| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi |
๓-๖. อุปาลิเตฺถรอปทานํ
3-6. Upālittheraapadānaṃ
๔๔๑.
441.
‘‘นคเร หํสวติยา, สุชาโต นาม พฺราหฺมโณ;
‘‘Nagare haṃsavatiyā, sujāto nāma brāhmaṇo;
อสีติโกฎินิจโย, ปหูตธนธญฺญวาฯ
Asītikoṭinicayo, pahūtadhanadhaññavā.
๔๔๒.
442.
‘‘อชฺฌายโก มนฺตธโร, ติณฺณํ เวทาน ปารคู;
‘‘Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;
ลกฺขเณ อิติหาเส จ, สธเมฺม ปารมิํ คโตฯ
Lakkhaṇe itihāse ca, sadhamme pāramiṃ gato.
๔๔๓.
443.
จรกา ตาปสา เจว, จรนฺติ มหิยา ตทาฯ
Carakā tāpasā ceva, caranti mahiyā tadā.
๔๔๔.
444.
‘‘เตปิ มํ ปริวาเรนฺติ, พฺราหฺมโณ วิสฺสุโต อิติ;
‘‘Tepi maṃ parivārenti, brāhmaṇo vissuto iti;
พหุชฺชโน มํ ปูเชติ, นาหํ ปูเชมิ กิญฺจนํฯ
Bahujjano maṃ pūjeti, nāhaṃ pūjemi kiñcanaṃ.
๔๔๕.
445.
‘‘ปูชารหํ น ปสฺสามิ, มานตฺถโทฺธ อหํ ตทา;
‘‘Pūjārahaṃ na passāmi, mānatthaddho ahaṃ tadā;
พุโทฺธติ วจนํ นตฺถิ, ตาว นุปฺปชฺชเต ชิโนฯ
Buddhoti vacanaṃ natthi, tāva nuppajjate jino.
๔๔๖.
446.
สพฺพํ ตมํ วิโนเทตฺวา, โลเก อุปฺปชฺชิ จกฺขุมาฯ
Sabbaṃ tamaṃ vinodetvā, loke uppajji cakkhumā.
๔๔๗.
447.
‘‘วิตฺถาริเก พาหุชเญฺญ, ปุถุภูเต จ สาสเน;
‘‘Vitthārike bāhujaññe, puthubhūte ca sāsane;
อุปาคมิ ตทา พุโทฺธ, นครํ หํสสวฺหยํฯ
Upāgami tadā buddho, nagaraṃ haṃsasavhayaṃ.
๔๔๘.
448.
‘‘ปิตุ อตฺถาย โส พุโทฺธ, ธมฺมํ เทเสสิ จกฺขุมา;
‘‘Pitu atthāya so buddho, dhammaṃ desesi cakkhumā;
เตน กาเลน ปริสา, สมนฺตา โยชนํ ตทาฯ
Tena kālena parisā, samantā yojanaṃ tadā.
๔๔๙.
449.
‘‘สมฺมโต มนุชานํ โส, สุนโนฺท นาม ตาปโส;
‘‘Sammato manujānaṃ so, sunando nāma tāpaso;
ยาวตา พุทฺธปริสา, ปุเปฺผหจฺฉาทยี ตทาฯ
Yāvatā buddhaparisā, pupphehacchādayī tadā.
๔๕๐.
450.
โกฎิสตสหสฺสานํ, ธมฺมาภิสมโย อหุฯ
Koṭisatasahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu.
๔๕๑.
451.
‘‘สตฺตรตฺตินฺทิวํ พุโทฺธ, วเสฺสตฺวา ธมฺมวุฎฺฐิโย;
‘‘Sattarattindivaṃ buddho, vassetvā dhammavuṭṭhiyo;
อฎฺฐเม ทิวเส ปเตฺต, สุนนฺทํ กิตฺตยี ชิโนฯ
Aṭṭhame divase patte, sunandaṃ kittayī jino.
๔๕๒.
452.
‘‘เทวโลเก มนุเสฺส วา, สํสรโนฺต อยํ ภเว;
‘‘Devaloke manusse vā, saṃsaranto ayaṃ bhave;
สเพฺพสํ ปวโร หุตฺวา, ภเวสุ สํสริสฺสติฯ
Sabbesaṃ pavaro hutvā, bhavesu saṃsarissati.
๔๕๓.
453.
‘‘กปฺปสตสหสฺสมฺหิ , โอกฺกากกุลสมฺภโว;
‘‘Kappasatasahassamhi , okkākakulasambhavo;
โคตโม นาม โคเตฺตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
๔๕๔.
454.
‘‘ตสฺส ธเมฺมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;
‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;
มนฺตาณิปุโตฺต ปุโณฺณติ, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโกฯ
Mantāṇiputto puṇṇoti, hessati satthu sāvako.
๔๕๕.
455.
‘‘เอวํ กิตฺตยิ สมฺพุโทฺธ, สุนนฺทํ ตาปสํ ตทา;
‘‘Evaṃ kittayi sambuddho, sunandaṃ tāpasaṃ tadā;
หาสยโนฺต ชนํ สพฺพํ, ทสฺสยโนฺต สกํ พลํฯ
Hāsayanto janaṃ sabbaṃ, dassayanto sakaṃ balaṃ.
๔๕๖.
456.
‘‘กตญฺชลี นมสฺสนฺติ, สุนนฺทํ ตาปสํ ชนา;
‘‘Katañjalī namassanti, sunandaṃ tāpasaṃ janā;
พุเทฺธ การํ กริตฺวาน, โสเธสิ คติมตฺตโนฯ
Buddhe kāraṃ karitvāna, sodhesi gatimattano.
๔๕๗.
457.
‘‘ตตฺถ เม อหุ สงฺกโปฺป, สุตฺวาน มุนิโน วจํ;
‘‘Tattha me ahu saṅkappo, sutvāna munino vacaṃ;
อหมฺปิ การํ กสฺสามิ, ยถา ปสฺสามิ โคตมํฯ
Ahampi kāraṃ kassāmi, yathā passāmi gotamaṃ.
๔๕๘.
458.
‘‘เอวาหํ จินฺตยิตฺวาน, กิริยํ จินฺตยิํ มม;
‘‘Evāhaṃ cintayitvāna, kiriyaṃ cintayiṃ mama;
กฺยาหํ กมฺมํ อาจรามิ, ปุญฺญเกฺขเตฺต อนุตฺตเรฯ
Kyāhaṃ kammaṃ ācarāmi, puññakkhette anuttare.
๔๕๙.
459.
‘‘อยญฺจ ปาฐิโก ภิกฺขุ, สพฺพปาฐิสฺส สาสเน;
‘‘Ayañca pāṭhiko bhikkhu, sabbapāṭhissa sāsane;
วินเย อคฺคนิกฺขิโตฺต, ตํ ฐานํ ปตฺถเย อหํฯ
Vinaye agganikkhitto, taṃ ṭhānaṃ patthaye ahaṃ.
๔๖๐.
460.
