| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi |
๓-๑. สาริปุตฺตเตฺถรอปทานํ
3-1. Sāriputtattheraapadānaṃ
อถ เถราปทานํ สุณาถ –
Atha therāpadānaṃ suṇātha –
๑๔๑.
141.
‘‘หิมวนฺตสฺส อวิทูเร, ลมฺพโก นาม ปพฺพโต;
‘‘Himavantassa avidūre, lambako nāma pabbato;
อสฺสโม สุกโต มยฺหํ, ปณฺณสาลา สุมาปิตาฯ
Assamo sukato mayhaṃ, paṇṇasālā sumāpitā.
๑๔๒.
142.
‘‘อุตฺตานกูลา นทิกา, สุปติตฺถา มโนรมา;
‘‘Uttānakūlā nadikā, supatitthā manoramā;
สุสุทฺธปุฬินากิณฺณา, อวิทูเร มมสฺสมํฯ
Susuddhapuḷinākiṇṇā, avidūre mamassamaṃ.
๑๔๓.
143.
‘‘อสกฺขรา อปพฺภารา, สาทุ อปฺปฎิคนฺธิกา;
‘‘Asakkharā apabbhārā, sādu appaṭigandhikā;
สนฺทตี นทิกา ตตฺถ, โสภยนฺตา มมสฺสมํฯ
Sandatī nadikā tattha, sobhayantā mamassamaṃ.
๑๔๔.
144.
จรนฺติ นทิยา ตตฺถ, โสภยนฺตา มมสฺสมํฯ
Caranti nadiyā tattha, sobhayantā mamassamaṃ.
๑๔๕.
145.
๑๔๖.
146.
‘‘อุโภ กูเลสุ นทิยา, ปุปฺผิโน ผลิโน ทุมา;
‘‘Ubho kūlesu nadiyā, pupphino phalino dumā;
๑๔๗.
147.
ทิพฺพคนฺธา สมฺปวนฺติ, ปุปฺผิตา มม อสฺสเมฯ
Dibbagandhā sampavanti, pupphitā mama assame.
๑๔๘.
148.
ทิพฺพคนฺธา สมฺปวนฺติ, ปุปฺผิตา มม อสฺสเมฯ
Dibbagandhā sampavanti, pupphitā mama assame.
๑๔๙.
149.
‘‘อติมุตฺตา อโสกา จ, ภคินีมาลา จ ปุปฺผิตา;
‘‘Atimuttā asokā ca, bhaginīmālā ca pupphitā;
๑๕๐.
150.
ทิพฺพคนฺธํ สมฺปวนฺตา, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ
Dibbagandhaṃ sampavantā, sobhayanti mamassamaṃ.
๑๕๑.
151.
‘‘กณิการา กณฺณิกา จ, อสนา อชฺชุนา พหู;
‘‘Kaṇikārā kaṇṇikā ca, asanā ajjunā bahū;
ทิพฺพคนฺธํ สมฺปวนฺตา, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ
Dibbagandhaṃ sampavantā, sobhayanti mamassamaṃ.
๑๕๒.
152.
‘‘ปุนฺนาคา คิริปุนฺนาคา, โกวิฬารา จ ปุปฺผิตา;
‘‘Punnāgā giripunnāgā, koviḷārā ca pupphitā;
ทิพฺพคนฺธํ สมฺปวนฺตา, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ
Dibbagandhaṃ sampavantā, sobhayanti mamassamaṃ.
๑๕๓.
153.
‘‘อุทฺธาลกา จ กุฎชา, กทมฺพา วกุลา พหู;
‘‘Uddhālakā ca kuṭajā, kadambā vakulā bahū;
ทิพฺพคนฺธํ สมฺปวนฺตา, โสภยนฺติ มมสฺสมํฯ
Dibbagandhaṃ sampavantā, sobhayanti mamassamaṃ.
๑๕๔.
154.
‘‘อาฬกา อิสิมุคฺคา จ, กทลิมาตุลุงฺคิโย;
‘‘Āḷakā isimuggā ca, kadalimātuluṅgiyo;
คโนฺธทเกน สํวฑฺฒา, ผลานิ ธารยนฺติ เตฯ
Gandhodakena saṃvaḍḍhā, phalāni dhārayanti te.
๑๕๕.
155.
‘‘อเญฺญ ปุปฺผนฺติ ปทุมา, อเญฺญ ชายนฺติ เกสรี;
‘‘Aññe pupphanti padumā, aññe jāyanti kesarī;
อเญฺญ โอปุปฺผา ปทุมา, ปุปฺผิตา ตฬาเก ตทาฯ
Aññe opupphā padumā, pupphitā taḷāke tadā.
๑๕๖.
156.
‘‘คพฺภํ คณฺหนฺติ ปทุมา, นิทฺธาวนฺติ มุลาฬิโย;
‘‘Gabbhaṃ gaṇhanti padumā, niddhāvanti mulāḷiyo;
สิํฆาฎิปตฺตมากิณฺณา, โสภนฺติ ตฬาเก ตทาฯ
Siṃghāṭipattamākiṇṇā, sobhanti taḷāke tadā.
๑๕๗.
157.
‘‘นยิตา อมฺพคนฺธี จ, อุตฺตลี พนฺธุชีวกา;
‘‘Nayitā ambagandhī ca, uttalī bandhujīvakā;
ทิพฺพคนฺธา สมฺปวนฺติ, ปุปฺผิตา ตฬาเก ตทาฯ
Dibbagandhā sampavanti, pupphitā taḷāke tadā.
๑๕๘.
158.
‘‘ปาฐีนา ปาวุสา มจฺฉา, พลชา มุญฺชโรหิตา;
‘‘Pāṭhīnā pāvusā macchā, balajā muñjarohitā;
๑๕๙.
159.
‘‘กุมฺภีลา สุสุมารา จ, ตนฺติคาหา จ รกฺขสา;
‘‘Kumbhīlā susumārā ca, tantigāhā ca rakkhasā;
๑๖๐.
160.
‘‘ปาเรวตา รวิหํสา, จกฺกวากา นทีจรา;
‘‘Pārevatā ravihaṃsā, cakkavākā nadīcarā;
โกกิลา สุกสาฬิกา, อุปชีวนฺติ ตํ สรํฯ
Kokilā sukasāḷikā, upajīvanti taṃ saraṃ.
๑๖๑.
161.
‘‘กุกฺกุตฺถกา กุฬีรกา, วเน โปกฺขรสาตกา;
‘‘Kukkutthakā kuḷīrakā, vane pokkharasātakā;
ทินฺทิภา สุวโปตา จ, อุปชีวนฺติ ตํ สรํฯ
Dindibhā suvapotā ca, upajīvanti taṃ saraṃ.
๑๖๒.
162.
ปมฺปกา ชีวํชีวา จ, อุปชีวนฺติ ตํ สรํฯ
Pampakā jīvaṃjīvā ca, upajīvanti taṃ saraṃ.
๑๖๓.
163.
‘‘โกสิกา โปฎฺฐสีสา จ, กุรรา เสนกา พหู;
‘‘Kosikā poṭṭhasīsā ca, kurarā senakā bahū;
มหากาฬา จ สกุณา, อุปชีวนฺติ ตํ สรํฯ
Mahākāḷā ca sakuṇā, upajīvanti taṃ saraṃ.
๑๖๔.
164.
๑๖๕.
165.
‘‘สีหพฺยคฺฆา จ ทีปี จ, อจฺฉโกกตรจฺฉกา;
‘‘Sīhabyagghā ca dīpī ca, acchakokataracchakā;
ติธา ปภินฺนมาตงฺคา, อุปชีวนฺติ ตํ สรํฯ
Tidhā pabhinnamātaṅgā, upajīvanti taṃ saraṃ.
๑๖๖.
166.
‘‘กินฺนรา วานรา เจว, อโถปิ วนกมฺมิกา;
‘‘Kinnarā vānarā ceva, athopi vanakammikā;
เจตา จ ลุทฺทกา เจว, อุปชีวนฺติ ตํ สรํฯ
Cetā ca luddakā ceva, upajīvanti taṃ saraṃ.
๑๖๗.
167.
ธุวํ ผลานิ ธาเรนฺติ, อวิทูเร มมสฺสมํฯ
Dhuvaṃ phalāni dhārenti, avidūre mamassamaṃ.
๑๖๘.
168.
ธุวํ ผลานิ ธาเรนฺติ, อวิทูเร มมสฺสมํฯ
Dhuvaṃ phalāni dhārenti, avidūre mamassamaṃ.
๑๖๙.
169.
‘‘หรีตกา อามลกา, อมฺพชมฺพุวิภีตกา;
‘‘Harītakā āmalakā, ambajambuvibhītakā;
โกลา ภลฺลาตกา พิลฺลา, ผลานิ ธารยนฺติ เตฯ
Kolā bhallātakā billā, phalāni dhārayanti te.
๑๗๐.
170.
‘‘อาลุวา จ กฬมฺพา จ, พิฬาลีตกฺกฬานิ จ;
‘‘Āluvā ca kaḷambā ca, biḷālītakkaḷāni ca;
ชีวกา สุตกา เจว, พหุกา มม อสฺสเมฯ
Jīvakā sutakā ceva, bahukā mama assame.
๑๗๑.
171.
‘‘อสฺสมสฺสาวิทูรมฺหิ, ตฬากาสุํ สุนิมฺมิตา;
‘‘Assamassāvidūramhi, taḷākāsuṃ sunimmitā;
อโจฺฉทกา สีตชลา, สุปติตฺถา มโนรมาฯ
Acchodakā sītajalā, supatitthā manoramā.
๑๗๒.
172.
‘‘ปทุมุปฺปลสญฺฉนฺนา , ปุณฺฑรีกสมายุตา;
‘‘Padumuppalasañchannā , puṇḍarīkasamāyutā;
มนฺทาลเกหิ สญฺฉนฺนา, ทิพฺพคโนฺธ ปวายติฯ
Mandālakehi sañchannā, dibbagandho pavāyati.
๑๗๓.
173.
‘‘เอวํ สพฺพงฺคสมฺปเนฺน, ปุปฺผิเต ผลิเต วเน;
‘‘Evaṃ sabbaṅgasampanne, pupphite phalite vane;
สุกเต อสฺสเม รเมฺม, วิหรามิ อหํ ตทาฯ
Sukate assame ramme, viharāmi ahaṃ tadā.
