| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
8. අභයරාජකුමාරසුත්‌තං
8. Abhayarājakumārasuttaṃ
83. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ කලන්‌දකනිවාපෙ. අථ ඛො අභයො රාජකුමාරො යෙන නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො අභයං රාජකුමාරං නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො එතදවොච – ‘‘එහි ත්‌වං, රාජකුමාර, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස වාදං ආරොපෙහි. එවං තෙ කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගච්‌ඡිස්‌සති – ‘අභයෙන රාජකුමාරෙන සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස එවං මහිද්‌ධිකස්‌ස එවං මහානුභාවස්‌ස වාදො ආරොපිතො’’’ති. ‘‘යථා කථං පනාහං, භන්‌තෙ, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස එවං මහිද්‌ධිකස්‌ස එවං මහානුභාවස්‌ස වාදං ආරොපෙස්‌සාමී’’ති? ‘‘එහි ත්‌වං, රාජකුමාර, යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා සමණං ගොතමං එවං වදෙහි – ‘භාසෙය්‍ය නු ඛො, භන්‌තෙ, තථාගතො තං වාචං යා සා වාචා පරෙසං අප්‌පියා අමනාපා’ති? සචෙ තෙ සමණො ගොතමො එවං පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරොති – ‘භාසෙය්‍ය, රාජකුමාර, තථාගතො තං වාචං යා සා වාචා පරෙසං අප්‌පියා අමනාපා’ති, තමෙනං ත්‌වං එවං වදෙය්‍යාසි – ‘අථ කිඤ්‌චරහි තෙ, භන්‌තෙ, පුථුජ්‌ජනෙන නානාකරණං? පුථුජ්‌ජනොපි හි තං වාචං භාසෙය්‍ය යා සා වාචා පරෙසං අප්‌පියා අමනාපා’ති. සචෙ පන තෙ සමණො ගොතමො එවං පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරොති – ‘න, රාජකුමාර, තථාගතො තං වාචං භාසෙය්‍ය යා සා වාචා පරෙසං අප්‌පියා අමනාපා’ති, තමෙනං ත්‌වං එවං වදෙය්‍යාසි – ‘අථ කිඤ්‌චරහි තෙ, භන්‌තෙ, දෙවදත්‌තො බ්‍යාකතො – ‘‘ආපායිකො දෙවදත්‌තො, නෙරයිකො දෙවදත්‌තො, කප්‌පට්‌ඨො දෙවදත්‌තො, අතෙකිච්‌ඡො දෙවදත්‌තො’’ති? තාය ච පන තෙ වාචාය දෙවදත්‌තො කුපිතො අහොසි අනත්‌තමනො’ති. ඉමං ඛො තෙ, රාජකුමාර, සමණො ගොතමො උභතොකොටිකං පඤ්‌හං පුට්‌ඨො සමානො නෙව සක්‌ඛිති උග්‌ගිලිතුං න සක්‌ඛිති ඔගිලිතුං. සෙය්‍යථාපි නාම පුරිසස්‌ස අයොසිඞ්‌ඝාටකං කණ්‌ඨෙ විලග්‌ගං, සො නෙව සක්‌කුණෙය්‍ය උග්‌ගිලිතුං න සක්‌කුණෙය්‍ය ඔගිලිතුං; එවමෙව ඛො තෙ, රාජකුමාර, සමණො ගොතමො ඉමං උභතොකොටිකං පඤ්‌හං පුට්‌ඨො සමානො නෙව සක්‌ඛිති උග්‌ගිලිතුං න සක්‌ඛිති ඔගිලිතු’’න්‌ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො අභයො රාජකුමාරො නිගණ්‌ඨස්‌ස නාටපුත්‌තස්‌ස පටිස්‌සුත්‌වා උට්‌ඨායාසනා නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි.
83. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Atha kho abhayo rājakumāro yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho abhayaṃ rājakumāraṃ nigaṇṭho nāṭaputto etadavoca – ‘‘ehi tvaṃ, rājakumāra, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropehi. Evaṃ te kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchissati – ‘abhayena rājakumārena samaṇassa gotamassa evaṃ mahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vādo āropito’’’ti. ‘‘Yathā kathaṃ panāhaṃ, bhante, samaṇassa gotamassa evaṃ mahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vādaṃ āropessāmī’’ti? ‘‘Ehi tvaṃ, rājakumāra, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ evaṃ vadehi – ‘bhāseyya nu kho, bhante, tathāgato taṃ vācaṃ yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpā’ti? Sace te samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho evaṃ byākaroti – ‘bhāseyya, rājakumāra, tathāgato taṃ vācaṃ yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpā’ti, tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘atha kiñcarahi te, bhante, puthujjanena nānākaraṇaṃ? Puthujjanopi hi taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpā’ti. Sace pana te samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho evaṃ byākaroti – ‘na, rājakumāra, tathāgato taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpā’ti, tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘atha kiñcarahi te, bhante, devadatto byākato – ‘‘āpāyiko devadatto, nerayiko devadatto, kappaṭṭho devadatto, atekiccho devadatto’’ti? Tāya ca pana te vācāya devadatto kupito ahosi anattamano’ti. Imaṃ kho te, rājakumāra, samaṇo gotamo ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho samāno neva sakkhiti uggilituṃ na sakkhiti ogilituṃ. Seyyathāpi nāma purisassa ayosiṅghāṭakaṃ kaṇṭhe vilaggaṃ, so neva sakkuṇeyya uggilituṃ na sakkuṇeyya ogilituṃ; evameva kho te, rājakumāra, samaṇo gotamo imaṃ ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho samāno neva sakkhiti uggilituṃ na sakkhiti ogilitu’’nti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho abhayo rājakumāro nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
84. එකමන්‌තං නිසින්‌නස්‌ස ඛො අභයස්‌ස රාජකුමාරස්‌ස සූරියං 1 උල්‌ලොකෙත්‌වා එතදහොසි – ‘‘අකාලො ඛො අජ්‌ජ භගවතො වාදං ආරොපෙතුං . ස්‌වෙ දානාහං සකෙ නිවෙසනෙ භගවතො වාදං ආරොපෙස්‌සාමී’’ති භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අධිවාසෙතු මෙ, භන්‌තෙ, භගවා ස්‌වාතනාය අත්‌තචතුත්‌ථො භත්‌ත’’න්‌ති. අධිවාසෙසි භගවා තුණ්‌හීභාවෙන. අථ ඛො අභයො රාජකුමාරො භගවතො අධිවාසනං විදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා පදක්‌ඛිණං කත්‌වා පක්‌කාමි. අථ ඛො භගවා තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය යෙන අභයස්‌ස රාජකුමාරස්‌ස නිවෙසනං තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදි. අථ ඛො අභයො රාජකුමාරො භගවන්‌තං පණීතෙන ඛාදනීයෙන භොජනීයෙන සහත්‌ථා සන්‌තප්‌පෙසි සම්‌පවාරෙසි. අථ ඛො අභයො රාජකුමාරො භගවන්‌තං භුත්‌තාවිං ඔනීතපත්‌තපාණිං අඤ්‌ඤතරං නීචං ආසනං ගහෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි.