‘‘อิทํ เม อมิตํ โภคํ, อโกฺขภํ สาครูปมํ;
‘‘Idaṃ me amitaṃ bhogaṃ, akkhobhaṃ sāgarūpamaṃ;
เตน โภเคน พุทฺธสฺส, อารามํ มาปเย อหํฯ
Tena bhogena buddhassa, ārāmaṃ māpaye ahaṃ.
๔๖๑.
461.
‘‘โสภนํ นาม อารามํ, นครสฺส ปุรตฺถโต;
‘‘Sobhanaṃ nāma ārāmaṃ, nagarassa puratthato;
๔๖๒.
462.
‘‘กูฎาคาเร จ ปาสาเท, มณฺฑเป หมฺมิเย คุหา;
‘‘Kūṭāgāre ca pāsāde, maṇḍape hammiye guhā;
จงฺกเม สุกเต กตฺวา, สงฺฆารามํ อมาปยิํฯ
Caṅkame sukate katvā, saṅghārāmaṃ amāpayiṃ.
๔๖๓.
463.
‘‘ชนฺตาฆรํ อคฺคิสาลํ, อโถ อุทกมาฬกํ;
‘‘Jantāgharaṃ aggisālaṃ, atho udakamāḷakaṃ;
นฺหานฆรํ มาปยิตฺวา, ภิกฺขุสงฺฆสฺสทาสหํฯ
Nhānagharaṃ māpayitvā, bhikkhusaṅghassadāsahaṃ.
๔๖๔.
464.
‘‘อาสนฺทิโย ปีฐเก จ, ปริโภเค จ ภาชเน;
‘‘Āsandiyo pīṭhake ca, paribhoge ca bhājane;
อารามิกญฺจ เภสชฺชํ, สพฺพเมตํ อทาสหํฯ
Ārāmikañca bhesajjaṃ, sabbametaṃ adāsahaṃ.
๔๖๕.
465.
‘‘อารกฺขํ ปฎฺฐเปตฺวาน, ปาการํ การยิํ ทฬฺหํ;
‘‘Ārakkhaṃ paṭṭhapetvāna, pākāraṃ kārayiṃ daḷhaṃ;
มา นํ โกจิ วิเหเฐสิ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
Mā naṃ koci viheṭhesi, santacittāna tādinaṃ.
๔๖๖.
466.
๔๖๗.
467.
‘‘นิฎฺฐาปิโต มยาราโม, สมฺปฎิจฺฉ ตุวํ มุนิ;
‘‘Niṭṭhāpito mayārāmo, sampaṭiccha tuvaṃ muni;
๔๖๘.
468.
‘‘ปทุมุตฺตโร โลกวิทู, อาหุตีนํ ปฎิคฺคโห;
‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
มม สงฺกปฺปมญฺญาย, อธิวาเสสิ นายโกฯ
Mama saṅkappamaññāya, adhivāsesi nāyako.
๔๖๙.
469.
‘‘อธิวาสนมญฺญาย, สพฺพญฺญุสฺส มเหสิโน;
‘‘Adhivāsanamaññāya, sabbaññussa mahesino;
โภชนํ ปฎิยาเทตฺวา, กาลมาโรจยิํ อหํฯ
Bhojanaṃ paṭiyādetvā, kālamārocayiṃ ahaṃ.
๔๗๐.
470.
‘‘อาโรจิตมฺหิ กาลมฺหิ, ปทุมุตฺตรนายโก;
‘‘Ārocitamhi kālamhi, padumuttaranāyako;
ขีณาสวสหเสฺสหิ, อารามํ เม อุปาคมิฯ
Khīṇāsavasahassehi, ārāmaṃ me upāgami.
๔๗๑.
471.
‘‘นิสินฺนํ กาลมญฺญาย, อนฺนปาเนน ตปฺปยิํ;
‘‘Nisinnaṃ kālamaññāya, annapānena tappayiṃ;
ภุตฺตาวิํ กาลมญฺญาย, อิทํ วจนมพฺรวิํฯ
Bhuttāviṃ kālamaññāya, idaṃ vacanamabraviṃ.
๔๗๒.
472.
‘‘กีโต สตสหเสฺสน, ตตฺตเกเนว การิโต;
‘‘Kīto satasahassena, tattakeneva kārito;
โสภโน นาม อาราโม, สมฺปฎิจฺฉ ตุวํ มุนิฯ
Sobhano nāma ārāmo, sampaṭiccha tuvaṃ muni.
๔๗๓.
473.
‘‘อิมินารามทาเนน , เจตนาปณิธีหิ จ;
‘‘Iminārāmadānena , cetanāpaṇidhīhi ca;
ภเว นิพฺพตฺตมาโนหํ, ลภามิ มม ปตฺถิตํฯ
Bhave nibbattamānohaṃ, labhāmi mama patthitaṃ.
๔๗๔.
474.
‘‘ปฎิคฺคเหตฺวา สมฺพุโทฺธ, สงฺฆารามํ สุมาปิตํ;
‘‘Paṭiggahetvā sambuddho, saṅghārāmaṃ sumāpitaṃ;
ภิกฺขุสเงฺฆ นิสีทิตฺวา, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, idaṃ vacanamabravi.
๔๗๕.
475.
‘‘โย โส พุทฺธสฺส ปาทาสิ, สงฺฆารามํ สุมาปิตํ;
‘‘Yo so buddhassa pādāsi, saṅghārāmaṃ sumāpitaṃ;
ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ, สุณาถ มม ภาสโตฯ
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
๔๗๖.
476.
‘‘หตฺถี อสฺสา รถา ปตฺตี, เสนา จ จตุรงฺคินี;
‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā ca caturaṅginī;
ปริวาเรสฺสนฺติมํ นิจฺจํ, สงฺฆารามสฺสิทํ ผลํฯ
Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.
๔๗๗.
477.
ปริวาเรสฺสนฺติมํ นิจฺจํ, สงฺฆารามสฺสิทํ ผลํฯ
Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.
๔๗๘.
478.
‘‘ฉฬสีติสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
‘‘Chaḷasītisahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
วิจิตฺตวตฺถาภรณา, อามุตฺตมณิกุณฺฑลาฯ
Vicittavatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā.
๔๗๙.
479.
‘‘อฬารปมฺหา หสุลา, สุสญฺญา ตนุมชฺฌิมา;
‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;
ปริวาเรสฺสนฺติมํ นิจฺจํ, สงฺฆารามสฺสิทํ ผลํฯ
Parivāressantimaṃ niccaṃ, saṅghārāmassidaṃ phalaṃ.
๔๘๐.
480.
‘‘ติํสกปฺปสหสฺสานิ, เทวโลเก รมิสฺสติ;
‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissati;
สหสฺสกฺขตฺตุํ เทวิโนฺท, เทวรชฺชํ กริสฺสติฯ
Sahassakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati.
๔๘๑.
481.
‘‘เทวราเชน ปตฺตพฺพํ, สพฺพํ ปฎิลภิสฺสติ;
‘‘Devarājena pattabbaṃ, sabbaṃ paṭilabhissati;
อนูนโภโค หุตฺวาน, เทวรชฺชํ กริสฺสติฯ
Anūnabhogo hutvāna, devarajjaṃ karissati.
