| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၈. အဘယရာဇကုမာရသုတ္တံ
8. Abhayarājakumārasuttaṃ
၈၃. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေ။ အထ ခော အဘယော ရာဇကုမာရော ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အဘယံ ရာဇကုမာရံ နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဧတဒဝောစ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ရာဇကုမာရ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေဟိ။ ဧဝံ တေ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိသ္သတိ – ‘အဘယေန ရာဇကုမာရေန သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကသ္သ ဧဝံ မဟာနုဘာဝသ္သ ဝာဒော အာရောပိတော’’’တိ။ ‘‘ယထာ ကထံ ပနာဟံ, ဘန္တေ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကသ္သ ဧဝံ မဟာနုဘာဝသ္သ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမီ’’တိ? ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ, ရာဇကုမာရ, ယေန သမဏော ဂောတမော တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သမဏံ ဂောတမံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ‘ဘာသေယ္ယ နု ခော, ဘန္တေ, တထာဂတော တံ ဝာစံ ယာ သာ ဝာစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာ’တိ? သစေ တေ သမဏော ဂောတမော ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရောတိ – ‘ဘာသေယ္ယ, ရာဇကုမာရ, တထာဂတော တံ ဝာစံ ယာ သာ ဝာစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာ’တိ, တမေနံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာသိ – ‘အထ ကိဉ္စရဟိ တေ, ဘန္တေ, ပုထုဇ္ဇနေန နာနာကရဏံ? ပုထုဇ္ဇနောပိ ဟိ တံ ဝာစံ ဘာသေယ္ယ ယာ သာ ဝာစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာ’တိ။ သစေ ပန တေ သမဏော ဂောတမော ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရောတိ – ‘န, ရာဇကုမာရ, တထာဂတော တံ ဝာစံ ဘာသေယ္ယ ယာ သာ ဝာစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာ’တိ, တမေနံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာသိ – ‘အထ ကိဉ္စရဟိ တေ, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော ဗ္ယာကတော – ‘‘အာပာယိကော ဒေဝဒတ္တော, နေရယိကော ဒေဝဒတ္တော, ကပ္ပဋ္ဌော ဒေဝဒတ္တော, အတေကိစ္ဆော ဒေဝဒတ္တော’’တိ? တာယ စ ပန တေ ဝာစာယ ဒေဝဒတ္တော ကုပိတော အဟောသိ အနတ္တမနော’တိ။ ဣမံ ခော တေ, ရာဇကုမာရ, သမဏော ဂောတမော ဥဘတောကောဋိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော နေဝ သက္ခိတိ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ခိတိ ဩဂိလိတုံ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ပုရိသသ္သ အယောသိင္ဃာဋကံ ကဏ္ဌေ ဝိလဂ္ဂံ, သော နေဝ သက္ကုဏေယ္ယ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ကုဏေယ္ယ ဩဂိလိတုံ; ဧဝမေဝ ခော တေ, ရာဇကုမာရ, သမဏော ဂောတမော ဣမံ ဥဘတောကောဋိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော နေဝ သက္ခိတိ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ခိတိ ဩဂိလိတု’’န္တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အဘယော ရာဇကုမာရော နိဂဏ္ဌသ္သ နာဋပုတ္တသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။
83. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha kho abhayo rājakumāro yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho abhayaṃ rājakumāraṃ nigaṇṭho nāṭaputto etadavoca – ‘‘ehi tvaṃ, rājakumāra, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropehi. Evaṃ te kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchissati – ‘abhayena rājakumārena samaṇassa gotamassa evaṃ mahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vādo āropito’’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ panāhaṃ, bhante, samaṇassa gotamassa evaṃ mahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vādaṃ āropessāmī’’ti? ‘‘Ehi tvaṃ, rājakumāra, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ evaṃ vadehi – ‘bhāseyya nu kho, bhante, tathāgato taṃ vācaṃ yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpā’ti? Sace te samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho evaṃ byākaroti – ‘bhāseyya, rājakumāra, tathāgato taṃ vācaṃ yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpā’ti, tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘atha kiñcarahi te, bhante, puthujjanena nānākaraṇaṃ? Puthujjanopi