤਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ ਨਿਟ੍ਠਾ? ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਸ੍ਸ, ਕੋਲਂਕੋਲਸ੍ਸ, ਏਕਬੀਜਿਸ੍ਸ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ, ਯੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਰਹਾ – ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ ਨਿਟ੍ਠਾ।
151. ‘‘Ye keci, bhikkhave, mayi niṭṭhaṃ gatā, sabbe te diṭṭhisampannā. Tesaṃ diṭṭhisampannānaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā, pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā. Katamesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā? Sattakkhattuparamassa, kolaṃkolassa, ekabījissa, sakadāgāmissa, yo ca diṭṭheva dhamme arahā – imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā.
‘‘ਕਤਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ વਿਹਾਯ ਨਿਟ੍ਠਾ? ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸ, ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸ, ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸ, ਉਦ੍ਧਂਸੋਤਸ੍ਸ, ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮਿਨੋ – ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ વਿਹਾਯ ਨਿਟ੍ਠਾ।
‘‘Katamesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā? Antarāparinibbāyissa, upahaccaparinibbāyissa, asaṅkhāraparinibbāyissa, sasaṅkhāraparinibbāyissa, uddhaṃsotassa, akaniṭṭhagāmino – imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਯਿ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਤੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ ਨਿਟ੍ਠਾ, ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ વਿਹਾਯ ਨਿਟ੍ਠਾ।
‘‘Ye keci, bhikkhave, mayi niṭṭhaṃ gatā, sabbe te diṭṭhisampannā. Tesaṃ diṭṭhisampannānaṃ imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā, imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਯਿ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ। ਤੇਸਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ ਨਿਟ੍ਠਾ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ વਿਹਾਯ ਨਿਟ੍ਠਾ। ਕਤਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ ਨਿਟ੍ਠਾ? ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਸ੍ਸ , ਕੋਲਂਕੋਲਸ੍ਸ, ਏਕਬੀਜਿਸ੍ਸ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ, ਯੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਰਹਾ – ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ ਨਿਟ੍ਠਾ।
‘‘Ye keci, bhikkhave, mayi aveccappasannā, sabbe te sotāpannā. Tesaṃ sotāpannānaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā, pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā. Katamesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā? Sattakkhattuparamassa , kolaṃkolassa, ekabījissa, sakadāgāmissa, yo ca diṭṭheva dhamme arahā – imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā.
‘‘ਕਤਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ વਿਹਾਯ ਨਿਟ੍ਠਾ? ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸ, ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸ, ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸ, ਉਦ੍ਧਂਸੋਤਸ੍ਸ, ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮਿਨੋ – ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ વਿਹਾਯ ਨਿਟ੍ਠਾ।
‘‘Katamesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā? Antarāparinibbāyissa, upahaccaparinibbāyissa, asaṅkhāraparinibbāyissa, sasaṅkhāraparinibbāyissa, uddhaṃsotassa, akaniṭṭhagāmino – imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਯਿ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ। ਤੇਸਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ ਨਿਟ੍ਠਾ। ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਧ વਿਹਾਯ ਨਿਟ੍ਠਾਤਿ’’।
‘‘Ye keci, bhikkhave, mayi aveccappasannā, sabbe te sotāpannā. Tesaṃ sotāpannānaṃ imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā. Imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhāti’’.
ਭવવਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਸੋਲ਼ਸਮੋ।
Bhavavibhavadiṭṭhiniddeso soḷasamo.
ਦਿਟ੍ਠਿਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Diṭṭhikathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ੧੫-੧੬. ਭવવਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 15-16. Bhavavibhavadiṭṭhiniddesavaṇṇanā