๔๘๒.
482.
‘‘สหสฺสกฺขตฺตุํ จกฺกวตฺตี, ราชา รเฎฺฐ ภวิสฺสติ;
‘‘Sahassakkhattuṃ cakkavattī, rājā raṭṭhe bhavissati;
ปถพฺยา รชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขิยํฯ
Pathabyā rajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
๔๘๓.
483.
‘‘กปฺปสตสหสฺสมฺหิ , โอกฺกากกุลสมฺภโว;
‘‘Kappasatasahassamhi , okkākakulasambhavo;
โคตโม นาม โคเตฺตน, สตฺถา โลเก ภวิสฺสติฯ
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
๔๘๔.
484.
‘‘ตสฺส ธเมฺมสุ ทายาโท, โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;
‘‘Tassa dhammesu dāyādo, oraso dhammanimmito;
อุปาลิ นาม นาเมน, เหสฺสติ สตฺถุ สาวโกฯ
Upāli nāma nāmena, hessati satthu sāvako.
๔๘๕.
485.
‘‘วินเย ปารมิํ ปตฺวา, ฐานาฐาเน จ โกวิโท;
‘‘Vinaye pāramiṃ patvā, ṭhānāṭhāne ca kovido;
ชินสาสนํ ธาเรโนฺต, วิหริสฺสตินาสโวฯ
Jinasāsanaṃ dhārento, viharissatināsavo.
๔๘๖.
486.
‘‘สพฺพเมตํ อภิญฺญาย, โคตโม สกฺยปุงฺคโว;
‘‘Sabbametaṃ abhiññāya, gotamo sakyapuṅgavo;
ภิกฺขุสเงฺฆ นิสีทิตฺวา, เอตทเคฺค ฐเปสฺสติฯ
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapessati.
๔๘๗.
487.
‘‘อปริเมยฺยุปาทาย, ปเตฺถมิ ตว สาสนํ;
‘‘Aparimeyyupādāya, patthemi tava sāsanaṃ;
โส เม อโตฺถ อนุปฺปโตฺต, สพฺพสํโยชนกฺขโยฯ
So me attho anuppatto, sabbasaṃyojanakkhayo.
๔๘๘.
488.
‘‘ยถา สูลาวุโต โปโส, ราชทเณฺฑน ตชฺชิโต;
‘‘Yathā sūlāvuto poso, rājadaṇḍena tajjito;
สูเล สาตํ อวินฺทโนฺต, ปริมุตฺติํว อิจฺฉติฯ
Sūle sātaṃ avindanto, parimuttiṃva icchati.
๔๘๙.
489.
‘‘ตเถวาหํ มหาวีร, ภวทเณฺฑน ตชฺชิโต;
‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, bhavadaṇḍena tajjito;
กมฺมสูลาวุโต สโนฺต, ปิปาสาเวทนฎฺฎิโตฯ
Kammasūlāvuto santo, pipāsāvedanaṭṭito.
๔๙๐.
490.
‘‘ภเว สาตํ น วินฺทามิ, ฑยฺหโนฺต ตีหิ อคฺคิภิ;
‘‘Bhave sātaṃ na vindāmi, ḍayhanto tīhi aggibhi;
ปริมุตฺติํ คเวสามิ, ยถาปิ ราชทณฺฑิโตฯ
Parimuttiṃ gavesāmi, yathāpi rājadaṇḍito.
๔๙๑.
491.
‘‘ยถา วิสาโท ปุริโส, วิเสน ปริปีฬิโต;
‘‘Yathā visādo puriso, visena paripīḷito;
๔๙๒.
492.
‘‘คเวสมาโน ปเสฺสยฺย, อคทํ วิสฆาตกํ;
‘‘Gavesamāno passeyya, agadaṃ visaghātakaṃ;
ตํ ปิวิตฺวา สุขี อสฺส, วิสมฺหา ปริมุตฺติยาฯ
Taṃ pivitvā sukhī assa, visamhā parimuttiyā.
๔๙๓.
493.
‘‘ตเถวาหํ มหาวีร, ยถา วิสหโต นโร;
‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, yathā visahato naro;
สมฺปีฬิโต อวิชฺชาย, สทฺธมฺมาคทเมสหํฯ
Sampīḷito avijjāya, saddhammāgadamesahaṃ.
๔๙๔.
494.
‘‘ธมฺมาคทํ คเวสโนฺต, อทฺทกฺขิํ สกฺยสาสนํ;
‘‘Dhammāgadaṃ gavesanto, addakkhiṃ sakyasāsanaṃ;
อคฺคํ สโพฺพสธานํ ตํ, สพฺพสลฺลวิโนทนํฯ
Aggaṃ sabbosadhānaṃ taṃ, sabbasallavinodanaṃ.
๔๙๕.
495.
‘‘ธโมฺมสธํ ปิวิตฺวาน, วิสํ สพฺพํ สมูหนิํ;
‘‘Dhammosadhaṃ pivitvāna, visaṃ sabbaṃ samūhaniṃ;
อชรามรํ สีติภาวํ, นิพฺพานํ ผสฺสยิํ อหํฯ
Ajarāmaraṃ sītibhāvaṃ, nibbānaṃ phassayiṃ ahaṃ.
๔๙๖.
496.
‘‘ยถา ภูตฎฺฎิโต โปโส, ภูตคฺคาเหน ปีฬิโต;
‘‘Yathā bhūtaṭṭito poso, bhūtaggāhena pīḷito;
ภูตเวชฺชํ คเวเสยฺย, ภูตสฺมา ปริมุตฺติยาฯ
Bhūtavejjaṃ gaveseyya, bhūtasmā parimuttiyā.
๔๙๗.
497.
‘‘คเวสมาโน ปเสฺสยฺย, ภูตวิชฺชาสุ โกวิทํ;
‘‘Gavesamāno passeyya, bhūtavijjāsu kovidaṃ;
ตสฺส โส วิหเน ภูตํ, สมูลญฺจ วินาสเยฯ
Tassa so vihane bhūtaṃ, samūlañca vināsaye.
๔๙๘.
498.
‘‘ตเถวาหํ มหาวีร, ตมคฺคาเหน ปีฬิโต;
‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, tamaggāhena pīḷito;
ญาณาโลกํ คเวสามิ, ตมโต ปริมุตฺติยาฯ
Ñāṇālokaṃ gavesāmi, tamato parimuttiyā.
๔๙๙.
499.
‘‘อถทฺทสํ สกฺยมุนิํ, กิเลสตมโสธนํ;
‘‘Athaddasaṃ sakyamuniṃ, kilesatamasodhanaṃ;
โส เม ตมํ วิโนเทสิ, ภูตเวโชฺชว ภูตกํฯ
So me tamaṃ vinodesi, bhūtavejjova bhūtakaṃ.
๕๐๐.
500.