hi taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpā’ti. Sace pana te samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho evaṃ byākaroti – ‘na, rājakumāra, tathāgato taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpā’ti, tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘atha kiñcarahi te, bhante, devadatto byākato – ‘‘āpāyiko devadatto, nerayiko devadatto, kappaṭṭho devadatto, atekiccho devadatto’’ti? Tāya ca pana te vācāya devadatto kupito ahosi anattamano’ti. Imaṃ kho te, rājakumāra, samaṇo gotamo ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho samāno neva sakkhiti uggilituṃ na sakkhiti ogilituṃ. Seyyathāpi nāma purisassa ayosiṅghāṭakaṃ kaṇṭhe vilaggaṃ, so neva sakkuṇeyya uggilituṃ na sakkuṇeyya ogilituṃ; evameva kho te, rājakumāra, samaṇo gotamo imaṃ ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho samāno neva sakkhiti uggilituṃ na sakkhiti ogilitu’’nti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho abhayo rājakumāro nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
၈၄. ဧကမန္တံ နိသိန္နသ္သ ခော အဘယသ္သ ရာဇကုမာရသ္သ သူရိယံ 1 ဥလ္လောကေတ္ဝာ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အကာလော ခော အဇ္ဇ ဘဂဝတော ဝာဒံ အာရောပေတုံ ။ သ္ဝေ ဒာနာဟံ သကေ နိဝေသနေ ဘဂဝတော ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမီ’’တိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဓိဝာသေတု မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ သ္ဝာတနာယ အတ္တစတုတ္ထော ဘတ္တ’’န္တိ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။ အထ ခော အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဘဂဝာ တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ယေန အဘယသ္သ ရာဇကုမာရသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခော အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝန္တံ ပဏီတေန ခာဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝာရေသိ။ အထ ခော အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။
84. Ekamantaṃ nisinnassa kho abhayassa rājakumārassa sūriyaṃ 2 ulloketvā etadahosi – ‘‘akālo kho ajja bhagavato vādaṃ āropetuṃ . Sve dānāhaṃ sake nivesane bhagavato vādaṃ āropessāmī’’ti bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya attacatuttho bhatta’’nti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho abhayo rājakumāro bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena abhayassa rājakumārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho abhayo rājakumāro bhagavantaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho abhayo rājakumāro bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
၈၅. ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဘာသေယ္ယ နု ခော, ဘန္တေ, တထာဂတော တံ ဝာစံ ယာ သာ ဝာစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာ’’တိ? ‘‘န ခ္ဝေတ္ထ, ရာဇကုမာရ, ဧကံသေနာ’’တိ။ ‘‘ဧတ္ထ, ဘန္တေ, အနသ္သုံ နိဂဏ္ဌာ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပန တ္ဝံ, ရာဇကုမာရ, ဧဝံ ဝဒေသိ – ‘ဧတ္ထ , ဘန္တေ, အနသ္သုံ နိဂဏ္ဌာ’’’တိ? ‘‘ဣဓာဟံ, ဘန္တေ, ယေန နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော မံ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌော နာဋပုတ္တော ဧတဒဝောစ – ‘ဧဟိ တ္ဝံ, ရာဇကုမာရ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဝာဒံ အာရောပေဟိ။ ဧဝံ တေ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိသ္သတိ – အဘယေန ရာဇကုမာရေန သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကသ္သ ဧဝံ မဟာနုဘာဝသ္သ ဝာဒော အာရောပိတော’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဟံ, ဘန္တေ, နိဂဏ္ဌံ နာဋပုတ္တံ ဧတဒဝောစံ – ‘ယထာ ကထံ ပနာဟံ , ဘန္တေ, သမဏသ္သ ဂောတမသ္သ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကသ္သ ဧဝံ မဟာနုဘာဝသ္သ ဝာဒံ အာရောပေသ္သာမီ’တိ? ‘ဧဟိ တ္ဝံ, ရာဇကုမာရ, ယေန သမဏော ဂောတမော တေနုပသင္ကမ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သမဏံ ဂောတမံ ဧဝံ ဝဒေဟိ – ဘာသေယ္ယ နု ခော, ဘန္တေ, တထာဂတော တံ ဝာစံ ယာ သာ ဝာစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာတိ? သစေ တေ သမဏော ဂောတမော ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရောတိ – ဘာသေယ္ယ, ရာဇကုမာရ, တထာဂတော တံ ဝာစံ ယာ သာ ဝာစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာတိ, တမေနံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာသိ – အထ ကိဉ္စရဟိ တေ, ဘန္တေ, ပုထုဇ္ဇနေန နာနာကရဏံ? ပုထုဇ္ဇနောပိ ဟိ တံ ဝာစံ ဘာသေယ္ယ ယာ သာ ဝာစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာတိ။ သစေ ပန တေ သမဏော ဂောတမော ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရောတိ – န, ရာဇကုမာရ, တထာဂတော တံ ဝာစံ ဘာသေယ္ယ ယာ သာ ဝာစာ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာတိ, တမေနံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာသိ – အထ ကိဉ္စရဟိ တေ, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော ဗ္ယာကတော – အာပာယိကော ဒေဝဒတ္တော, နေရယိကော ဒေဝဒတ္တော, ကပ္ပဋ္ဌော ဒေဝဒတ္တော, အတေကိစ္ဆော ဒေဝဒတ္တောတိ? တာယ စ ပန တေ ဝာစာယ ဒေဝဒတ္တော ကုပိတော အဟောသိ အနတ္တမနောတိ။ ဣမံ ခော တေ, ရာဇကုမာရ, သမဏော ဂောတမော ဥဘတောကောဋိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော နေဝ သက္ခိတိ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ခိတိ ဩဂိလိတုံ။ သေယ္ယထာပိ နာမ ပုရိသသ္သ အယောသိင္ဃာဋကံ ကဏ္ဌေ ဝိလဂ္ဂံ, သော နေဝ သက္ကုဏေယ္ယ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ကုဏေယ္ယ ဩဂိလိတုံ; ဧဝမေဝ ခော တေ, ရာဇကုမာရ, သမဏော ဂောတမော ဣမံ ဥဘတောကောဋိကံ ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော သမာနော နေဝ သက္ခိတိ ဥဂ္ဂိလိတုံ န သက္ခိတိ ဩဂိလိတု’’’န္တိ။
85. Ekamantaṃ nisinno kho abhayo rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhāseyya nu kho, bhante, tathāgato taṃ vācaṃ yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpā’’ti? ‘‘Na khvettha, rājakumāra, ekaṃsenā’’ti. ‘‘Ettha, bhante, anassuṃ nigaṇṭhā’’ti. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, rājakumāra, evaṃ vadesi – ‘ettha , bhante, anassuṃ nigaṇṭhā’’’ti? ‘‘Idhāhaṃ, bhante, yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho maṃ, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto etadavoca – ‘ehi tvaṃ, rājakumāra, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropehi. Evaṃ te kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchissati – abhayena rājakumārena samaṇassa gotamassa evaṃ mahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vādo āropito’ti. Evaṃ vutte, ahaṃ, bhante, nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavocaṃ – ‘yathā kathaṃ panāhaṃ , bhante, samaṇassa gotamassa evaṃ mahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vādaṃ āropessāmī’ti? ‘Ehi tvaṃ, rājakumāra, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ evaṃ vadehi – bhāseyya nu kho, bhante, tathāgato taṃ vācaṃ yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpāti? Sace te samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho evaṃ byākaroti – bhāseyya, rājakumāra, tathāgato taṃ vācaṃ yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpāti, tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – atha kiñcarahi te, bhante, puthujjanena nānākaraṇaṃ? Puthujjanopi hi taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpāti. Sace pana te samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho evaṃ byākaroti – na, rājakumāra, tathāgato taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpāti, tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – atha kiñcarahi te, bhante, devadatto byākato – āpāyiko devadatto, nerayiko devadatto, kappaṭṭho devadatto, atekiccho devadattoti? Tāya ca pana te vācāya devadatto kupito ahosi anattamanoti. Imaṃ kho te, rājakumāra, samaṇo gotamo ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho samāno neva sakkhiti uggilituṃ na sakkhiti ogilituṃ. Seyyathāpi nāma purisassa ayosiṅghāṭakaṃ kaṇṭhe vilaggaṃ, so neva sakkuṇeyya uggilituṃ na sakkuṇeyya ogilituṃ; evameva kho te, rājakumāra, samaṇo gotamo imaṃ ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho samāno neva sakkhiti uggilituṃ na sakkhiti ogilitu’’’nti.