๑๗๔.
174.
ปญฺจาภิญฺญาพลปฺปโตฺต, สุรุจิ นาม ตาปโสฯ
Pañcābhiññābalappatto, suruci nāma tāpaso.
๑๗๕.
175.
‘‘จตุวีสสหสฺสานิ, สิสฺสา มยฺหํ อุปฎฺฐหุ;
‘‘Catuvīsasahassāni, sissā mayhaṃ upaṭṭhahu;
สเพฺพว พฺราหฺมณา เอเต, ชาติมโนฺต ยสสฺสิโนฯ
Sabbeva brāhmaṇā ete, jātimanto yasassino.
๑๗๖.
176.
‘‘ลกฺขเณ อิติหาเส จ, สนิฆณฺฎุสเกฎุเภ;
‘‘Lakkhaṇe itihāse ca, sanighaṇṭusakeṭubhe;
ปทกา เวยฺยากรณา, สธเมฺม ปารมิํ คตาฯ
Padakā veyyākaraṇā, sadhamme pāramiṃ gatā.
๑๗๗.
177.
‘‘อุปฺปาเตสุ นิมิเตฺตสุ, ลกฺขเณสุ จ โกวิทา;
‘‘Uppātesu nimittesu, lakkhaṇesu ca kovidā;
ปถพฺยา ภูมนฺตลิเกฺข, มม สิสฺสา สุสิกฺขิตาฯ
Pathabyā bhūmantalikkhe, mama sissā susikkhitā.
๑๗๘.
178.
‘‘อปฺปิจฺฉา นิปกา เอเต, อปฺปาหารา อโลลุปา;
‘‘Appicchā nipakā ete, appāhārā alolupā;
ลาภาลาเภน สนฺตุฎฺฐา, ปริวาเรนฺติ มํ สทาฯ
Lābhālābhena santuṭṭhā, parivārenti maṃ sadā.
๑๗๙.
179.
‘‘ฌายี ฌานรตา ธีรา, สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
‘‘Jhāyī jhānaratā dhīrā, santacittā samāhitā;
อากิญฺจญฺญํ ปตฺถยนฺตา, ปริวาเรนฺติ มํ สทาฯ
Ākiñcaññaṃ patthayantā, parivārenti maṃ sadā.
๑๘๐.
180.
‘‘อภิญฺญาปารมิปฺปตฺตา, เปตฺติเก โคจเร รตา;
‘‘Abhiññāpāramippattā, pettike gocare ratā;
อนฺตลิกฺขจรา ธีรา, ปริวาเรนฺติ มํ สทาฯ
Antalikkhacarā dhīrā, parivārenti maṃ sadā.
๑๘๑.
181.
‘‘สํวุตา ฉสุ ทฺวาเรสุ, อเนชา รกฺขิตินฺทฺริยา;
‘‘Saṃvutā chasu dvāresu, anejā rakkhitindriyā;
อสํสฎฺฐา จ เต ธีรา, มม สิสฺสา ทุราสทาฯ
Asaṃsaṭṭhā ca te dhīrā, mama sissā durāsadā.
๑๘๒.
182.
‘‘ปลฺลเงฺกน นิสชฺชาย, ฐานจงฺกมเนน จ;
‘‘Pallaṅkena nisajjāya, ṭhānacaṅkamanena ca;
วีตินาเมนฺติ เต รตฺติํ, มม สิสฺสา ทุราสทาฯ
Vītināmenti te rattiṃ, mama sissā durāsadā.
๑๘๓.
183.
‘‘รชนีเย น รชฺชนฺติ, ทุสฺสนีเย น ทุสฺสเร;
‘‘Rajanīye na rajjanti, dussanīye na dussare;
โมหนีเย น มุยฺหนฺติ, มม สิสฺสา ทุราสทาฯ
Mohanīye na muyhanti, mama sissā durāsadā.
๑๘๔.
184.
‘‘อิทฺธิํ วีมํสมานา เต, วตฺตนฺติ นิจฺจกาลิกํ;
‘‘Iddhiṃ vīmaṃsamānā te, vattanti niccakālikaṃ;
๑๘๕.
185.
‘‘กีฬมานา จ เต สิสฺสา, กีฬนฺติ ฌานกีฬิตํ;
‘‘Kīḷamānā ca te sissā, kīḷanti jhānakīḷitaṃ;
ชมฺพุโต ผลมาเนนฺติ, มม สิสฺสา ทุราสทาฯ
Jambuto phalamānenti, mama sissā durāsadā.
๑๘๖.
186.
อเญฺญ จ อุตฺตรกุรุํ, เอสนาย ทุราสทาฯ
Aññe ca uttarakuruṃ, esanāya durāsadā.
๑๘๗.
187.
‘‘ปุรโต เปเสนฺติ ขาริํ, ปจฺฉโต จ วชนฺติ เต;
‘‘Purato pesenti khāriṃ, pacchato ca vajanti te;
จตุวีสสหเสฺสหิ, ฉาทิตํ โหติ อมฺพรํฯ
Catuvīsasahassehi, chāditaṃ hoti ambaraṃ.
๑๘๘.
188.
‘‘อคฺคิปากี อนคฺคี จ, ทโนฺตทุกฺขลิกาปิ จ;
‘‘Aggipākī anaggī ca, dantodukkhalikāpi ca;
อเสฺมน โกฎฺฎิตา เกจิ, ปวตฺตผลโภชนาฯ
Asmena koṭṭitā keci, pavattaphalabhojanā.
๑๘๙.
189.
‘‘อุทโกโรหณา เกจิ, สายํ ปาโต สุจีรตา;
‘‘Udakorohaṇā keci, sāyaṃ pāto sucīratā;
โตยาภิเสจนกรา, มม สิสฺสา ทุราสทาฯ
Toyābhisecanakarā, mama sissā durāsadā.
๑๙๐.
190.
‘‘ปรูฬฺหกจฺฉนขโลมา, ปงฺกทนฺตา รชสฺสิรา;
‘‘Parūḷhakacchanakhalomā, paṅkadantā rajassirā;
คนฺธิตา สีลคเนฺธน, มม สิสฺสา ทุราสทาฯ
Gandhitā sīlagandhena, mama sissā durāsadā.
๑๙๑.
191.
‘‘ปาโตว สนฺนิปติตฺวา, ชฎิลา อุคฺคตาปนา;
‘‘Pātova sannipatitvā, jaṭilā uggatāpanā;
ลาภาลาภํ ปกิเตฺตตฺวา, คจฺฉนฺติ อมฺพเร ตทาฯ
Lābhālābhaṃ pakittetvā, gacchanti ambare tadā.
๑๙๒.
192.
‘‘เอเตสํ ปกฺกมนฺตานํ, มหาสโทฺท ปวตฺตติ;
‘‘Etesaṃ pakkamantānaṃ, mahāsaddo pavattati;
อชินจมฺมสเทฺทน, มุทิตา โหนฺติ เทวตาฯ
Ajinacammasaddena, muditā honti devatā.
๑๙๓.
193.
‘‘ทิโสทิสํ ปกฺกมนฺติ, อนฺตลิกฺขจรา อิสี;
‘‘Disodisaṃ pakkamanti, antalikkhacarā isī;
สเก พเลนุปตฺถทฺธา, เต คจฺฉนฺติ ยทิจฺฉกํฯ
Sake balenupatthaddhā, te gacchanti yadicchakaṃ.
๑๙๔.
194.
‘‘ปถวีกมฺปกา เอเต, สเพฺพว นภจาริโน;
‘‘Pathavīkampakā ete, sabbeva nabhacārino;
อุคฺคเตชา ทุปฺปสหา, สาคโรว อโขภิยาฯ
Uggatejā duppasahā, sāgarova akhobhiyā.
๑๙๕.
195.
‘‘ฐานจงฺกมิโน เกจิ, เกจิ เนสชฺชิกา อิสี;
‘‘Ṭhānacaṅkamino keci, keci nesajjikā isī;
ปวตฺตโภชนา เกจิ, มม สิสฺสา ทุราสทาฯ
Pavattabhojanā keci, mama sissā durāsadā.
๑๙๖.
196.
‘‘เมตฺตาวิหาริโน เอเต, หิเตสี สพฺพปาณินํ;
‘‘Mettāvihārino ete, hitesī sabbapāṇinaṃ;
อนตฺตุกฺกํสกา สเพฺพ, น เต วเมฺภนฺติ กสฺสจิฯ
Anattukkaṃsakā sabbe, na te vambhenti kassaci.
๑๙๗.
197.
‘‘สีหราชาวสมฺภีตา, คชราชาว ถามวา;
‘‘Sīharājāvasambhītā, gajarājāva thāmavā;
ทุราสทา พฺยคฺฆาริว, อาคจฺฉนฺติ มมนฺติเกฯ
Durāsadā byagghāriva, āgacchanti mamantike.
๑๙๘.
198.
‘‘วิชฺชาธรา เทวตา จ, นาคคนฺธพฺพรกฺขสา;
‘‘Vijjādharā devatā ca, nāgagandhabbarakkhasā;
กุมฺภณฺฑา ทานวา ครุฬา, อุปชีวนฺติ ตํ สรํฯ
Kumbhaṇḍā dānavā garuḷā, upajīvanti taṃ saraṃ.
๑๙๙.
199.
‘‘เต ชฎาขาริภริตา, อชินุตฺตรวาสนา;
‘‘Te jaṭākhāribharitā, ajinuttaravāsanā;
อนฺตลิกฺขจรา สเพฺพ, อุปชีวนฺติ ตํ สรํฯ
Antalikkhacarā sabbe, upajīvanti taṃ saraṃ.
๒๐๐.
200.
จตุพฺพีสสหสฺสานํ, ขิปิตสโทฺท น วิชฺชติฯ
Catubbīsasahassānaṃ, khipitasaddo na vijjati.
๒๐๑.
201.
‘‘ปาเท ปาทํ นิกฺขิปนฺตา, อปฺปสทฺทา สุสํวุตา;
‘‘Pāde pādaṃ nikkhipantā, appasaddā susaṃvutā;
๒๐๒.
202.
‘‘เตหิ สิเสฺสหิ ปริวุโต, สเนฺตหิ จ ตปสฺสิภิ;
‘‘Tehi sissehi parivuto, santehi ca tapassibhi;
วสามิ อสฺสเม ตตฺถ, ฌายี ฌานรโต อหํฯ
Vasāmi assame tattha, jhāyī jhānarato ahaṃ.