‘‘สํสารโสตํ สญฺฉินฺทิํ, ตณฺหาโสตํ นิวารยิํ;
‘‘Saṃsārasotaṃ sañchindiṃ, taṇhāsotaṃ nivārayiṃ;
ภวํ อุคฺฆาฎยิํ สพฺพํ, ภูตเวโชฺชว มูลโตฯ
Bhavaṃ ugghāṭayiṃ sabbaṃ, bhūtavejjova mūlato.
๕๐๑.
501.
‘‘ครุโฬ ยถา โอปตติ, ปนฺนคํ ภกฺขมตฺตโน;
‘‘Garuḷo yathā opatati, pannagaṃ bhakkhamattano;
สมนฺตา โยชนสตํ, วิโกฺขเภติ มหาสรํฯ
Samantā yojanasataṃ, vikkhobheti mahāsaraṃ.
๕๐๒.
502.
‘‘ปนฺนคํ โส คเหตฺวาน, อโธสีสํ วิเหฐยํ;
‘‘Pannagaṃ so gahetvāna, adhosīsaṃ viheṭhayaṃ;
อาทาย โส ปกฺกมติ, เยนกามํ วิหงฺคโมฯ
Ādāya so pakkamati, yenakāmaṃ vihaṅgamo.
๕๐๓.
503.
‘‘ตเถวาหํ มหาวีร, ยถาปิ ครุโฬ พลี;
‘‘Tathevāhaṃ mahāvīra, yathāpi garuḷo balī;
อสงฺขตํ คเวสโนฺต, โทเส วิกฺขาลยิํ อหํฯ
Asaṅkhataṃ gavesanto, dose vikkhālayiṃ ahaṃ.
๕๐๔.
504.
‘‘ทิโฎฺฐ อหํ ธมฺมวรํ, สนฺติปทมนุตฺตรํ;
‘‘Diṭṭho ahaṃ dhammavaraṃ, santipadamanuttaraṃ;
อาทาย วิหราเมตํ, ครุโฬ ปนฺนคํ ยถาฯ
Ādāya viharāmetaṃ, garuḷo pannagaṃ yathā.
๕๐๕.
505.
‘‘อาสาวตี นาม ลตา, ชาตา จิตฺตลตาวเน;
‘‘Āsāvatī nāma latā, jātā cittalatāvane;
ตสฺสา วสฺสสหเสฺสน, เอกํ นิพฺพตฺตเต ผลํฯ
Tassā vassasahassena, ekaṃ nibbattate phalaṃ.
๕๐๖.
506.
‘‘ตํ เทวา ปยิรุปาสนฺติ, ตาวทูรผเล สติ;
‘‘Taṃ devā payirupāsanti, tāvadūraphale sati;
เทวานํ สา ปิยา เอวํ, อาสาวตี ลตุตฺตมาฯ
Devānaṃ sā piyā evaṃ, āsāvatī latuttamā.
๕๐๗.
507.
‘‘สตสหสฺสุปาทาย, ตาหํ ปริจเร มุนิ;
‘‘Satasahassupādāya, tāhaṃ paricare muni;
สายํ ปาตํ นมสฺสามิ, เทวา อาสาวติํ ยถาฯ
Sāyaṃ pātaṃ namassāmi, devā āsāvatiṃ yathā.
๕๐๘.
508.
‘‘อวญฺฌา ปาริจริยา, อโมฆา จ นมสฺสนา;
‘‘Avañjhā pāricariyā, amoghā ca namassanā;
ทูราคตมฺปิ มํ สนฺตํ, ขโณยํ น วิราธยิฯ
Dūrāgatampi maṃ santaṃ, khaṇoyaṃ na virādhayi.
๕๐๙.
509.
‘‘ปฎิสนฺธิํ น ปสฺสามิ, วิจินโนฺต ภเว อหํ;
‘‘Paṭisandhiṃ na passāmi, vicinanto bhave ahaṃ;
๕๑๐.
510.
‘‘ยถาปิ ปทุมํ นาม, สูริยรํเสน ปุปฺผติ;
‘‘Yathāpi padumaṃ nāma, sūriyaraṃsena pupphati;
ตเถวาหํ มหาวีร, พุทฺธรํเสน ปุปฺผิโตฯ
Tathevāhaṃ mahāvīra, buddharaṃsena pupphito.
๕๑๑.
511.
เมเฆสุ คชฺชมาเนสุ, คพฺภํ คณฺหนฺติ ตา สทาฯ
Meghesu gajjamānesu, gabbhaṃ gaṇhanti tā sadā.
๕๑๒.
512.
‘‘จิรมฺปิ คพฺภํ ธาเรนฺติ, ยาว เมโฆ น คชฺชติ;
‘‘Cirampi gabbhaṃ dhārenti, yāva megho na gajjati;
ภารโต ปริมุจฺจนฺติ, ยทา เมโฆ ปวสฺสติฯ
Bhārato parimuccanti, yadā megho pavassati.
๕๑๓.
513.
‘‘ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส , ธมฺมเมเฆน คชฺชโต;
‘‘Padumuttarabuddhassa , dhammameghena gajjato;
สเทฺทน ธมฺมเมฆสฺส, ธมฺมคพฺภํ อคณฺหหํฯ
Saddena dhammameghassa, dhammagabbhaṃ agaṇhahaṃ.
๕๑๔.
514.
สตสหสฺสุปาทาย, ปุญฺญคพฺภํ ธเรมหํ;
Satasahassupādāya, puññagabbhaṃ dharemahaṃ;
นปฺปมุจฺจามิ ภารโต, ธมฺมเมโฆ น คชฺชติฯ
Nappamuccāmi bhārato, dhammamegho na gajjati.
๕๑๕.
515.
‘‘ยทา ตุวํ สกฺยมุนิ, รเมฺม กปิลวตฺถเว;
‘‘Yadā tuvaṃ sakyamuni, ramme kapilavatthave;
คชฺชสิ ธมฺมเมเฆน, ภารโต ปริมุจฺจหํฯ
Gajjasi dhammameghena, bhārato parimuccahaṃ.
๕๑๖.
516.
‘‘สุญฺญตํ อนิมิตฺตญฺจ, ตถาปฺปณิหิตมฺปิ จ;
‘‘Suññataṃ animittañca, tathāppaṇihitampi ca;
ทุติยภาณวารํฯ
Dutiyabhāṇavāraṃ.
๕๑๗.
517.
‘‘อปริเมยฺยุปาทาย, ปเตฺถมิ ตว สาสนํ;
‘‘Aparimeyyupādāya, patthemi tava sāsanaṃ;
โส เม อโตฺถ อนุปฺปโตฺต, สนฺติปทมนุตฺตรํฯ
So me attho anuppatto, santipadamanuttaraṃ.
๕๑๘.
518.
‘‘วินเย ปารมิํ ปโตฺต, ยถาปิ ปาฐิโก อิสิ;
‘‘Vinaye pāramiṃ patto, yathāpi pāṭhiko isi;
น เม สมสโม อตฺถิ, ธาเรมิ สาสนํ อหํฯ
Na me samasamo atthi, dhāremi sāsanaṃ ahaṃ.
๕๑๙.
519.