84. Ekamantaṃ nisinnassa kho abhayassa rājakumārassa sūriyaṃ 2 ulloketvā etadahosi – ‘‘akālo kho ajja bhagavato vādaṃ āropetuṃ . Sve dānāhaṃ sake nivesane bhagavato vādaṃ āropessāmī’’ti bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya attacatuttho bhatta’’nti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho abhayo rājakumāro bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena abhayassa rājakumārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho abhayo rājakumāro bhagavantaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho abhayo rājakumāro bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
85. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො අභයො රාජකුමාරො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘භාසෙය්‍ය නු ඛො, භන්‌තෙ, තථාගතො තං වාචං යා සා වාචා පරෙසං අප්‌පියා අමනාපා’’ති? ‘‘න ඛ්‌වෙත්‌ථ, රාජකුමාර, එකංසෙනා’’ති. ‘‘එත්‌ථ, භන්‌තෙ, අනස්‌සුං නිගණ්‌ඨා’’ති. ‘‘කිං පන ත්‌වං, රාජකුමාර, එවං වදෙසි – ‘එත්‌ථ , භන්‌තෙ, අනස්‌සුං නිගණ්‌ඨා’’’ති? ‘‘ඉධාහං, භන්‌තෙ, යෙන නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදිං. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො මං, භන්‌තෙ, නිගණ්‌ඨො නාටපුත්‌තො එතදවොච – ‘එහි ත්‌වං, රාජකුමාර, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස වාදං ආරොපෙහි. එවං තෙ කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගච්‌ඡිස්‌සති – අභයෙන රාජකුමාරෙන සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස එවං මහිද්‌ධිකස්‌ස එවං මහානුභාවස්‌ස වාදො ආරොපිතො’ති. එවං වුත්‌තෙ, අහං, භන්‌තෙ, නිගණ්‌ඨං නාටපුත්‌තං එතදවොචං – ‘යථා කථං පනාහං , භන්‌තෙ, සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස එවං මහිද්‌ධිකස්‌ස එවං මහානුභාවස්‌ස වාදං ආරොපෙස්‌සාමී’ති? ‘එහි ත්‌වං, රාජකුමාර, යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්‌කම; උපසඞ්‌කමිත්‌වා සමණං ගොතමං එවං වදෙහි – භාසෙය්‍ය නු ඛො, භන්‌තෙ, තථාගතො තං වාචං යා සා වාචා පරෙසං අප්‌පියා අමනාපාති? සචෙ තෙ සමණො ගොතමො එවං පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරොති – භාසෙය්‍ය, රාජකුමාර, තථාගතො තං වාචං යා සා වාචා පරෙසං අප්‌පියා අමනාපාති, තමෙනං ත්‌වං එවං වදෙය්‍යාසි – අථ කිඤ්‌චරහි තෙ, භන්‌තෙ, පුථුජ්‌ජනෙන නානාකරණං? පුථුජ්‌ජනොපි හි තං වාචං භාසෙය්‍ය යා සා වාචා පරෙසං අප්‌පියා අමනාපාති. සචෙ පන තෙ සමණො ගොතමො එවං පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරොති – න, රාජකුමාර, තථාගතො තං වාචං භාසෙය්‍ය යා සා වාචා පරෙසං අප්‌පියා අමනාපාති, තමෙනං ත්‌වං එවං වදෙය්‍යාසි – අථ කිඤ්‌චරහි තෙ, භන්‌තෙ, දෙවදත්‌තො බ්‍යාකතො – ආපායිකො දෙවදත්‌තො, නෙරයිකො දෙවදත්‌තො, කප්‌පට්‌ඨො දෙවදත්‌තො, අතෙකිච්‌ඡො දෙවදත්‌තොති? තාය ච පන තෙ වාචාය දෙවදත්‌තො කුපිතො අහොසි අනත්‌තමනොති. ඉමං ඛො තෙ, රාජකුමාර, සමණො ගොතමො උභතොකොටිකං පඤ්‌හං පුට්‌ඨො සමානො නෙව සක්‌ඛිති උග්‌ගිලිතුං න සක්‌ඛිති ඔගිලිතුං. සෙය්‍යථාපි නාම පුරිසස්‌ස අයොසිඞ්‌ඝාටකං කණ්‌ඨෙ විලග්‌ගං, සො නෙව සක්‌කුණෙය්‍ය උග්‌ගිලිතුං න සක්‌කුණෙය්‍ය ඔගිලිතුං; එවමෙව ඛො තෙ, රාජකුමාර, සමණො ගොතමො ඉමං උභතොකොටිකං පඤ්‌හං පුට්‌ඨො සමානො නෙව සක්‌ඛිති උග්‌ගිලිතුං න සක්‌ඛිති ඔගිලිතු’’’න්‌ති.