๒๐๓.
203.
‘‘อิสีนํ สีลคเนฺธน, ปุปฺผคเนฺธน จูภยํ;
‘‘Isīnaṃ sīlagandhena, pupphagandhena cūbhayaṃ;
ผลีนํ ผลคเนฺธน, คนฺธิโต โหติ อสฺสโมฯ
Phalīnaṃ phalagandhena, gandhito hoti assamo.
๒๐๔.
204.
‘‘รตฺตินฺทิวํ น ชานามิ, อรติ เม น วิชฺชติ;
‘‘Rattindivaṃ na jānāmi, arati me na vijjati;
สเก สิเสฺส โอวทโนฺต, ภิโยฺย หาสํ ลภามหํฯ
Sake sisse ovadanto, bhiyyo hāsaṃ labhāmahaṃ.
๒๐๕.
205.
‘‘ปุปฺผานํ ปุปฺผมานานํ, ผลานญฺจ วิปจฺจตํ;
‘‘Pupphānaṃ pupphamānānaṃ, phalānañca vipaccataṃ;
ทิพฺพคนฺธา ปวายนฺติ, โสภยนฺตา มมสฺสมํฯ
Dibbagandhā pavāyanti, sobhayantā mamassamaṃ.
๒๐๖.
206.
‘‘สมาธิมฺหา วุฎฺฐหิตฺวา, อาตาปี นิปโก อหํ;
‘‘Samādhimhā vuṭṭhahitvā, ātāpī nipako ahaṃ;
ขาริภารํ คเหตฺวาน, วนํ อโชฺฌคหิํ อหํฯ
Khāribhāraṃ gahetvāna, vanaṃ ajjhogahiṃ ahaṃ.
๒๐๗.
207.
‘‘อุปฺปาเต สุปิเน จาปิ, ลกฺขเณสุ สุสิกฺขิโต;
‘‘Uppāte supine cāpi, lakkhaṇesu susikkhito;
๒๐๘.
208.
‘‘อโนมทสฺสี ภควา, โลกเชโฎฺฐ นราสโภ;
‘‘Anomadassī bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho;
วิเวกกาโม สมฺพุโทฺธ, หิมวนฺตมุปาคมิฯ
Vivekakāmo sambuddho, himavantamupāgami.
๒๐๙.
209.
‘‘อโชฺฌคาเหตฺวา หิมวนฺตํ, อโคฺค การุณิโก มุนิ;
‘‘Ajjhogāhetvā himavantaṃ, aggo kāruṇiko muni;
ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวาน, นิสีทิ ปุริสุตฺตโมฯ
Pallaṅkaṃ ābhujitvāna, nisīdi purisuttamo.
๒๑๐.
210.
‘‘ตมทฺทสาหํ สมฺพุทฺธํ, สปฺปภาสํ มโนรมํ;
‘‘Tamaddasāhaṃ sambuddhaṃ, sappabhāsaṃ manoramaṃ;
อินฺทีวรํว ชลิตํ, อาทิตฺตํว หุตาสนํฯ
Indīvaraṃva jalitaṃ, ādittaṃva hutāsanaṃ.
๒๑๑.
211.
‘‘ชลนฺตํ ทีปรุกฺขํว, วิชฺชุตํ คคเณ ยถา;
‘‘Jalantaṃ dīparukkhaṃva, vijjutaṃ gagaṇe yathā;
สุผุลฺลํ สาลราชํว, อทฺทสํ โลกนายกํฯ
Suphullaṃ sālarājaṃva, addasaṃ lokanāyakaṃ.
๒๑๒.
212.
‘‘อยํ นาโค มหาวีโร, ทุกฺขสฺสนฺตกโร มุนิ;
‘‘Ayaṃ nāgo mahāvīro, dukkhassantakaro muni;
อิมํ ทสฺสนมาคมฺม, สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจเรฯ
Imaṃ dassanamāgamma, sabbadukkhā pamuccare.
๒๑๓.
213.
‘‘ทิสฺวานาหํ เทวเทวํ, ลกฺขณํ อุปธารยิํ;
‘‘Disvānāhaṃ devadevaṃ, lakkhaṇaṃ upadhārayiṃ;
พุโทฺธ นุ โข น วา พุโทฺธ, หนฺท ปสฺสามิ จกฺขุมํฯ
Buddho nu kho na vā buddho, handa passāmi cakkhumaṃ.
๒๑๔.
214.
‘‘สหสฺสารานิ จกฺกานิ, ทิสฺสนฺติ จรณุตฺตเม;
‘‘Sahassārāni cakkāni, dissanti caraṇuttame;
ลกฺขณานิสฺส ทิสฺวาน, นิฎฺฐํ คจฺฉิํ ตถาคเตฯ
Lakkhaṇānissa disvāna, niṭṭhaṃ gacchiṃ tathāgate.
๒๑๕.
215.
‘‘สมฺมชฺชนิํ คเหตฺวาน, สมฺมชฺชิตฺวานหํ ตทา;
‘‘Sammajjaniṃ gahetvāna, sammajjitvānahaṃ tadā;
อถ ปุเปฺผ สมาเนตฺวา, พุทฺธเสฎฺฐํ อปูชยิํฯ
Atha pupphe samānetvā, buddhaseṭṭhaṃ apūjayiṃ.
๒๑๖.
216.
‘‘ปูชยิตฺวาน ตํ พุทฺธํ, โอฆติณฺณมนาสวํ;
‘‘Pūjayitvāna taṃ buddhaṃ, oghatiṇṇamanāsavaṃ;
เอกํสํ อชินํ กตฺวา, นมสฺสิํ โลกนายกํฯ
Ekaṃsaṃ ajinaṃ katvā, namassiṃ lokanāyakaṃ.
๒๑๗.
217.
ตํ ญาณํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ
Taṃ ñāṇaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
๒๑๘.
218.
ตว ทสฺสนมาคมฺม, กงฺขาโสตํ ตรนฺติ เตฯ
Tava dassanamāgamma, kaṅkhāsotaṃ taranti te.
๒๑๙.
219.
‘‘‘ตุวํ สตฺถา จ เกตุ จ, ธโช ยูโป จ ปาณินํ;
‘‘‘Tuvaṃ satthā ca ketu ca, dhajo yūpo ca pāṇinaṃ;
๒๒๐.
220.
‘‘‘สกฺกา สมุเทฺท อุทกํ, ปเมตุํ อาฬฺหเกน วา;
‘‘‘Sakkā samudde udakaṃ, pametuṃ āḷhakena vā;
น เตฺวว ตว สพฺพญฺญุ, ญาณํ สกฺกา ปเมตเวฯ
Na tveva tava sabbaññu, ñāṇaṃ sakkā pametave.
๒๒๑.
221.
‘‘‘ธาเรตุํ ปถวิํ สกฺกา, ฐเปตฺวา ตุลมณฺฑเล;
‘‘‘Dhāretuṃ pathaviṃ sakkā, ṭhapetvā tulamaṇḍale;
น เตฺวว ตว สพฺพญฺญุ, ญาณํ สกฺกา ธเรตเวฯ
Na tveva tava sabbaññu, ñāṇaṃ sakkā dharetave.
๒๒๒.
222.
‘‘‘อากาโส มินิตุํ สกฺกา, รชฺชุยา องฺคุเลน วา;
‘‘‘Ākāso minituṃ sakkā, rajjuyā aṅgulena vā;
น เตฺวว ตว สพฺพญฺญุ, ญาณํ สกฺกา ปเมตเวฯ
Na tveva tava sabbaññu, ñāṇaṃ sakkā pametave.
๒๒๓.
223.
พุทฺธญาณํ อุปาทาย, อุปมาโต น ยุชฺชเรฯ
Buddhañāṇaṃ upādāya, upamāto na yujjare.
๒๒๔.
224.
‘‘‘สเทวกสฺส โลกสฺส, จิตฺตํ เยสํ ปวตฺตติ;
‘‘‘Sadevakassa lokassa, cittaṃ yesaṃ pavattati;
๒๒๕.
225.
‘‘‘เยน ญาเณน ปโตฺตสิ, เกวลํ โพธิมุตฺตมํ;
‘‘‘Yena ñāṇena pattosi, kevalaṃ bodhimuttamaṃ;
เตน ญาเณน สพฺพญฺญุ, มทฺทสี ปรติตฺถิเย’ฯ
Tena ñāṇena sabbaññu, maddasī paratitthiye’.
๒๒๖.
226.
‘‘อิมา คาถา ถวิตฺวาน, สุรุจิ นาม ตาปโส;
‘‘Imā gāthā thavitvāna, suruci nāma tāpaso;
อชินํ ปตฺถริตฺวาน, ปถวิยํ นิสีทิ โสฯ
Ajinaṃ pattharitvāna, pathaviyaṃ nisīdi so.
๒๒๗.
227.
‘‘จุลฺลาสีติสหสฺสานิ, อโชฺฌคาโฬฺห มหณฺณเว;
‘‘Cullāsītisahassāni, ajjhogāḷho mahaṇṇave;
อจฺจุคโต ตาวเทว, คิริราชา ปวุจฺจติฯ
Accugato tāvadeva, girirājā pavuccati.
๒๒๘.
228.
‘‘ตาว อจฺจุคฺคโต เนรุ, อายโต วิตฺถโต จ โส;
‘‘Tāva accuggato neru, āyato vitthato ca so;
๒๒๙.
229.
‘‘ลเกฺข ฐปิยมานมฺหิ, ปริกฺขยมคจฺฉถ;
‘‘Lakkhe ṭhapiyamānamhi, parikkhayamagacchatha;
น เตฺวว ตว สพฺพญฺญุ, ญาณํ สกฺกา ปเมตเวฯ
Na tveva tava sabbaññu, ñāṇaṃ sakkā pametave.
๒๓๐.
230.
‘‘สุขุมจฺฉิเกน ชาเลน, อุทกํ โย ปริกฺขิเป;
‘‘Sukhumacchikena jālena, udakaṃ yo parikkhipe;
เย เกจิ อุทเก ปาณา, อโนฺตชาลีกตา สิยุํฯ
Ye keci udake pāṇā, antojālīkatā siyuṃ.
๒๓๑.
231.
‘‘ตเถว หิ มหาวีร, เย เกจิ ปุถุติตฺถิยา;
‘‘Tatheva hi mahāvīra, ye keci puthutitthiyā;
๒๓๒.