เอตฺถ เม วิมติ นตฺถิ, อกฺขเร พฺยญฺชเนปิ วาฯ
Ettha me vimati natthi, akkhare byañjanepi vā.
๕๒๐.
520.
‘‘นิคฺคเห ปฎิกเมฺม จ, ฐานาฐาเน จ โกวิโท;
‘‘Niggahe paṭikamme ca, ṭhānāṭhāne ca kovido;
โอสารเณ วุฎฺฐาปเน, สพฺพตฺถ ปารมิํ คโตฯ
Osāraṇe vuṭṭhāpane, sabbattha pāramiṃ gato.
๕๒๑.
521.
‘‘วินเย ขนฺธเก วาปิ, นิกฺขิปิตฺวา ปทํ อหํ;
‘‘Vinaye khandhake vāpi, nikkhipitvā padaṃ ahaṃ;
อุภโต วินิเวเฐตฺวา, รสโต โอสเรยฺยหํฯ
Ubhato viniveṭhetvā, rasato osareyyahaṃ.
๕๒๒.
522.
‘‘นิรุตฺติยา สุกุสโล, อตฺถานเตฺถ จ โกวิโท;
‘‘Niruttiyā sukusalo, atthānatthe ca kovido;
อนญฺญาตํ มยา นตฺถิ, เอกโคฺค สตฺถุ สาสเนฯ
Anaññātaṃ mayā natthi, ekaggo satthu sāsane.
๕๒๓.
523.
กงฺขํ สพฺพํ วิโนเทมิ, ฉินฺทามิ สพฺพสํสยํฯ
Kaṅkhaṃ sabbaṃ vinodemi, chindāmi sabbasaṃsayaṃ.
๕๒๔.
524.
‘‘ปทํ อนุปทญฺจาปิ, อกฺขรญฺจาปิ พฺยญฺชนํ;
‘‘Padaṃ anupadañcāpi, akkharañcāpi byañjanaṃ;
นิทาเน ปริโยสาเน, สพฺพตฺถ โกวิโท อหํฯ
Nidāne pariyosāne, sabbattha kovido ahaṃ.
๕๒๕.
525.
‘‘ยถาปิ ราชา พลวา, นิคฺคณฺหิตฺวา ปรนฺตเป;
‘‘Yathāpi rājā balavā, niggaṇhitvā parantape;
วิชินิตฺวาน สงฺคามํ, นครํ ตตฺถ มาปเยฯ
Vijinitvāna saṅgāmaṃ, nagaraṃ tattha māpaye.
๕๒๖.
526.
‘‘ปาการํ ปริขญฺจาปิ, เอสิกํ ทฺวารโกฎฺฐกํ;
‘‘Pākāraṃ parikhañcāpi, esikaṃ dvārakoṭṭhakaṃ;
อฎฺฎาลเก จ วิวิเธ, การเย นคเร พหูฯ
Aṭṭālake ca vividhe, kāraye nagare bahū.
๕๒๗.
527.
‘‘สิงฺฆาฎกํ จจฺจรญฺจ, สุวิภตฺตนฺตราปณํ;
‘‘Siṅghāṭakaṃ caccarañca, suvibhattantarāpaṇaṃ;
การเยยฺย สภํ ตตฺถ, อตฺถานตฺถวินิจฺฉยํฯ
Kārayeyya sabhaṃ tattha, atthānatthavinicchayaṃ.
๕๒๘.
528.
‘‘นิคฺฆาตตฺถํ อมิตฺตานํ, ฉิทฺทาฉิทฺทญฺจ ชานิตุํ;
‘‘Nigghātatthaṃ amittānaṃ, chiddāchiddañca jānituṃ;
๕๒๙.
529.
‘‘อารกฺขตฺถาย ภณฺฑสฺส, นิธานกุสลํ นรํ;
‘‘Ārakkhatthāya bhaṇḍassa, nidhānakusalaṃ naraṃ;
มา เม ภณฺฑํ วินสฺสีติ, ภณฺฑรกฺขํ ฐเปติ โสฯ
Mā me bhaṇḍaṃ vinassīti, bhaṇḍarakkhaṃ ṭhapeti so.
๕๓๐.
530.
โหติ โย รโญฺญ, วุทฺธิํ ยสฺส จ อิจฺฉติฯ
Hoti yo rañño, vuddhiṃ yassa ca icchati.
ตสฺสาธิกรณํ เทติ, มิตฺตสฺส ปฎิปชฺชิตุํฯ
Tassādhikaraṇaṃ deti, mittassa paṭipajjituṃ.
๕๓๑.
531.
‘‘อุปฺปาเตสุ นิมิเตฺตสุ, ลกฺขเณสุ จ โกวิทํ;
‘‘Uppātesu nimittesu, lakkhaṇesu ca kovidaṃ;
อชฺฌายกํ มนฺตธรํ, โปโรหิเจฺจ ฐเปติ โสฯ
Ajjhāyakaṃ mantadharaṃ, porohicce ṭhapeti so.
๕๓๒.
532.
‘‘เอเตหเงฺคหิ สมฺปโนฺน, ขตฺติโยติ ปวุจฺจติ;
‘‘Etehaṅgehi sampanno, khattiyoti pavuccati;
สทา รกฺขนฺติ ราชานํ, จกฺกวาโกว ทุกฺขิตํฯ
Sadā rakkhanti rājānaṃ, cakkavākova dukkhitaṃ.
๕๓๓.
533.
‘‘ตเถว ตฺวํ มหาวีร, หตามิโตฺตว ขตฺติโย;
‘‘Tatheva tvaṃ mahāvīra, hatāmittova khattiyo;
สเทวกสฺส โลกสฺส, ธมฺมราชาติ วุจฺจติฯ
Sadevakassa lokassa, dhammarājāti vuccati.
๕๓๔.
534.
ตมนฺธการํ วิธมิตฺวา, ธมฺมนครํ อมาปยิฯ
Tamandhakāraṃ vidhamitvā, dhammanagaraṃ amāpayi.
๕๓๕.
535.
‘‘สีลํ ปาการกํ ตตฺถ, ญาณํ เต ทฺวารโกฎฺฐกํ;
‘‘Sīlaṃ pākārakaṃ tattha, ñāṇaṃ te dvārakoṭṭhakaṃ;
สทฺธา เต เอสิกา วีร, ทฺวารปาโล จ สํวโรฯ
Saddhā te esikā vīra, dvārapālo ca saṃvaro.
๕๓๖.
536.
‘‘สติปฎฺฐานมฎฺฎาลํ, ปญฺญา เต จจฺจรํ มุเน;
‘‘Satipaṭṭhānamaṭṭālaṃ, paññā te caccaraṃ mune;
อิทฺธิปาทญฺจ สิงฺฆาฎํ, ธมฺมวีถิ สุมาปิตาฯ
Iddhipādañca siṅghāṭaṃ, dhammavīthi sumāpitā.
๕๓๗.
537.
‘‘สุตฺตนฺตํ อภิธมฺมญฺจ, วินยญฺจาปิ เกวลํ;
‘‘Suttantaṃ abhidhammañca, vinayañcāpi kevalaṃ;
นวงฺคํ พุทฺธวจนํ, เอสา ธมฺมสภา ตวฯ
Navaṅgaṃ buddhavacanaṃ, esā dhammasabhā tava.