85. Ekamantaṃ nisinno kho abhayo rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhāseyya nu kho, bhante, tathāgato taṃ vācaṃ yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpā’’ti? ‘‘Na khvettha, rājakumāra, ekaṃsenā’’ti. ‘‘Ettha, bhante, anassuṃ nigaṇṭhā’’ti. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, rājakumāra, evaṃ vadesi – ‘ettha , bhante, anassuṃ nigaṇṭhā’’’ti? ‘‘Idhāhaṃ, bhante, yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃ. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho maṃ, bhante, nigaṇṭho nāṭaputto etadavoca – ‘ehi tvaṃ, rājakumāra, samaṇassa gotamassa vādaṃ āropehi. Evaṃ te kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchissati – abhayena rājakumārena samaṇassa gotamassa evaṃ mahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vādo āropito’ti. Evaṃ vutte, ahaṃ, bhante, nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavocaṃ – ‘yathā kathaṃ panāhaṃ , bhante, samaṇassa gotamassa evaṃ mahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vādaṃ āropessāmī’ti? ‘Ehi tvaṃ, rājakumāra, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ evaṃ vadehi – bhāseyya nu kho, bhante, tathāgato taṃ vācaṃ yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpāti? Sace te samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho evaṃ byākaroti – bhāseyya, rājakumāra, tathāgato taṃ vācaṃ yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpāti, tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – atha kiñcarahi te, bhante, puthujjanena nānākaraṇaṃ? Puthujjanopi hi taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpāti. Sace pana te samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho evaṃ byākaroti – na, rājakumāra, tathāgato taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpāti, tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – atha kiñcarahi te, bhante, devadatto byākato – āpāyiko devadatto, nerayiko devadatto, kappaṭṭho devadatto, atekiccho devadattoti? Tāya ca pana te vācāya devadatto kupito ahosi anattamanoti. Imaṃ kho te, rājakumāra, samaṇo gotamo ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho samāno neva sakkhiti uggilituṃ na sakkhiti ogilituṃ. Seyyathāpi nāma purisassa ayosiṅghāṭakaṃ kaṇṭhe vilaggaṃ, so neva sakkuṇeyya uggilituṃ na sakkuṇeyya ogilituṃ; evameva kho te, rājakumāra, samaṇo gotamo imaṃ ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ puṭṭho samāno neva sakkhiti uggilituṃ na sakkhiti ogilitu’’’nti.
86. තෙන ඛො පන සමයෙන දහරො කුමාරො මන්‌දො උත්‌තානසෙය්‍යකො අභයස්‌ස රාජකුමාරස්‌ස අඞ්‌කෙ නිසින්‌නො හොති. අථ ඛො භගවා අභයං රාජකුමාරං එතදවොච – ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, රාජකුමාර, සචායං කුමාරො තුය්‌හං වා පමාදමන්‌වාය ධාතියා වා පමාදමන්‌වාය කට්‌ඨං වා කඨලං 3 වා මුඛෙ ආහරෙය්‍ය, කින්‌ති නං කරෙය්‍යාසී’’ති? ‘‘ආහරෙය්‍යස්‌සාහං, භන්‌තෙ. සචෙ, භන්‌තෙ, න සක්‌කුණෙය්‍යං ආදිකෙනෙව ආහත්‌තුං 4, වාමෙන හත්‌ථෙන සීසං පරිග්‌ගහෙත්‌වා 5 දක්‌ඛිණෙන හත්‌ථෙන වඞ්‌කඞ්‌ගුලිං කරිත්‌වා සලොහිතම්‌පි ආහරෙය්‍යං. තං කිස්‌ස හෙතු? අත්‌ථි මෙ, භන්‌තෙ, කුමාරෙ අනුකම්‌පා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, රාජකුමාර, යං තථාගතො වාචං ජානාති අභූතං අතච්‌ඡං අනත්‌ථසංහිතං සා ච පරෙසං අප්‌පියා අමනාපා, න තං තථාගතො වාචං භාසති. යම්‌පි තථාගතො වාචං ජානාති භූතං තච්‌ඡං අනත්‌ථසංහිතං සා ච පරෙසං අප්‌පියා අමනාපා, තම්‌පි තථාගතො වාචං න භාසති. යඤ්‌ච ඛො තථාගතො වාචං ජානාති භූතං තච්‌ඡං අත්‌ථසංහිතං සා ච පරෙසං අප්‌පියා අමනාපා, තත්‍ර කාලඤ්‌ඤූ තථාගතො හොති තස්‌සා වාචාය වෙය්‍යාකරණාය. යං තථාගතො වාචං ජානාති අභූතං අතච්‌ඡං අනත්‌ථසංහිතං සා ච පරෙසං පියා මනාපා, න තං තථාගතො වාචං භාසති. යම්‌පි තථාගතො වාචං ජානාති භූතං තච්‌ඡං අනත්‌ථසංහිතං සා ච පරෙසං පියා මනාපා තම්‌පි තථාගතො වාචං න භාසති. යඤ්‌ච තථාගතො වාචං ජානාති භූතං තච්‌ඡං අත්‌ථසංහිතං සා ච පරෙසං පියා මනාපා, තත්‍ර කාලඤ්‌ඤූ තථාගතො හොති තස්‌සා වාචාය වෙය්‍යාකරණාය. තං කිස්‌ස හෙතු? අත්‌ථි, රාජකුමාර, තථාගතස්‌ස සත්‌තෙසු අනුකම්‌පා’’ති.