၈၆. တေန ခော ပန သမယေန ဒဟရော ကုမာရော မန္ဒော ဥတ္တာနသေယ္ယကော အဘယသ္သ ရာဇကုမာရသ္သ အင္ကေ နိသိန္နော ဟောတိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အဘယံ ရာဇကုမာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဇကုမာရ, သစာယံ ကုမာရော တုယ္ဟံ ဝာ ပမာဒမန္ဝာယ ဓာတိယာ ဝာ ပမာဒမန္ဝာယ ကဋ္ဌံ ဝာ ကဌလံ 3 ဝာ မုခေ အာဟရေယ္ယ, ကိန္တိ နံ ကရေယ္ယာသီ’’တိ? ‘‘အာဟရေယ္ယသ္သာဟံ, ဘန္တေ။ သစေ, ဘန္တေ, န သက္ကုဏေယ္ယံ အာဒိကေနေဝ အာဟတ္တုံ 4, ဝာမေန ဟတ္ထေန သီသံ ပရိဂ္ဂဟေတ္ဝာ 5 ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ဝင္ကင္ဂုလိံ ကရိတ္ဝာ သလောဟိတမ္ပိ အာဟရေယ္ယံ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? အတ္ထိ မေ, ဘန္တေ, ကုမာရေ အနုကမ္ပာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, ရာဇကုမာရ, ယံ တထာဂတော ဝာစံ ဇာနာတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာ, န တံ တထာဂတော ဝာစံ ဘာသတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော ဝာစံ ဇာနာတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာ, တမ္ပိ တထာဂတော ဝာစံ န ဘာသတိ။ ယဉ္စ ခော တထာဂတော ဝာစံ ဇာနာတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ အပ္ပိယာ အမနာပာ, တတ္ရ ကာလညူ တထာဂတော ဟောတိ တသ္သာ ဝာစာယ ဝေယ္ယာကရဏာယ။ ယံ တထာဂတော ဝာစံ ဇာနာတိ အဘူတံ အတစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ ပိယာ မနာပာ, န တံ တထာဂတော ဝာစံ ဘာသတိ။ ယမ္ပိ တထာဂတော ဝာစံ ဇာနာတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အနတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ ပိယာ မနာပာ တမ္ပိ တထာဂတော ဝာစံ န ဘာသတိ။ ယဉ္စ တထာဂတော ဝာစံ ဇာနာတိ ဘူတံ တစ္ဆံ အတ္ထသံဟိတံ သာ စ ပရေသံ ပိယာ မနာပာ, တတ္ရ ကာလညူ တထာဂတော ဟောတိ တသ္သာ ဝာစာယ ဝေယ္ယာကရဏာယ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? အတ္ထိ, ရာဇကုမာရ, တထာဂတသ္သ သတ္တေသု အနုကမ္ပာ’’တိ။
86. Tena kho pana samayena daharo kumāro mando uttānaseyyako abhayassa rājakumārassa aṅke nisinno hoti. Atha kho bhagavā abhayaṃ rājakumāraṃ etadavoca – ‘‘taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, sacāyaṃ kumāro tuyhaṃ vā pamādamanvāya dhātiyā vā pamādamanvāya kaṭṭhaṃ vā kaṭhalaṃ 6 vā mukhe āhareyya, kinti naṃ kareyyāsī’’ti? ‘‘Āhareyyassāhaṃ, bhante. Sace, bhante, na sakkuṇeyyaṃ ādikeneva āhattuṃ 7, vāmena hatthena sīsaṃ pariggahetvā 8 dakkhiṇena hatthena vaṅkaṅguliṃ karitvā salohitampi