232.
‘‘ตว สุเทฺธน ญาเณน, อนาวรณทสฺสินา;
‘‘Tava suddhena ñāṇena, anāvaraṇadassinā;
อโนฺตชาลีกตา เอเต, ญาณํ เต นาติวตฺตเรฯ
Antojālīkatā ete, ñāṇaṃ te nātivattare.
๒๓๓.
233.
‘‘ภควา ตมฺหิ สมเย, อโนมทสฺสี มหายโส;
‘‘Bhagavā tamhi samaye, anomadassī mahāyaso;
วุฎฺฐหิตฺวา สมาธิมฺหา, ทิสํ โอโลกยี ชิโนฯ
Vuṭṭhahitvā samādhimhā, disaṃ olokayī jino.
๒๓๔.
234.
‘‘อโนมทสฺสิมุนิโน, นิสโภ นาม สาวโก;
‘‘Anomadassimunino, nisabho nāma sāvako;
ปริวุโต สตสหเสฺสหิ, สนฺตจิเตฺตหิ ตาทิภิฯ
Parivuto satasahassehi, santacittehi tādibhi.
๒๓๕.
235.
‘‘ขีณาสเวหิ สุเทฺธหิ, ฉฬภิเญฺญหิ ฌายิภิ;
‘‘Khīṇāsavehi suddhehi, chaḷabhiññehi jhāyibhi;
จิตฺตมญฺญาย พุทฺธสฺส, อุเปสิ โลกนายกํฯ
Cittamaññāya buddhassa, upesi lokanāyakaṃ.
๒๓๖.
236.
‘‘อนฺตลิเกฺข ฐิตา ตตฺถ, ปทกฺขิณมกํสุ เต;
‘‘Antalikkhe ṭhitā tattha, padakkhiṇamakaṃsu te;
๒๓๗.
237.
‘‘อโนมทสฺสี ภควา, โลกเชโฎฺฐ นราสโภ;
‘‘Anomadassī bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho;
ภิกฺขุสเงฺฆ นิสิทิตฺวา, สิตํ ปาตุกรี ชิโนฯ
Bhikkhusaṅghe nisiditvā, sitaṃ pātukarī jino.
๒๓๘.
238.
‘‘วรุโณ นามุปฎฺฐาโก, อโนมทสฺสิสฺส สตฺถุโน;
‘‘Varuṇo nāmupaṭṭhāko, anomadassissa satthuno;
เอกํสํ จีวรํ กตฺวา, อปุจฺฉิ โลกนายกํฯ
Ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā, apucchi lokanāyakaṃ.
๒๓๙.
239.
‘‘‘โก นุ โข ภควา เหตุ, สิตกมฺมสฺส สตฺถุโน;
‘‘‘Ko nu kho bhagavā hetu, sitakammassa satthuno;
น หิ พุทฺธา อเหตูหิ, สิตํ ปาตุกโรนฺติ เต’ฯ
Na hi buddhā ahetūhi, sitaṃ pātukaronti te’.
๒๔๐.
240.
‘‘อโนมทสฺสี ภควา, โลกเชโฎฺฐ นราสโภ;
‘‘Anomadassī bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho;
ภิกฺขุมเชฺฌ นิสีทิตฺวา, อิมํ คาถํ อภาสถฯ
Bhikkhumajjhe nisīditvā, imaṃ gāthaṃ abhāsatha.
๒๔๑.
241.
‘‘‘โย มํ ปุเปฺผน ปูเชสิ, ญาณญฺจาปิ อนุตฺถวิ;
‘‘‘Yo maṃ pupphena pūjesi, ñāṇañcāpi anutthavi;
ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุโณถ มม ภาสโตฯ
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇotha mama bhāsato.
๒๔๒.
242.
‘‘‘พุทฺธสฺส คิรมญฺญาย, สเพฺพ เทวา สมาคตา;
‘‘‘Buddhassa giramaññāya, sabbe devā samāgatā;
สทฺธมฺมํ โสตุกามา เต, สมฺพุทฺธมุปสงฺกมุํฯ
Saddhammaṃ sotukāmā te, sambuddhamupasaṅkamuṃ.
๒๔๓.
243.
‘‘‘ทสสุ โลกธาตูสุ, เทวกายา มหิทฺธิกา;
‘‘‘Dasasu lokadhātūsu, devakāyā mahiddhikā;
สทฺธมฺมํ โสตุกามา เต, สมฺพุทฺธมุปสงฺกมุํฯ
Saddhammaṃ sotukāmā te, sambuddhamupasaṅkamuṃ.
๒๔๔.
244.
‘‘‘หตฺถี อสฺสา รถา ปตฺตี, เสนา จ จตุรงฺคินี;
‘‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā ca caturaṅginī;
ปริวาเรสฺสนฺติมํ นิจฺจํ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
Parivāressantimaṃ niccaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
๒๔๕.
245.
‘‘‘สฎฺฐิตูริยสหสฺสานิ, เภริโย สมลงฺกตา;
‘‘‘Saṭṭhitūriyasahassāni, bheriyo samalaṅkatā;
อุปฎฺฐิสฺสนฺติมํ นิจฺจํ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
Upaṭṭhissantimaṃ niccaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
๒๔๖.
246.
‘‘‘โสฬสิตฺถิสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
‘‘‘Soḷasitthisahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
วิจิตฺตวตฺถาภรณา, อามุตฺตมณิกุณฺฑลาฯ
Vicittavatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā.
๒๔๗.
247.
‘‘‘อฬารปมฺหา หสุลา, สุสญฺญา ตนุมชฺฌิมา;
‘‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;
ปริวาเรสฺสนฺติมํ นิจฺจํ, พุทฺธปูชายิทํ ผลํฯ
Parivāressantimaṃ niccaṃ, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
๒๔๘.
248.
‘‘‘กปฺปสตสหสฺสานิ, เทวโลเก รมิสฺสติ;
‘‘‘Kappasatasahassāni, devaloke ramissati;
สหสฺสกฺขตฺตุํ จกฺกวตฺตี, ราชา รเฎฺฐ ภวิสฺสติฯ
Sahassakkhattuṃ cakkavattī, rājā raṭṭhe bhavissati.
๒๔๙.
249.
‘‘‘สหสฺสกฺขตฺตุํ เทวิโนฺท, เทวรชฺชํ กริสฺสติ;
‘‘‘Sahassakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati;
๒๕๐.
250.
พฺราหฺมณี สาริยา นาม, ธารยิสฺสติ กุจฺฉินาฯ
Brāhmaṇī sāriyā nāma, dhārayissati kucchinā.
๒๕๑.
251.
‘‘‘มาตุยา นามโคเตฺตน, ปญฺญายิสฺสติยํ นโร;
‘‘‘Mātuyā nāmagottena, paññāyissatiyaṃ naro;
สาริปุโตฺตติ นาเมน, ติกฺขปโญฺญ ภวิสฺสติฯ
Sāriputtoti nāmena, tikkhapañño bhavissati.
๒๕๒.
252.
‘‘‘อสีติโกฎี ฉเฑฺฑตฺวา, ปพฺพชิสฺสติกิญฺจโน;
‘‘‘Asītikoṭī chaḍḍetvā, pabbajissatikiñcano;
คเวสโนฺต สนฺติปทํ, จริสฺสติ มหิํ อิมํฯ
Gavesanto santipadaṃ, carissati mahiṃ imaṃ.
๒๕๓.
253.
‘‘‘อปฺปริเมเยฺย อิโต กเปฺป, โอกฺกากกุลสมฺภโว;
‘‘‘Apparimeyye ito kappe, okkākakulasambhavo;
โคตโม นาม โคเตฺตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
๒๕๔.
254.
‘‘‘ตสฺส ธเมฺมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;
‘‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;
สาริปุโตฺตติ นาเมน, เหสฺสติ อคฺคสาวโกฯ
Sāriputtoti nāmena, hessati aggasāvako.
๒๕๕.
255.
๒๕๖.
256.
‘‘‘ตเถวายํ สาริปุโตฺต, สเก ตีสุ วิสารโท;
‘‘‘Tathevāyaṃ sāriputto, sake tīsu visārado;
๒๕๗.
257.
‘‘‘หิมวนฺตมุปาทาย, สาครญฺจ มโหทธิํ;
‘‘‘Himavantamupādāya, sāgarañca mahodadhiṃ;
เอตฺถนฺตเร ยํ ปุลินํ, คณนาโต อสงฺขิยํฯ
Etthantare yaṃ pulinaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
๒๕๘.
258.
‘‘‘ตมฺปิ สกฺกา อเสเสน, สงฺขาตุํ คณนา ยถา;
‘‘‘Tampi sakkā asesena, saṅkhātuṃ gaṇanā yathā;
น เตฺวว สาริปุตฺตสฺส, ปญฺญายโนฺต ภวิสฺสติฯ
Na tveva sāriputtassa, paññāyanto bhavissati.
๒๕๙.
259.
‘‘‘ลเกฺข ฐปิยมานมฺหิ, ขีเย คงฺคาย วาลุกา;
‘‘‘Lakkhe ṭhapiyamānamhi, khīye gaṅgāya vālukā;
น เตฺวว สาริปุตฺตสฺส, ปญฺญายโนฺต ภวิสฺสติฯ
Na tveva sāriputtassa, paññāyanto bhavissati.
๒๖๐.
260.
‘‘‘มหาสมุเทฺท อูมิโย, คณนาโต อสงฺขิยา;
‘‘‘Mahāsamudde ūmiyo, gaṇanāto asaṅkhiyā;
ตเถว สาริปุตฺตสฺส, ปญฺญายโนฺต น เหสฺสติฯ
Tatheva sāriputtassa, paññāyanto na hessati.
๒๖๑.
261.
‘‘‘อาราธยิตฺวา สมฺพุทฺธํ, โคตมํ สกฺยปุงฺควํ;
‘‘‘Ārādhayitvā sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ;
ปญฺญาย ปารมิํ คนฺตฺวา, เหสฺสติ อคฺคสาวโกฯ
Paññāya pāramiṃ gantvā, hessati aggasāvako.
๒๖๒.
262.