86. Tena kho pana samayena daharo kumāro mando uttānaseyyako abhayassa rājakumārassa aṅke nisinno hoti. Atha kho bhagavā abhayaṃ rājakumāraṃ etadavoca – ‘‘taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, sacāyaṃ kumāro tuyhaṃ vā pamādamanvāya dhātiyā vā pamādamanvāya kaṭṭhaṃ vā kaṭhalaṃ 6 vā mukhe āhareyya, kinti naṃ kareyyāsī’’ti? ‘‘Āhareyyassāhaṃ, bhante. Sace, bhante, na sakkuṇeyyaṃ ādikeneva āhattuṃ 7, vāmena hatthena sīsaṃ pariggahetvā 8 dakkhiṇena hatthena vaṅkaṅguliṃ karitvā salohitampi āhareyyaṃ. Taṃ kissa hetu? Atthi me, bhante, kumāre anukampā’’ti. ‘‘Evameva kho, rājakumāra, yaṃ tathāgato vācaṃ jānāti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ appiyā amanāpā, na taṃ tathāgato vācaṃ bhāsati. Yampi tathāgato vācaṃ jānāti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ appiyā amanāpā, tampi tathāgato vācaṃ na bhāsati. Yañca kho tathāgato vācaṃ jānāti bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ appiyā amanāpā, tatra kālaññū tathāgato hoti tassā vācāya veyyākaraṇāya. Yaṃ tathāgato vācaṃ jānāti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ piyā manāpā, na taṃ tathāgato vācaṃ bhāsati. Yampi tathāgato vācaṃ jānāti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ piyā manāpā tampi tathāgato vācaṃ na bhāsati. Yañca tathāgato vācaṃ jānāti bhūtaṃ tacchaṃ atthasaṃhitaṃ sā ca paresaṃ piyā manāpā, tatra kālaññū tathāgato hoti tassā vācāya veyyākaraṇāya. Taṃ kissa hetu? Atthi, rājakumāra, tathāgatassa sattesu anukampā’’ti.
87. ‘‘යෙමෙ, භන්‌තෙ, ඛත්‌තියපණ්‌ඩිතාපි බ්‍රාහ්‌මණපණ්‌ඩිතාපි ගහපතිපණ්‌ඩිතාපි සමණපණ්‌ඩිතාපි පඤ්‌හං අභිසඞ්‌ඛරිත්‌වා තථාගතං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පුච්‌ඡන්‌ති, පුබ්‌බෙව නු ඛො, එතං, භන්‌තෙ , භගවතො චෙතසො පරිවිතක්‌කිතං හොති ‘යෙ මං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං පුච්‌ඡිස්‌සන්‌ති තෙසාහං එවං පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරිස්‌සාමී’ති, උදාහු ඨානසොවෙතං තථාගතං පටිභාතී’’ති?
87. ‘‘Yeme, bhante, khattiyapaṇḍitāpi brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi samaṇapaṇḍitāpi pañhaṃ abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti, pubbeva nu kho, etaṃ, bhante , bhagavato cetaso parivitakkitaṃ hoti ‘ye maṃ upasaṅkamitvā evaṃ pucchissanti tesāhaṃ evaṃ puṭṭho evaṃ byākarissāmī’ti, udāhu ṭhānasovetaṃ tathāgataṃ paṭibhātī’’ti?