๕๓๘.
538.
‘‘สุญฺญตํ อนิมิตฺตญฺจ, วิหารญฺจปฺปณีหิตํ;
‘‘Suññataṃ animittañca, vihārañcappaṇīhitaṃ;
อาเนญฺชญฺจ นิโรโธ จ, เอสา ธมฺมกุฎี ตวฯ
Āneñjañca nirodho ca, esā dhammakuṭī tava.
๕๓๙.
539.
สาริปุโตฺตติ นาเมน, ธมฺมเสนาปตี ตวฯ
Sāriputtoti nāmena, dhammasenāpatī tava.
๕๔๐.
540.
‘‘จุตูปปาตกุสโล, อิทฺธิยา ปารมิํ คโต;
‘‘Cutūpapātakusalo, iddhiyā pāramiṃ gato;
โกลิโต นาม นาเมน, โปโรหิโจฺจ ตวํ มุเนฯ
Kolito nāma nāmena, porohicco tavaṃ mune.
๕๔๑.
541.
‘‘โปราณกวํสธโร, อุคฺคเตโช ทุราสโท;
‘‘Porāṇakavaṃsadharo, uggatejo durāsado;
ธุตวาทีคุเณนโคฺค, อกฺขทโสฺส ตวํ มุเนฯ
Dhutavādīguṇenaggo, akkhadasso tavaṃ mune.
๕๔๒.
542.
‘‘พหุสฺสุโต ธมฺมธโร, สพฺพปาฐี จ สาสเน;
‘‘Bahussuto dhammadharo, sabbapāṭhī ca sāsane;
๕๔๓.
543.
‘‘เอเต สเพฺพ อติกฺกมฺม, ปเมสิ ภควา มมํ;
‘‘Ete sabbe atikkamma, pamesi bhagavā mamaṃ;
วินิจฺฉยํ เม ปาทาสิ, วินเย วิญฺญุเทสิตํฯ
Vinicchayaṃ me pādāsi, vinaye viññudesitaṃ.
๕๔๔.
544.
‘‘โย โกจิ วินเย ปญฺหํ, ปุจฺฉติ พุทฺธสาวโก;
‘‘Yo koci vinaye pañhaṃ, pucchati buddhasāvako;
ตตฺถ เม จินฺตนา นตฺถิ, ตเญฺญวตฺถํ กเถมหํฯ
Tattha me cintanā natthi, taññevatthaṃ kathemahaṃ.
๕๔๕.
545.
‘‘ยาวตา พุทฺธเขตฺตมฺหิ, ฐเปตฺวา ตํ มหามุนิ;
‘‘Yāvatā buddhakhettamhi, ṭhapetvā taṃ mahāmuni;
วินเย มาทิโส นตฺถิ, กุโต ภิโยฺย ภวิสฺสติฯ
Vinaye mādiso natthi, kuto bhiyyo bhavissati.
๕๔๖.
546.
‘‘ภิกฺขุสเงฺฆ นิสีทิตฺวา, เอวํ คชฺชติ โคตโม;
‘‘Bhikkhusaṅghe nisīditvā, evaṃ gajjati gotamo;
อุปาลิสฺส สโม นตฺถิ, วินเย ขนฺธเกสุ จฯ
Upālissa samo natthi, vinaye khandhakesu ca.
๕๔๗.
547.
‘‘ยาวตา พุทฺธภณิตํ, นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ;
‘‘Yāvatā buddhabhaṇitaṃ, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;
๕๔๘.
548.
‘‘มม กมฺมํ สริตฺวาน, โคตโม สกฺยปุงฺคโว;
‘‘Mama kammaṃ saritvāna, gotamo sakyapuṅgavo;
ภิกฺขุสเงฺฆ นิสีทิตฺวา, เอตทเคฺค ฐเปสิ มํฯ
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.
๕๔๙.
549.
‘‘สตสหสฺสุปาทาย, อิมํ ฐานํ อปตฺถยิํ;
‘‘Satasahassupādāya, imaṃ ṭhānaṃ apatthayiṃ;
โส เม อโตฺถ อนุปฺปโตฺต, วินเย ปารมิํ คโตฯ
So me attho anuppatto, vinaye pāramiṃ gato.
๕๕๐.
550.
‘‘สกฺยานํ นนฺทิชนโน, กปฺปโก อาสหํ ปุเร;
‘‘Sakyānaṃ nandijanano, kappako āsahaṃ pure;
วิชหิตฺวาน ตํ ชาติํ, ปุโตฺต ชาโต มเหสิโนฯ
Vijahitvāna taṃ jātiṃ, putto jāto mahesino.
๕๕๑.
551.
‘‘อิโต ทุติยเก กเปฺป, อญฺชโส นาม ขตฺติโย;
‘‘Ito dutiyake kappe, añjaso nāma khattiyo;
อนนฺตเตโช อมิตยโส, ภูมิปาโล มหทฺธโนฯ
Anantatejo amitayaso, bhūmipālo mahaddhano.
๕๕๒.
552.
‘‘ตสฺส รโญฺญ อหํ ปุโตฺต, จนฺทโน นาม ขตฺติโย;
‘‘Tassa rañño ahaṃ putto, candano nāma khattiyo;
ชาติมเทนุปตฺถโทฺธ, ยสโภคมเทน จฯ
Jātimadenupatthaddho, yasabhogamadena ca.
๕๕๓.
553.
‘‘นาคสตสหสฺสานิ, สพฺพาลงฺการภูสิตา;
‘‘Nāgasatasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;
ติธาปภินฺนา มาตงฺคา, ปริวาเรนฺติ มํ สทาฯ
Tidhāpabhinnā mātaṅgā, parivārenti maṃ sadā.
๕๕๔.
554.
‘‘สพเลหิ ปเรโตหํ, อุยฺยานํ คนฺตุกามโก;
‘‘Sabalehi paretohaṃ, uyyānaṃ gantukāmako;
อารุยฺห สิริกํ นาคํ, นครา นิกฺขมิํ ตทาฯ
Āruyha sirikaṃ nāgaṃ, nagarā nikkhamiṃ tadā.
๕๕๕.
555.
‘‘จรเณน จ สมฺปโนฺน, คุตฺตทฺวาโร สุสํวุโต;
‘‘Caraṇena ca sampanno, guttadvāro susaṃvuto;
เทวโล นาม สมฺพุโทฺธ, อาคจฺฉิ ปุรโต มมฯ
Devalo nāma sambuddho, āgacchi purato mama.
๕๕๖.
556.
‘‘เปเสตฺวา สิริกํ นาคํ, พุทฺธํ อาสาทยิํ ตทา;
‘‘Pesetvā sirikaṃ nāgaṃ, buddhaṃ āsādayiṃ tadā;
๕๕๗.
557.
วิเหสยิตฺวา สมฺพุทฺธํ, อุยฺยานํ อคมาสหํฯ
Vihesayitvā sambuddhaṃ, uyyānaṃ agamāsahaṃ.