‘‘‘ปวตฺติตํ ธมฺมจกฺกํ, สกฺยปุเตฺตน ตาทินา;
‘‘‘Pavattitaṃ dhammacakkaṃ, sakyaputtena tādinā;
อนุวเตฺตสฺสติ สมฺมา, วเสฺสโนฺต ธมฺมวุฎฺฐิโยฯ
Anuvattessati sammā, vassento dhammavuṭṭhiyo.
๒๖๓.
263.
‘‘‘สพฺพเมตํ อภิญฺญาย, โคตโม สกฺยปุงฺคโว;
‘‘‘Sabbametaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;
ภิกฺขุสเงฺฆ นิสีทิตฺวา, อคฺคฎฺฐาเน ฐเปสฺสติ’ฯ
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, aggaṭṭhāne ṭhapessati’.
๒๖๔.
264.
‘‘อโห เม สุกตํ กมฺมํ, อโนมทสฺสิสฺส สตฺถุโน;
‘‘Aho me sukataṃ kammaṃ, anomadassissa satthuno;
๒๖๕.
265.
‘‘อปริเมเยฺย กตํ กมฺมํ, ผลํ ทเสฺสสิ เม อิธ;
‘‘Aparimeyye kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;
สุมุโตฺต สรเวโคว, กิเลเส ฌาปยิํ อหํฯ
Sumutto saravegova, kilese jhāpayiṃ ahaṃ.
๒๖๖.
266.
‘‘อสงฺขตํ คเวสโนฺต, นิพฺพานํ อจลํ ปทํ;
‘‘Asaṅkhataṃ gavesanto, nibbānaṃ acalaṃ padaṃ;
วิจินํ ติตฺถิเย สเพฺพ, เอสาหํ สํสริํ ภเวฯ
Vicinaṃ titthiye sabbe, esāhaṃ saṃsariṃ bhave.
๒๖๗.
267.
‘‘ยถาปิ พฺยาธิโต โปโส, ปริเยเสยฺย โอสธํ;
‘‘Yathāpi byādhito poso, pariyeseyya osadhaṃ;
๒๖๘.
268.
‘‘อสงฺขตํ คเวสโนฺต, นิพฺพานํ อมตํ ปทํ;
‘‘Asaṅkhataṃ gavesanto, nibbānaṃ amataṃ padaṃ;
๒๖๙.
269.
‘‘ชฎาภาเรน ภริโต, อชินุตฺตรนิวาสโน;
‘‘Jaṭābhārena bharito, ajinuttaranivāsano;
อภิญฺญาปารมิํ คนฺตฺวา, พฺรหฺมโลกํ อคจฺฉิหํฯ
Abhiññāpāramiṃ gantvā, brahmalokaṃ agacchihaṃ.
๒๗๐.
270.
‘‘นตฺถิ พาหิรเก สุทฺธิ, ฐเปตฺวา ชินสาสนํ;
‘‘Natthi bāhirake suddhi, ṭhapetvā jinasāsanaṃ;
เย เกจิ พุทฺธิมา สตฺตา, สุชฺฌนฺติ ชินสาสเนฯ
Ye keci buddhimā sattā, sujjhanti jinasāsane.
๒๗๑.
271.
๒๗๒.
272.
‘‘ยถา สารตฺถิโก โปโส, กทลิํ เฉตฺวาน ผาลเย;
‘‘Yathā sāratthiko poso, kadaliṃ chetvāna phālaye;
น ตตฺถ สารํ วิเนฺทยฺย, สาเรน ริตฺตโก หิ โสฯ
Na tattha sāraṃ vindeyya, sārena rittako hi so.
๒๗๓.
273.
‘‘ตเถว ติตฺถิยา โลเก, นานาทิฎฺฐี พหุชฺชนา;
‘‘Tatheva titthiyā loke, nānādiṭṭhī bahujjanā;
อสงฺขเตน ริตฺตาเส, สาเรน กทลี ยถาฯ
Asaṅkhatena rittāse, sārena kadalī yathā.
๒๗๔.
274.
‘‘ปจฺฉิเม ภวสมฺปเตฺต, พฺรหฺมพนฺธุ อโหสหํ;
‘‘Pacchime bhavasampatte, brahmabandhu ahosahaṃ;
มหาโภคํ ฉเฑฺฑตฺวาน, ปพฺพชิํ อนคาริยํฯ
Mahābhogaṃ chaḍḍetvāna, pabbajiṃ anagāriyaṃ.
ปฐมภาณวารํฯ
Paṭhamabhāṇavāraṃ.
๒๗๕.
275.
‘‘อชฺฌายโก มนฺตธโร, ติณฺณํ เวทาน ปารคู;
‘‘Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;
๒๗๖.
276.
‘‘สาวโก เต มหาวีร, อสฺสชิ นาม พฺราหฺมโณ;
‘‘Sāvako te mahāvīra, assaji nāma brāhmaṇo;
ทุราสโท อุคฺคเตโช, ปิณฺฑาย จรตี ตทาฯ
Durāsado uggatejo, piṇḍāya caratī tadā.
๒๗๗.
277.
‘‘ตมทฺทสาสิํ สปฺปญฺญํ, มุนิํ โมเน สมาหิตํ;
‘‘Tamaddasāsiṃ sappaññaṃ, muniṃ mone samāhitaṃ;
สนฺตจิตฺตํ มหานาคํ, สุผุลฺลํ ปทุมํ ยถาฯ
Santacittaṃ mahānāgaṃ, suphullaṃ padumaṃ yathā.
๒๗๘.
278.
‘‘ทิสฺวา เม จิตฺตมุปฺปชฺชิ, สุทนฺตํ สุทฺธมานสํ;
‘‘Disvā me cittamuppajji, sudantaṃ suddhamānasaṃ;
อุสภํ ปวรํ วีรํ, อรหายํ ภวิสฺสติฯ
Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ, arahāyaṃ bhavissati.
๒๗๙.
279.
‘‘ปาสาทิโก อิริยติ, อภิรูโป สุสํวุโต;
‘‘Pāsādiko iriyati, abhirūpo susaṃvuto;
อุตฺตเม ทมเถ ทโนฺต, อมตทสฺสี ภวิสฺสติฯ
Uttame damathe danto, amatadassī bhavissati.
๒๘๐.
280.
‘‘ยํนูนาหํ อุตฺตมตฺถํ, ปุเจฺฉยฺยํ ตุฎฺฐมานสํ;
‘‘Yaṃnūnāhaṃ uttamatthaṃ, puccheyyaṃ tuṭṭhamānasaṃ;
โส เม ปุโฎฺฐ กเถสฺสติ, ปฎิปุจฺฉามหํ ตทาฯ
So me puṭṭho kathessati, paṭipucchāmahaṃ tadā.
๒๘๑.
281.
โอกาสํ ปฎิมาเนโนฺต, ปุจฺฉิตุํ อมตํ ปทํฯ
Okāsaṃ paṭimānento, pucchituṃ amataṃ padaṃ.
๒๘๒.
282.
‘‘วีถินฺตเร อนุปฺปตฺตํ, อุปคนฺตฺวาน ปุจฺฉหํ;
‘‘Vīthintare anuppattaṃ, upagantvāna pucchahaṃ;
‘กถํ โคโตฺตสิ ตฺวํ วีร, กสฺส สิโสฺสสิ มาริส’ฯ
‘Kathaṃ gottosi tvaṃ vīra, kassa sissosi mārisa’.
๒๘๓.
283.
‘‘โส เม ปุโฎฺฐ วิยากาสิ, อสมฺภีโตว เกสรี;
‘‘So me puṭṭho viyākāsi, asambhītova kesarī;
‘พุโทฺธ โลเก สมุปฺปโนฺน, ตสฺส สิโสฺสมฺหิ อาวุโส’ฯ
‘Buddho loke samuppanno, tassa sissomhi āvuso’.
๒๘๔.
284.
‘‘‘กีทิสํ เต มหาวีร, อนุชาต มหายส;
‘‘‘Kīdisaṃ te mahāvīra, anujāta mahāyasa;
พุทฺธสฺส สาสนํ ธมฺมํ, สาธุ เม กถยสฺสุ โภ’ฯ
Buddhassa sāsanaṃ dhammaṃ, sādhu me kathayassu bho’.
๒๘๕.
285.
‘‘โส เม ปุโฎฺฐ กถี สพฺพํ, คมฺภีรํ นิปุณํ ปทํ;
‘‘So me puṭṭho kathī sabbaṃ, gambhīraṃ nipuṇaṃ padaṃ;
ตณฺหาสลฺลสฺส หนฺตารํ, สพฺพทุกฺขาปนูทนํฯ
Taṇhāsallassa hantāraṃ, sabbadukkhāpanūdanaṃ.
๒๘๖.
286.
‘‘‘เย ธมฺมา เหตุปฺปภวา, เตสํ เหตุํ ตถาคโต อาห;
‘‘‘Ye dhammā hetuppabhavā, tesaṃ hetuṃ tathāgato āha;
เตสญฺจ โย นิโรโธ, เอวํ วาที มหาสมโณ’ฯ
Tesañca yo nirodho, evaṃ vādī mahāsamaṇo’.
๒๘๗.
287.
‘‘โสหํ วิสฺสชฺชิเต ปเญฺห, ปฐมํ ผลมชฺฌคํ;
‘‘Sohaṃ vissajjite pañhe, paṭhamaṃ phalamajjhagaṃ;
วิรโช วิมโล อาสิํ, สุตฺวาน ชินสาสนํฯ
Virajo vimalo āsiṃ, sutvāna jinasāsanaṃ.
๒๘๘.
288.
‘‘สุตฺวาน มุนิโน วากฺยํ, ปสฺสิตฺวา ธมฺมมุตฺตมํ;
‘‘Sutvāna munino vākyaṃ, passitvā dhammamuttamaṃ;
ปริโยคาฬฺหสทฺธโมฺม, อิมํ คาถมภาสหํฯ
Pariyogāḷhasaddhammo, imaṃ gāthamabhāsahaṃ.
๒๘๙.
289.
‘‘‘เอเสว ธโมฺม ยทิ ตาวเทว, ปจฺจพฺยถปทมโสกํ;
‘‘‘Eseva dhammo yadi tāvadeva, paccabyathapadamasokaṃ;
อทิฎฺฐํ อพฺภตีตํ, พหุเกหิ กปฺปนหุเตหิ’ฯ
Adiṭṭhaṃ abbhatītaṃ, bahukehi kappanahutehi’.
๒๙๐.
290.
