| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๙. ฌานสํยุตฺตํ
9. Jhānasaṃyuttaṃ
๑. คงฺคาเปยฺยาลวโคฺค
1. Gaṅgāpeyyālavaggo
๑-๑๒. ฌานาทิสุตฺตทฺวาทสกํ
1-12. Jhānādisuttadvādasakaṃ
๙๒๓-๙๓๔. สาวตฺถินิทานํ ‘‘จตฺตาโร เม, ภิกฺขเว, ฌานาฯ กตเม จตฺตาโร? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ วิวิเจฺจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธเมฺมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิชํ ปีติสุขํ ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ ปีติยา จ วิราคา อุเปกฺขโก จ วิหรติ สโต จ สมฺปชาโน สุขญฺจ กาเยน ปฎิสํเวเทติ, ยํ ตํ อริยา อาจิกฺขนฺติ – ‘อุเปกฺขโก สติมา สุขวิหารี’ติ ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ สุขสฺส จ ปหานา ทุกฺขสฺส จ ปหานา ปุเพฺพว โสมนสฺสโทมนสฺสานํ อตฺถงฺคมา อทุกฺขมสุขํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธิํ จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ฌานา’’ติฯ
923-934. Sāvatthinidānaṃ ‘‘cattāro me, bhikkhave, jhānā. Katame cattāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ime kho, bhikkhave, cattāro jhānā’’ti.
‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, คงฺคา นที ปาจีนนินฺนา ปาจีนโปณา ปาจีนปพฺภารา; เอวเมว โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จตฺตาโร ฌาเน ภาเวโนฺต จตฺตาโร ฌาเน พหุลีกโรโนฺต นิพฺพานนิโนฺน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโรฯ กถญฺจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จตฺตาโร ฌาเน ภาเวโนฺต จตฺตาโร ฌาเน พหุลีกโรโนฺต นิพฺพานนิโนฺน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโร? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ วิวิเจฺจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธเมฺมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา…เป.… ทุติยํ ฌานํ…เป.… ตติยํ ฌานํ…เป.… จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จตฺตาโร ฌาเน ภาเวโนฺต จตฺตาโร ฌาเน พหุลีกโรโนฺต นิพฺพานนิโนฺน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโร’’ติฯ ทฺวาทสมํฯ
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu cattāro jhāne bhāvento cattāro jhāne bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu cattāro jhāne bhāvento cattāro jhāne bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu cattāro jhāne bhāvento cattāro jhāne bahulīkaronto nibbānaninno hoti nibbānapoṇo nibbānapabbhāro’’ti. Dvādasamaṃ.
คงฺคาเปยฺยาลวโคฺค ปฐโมฯ
Gaṅgāpeyyālavaggo paṭhamo.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
ฉ ปาจีนโต นินฺนา, ฉ นินฺนา จ สมุทฺทโต;
Cha pācīnato ninnā, cha ninnā ca samuddato;
เทฺวเต ฉ ทฺวาทส โหนฺติ, วโคฺค เตน ปวุจฺจตีติฯ
Dvete cha dvādasa honti, vaggo tena pavuccatīti.
อปฺปมาทวโคฺค วิตฺถาเรตโพฺพฯ
Appamādavaggo vitthāretabbo.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
ตถาคตํ ปทํ กูฎํ, มูลํ สาโร จ วสฺสิกํ;
Tathāgataṃ padaṃ kūṭaṃ, mūlaṃ sāro ca vassikaṃ;
ราชา จนฺทิมสูริยา, วเตฺถน ทสมํ ปทนฺติฯ
Rājā candimasūriyā, vatthena dasamaṃ padanti.
พลกรณียวโคฺค วิตฺถาเรตโพฺพฯ
Balakaraṇīyavaggo vitthāretabbo.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
พลํ พีชญฺจ นาโค จ, รุโกฺข กุเมฺภน สูกิยา;
Balaṃ bījañca nāgo ca, rukkho kumbhena sūkiyā;
อากาเสน จ เทฺว เมฆา, นาวา อาคนฺตุกา นทีติฯ
Ākāsena ca dve meghā, nāvā āgantukā nadīti.
เอสนาวโคฺค วิตฺถาเรตโพฺพฯ
Esanāvaggo vitthāretabbo.
ตสฺสุทฺทานํ –
Tassuddānaṃ –
เอสนา วิธา อาสโว, ภโว จ ทุกฺขตา ติโสฺส;
Esanā vidhā āsavo, bhavo ca dukkhatā tisso;
ขิลํ มลญฺจ นีโฆ จ, เวทนา ตณฺหา ตสินา จาติฯ
Khilaṃ malañca nīgho ca, vedanā taṇhā tasinā cāti.
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๙. ฌานสํยุตฺตวณฺณนา • 9. Jhānasaṃyuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๙. ฌานสํยุตฺตวณฺณนา • 9. Jhānasaṃyuttavaṇṇanā