๕๕๘.
558.
‘‘สาตํ ตตฺถ น วินฺทามิ, สิโร ปชฺชลิโต ยถา;
‘‘Sātaṃ tattha na vindāmi, siro pajjalito yathā;
ปริฬาเหน ฑยฺหามิ, มโจฺฉว พฬิสาทโกฯ
Pariḷāhena ḍayhāmi, macchova baḷisādako.
๕๕๙.
559.
‘‘สสาครนฺตา ปถวี, อาทิตฺตา วิย โหติ เม;
‘‘Sasāgarantā pathavī, ādittā viya hoti me;
ปิตุ สนฺติกุปาคมฺม, อิทํ วจนมพฺรวิํฯ
Pitu santikupāgamma, idaṃ vacanamabraviṃ.
๕๖๐.
560.
‘‘อาสีวิสํว กุปิตํ, อคฺคิกฺขนฺธํว อาคตํ;
‘‘Āsīvisaṃva kupitaṃ, aggikkhandhaṃva āgataṃ;
มตฺตํว กุญฺชรํ ทนฺติํ, ยํ สยมฺภุมสาทยิํฯ
Mattaṃva kuñjaraṃ dantiṃ, yaṃ sayambhumasādayiṃ.
๕๖๑.
561.
‘‘อาสาทิโต มยา พุโทฺธ, โฆโร อุคฺคตโป ชิโน;
‘‘Āsādito mayā buddho, ghoro uggatapo jino;
ปุรา สเพฺพ วินสฺสาม, ขมาเปสฺสาม ตํ มุนิํฯ
Purā sabbe vinassāma, khamāpessāma taṃ muniṃ.
๕๖๒.
562.
‘‘โน เจ ตํ นิชฺฌาเปสฺสาม, อตฺตทนฺตํ สมาหิตํ;
‘‘No ce taṃ nijjhāpessāma, attadantaṃ samāhitaṃ;
โอเรน สตฺตทิวสา, รฎฺฐํ เม วิธมิสฺสติฯ
Orena sattadivasā, raṭṭhaṃ me vidhamissati.
๕๖๓.
563.
อาสาทยิตฺวา อิสโย, ทุคฺคตา เต สรฎฺฐกาฯ
Āsādayitvā isayo, duggatā te saraṭṭhakā.
๕๖๔.
564.
‘‘ยทา กุปฺปนฺติ อิสโย, สญฺญตา พฺรหฺมจาริโน;
‘‘Yadā kuppanti isayo, saññatā brahmacārino;
สเทวกํ วินาเสนฺติ, สสาครํ สปพฺพตํฯ
Sadevakaṃ vināsenti, sasāgaraṃ sapabbataṃ.
๕๖๕.
565.
‘‘ติโยชนสหสฺสมฺหิ, ปุริเส สนฺนิปาตยิํ;
‘‘Tiyojanasahassamhi, purise sannipātayiṃ;
อจฺจยํ เทสนตฺถาย, สยมฺภุํ อุปสงฺกมิํฯ
Accayaṃ desanatthāya, sayambhuṃ upasaṅkamiṃ.
๕๖๖.
566.
‘‘อลฺลวตฺถา อลฺลสิรา, สเพฺพว ปญฺชลีกตา;
‘‘Allavatthā allasirā, sabbeva pañjalīkatā;
๕๖๗.
567.
‘‘ขมสฺสุ ตฺวํ มหาวีร, อภิยาจติ ตํ ชโน;
‘‘Khamassu tvaṃ mahāvīra, abhiyācati taṃ jano;
ปริฬาหํ วิโนเทหิ, มา โน รฎฺฐํ วินาสยฯ
Pariḷāhaṃ vinodehi, mā no raṭṭhaṃ vināsaya.
๕๖๘.
568.
‘‘สเทวมานุสา สเพฺพ, สทานวา สรกฺขสา;
‘‘Sadevamānusā sabbe, sadānavā sarakkhasā;
อโยมเยน กุเฎน, สิรํ ภิเนฺทยฺยุ เม สทาฯ
Ayomayena kuṭena, siraṃ bhindeyyu me sadā.
๕๖๙.
569.
อคเท กิมิ น สณฺฐาติ, โกโป พุเทฺธ น ชายติฯ
Agade kimi na saṇṭhāti, kopo buddhe na jāyati.
๕๗๐.
570.
‘‘ยถา จ ภูมิ อจลา, อปฺปเมโยฺย จ สาคโร;
‘‘Yathā ca bhūmi acalā, appameyyo ca sāgaro;
อนนฺตโก จ อากาโส, เอวํ พุทฺธา อโขภิยาฯ
Anantako ca ākāso, evaṃ buddhā akhobhiyā.
๕๗๑.
571.
‘‘สทา ขนฺตา มหาวีรา, ขมิตา จ ตปสฺสิโน;
‘‘Sadā khantā mahāvīrā, khamitā ca tapassino;
๕๗๒.
572.
‘‘อิทํ วตฺวาน สมฺพุโทฺธ, ปริฬาหํ วิโนทยํ;
‘‘Idaṃ vatvāna sambuddho, pariḷāhaṃ vinodayaṃ;
มหาชนสฺส ปุรโต, นภํ อพฺภุคฺคมิ ตทาฯ
Mahājanassa purato, nabhaṃ abbhuggami tadā.
๕๗๓.
573.
‘‘เตน กเมฺมนหํ วีร, หีนตฺตํ อชฺฌุปาคโต;
‘‘Tena kammenahaṃ vīra, hīnattaṃ ajjhupāgato;
สมติกฺกมฺม ตํ ชาติํ, ปาวิสิํ อภยํ ปุรํฯ
Samatikkamma taṃ jātiṃ, pāvisiṃ abhayaṃ puraṃ.
๕๗๔.
574.
‘‘ตทาปิ มํ มหาวีร, ฑยฺหมานํ สุสณฺฐิตํ;
‘‘Tadāpi maṃ mahāvīra, ḍayhamānaṃ susaṇṭhitaṃ;
ปริฬาหํ วิโนเทสิ, สยมฺภุญฺจ ขมาปยิํฯ
Pariḷāhaṃ vinodesi, sayambhuñca khamāpayiṃ.
๕๗๕.
575.
‘‘อชฺชาปิ มํ มหาวีร, ฑยฺหมานํ ติหคฺคิภิ;
‘‘Ajjāpi maṃ mahāvīra, ḍayhamānaṃ tihaggibhi;
๕๗๖.
576.
เยสํ โสตาวธานตฺถิ, สุณาถ มม ภาสโต;
Yesaṃ sotāvadhānatthi, suṇātha mama bhāsato;
อตฺถํ ตุมฺหํ ปวกฺขามิ, ยถา ทิฎฺฐํ ปทํ มมฯ
Atthaṃ tumhaṃ pavakkhāmi, yathā diṭṭhaṃ padaṃ mama.
๕๗๗.
577.