‘‘สฺวาหํ ธมฺมํ คเวสโนฺต, กุติเตฺถ สญฺจริํ อหํ;
‘‘Svāhaṃ dhammaṃ gavesanto, kutitthe sañcariṃ ahaṃ;
โส เม อโตฺถ อนุปฺปโตฺต, กาโล เม นปฺปมชฺชิตุํฯ
So me attho anuppatto, kālo me nappamajjituṃ.
๒๙๑.
291.
‘‘โตสิโตหํ อสฺสชินา, ปตฺวาน อจลํ ปทํ;
‘‘Tositohaṃ assajinā, patvāna acalaṃ padaṃ;
สหายกํ คเวสโนฺต, อสฺสมํ อคมาสหํฯ
Sahāyakaṃ gavesanto, assamaṃ agamāsahaṃ.
๒๙๒.
292.
‘‘ทูรโตว มมํ ทิสฺวา, สหาโย เม สุสิกฺขิโต;
‘‘Dūratova mamaṃ disvā, sahāyo me susikkhito;
๒๙๓.
293.
‘‘‘ปสนฺนมุขเนโตฺตสิ, มุนิภาโวว ทิสฺสติ;
‘‘‘Pasannamukhanettosi, munibhāvova dissati;
อมตาธิคโต กจฺจิ, นิพฺพานมจฺจุตํ ปทํฯ
Amatādhigato kacci, nibbānamaccutaṃ padaṃ.
๒๙๔.
294.
‘‘‘สุภานุรูโป อายาสิ, อาเนญฺชการิโต วิย;
‘‘‘Subhānurūpo āyāsi, āneñjakārito viya;
๒๙๕.
295.
‘‘‘อมตํ มยาธิคตํ, โสกสลฺลาปนูทนํ;
‘‘‘Amataṃ mayādhigataṃ, sokasallāpanūdanaṃ;
ตฺวมฺปิ ตํ อธิคเจฺฉสิ 91, คจฺฉาม พุทฺธสนฺติกํ’ฯ
Tvampi taṃ adhigacchesi 92, gacchāma buddhasantikaṃ’.
๒๙๖.
296.
‘‘สาธูติ โส ปฎิสฺสุตฺวา, สหาโย เม สุสิกฺขิโต;
‘‘Sādhūti so paṭissutvā, sahāyo me susikkhito;
๒๙๗.
297.
‘‘อุโภปิ ปพฺพชิสฺสาม, สกฺยปุตฺต ตวนฺติเก;
‘‘Ubhopi pabbajissāma, sakyaputta tavantike;
ตว สาสนมาคมฺม, วิหราม อนาสวาฯ
Tava sāsanamāgamma, viharāma anāsavā.
๒๙๘.
298.
‘‘โกลิโต อิทฺธิยา เสโฎฺฐ, อหํ ปญฺญาย ปารโค;
‘‘Kolito iddhiyā seṭṭho, ahaṃ paññāya pārago;
อุโภว เอกโต หุตฺวา, สาสนํ โสภยามเสฯ
Ubhova ekato hutvā, sāsanaṃ sobhayāmase.
๒๙๙.
299.
‘‘อปริโยสิตสงฺกโปฺป , กุติเตฺถ สญฺจริํ อหํ;
‘‘Apariyositasaṅkappo , kutitthe sañcariṃ ahaṃ;
ตว ทสฺสนมาคมฺม, สงฺกโปฺป ปูริโต มมฯ
Tava dassanamāgamma, saṅkappo pūrito mama.
๓๐๐.
300.
‘‘ปถวิยํ ปติฎฺฐาย, ปุปฺผนฺติ สมเย ทุมา;
‘‘Pathaviyaṃ patiṭṭhāya, pupphanti samaye dumā;
ทิพฺพคนฺธา สมฺปวนฺติ, โตเสนฺติ สพฺพปาณินํฯ
Dibbagandhā sampavanti, tosenti sabbapāṇinaṃ.
๓๐๑.
301.
‘‘ตเถวาหํ มหาวีร, สกฺยปุตฺต มหายส;
‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, sakyaputta mahāyasa;
สาสเน เต ปติฎฺฐาย, สมเยสามิ ปุปฺผิตุํฯ
Sāsane te patiṭṭhāya, samayesāmi pupphituṃ.
๓๐๒.
302.
‘‘วิมุตฺติปุปฺผํ เอสโนฺต, ภวสํสารโมจนํ;
‘‘Vimuttipupphaṃ esanto, bhavasaṃsāramocanaṃ;
วิมุตฺติปุปฺผลาเภน, โตเสมิ สพฺพปาณินํฯ
Vimuttipupphalābhena, tosemi sabbapāṇinaṃ.
๓๐๓.
303.
‘‘ยาวตา พุทฺธเขตฺตมฺหิ, ฐเปตฺวาน มหามุนิํ;
‘‘Yāvatā buddhakhettamhi, ṭhapetvāna mahāmuniṃ;
ปญฺญาย สทิโส นตฺถิ, ตว ปุตฺตสฺส จกฺขุมฯ
Paññāya sadiso natthi, tava puttassa cakkhuma.
๓๐๔.
304.
‘‘สุวินีตา จ เต สิสฺสา, ปริสา จ สุสิกฺขิตา;
‘‘Suvinītā ca te sissā, parisā ca susikkhitā;
อุตฺตเม ทมเถ ทนฺตา, ปริวาเรนฺติ ตํ สทาฯ
Uttame damathe dantā, parivārenti taṃ sadā.
๓๐๕.
305.
‘‘ฌายี ฌานรตา ธีรา, สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
‘‘Jhāyī jhānaratā dhīrā, santacittā samāhitā;
มุนี โมเนยฺยสมฺปนฺนา, ปริวาเรนฺติ ตํ สทาฯ
Munī moneyyasampannā, parivārenti taṃ sadā.
๓๐๖.
306.
‘‘อปฺปิจฺฉา นิปกา ธีรา, อปฺปาหารา อโลลุปา;
‘‘Appicchā nipakā dhīrā, appāhārā alolupā;
ลาภาลาเภน สนฺตุฎฺฐา, ปริวาเรนฺติ ตํ สทาฯ
Lābhālābhena santuṭṭhā, parivārenti taṃ sadā.
๓๐๗.
307.
‘‘อารญฺญิกา ธุตรตา, ฌายิโน ลูขจีวรา;
‘‘Āraññikā dhutaratā, jhāyino lūkhacīvarā;
วิเวกาภิรตา ธีรา, ปริวาเรนฺติ ตํ สทาฯ
Vivekābhiratā dhīrā, parivārenti taṃ sadā.
๓๐๘.
308.
‘‘ปฎิปนฺนา ผลฎฺฐา จ, เสขา ผลสมงฺคิโน;
‘‘Paṭipannā phalaṭṭhā ca, sekhā phalasamaṅgino;
๓๐๙.
309.
‘‘โสตาปนฺนา จ วิมลา, สกทาคามิโน จ เย;
‘‘Sotāpannā ca vimalā, sakadāgāmino ca ye;
อนาคามี จ อรหา, ปริวาเรนฺติ ตํ สทาฯ
Anāgāmī ca arahā, parivārenti taṃ sadā.
๓๑๐.
310.
‘‘สติปฎฺฐานกุสลา, โพชฺฌงฺคภาวนารตา;
‘‘Satipaṭṭhānakusalā, bojjhaṅgabhāvanāratā;
สาวกา เต พหู สเพฺพ, ปริวาเรนฺติ ตํ สทาฯ
Sāvakā te bahū sabbe, parivārenti taṃ sadā.
๓๑๑.
311.
‘‘อิทฺธิปาเทสุ กุสลา, สมาธิภาวนารตา;
‘‘Iddhipādesu kusalā, samādhibhāvanāratā;
สมฺมปฺปธานานุยุตฺตา, ปริวาเรนฺติ ตํ สทาฯ
Sammappadhānānuyuttā, parivārenti taṃ sadā.
๓๑๒.
312.
‘‘เตวิชฺชา ฉฬภิญฺญา จ, อิทฺธิยา ปารมิํ คตา;
‘‘Tevijjā chaḷabhiññā ca, iddhiyā pāramiṃ gatā;
ปญฺญาย ปารมิํ ปตฺตา, ปริวาเรนฺติ ตํ สทาฯ
Paññāya pāramiṃ pattā, parivārenti taṃ sadā.
๓๑๓.
313.
‘‘เอทิสา เต มหาวีร, ตว สิสฺสา สุสิกฺขิตา;
‘‘Edisā te mahāvīra, tava sissā susikkhitā;
ทุราสทา อุคฺคเตชา, ปริวาเรนฺติ ตํ สทาฯ
Durāsadā uggatejā, parivārenti taṃ sadā.
๓๑๔.
314.
‘‘เตหิ สิเสฺสหิ ปริวุโต, สญฺญเตหิ ตปสฺสิภิ;
‘‘Tehi sissehi parivuto, saññatehi tapassibhi;
มิคราชาวสมฺภีโต, อุฬุราชาว โสภสิฯ
Migarājāvasambhīto, uḷurājāva sobhasi.
๓๑๕.
315.
‘‘ปถวิยํ ปติฎฺฐาย, รุหนฺติ ธรณีรุหา;
‘‘Pathaviyaṃ patiṭṭhāya, ruhanti dharaṇīruhā;
เวปุลฺลตํ ปาปุณนฺติ, ผลญฺจ ทสฺสยนฺติ เตฯ
Vepullataṃ pāpuṇanti, phalañca dassayanti te.
๓๑๖.
316.
‘‘ปถวีสทิโส ตฺวํสิ, สกฺยปุตฺต มหายส;
‘‘Pathavīsadiso tvaṃsi, sakyaputta mahāyasa;
สาสเน เต ปติฎฺฐาย, ลภนฺติ อมตํ ผลํฯ
Sāsane te patiṭṭhāya, labhanti amataṃ phalaṃ.
๓๑๗.
317.
‘‘สินฺธุ สรสฺสตี เจว, นทิโย จนฺทภาคิกา;
‘‘Sindhu sarassatī ceva, nadiyo candabhāgikā;
คงฺคา จ ยมุนา เจว, สรภู จ อโถ มหีฯ
Gaṅgā ca yamunā ceva, sarabhū ca atho mahī.
๓๑๘.
318.
