| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
९. झानसंयुत्तं
9. Jhānasaṃyuttaṃ
१. गङ्गापेय्यालवग्गो
1. Gaṅgāpeyyālavaggo
१-१२. झानादिसुत्तद्वादसकं
1-12. Jhānādisuttadvādasakaṃ
९२३-९३४. सावत्थिनिदानं ‘‘चत्तारो मे, भिक्खवे, झाना। कतमे चत्तारो? इध, भिक्खवे, भिक्खु विविच्चेव कामेहि विविच्च अकुसलेहि धम्मेहि सवितक्कं सविचारं विवेकजं पीतिसुखं पठमं झानं उपसम्पज्ज विहरति। वितक्कविचारानं वूपसमा अज्झत्तं सम्पसादनं चेतसो एकोदिभावं अवितक्कं अविचारं समाधिजं पीतिसुखं दुतियं झानं उपसम्पज्ज विहरति। पीतिया च विरागा उपेक्खको च विहरति सतो च सम्पजानो सुखञ्च कायेन पटिसंवेदेति, यं तं अरिया आचिक्खन्ति – ‘उपेक्खको सतिमा सुखविहारी’ति ततियं झानं उपसम्पज्ज विहरति। सुखस्स च पहाना दुक्खस्स च पहाना पुब्बेव सोमनस्सदोमनस्सानं अत्थङ्गमा अदुक्खमसुखं उपेक्खासतिपारिसुद्धिं चतुत्थं झानं उपसम्पज्ज विहरति। इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो झाना’’ति।
923-934. Sāvatthinidānaṃ ‘‘cattāro me, bhikkhave, jhānā. Katame cattāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ime kho, bhikkhave, cattāro jhānā’’ti.
‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, गङ्गा नदी पाचीननिन्ना पाचीनपोणा पाचीनपब्भारा; एवमेव खो, भिक्खवे, भिक्खु चत्तारो झाने भावेन्तो चत्तारो झाने बहुलीकरोन्तो निब्बाननिन्नो होति निब्बानपोणो निब्बानपब्भारो। कथञ्च, भिक्खवे, भिक्खु चत्तारो झाने भावेन्तो चत्तारो झाने बहुलीकरोन्तो निब्बाननिन्नो होति निब्बानपोणो निब्बानपब्भारो? इध, भिक्खवे, भिक्खु विविच्चेव कामेहि विविच्च अकुसलेहि धम्मेहि सवितक्कं सविचारं विवेकजं पीतिसुखं पठमं झानं उपसम्पज्ज विहरति। वितक्कविचारानं वूपसमा…पे॰… दुतियं झानं…पे॰… ततियं झानं…पे॰… चतुत्थं झानं उपसम्पज्ज विहरति। एवं खो, भिक्खवे, भिक्खु चत्तारो झाने भावेन्तो चत्तारो झाने बहुलीकरोन्तो निब्बाननिन्नो होति निब्बानपोणो निब्बानपब्भारो’’ति। द्वादसमं।
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu cattāro jhāne bhāvento cattāro jhāne bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu cattāro jhāne bhāvento cattāro jhāne bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu cattāro jhāne bhāvento cattāro jhāne bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro’’ti. Dvādasamaṃ.
गङ्गापेय्यालवग्गो पठमो।
Gaṅgāpeyyālavaggo paṭhamo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
छ पाचीनतो निन्ना, छ निन्ना च समुद्दतो।
Cha pācīnato ninnā, cha ninnā ca samuddato;
द्वेते छ द्वादस होन्ति, वग्गो तेन पवुच्चतीति॥
Dvete cha dvādasa honti, vaggo tena pavuccatīti.
अप्पमादवग्गो वित्थारेतब्बो।
Appamādavaggo vitthāretabbo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
तथागतं पदं कूटं, मूलं सारो च वस्सिकं।
Tathāgataṃ padaṃ kūṭaṃ, mūlaṃ sāro ca vassikaṃ;
राजा चन्दिमसूरिया, वत्थेन दसमं पदन्ति॥
Rājā candimasūriyā, vatthena dasamaṃ padanti.
बलकरणीयवग्गो वित्थारेतब्बो।
Balakaraṇīyavaggo vitthāretabbo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
बलं बीजञ्च नागो च, रुक्खो कुम्भेन सूकिया।
Balaṃ bījañca nāgo ca, rukkho kumbhena sūkiyā;
आकासेन च द्वे मेघा, नावा आगन्तुका नदीति॥
Ākāsena ca dve meghā, nāvā āgantukā nadīti.
एसनावग्गो वित्थारेतब्बो।
Esanāvaggo vitthāretabbo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
एसना विधा आसवो, भवो च दुक्खता तिस्सो।
Esanā vidhā āsavo, bhavo ca dukkhatā tisso;
खिलं मलञ्च नीघो च, वेदना तण्हा तसिना चाति॥
Khilaṃ malañca nīgho ca, vedanā taṇhā tasinā cāti.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ९. झानसंयुत्तवण्णना • 9. Jhānasaṃyuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ९. झानसंयुत्तवण्णना • 9. Jhānasaṃyuttavaṇṇanā