‘‘สยมฺภุํ ตํ วิมาเนตฺวา, สนฺตจิตฺตํ สมาหิตํ;
‘‘Sayambhuṃ taṃ vimānetvā, santacittaṃ samāhitaṃ;
เตน กเมฺมนหํ อชฺช, ชาโตมฺหิ นีจโยนิยํฯ
Tena kammenahaṃ ajja, jātomhi nīcayoniyaṃ.
๕๗๘.
578.
‘‘มา โว ขณํ วิราเธถ, ขณาตีตา หิ โสจเร;
‘‘Mā vo khaṇaṃ virādhetha, khaṇātītā hi socare;
สทเตฺถ วายเมยฺยาถ, ขโณ โว ปฎิปาทิโตฯ
Sadatthe vāyameyyātha, khaṇo vo paṭipādito.
๕๗๙.
579.
‘‘เอกจฺจานญฺจ วมนํ, เอกจฺจานํ วิเรจนํ;
‘‘Ekaccānañca vamanaṃ, ekaccānaṃ virecanaṃ;
วิสํ หลาหลํ เอเก, เอกจฺจานญฺจ โอสธํฯ
Visaṃ halāhalaṃ eke, ekaccānañca osadhaṃ.
๕๘๐.
580.
‘‘วมนํ ปฎิปนฺนานํ, ผลฎฺฐานํ วิเรจนํ;
‘‘Vamanaṃ paṭipannānaṃ, phalaṭṭhānaṃ virecanaṃ;
โอสธํ ผลลาภีนํ, ปุญฺญเกฺขตฺตํ คเวสินํฯ
Osadhaṃ phalalābhīnaṃ, puññakkhettaṃ gavesinaṃ.
๕๘๑.
581.
‘‘สาสเนน วิรุทฺธานํ, วิสํ หลาหลํ ยถา;
‘‘Sāsanena viruddhānaṃ, visaṃ halāhalaṃ yathā;
๕๘๒.
582.
‘‘สกิํ ปีตํ หลาหลํ, อุปรุนฺธติ ชีวิตํ;
‘‘Sakiṃ pītaṃ halāhalaṃ, uparundhati jīvitaṃ;
สาสเนน วิรุชฺฌิตฺวา, กปฺปโกฎิมฺหิ ฑยฺหติฯ
Sāsanena virujjhitvā, kappakoṭimhi ḍayhati.
๕๘๓.
583.
‘‘ขนฺติยา อวิหิํสาย, เมตฺตจิตฺตวตาย จ;
‘‘Khantiyā avihiṃsāya, mettacittavatāya ca;
๕๘๔.
584.
‘‘ลาภาลาเภ น สชฺชนฺติ, สมฺมานนวิมานเน;
‘‘Lābhālābhe na sajjanti, sammānanavimānane;
๕๘๕.
585.
‘‘เทวทเตฺต จ วธเก, โจเร องฺคุลิมาลเก;
‘‘Devadatte ca vadhake, core aṅgulimālake;
ราหุเล ธนปาเล จ, สเพฺพสํ สมโก มุนิฯ
Rāhule dhanapāle ca, sabbesaṃ samako muni.
๕๘๖.
586.
‘‘เอเตสํ ปฎิโฆ นตฺถิ, ราโคเมสํ น วิชฺชติ;
‘‘Etesaṃ paṭigho natthi, rāgomesaṃ na vijjati;
สเพฺพสํ สมโก พุโทฺธ, วธกโสฺสรสสฺส จฯ
Sabbesaṃ samako buddho, vadhakassorasassa ca.
๕๘๗.
587.
‘‘ปเนฺถ ทิสฺวาน กาสาวํ, ฉฑฺฑิตํ มีฬฺหมกฺขิตํ;
‘‘Panthe disvāna kāsāvaṃ, chaḍḍitaṃ mīḷhamakkhitaṃ;
สิรสฺมิํ อญฺชลิํ กตฺวา, วนฺทิตพฺพํ อิสิทฺธชํฯ
Sirasmiṃ añjaliṃ katvā, vanditabbaṃ isiddhajaṃ.
๕๘๘.
588.
‘‘อพฺภตีตา จ เย พุทฺธา, วตฺตมานา อนาคตา;
‘‘Abbhatītā ca ye buddhā, vattamānā anāgatā;
ธเชนาเนน สุชฺฌนฺติ, ตสฺมา เอเต นมสฺสิยาฯ
Dhajenānena sujjhanti, tasmā ete namassiyā.
๕๘๙.
589.
‘‘สตฺถุกปฺปํ สุวินยํ, ธาเรมิ หทเยนหํ;
‘‘Satthukappaṃ suvinayaṃ, dhāremi hadayenahaṃ;
นมสฺสมาโน วินยํ, วิหริสฺสามิ สพฺพทาฯ
Namassamāno vinayaṃ, viharissāmi sabbadā.
๕๙๐.
590.
‘‘วินโย อาสโย มยฺหํ, วินโย ฐานจงฺกมํ;
‘‘Vinayo āsayo mayhaṃ, vinayo ṭhānacaṅkamaṃ;
กเปฺปมิ วินเย วาสํ, วินโย มม โคจโรฯ
Kappemi vinaye vāsaṃ, vinayo mama gocaro.
๕๙๑.
591.
‘‘วินเย ปารมิปฺปโตฺต, สมเถ จาปิ โกวิโท;
‘‘Vinaye pāramippatto, samathe cāpi kovido;
อุปาลิ ตํ มหาวีร, ปาเท วนฺทติ สตฺถุโนฯ
Upāli taṃ mahāvīra, pāde vandati satthuno.
๕๙๒.
592.
‘‘โส อหํ วิจริสฺสามิ, คามา คามํ ปุรา ปุรํ;
‘‘So ahaṃ vicarissāmi, gāmā gāmaṃ purā puraṃ;
นมสฺสมาโน สมฺพุทฺธํ, ธมฺมสฺส จ สุธมฺมตํฯ
Namassamāno sambuddhaṃ, dhammassa ca sudhammataṃ.
๕๙๓.
593.
‘‘กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ, ภวา สเพฺพ สมูหตา;
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
สพฺพาสวา ปริกฺขีณา, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโวฯ
Sabbāsavā parikkhīṇā, natthi dāni punabbhavo.
๕๙๔.
594.
‘‘สฺวาคตํ วต เม อาสิ, พุทฺธเสฎฺฐสฺส สนฺติเก;
‘‘Svāgataṃ vata me āsi, buddhaseṭṭhassa santike;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํฯ
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
๕๙๕.
595.
‘‘ปฎิสมฺภิทา จตโสฺส, วิโมกฺขาปิ จ อฎฺฐิเม;
‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;
ฉฬภิญฺญา สจฺฉิกตา, กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ’’ฯ
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ’’.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปาลิ เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติฯ
Itthaṃ sudaṃ āyasmā upāli thero imā gāthāyo abhāsitthāti.
อุปาลิเตฺถรสฺสาปทานํ ฉฎฺฐํฯ
Upālittherassāpadānaṃ chaṭṭhaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā / ๓-๖. อุปาลิเตฺถรอปทานวณฺณนา • 3-6. Upālittheraapadānavaṇṇanā