‘‘เอตาสํ สนฺทมานานํ, สาคโร สมฺปฎิจฺฉติ;
‘‘Etāsaṃ sandamānānaṃ, sāgaro sampaṭicchati;
ชหนฺติ ปุริมํ นามํ, สาคโรเตว ญายติฯ
Jahanti purimaṃ nāmaṃ, sāgaroteva ñāyati.
๓๑๙.
319.
‘‘ตเถวิเม จตุพฺพณฺณา, ปพฺพชิตฺวา ตวนฺติเก;
‘‘Tathevime catubbaṇṇā, pabbajitvā tavantike;
ชหนฺติ ปุริมํ นามํ, พุทฺธปุตฺตาติ ญายเรฯ
Jahanti purimaṃ nāmaṃ, buddhaputtāti ñāyare.
๓๒๐.
320.
‘‘ยถาปิ จโนฺท วิมโล, คจฺฉํ อากาสธาตุยา;
‘‘Yathāpi cando vimalo, gacchaṃ ākāsadhātuyā;
สเพฺพ ตารคเณ โลเก, อาภาย อติโรจติฯ
Sabbe tāragaṇe loke, ābhāya atirocati.
๓๒๑.
321.
‘‘ตเถว ตฺวํ มหาวีร, ปริวุโต เทวมานุเส;
‘‘Tatheva tvaṃ mahāvīra, parivuto devamānuse;
เอเต สเพฺพ อติกฺกมฺม, ชลสิ สพฺพทา ตุวํฯ
Ete sabbe atikkamma, jalasi sabbadā tuvaṃ.
๓๒๒.
322.
‘‘คมฺภีเร อุฎฺฐิตา อูมี, น เวลมติวตฺตเร;
‘‘Gambhīre uṭṭhitā ūmī, na velamativattare;
๓๒๓.
323.
‘‘ตเถว ติตฺถิยา โลเก, นานาทิฎฺฐี พหุชฺชนา;
‘‘Tatheva titthiyā loke, nānādiṭṭhī bahujjanā;
ธมฺมํ วาทิตุกามา เต, นาติวตฺตนฺติ ตํ มุนิํฯ
Dhammaṃ vāditukāmā te, nātivattanti taṃ muniṃ.
๓๒๔.
324.
‘‘สเจ จ ตํ ปาปุณนฺติ, ปฎิวาเทหิ จกฺขุม;
‘‘Sace ca taṃ pāpuṇanti, paṭivādehi cakkhuma;
ตวนฺติกํ อุปาคนฺตฺวา, สญฺจุณฺณาว ภวนฺติ เตฯ
Tavantikaṃ upāgantvā, sañcuṇṇāva bhavanti te.
๓๒๕.
325.
‘‘ยถาปิ อุทเก ชาตา, กุมุทา มนฺทาลกา พหู;
‘‘Yathāpi udake jātā, kumudā mandālakā bahū;
๓๒๖.
326.
‘‘ตเถว พหุกา สตฺตา, โลเก ชาตา วิรูหเร;
‘‘Tatheva bahukā sattā, loke jātā virūhare;
อฎฺฎิตา ราคโทเสน, กทฺทเม กุมุทํ ยถาฯ
Aṭṭitā rāgadosena, kaddame kumudaṃ yathā.
๓๒๗.
327.
‘‘ยถาปิ ปทุมํ ชลชํ, ชลมเชฺฌ วิรูหติ;
‘‘Yathāpi padumaṃ jalajaṃ, jalamajjhe virūhati;
น โส ลิมฺปติ โตเยน, ปริสุโทฺธ หิ เกสรีฯ
Na so limpati toyena, parisuddho hi kesarī.
๓๒๘.
328.
‘‘ตเถว ตฺวํ มหาวีร, โลเก ชาโต มหามุนิ;
‘‘Tatheva tvaṃ mahāvīra, loke jāto mahāmuni;
โนปลิมฺปสิ โลเกน, โตเยน ปทุมํ ยถาฯ
Nopalimpasi lokena, toyena padumaṃ yathā.
๓๒๙.
329.
‘‘ยถาปิ รมฺมเก มาเส, พหู ปุปฺผนฺติ วาริชา;
‘‘Yathāpi rammake māse, bahū pupphanti vārijā;
นาติกฺกมนฺติ ตํ มาสํ, สมโย ปุปฺผนาย โสฯ
Nātikkamanti taṃ māsaṃ, samayo pupphanāya so.
๓๓๐.
330.
‘‘ตเถว ตฺวํ มหาวีร, ปุปฺผิโต เต วิมุตฺติยา;
‘‘Tatheva tvaṃ mahāvīra, pupphito te vimuttiyā;
สาสนํ นาติวตฺตนฺติ, ปทุมํ วาริชํ ยถาฯ
Sāsanaṃ nātivattanti, padumaṃ vārijaṃ yathā.
๓๓๑.
331.
‘‘สุปุปฺผิโต สาลราชา, ทิพฺพคนฺธํ ปวายติ;
‘‘Supupphito sālarājā, dibbagandhaṃ pavāyati;
อญฺญสาเลหิ ปริวุโต, สาลราชาว โสภติฯ
Aññasālehi parivuto, sālarājāva sobhati.
๓๓๒.
332.
‘‘ตเถว ตฺวํ มหาวีร, พุทฺธญาเณน ปุปฺผิโต;
‘‘Tatheva tvaṃ mahāvīra, buddhañāṇena pupphito;
ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต, สาลราชาว โสภสิฯ
Bhikkhusaṅghaparivuto, sālarājāva sobhasi.
๓๓๓.
333.
‘‘ยถาปิ เสโล หิมวา, โอสโธ สพฺพปาณินํ;
‘‘Yathāpi selo himavā, osadho sabbapāṇinaṃ;
นาคานํ อสุรานญฺจ, เทวตานญฺจ อาลโยฯ
Nāgānaṃ asurānañca, devatānañca ālayo.
๓๓๔.
334.
‘‘ตเถว ตฺวํ มหาวีร, โอสโธ วิย ปาณินํ;
‘‘Tatheva tvaṃ mahāvīra, osadho viya pāṇinaṃ;
เตวิชฺชา ฉฬภิญฺญา จ, อิทฺธิยา ปารมิํ คตาฯ
Tevijjā chaḷabhiññā ca, iddhiyā pāramiṃ gatā.
๓๓๕.
335.
‘‘อนุสิฎฺฐา มหาวีร, ตยา การุณิเกน เต;
‘‘Anusiṭṭhā mahāvīra, tayā kāruṇikena te;
รมนฺติ ธมฺมรติยา, วสนฺติ ตว สาสเนฯ
Ramanti dhammaratiyā, vasanti tava sāsane.
๓๓๖.
336.
‘‘มิคราชา ยถา สีโห, อภินิกฺขมฺม อาสยา;
‘‘Migarājā yathā sīho, abhinikkhamma āsayā;
ติกฺขตฺตุํ อภินาทติฯ
Tikkhattuṃ abhinādati.
๓๓๗.
337.
‘‘สเพฺพ มิคา อุตฺตสนฺติ, มิคราชสฺส คชฺชโต;
‘‘Sabbe migā uttasanti, migarājassa gajjato;
ตถา หิ ชาติมา เอโส, ปสู ตาเสติ สพฺพทาฯ
Tathā hi jātimā eso, pasū tāseti sabbadā.
๓๓๘.
338.
‘‘คชฺชโต เต มหาวีร, วสุธา สมฺปกมฺปติ;
‘‘Gajjato te mahāvīra, vasudhā sampakampati;
โพธเนยฺยาวพุชฺฌนฺติ, ตสนฺติ มารกายิกาฯ
Bodhaneyyāvabujjhanti, tasanti mārakāyikā.
๓๓๙.
339.
‘‘ตสนฺติ ติตฺถิยา สเพฺพ, นทโต เต มหามุนิ;
‘‘Tasanti titthiyā sabbe, nadato te mahāmuni;
กากา เสนาว วิพฺภนฺตา, มิครญฺญา ยถา มิคาฯ
Kākā senāva vibbhantā, migaraññā yathā migā.
๓๔๐.
340.
‘‘เย เกจิ คณิโน โลเก, สตฺถาโรติ ปวุจฺจเร;
‘‘Ye keci gaṇino loke, satthāroti pavuccare;
ปรมฺปราคตํ ธมฺมํ, เทเสนฺติ ปริสาย เตฯ
Paramparāgataṃ dhammaṃ, desenti parisāya te.
๓๔๑.
341.
‘‘น เหวํ ตฺวํ มหาวีร, ธมฺมํ เทเสสิ ปาณินํ;
‘‘Na hevaṃ tvaṃ mahāvīra, dhammaṃ desesi pāṇinaṃ;
สามํ สจฺจานิ พุชฺฌิตฺวา, เกวลํ โพธิปกฺขิยํฯ
Sāmaṃ saccāni bujjhitvā, kevalaṃ bodhipakkhiyaṃ.
๓๔๒.
342.
‘‘อาสยานุสยํ ญตฺวา, อินฺทฺริยานํ พลาพลํ;
‘‘Āsayānusayaṃ ñatvā, indriyānaṃ balābalaṃ;
ภพฺพาภเพฺพ วิทิตฺวาน, มหาเมโฆว คชฺชสิฯ
Bhabbābhabbe viditvāna, mahāmeghova gajjasi.
๓๔๓.
343.
‘‘จกฺกวาฬปริยนฺตา , นิสินฺนา ปริสา ภเว;
‘‘Cakkavāḷapariyantā , nisinnā parisā bhave;
๓๔๔.
344.
‘‘สเพฺพสํ จิตฺตมญฺญาย, โอปมฺมกุสโล มุนิ;
‘‘Sabbesaṃ cittamaññāya, opammakusalo muni;
เอกํ ปญฺหํ กเถโนฺตว, วิมติํ ฉินฺทสิ 105 ปาณินํฯ
Ekaṃ pañhaṃ kathentova, vimatiṃ chindasi 106 pāṇinaṃ.
๓๔๕.
345.
‘‘อุปติสฺสสทิเสเหว, วสุธา ปูริตา ภเว;
‘‘Upatissasadiseheva, vasudhā pūritā bhave;
สเพฺพว เต ปญฺชลิกา, กิตฺตยุํ โลกนายกํฯ
Sabbeva te pañjalikā, kittayuṃ lokanāyakaṃ.
๓๔๖.
346.