āhareyyaṃ. Taṃ kissa hetu? Atthi me, bhante, kumāre anukampā’’ti. ‘‘Evameva kho, rājakumāra, yaṃ tathāgato vācaṃ jānāti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ appiyā amanāpā, na taṃ tathāgato vācaṃ bhāsati. Yampi tathāgato vācaṃ jānāti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ appiyā amanāpā, tampi tathāgato vācaṃ na bhāsati. Yañca kho tathāgato vācaṃ jānāti bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ appiyā amanāpā, tatra kālaññū tathāgato hoti tassā vācāya veyyākaraṇāya. Yaṃ tathāgato vācaṃ jānāti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ piyā manāpā, na taṃ tathāgato vācaṃ bhāsati. Yampi tathāgato vācaṃ jānāti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ piyā manāpā tampi tathāgato vācaṃ na bhāsati. Yañca tathāgato vācaṃ jānāti bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ piyā manāpā, tatra kālaññū tathāgato hoti tassā vācāya veyyākaraṇāya. Taṃ kissa hetu? Atthi, rājakumāra, tathāgatassa sattesu anukampā’’ti.
၈၇. ‘‘ယေမေ, ဘန္တေ, ခတ္တိယပဏ္ဍိတာပိ ဗ္ရာဟ္မဏပဏ္ဍိတာပိ ဂဟပတိပဏ္ဍိတာပိ သမဏပဏ္ဍိတာပိ ပဉ္ဟံ အဘိသင္ခရိတ္ဝာ တထာဂတံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပုစ္ဆန္တိ, ပုဗ္ဗေဝ နု ခော, ဧတံ, ဘန္တေ , ဘဂဝတော စေတသော ပရိဝိတက္ကိတံ ဟောတိ ‘ယေ မံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ပုစ္ဆိသ္သန္တိ တေသာဟံ ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရိသ္သာမီ’တိ, ဥဒာဟု ဌာနသောဝေတံ တထာဂတံ ပဋိဘာတီ’’တိ?
87. ‘‘Yeme, bhante, khattiyapaṇḍitāpi brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi samaṇapaṇḍitāpi pañhaṃ abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti, pubbeva nu kho, etaṃ, bhante , bhagavato cetaso parivitakkitaṃ hoti ‘ye maṃ upasaṅkamitvā evaṃ pucchissanti tesāhaṃ evaṃ puṭṭho evaṃ byākarissāmī’ti, udāhu ṭhānasovetaṃ tathāgataṃ paṭibhātī’’ti?
‘‘တေန ဟိ, ရာဇကုမာရ, တညေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိသ္သာမိ, ယထာ တေ ခမေယ္ယ တထာ နံ ဗ္ယာကရေယ္ယာသိ။ တံ ကိံ မညသိ, ရာဇကုမာရ, ကုသလော တ္ဝံ ရထသ္သ အင္ဂပစ္စင္ဂာန’’န္တိ?
‘‘Tena hi, rājakumāra, taññevettha paṭipucchissāmi, yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, kusalo tvaṃ rathassa aṅgapaccaṅgāna’’nti?
‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ, ကုသလော အဟံ ရထသ္သ အင္ဂပစ္စင္ဂာန’’န္တိ။
‘‘Evaṃ, bhante, kusalo ahaṃ rathassa aṅgapaccaṅgāna’’nti.
‘‘တံ ကိံ မညသိ, ရာဇကုမာရ, ယေ တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ပုစ္ဆေယ္ယုံ – ‘ကိံ နာမိဒံ ရထသ္သ အင္ဂပစ္စင္ဂ’န္တိ? ပုဗ္ဗေဝ နု ခော တေ ဧတံ စေတသော ပရိဝိတက္ကိတံ အသ္သ ‘ယေ မံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ပုစ္ဆိသ္သန္တိ တေသာဟံ ဧဝံ ပုဋ္ဌော ဧဝံ ဗ္ယာကရိသ္သာမီ’တိ, ဥဒာဟု ဌာနသောဝေတံ ပဋိဘာသေယ္ယာ’’တိ?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, ye taṃ upasaṅkamitvā evaṃ puccheyyuṃ – ‘kiṃ nāmidaṃ rathassa aṅgapaccaṅga’nti? Pubbeva nu kho te etaṃ cetaso parivitakkitaṃ assa ‘ye maṃ upasaṅkamitvā evaṃ pucchissanti tesāhaṃ evaṃ puṭṭho evaṃ byākarissāmī’ti, udāhu ṭhānasovetaṃ paṭibhāseyyā’’ti?
‘‘အဟဉ္ဟိ, ဘန္တေ, ရထိကော သညာတော ကုသလော ရထသ္သ အင္ဂပစ္စင္ဂာနံ။ သဗ္ဗာနိ မေ ရထသ္သ အင္ဂပစ္စင္ဂာနိ သုဝိဒိတာနိ။ ဌာနသောဝေတံ မံ ပဋိဘာသေယ္ယာ’’တိ ။
‘‘Ahañhi, bhante, rathiko saññāto kusalo rathassa aṅgapaccaṅgānaṃ. Sabbāni me rathassa aṅgapaccaṅgāni suviditāni. Ṭhānasovetaṃ maṃ paṭibhāseyyā’’ti .
‘‘ဧဝမေဝ ခော, ရာဇကုမာရ, ယေ တေ ခတ္တိယပဏ္ဍိတာပိ ဗ္ရာဟ္မဏပဏ္ဍိတာပိ ဂဟပတိပဏ္ဍိတာပိ သမဏပဏ္ဍိတာပိ ပဉ္ဟံ အဘိသင္ခရိတ္ဝာ တထာဂတံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပုစ္ဆန္တိ, ဌာနသောဝေတံ တထာဂတံ ပဋိဘာတိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? သာ ဟိ, ရာဇကုမာရ, တထာဂတသ္သ ဓမ္မဓာတု သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓာ ယသ္သာ ဓမ္မဓာတုယာ သုပ္ပဋိဝိဒ္ဓတ္တာ ဌာနသောဝေတံ တထာဂတံ ပဋိဘာတီ’’တိ။
‘‘Evameva kho, rājakumāra, ye te khattiyapaṇḍitāpi brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi samaṇapaṇḍitāpi pañhaṃ abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti, ṭhānasovetaṃ tathāgataṃ paṭibhāti. Taṃ kissa hetu? Sā hi, rājakumāra, tathāgatassa dhammadhātu suppaṭividdhā yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā ṭhānasovetaṃ tathāgataṃ paṭibhātī’’ti.
ဧဝံ ဝုတ္တေ, အဘယော ရာဇကုမာရော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ပေ.။ အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။
Evaṃ vutte, abhayo rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante…pe… ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
အဘယရာဇကုမာရသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ အဋ္ဌမံ။
Abhayarājakumārasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၈. အဘယရာဇကုမာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Abhayarājakumārasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၈. အဘယရာဇကုမာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Abhayarājakumārasuttavaṇṇanā