‘‘กปฺปํ วา เต กิตฺตยนฺตา, นานาวเณฺณหิ กิตฺตยุํ;
‘‘Kappaṃ vā te kittayantā, nānāvaṇṇehi kittayuṃ;
๓๔๗.
347.
‘‘ยถาสเกน ถาเมน, กิตฺติโต หิ มยา ชิโน;
‘‘Yathāsakena thāmena, kittito hi mayā jino;
กปฺปโกฎีปิ กิเตฺตนฺตา, เอวเมว ปกิตฺตยุํฯ
Kappakoṭīpi kittentā, evameva pakittayuṃ.
๓๔๘.
348.
‘‘สเจ หิ โกจิ เทโว วา, มนุโสฺส วา สุสิกฺขิโต;
‘‘Sace hi koci devo vā, manusso vā susikkhito;
ปเมตุํ ปริกเปฺปยฺย, วิฆาตํว ลเภยฺย โสฯ
Pametuṃ parikappeyya, vighātaṃva labheyya so.
๓๔๙.
349.
‘‘สาสเน เต ปติฎฺฐาย, สกฺยปุตฺต มหายส;
‘‘Sāsane te patiṭṭhāya, sakyaputta mahāyasa;
ปญฺญาย ปารมิํ คนฺตฺวา, วิหรามิ อนาสโวฯ
Paññāya pāramiṃ gantvā, viharāmi anāsavo.
๓๕๐.
350.
‘‘ติตฺถิเย สมฺปมทฺทามิ, วเตฺตมิ ชินสาสนํ;
‘‘Titthiye sampamaddāmi, vattemi jinasāsanaṃ;
ธมฺมเสนาปติ อชฺช, สกฺยปุตฺตสฺส สาสเนฯ
Dhammasenāpati ajja, sakyaputtassa sāsane.
๓๕๑.
351.
‘‘อปริเมเยฺย กตํ กมฺมํ, ผลํ ทเสฺสสิ เม อิธ;
‘‘Aparimeyye kataṃ kammaṃ, phalaṃ dassesi me idha;
๓๕๒.
352.
‘‘โย โกจิ มนุโช ภารํ, ธาเรยฺย มตฺถเก สทา;
‘‘Yo koci manujo bhāraṃ, dhāreyya matthake sadā;
ภาเรน ทุกฺขิโต อสฺส, ภาเรหิ ภริโต ตถาฯ
Bhārena dukkhito assa, bhārehi bharito tathā.
๓๕๓.
353.
‘‘ฑยฺหมาโน ตีหคฺคีหิ, ภเวสุ สํสริํ อหํ;
‘‘Ḍayhamāno tīhaggīhi, bhavesu saṃsariṃ ahaṃ;
ภริโต ภวภาเรน, คิริํ อุจฺจาริโต ยถาฯ
Bharito bhavabhārena, giriṃ uccārito yathā.
๓๕๔.
354.
‘‘โอโรปิโต จ เม ภาโร, ภวา อุคฺฆาฎิตา มยา;
‘‘Oropito ca me bhāro, bhavā ugghāṭitā mayā;
กรณียํ กตํ สพฺพํ, สกฺยปุตฺตสฺส สาสเนฯ
Karaṇīyaṃ kataṃ sabbaṃ, sakyaputtassa sāsane.
๓๕๕.
355.
‘‘ยาวตา พุทฺธเขตฺตมฺหิ, ฐเปตฺวา สกฺยปุงฺควํ;
‘‘Yāvatā buddhakhettamhi, ṭhapetvā sakyapuṅgavaṃ;
อหํ อโคฺคมฺหิ ปญฺญาย, สทิโส เม น วิชฺชติฯ
Ahaṃ aggomhi paññāya, sadiso me na vijjati.
๓๕๖.
356.
‘‘สมาธิมฺหิ สุกุสโล, อิทฺธิยา ปารมิํ คโต;
‘‘Samādhimhi sukusalo, iddhiyā pāramiṃ gato;
อิจฺฉมาโน จหํ อชฺช, สหสฺสํ อภินิมฺมิเนฯ
Icchamāno cahaṃ ajja, sahassaṃ abhinimmine.
๓๕๗.
357.
‘‘อนุปุพฺพวิหารสฺส , วสีภูโต มหามุนิ;
‘‘Anupubbavihārassa , vasībhūto mahāmuni;
กเถสิ สาสนํ มยฺหํ, นิโรโธ สยนํ มมฯ
Kathesi sāsanaṃ mayhaṃ, nirodho sayanaṃ mama.
๓๕๘.
358.
‘‘ทิพฺพจกฺขุ วิสุทฺธํ เม, สมาธิกุสโล อหํ;
‘‘Dibbacakkhu visuddhaṃ me, samādhikusalo ahaṃ;
สมฺมปฺปธานานุยุโตฺต, โพชฺฌงฺคภาวนารโตฯ
Sammappadhānānuyutto, bojjhaṅgabhāvanārato.
๓๕๙.
359.
‘‘สาวเกน หิ ปตฺตพฺพํ, สพฺพเมว กตํ มยา;
‘‘Sāvakena hi pattabbaṃ, sabbameva kataṃ mayā;
โลกนาถํ ฐเปตฺวาน, สทิโส เม น วิชฺชติฯ
Lokanāthaṃ ṭhapetvāna, sadiso me na vijjati.
๓๖๐.
360.
‘‘สมาปตฺตีนํ กุสโล 111, ฌานวิโมกฺขาน ขิปฺปปฎิลาภี;
‘‘Samāpattīnaṃ kusalo 112, jhānavimokkhāna khippapaṭilābhī;
โพชฺฌงฺคภาวนารโต, สาวกคุณปารมิคโตสฺมิฯ
Bojjhaṅgabhāvanārato, sāvakaguṇapāramigatosmi.
๓๖๑.
361.
ยํ สทฺธาสงฺคหิตํ 117 จิตฺตํ, สทา สพฺรหฺมจารีสุฯ
Yaṃ saddhāsaṅgahitaṃ 118 cittaṃ, sadā sabrahmacārīsu.
๓๖๒.
362.
‘‘อุทฺธตวิโสว สโปฺป, ฉินฺนวิสาโณว อุสโภ;
‘‘Uddhatavisova sappo, chinnavisāṇova usabho;
๓๖๓.
363.
‘‘ยทิ รูปินี ภเวยฺย, ปญฺญา เม วสุมตีปิ 121 น สเมยฺย;
‘‘Yadi rūpinī bhaveyya, paññā me vasumatīpi 122 na sameyya;
๓๖๔.
364.
‘‘ปวตฺติตํ ธมฺมจกฺกํ, สกฺยปุเตฺตน ตาทินา;
‘‘Pavattitaṃ dhammacakkaṃ, sakyaputtena tādinā;
อนุวเตฺตมหํ สมฺมา, ญาณถวนายิทํ ผลํฯ
Anuvattemahaṃ sammā, ñāṇathavanāyidaṃ phalaṃ.
๓๖๕.
365.
‘‘มา เม กทาจิ ปาปิโจฺฉ, กุสีโต หีนวีริโย;
‘‘Mā me kadāci pāpiccho, kusīto hīnavīriyo;
๓๖๖.
366.
‘‘พหุสฺสุโต จ เมธาวี, สีเลสุ สุสมาหิโต;
‘‘Bahussuto ca medhāvī, sīlesu susamāhito;
เจโตสมถานุยุโตฺต, อปิ มุทฺธนิ ติฎฺฐตุฯ
Cetosamathānuyutto, api muddhani tiṭṭhatu.
๓๖๗.
367.
‘‘ตํ โว วทามิ ภทฺทเนฺต, ยาวเนฺตตฺถ สมาคตา;
‘‘Taṃ vo vadāmi bhaddante, yāvantettha samāgatā;
อปฺปิจฺฉา โหถ สนฺตุฎฺฐา, ฌายี ฌานรตา สทาฯ
Appicchā hotha santuṭṭhā, jhāyī jhānaratā sadā.
๓๖๘.
368.
‘‘ยมหํ ปฐมํ ทิสฺวา, วิรโช วิมโล อหุํ;
‘‘Yamahaṃ paṭhamaṃ disvā, virajo vimalo ahuṃ;
โส เม อาจริโย ธีโร, อสฺสชิ นาม สาวโกฯ
So me ācariyo dhīro, assaji nāma sāvako.
๓๖๙.
369.
‘‘ตสฺสาหํ วาหสา อชฺช, ธมฺมเสนาปตี อหุํ;
‘‘Tassāhaṃ vāhasā ajja, dhammasenāpatī ahuṃ;
สพฺพตฺถ ปารมิํ ปตฺวา, วิหรามิ อนาสโวฯ
Sabbattha pāramiṃ patvā, viharāmi anāsavo.
๓๗๐.
370.
‘‘โย เม อาจริโย อาสิ, อสฺสชิ นาม สาวโก;
‘‘Yo me ācariyo āsi, assaji nāma sāvako;
ยสฺสํ ทิสายํ วสติ, อุสฺสีสมฺหิ กโรมหํฯ
Yassaṃ disāyaṃ vasati, ussīsamhi karomahaṃ.
๓๗๑.
371.
‘‘มม กมฺมํ สริตฺวาน, โคตโม สกฺยปุงฺคโว;
‘‘Mama kammaṃ saritvāna, gotamo sakyapuṅgavo;
ภิกฺขุสเงฺฆ นิสีทิตฺวา, อคฺคฎฺฐาเน ฐเปสิ มํฯ
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, aggaṭṭhāne ṭhapesi maṃ.
๓๗๒.
372.
กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สเพฺพ สมูหตาฯ
Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā.
นาโคว พนฺธนํ เฉตฺวา, วิหรามิ อนาสโวฯ
Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.
๓๗๓.
373.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, พุทฺธเสฎฺฐสฺส สนฺติเก;
‘‘Svāgataṃ vata me āsi, buddhaseṭṭhassa santike;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ 129ฯ
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ 130.
๓๗๔.
374.
ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา สาริปุโตฺต เถโร อิมา คาถาโย
Itthaṃ sudaṃ āyasmā sāriputto thero imā gāthāyo
อภาสิตฺถาติฯ
Abhāsitthāti.
สาริปุตฺตเตฺถรสฺสาปทานํ ปฐมํฯ
Sāriputtattherassāpadānaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā / ๓-๑. สาริปุตฺตเตฺถรอปทานวณฺณนา • 3-1. Sāriputtattheraapadānavaṇṇanā