‘‘තෙන හි, රාජකුමාර, තඤ්‌ඤෙවෙත්‌ථ පටිපුච්‌ඡිස්‌සාමි, යථා තෙ ඛමෙය්‍ය තථා නං බ්‍යාකරෙය්‍යාසි. තං කිං මඤ්‌ඤසි, රාජකුමාර, කුසලො ත්‌වං රථස්‌ස අඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගාන’’න්‌ති?
‘‘Tena hi, rājakumāra, taññevettha paṭipucchissāmi, yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, kusalo tvaṃ rathassa aṅgapaccaṅgāna’’nti?
‘‘එවං, භන්‌තෙ, කුසලො අහං රථස්‌ස අඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගාන’’න්‌ති.
‘‘Evaṃ, bhante, kusalo ahaṃ rathassa aṅgapaccaṅgāna’’nti.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤසි, රාජකුමාර, යෙ තං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං පුච්‌ඡෙය්‍යුං – ‘කිං නාමිදං රථස්‌ස අඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ග’න්‌ති? පුබ්‌බෙව නු ඛො තෙ එතං චෙතසො පරිවිතක්‌කිතං අස්‌ස ‘යෙ මං උපසඞ්‌කමිත්‌වා එවං පුච්‌ඡිස්‌සන්‌ති තෙසාහං එවං පුට්‌ඨො එවං බ්‍යාකරිස්‌සාමී’ති, උදාහු ඨානසොවෙතං පටිභාසෙය්‍යා’’ති?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, rājakumāra, ye taṃ upasaṅkamitvā evaṃ puccheyyuṃ – ‘kiṃ nāmidaṃ rathassa aṅgapaccaṅga’nti? Pubbeva nu kho te etaṃ cetaso parivitakkitaṃ assa ‘ye maṃ upasaṅkamitvā evaṃ pucchissanti tesāhaṃ evaṃ puṭṭho evaṃ byākarissāmī’ti, udāhu ṭhānasovetaṃ paṭibhāseyyā’’ti?
‘‘අහඤ්‌හි, භන්‌තෙ, රථිකො සඤ්‌ඤාතො කුසලො රථස්‌ස අඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගානං. සබ්‌බානි මෙ රථස්‌ස අඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගානි සුවිදිතානි. ඨානසොවෙතං මං පටිභාසෙය්‍යා’’ති .
‘‘Ahañhi, bhante, rathiko saññāto kusalo rathassa aṅgapaccaṅgānaṃ. Sabbāni me rathassa aṅgapaccaṅgāni suviditāni. Ṭhānasovetaṃ maṃ paṭibhāseyyā’’ti .
‘‘එවමෙව ඛො, රාජකුමාර, යෙ තෙ ඛත්‌තියපණ්‌ඩිතාපි බ්‍රාහ්‌මණපණ්‌ඩිතාපි ගහපතිපණ්‌ඩිතාපි සමණපණ්‌ඩිතාපි පඤ්‌හං අභිසඞ්‌ඛරිත්‌වා තථාගතං උපසඞ්‌කමිත්‌වා පුච්‌ඡන්‌ති, ඨානසොවෙතං තථාගතං පටිභාති. තං කිස්‌ස හෙතු? සා හි, රාජකුමාර, තථාගතස්‌ස ධම්‌මධාතු සුප්‌පටිවිද්‌ධා යස්‌සා ධම්‌මධාතුයා සුප්‌පටිවිද්‌ධත්‌තා ඨානසොවෙතං තථාගතං පටිභාතී’’ති.
‘‘Evameva kho, rājakumāra, ye te khattiyapaṇḍitāpi brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi samaṇapaṇḍitāpi pañhaṃ abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti, ṭhānasovetaṃ tathāgataṃ paṭibhāti. Taṃ kissa hetu? Sā hi, rājakumāra, tathāgatassa dhammadhātu suppaṭividdhā yassā dhammadhātuyā suppaṭividdhattā ṭhānasovetaṃ tathāgataṃ paṭibhātī’’ti.
එවං වුත්‌තෙ, අභයො රාජකුමාරො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ, අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති.
Evaṃ vutte, abhayo rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante…pe… ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
අභයරාජකුමාරසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං අට්‌ඨමං.
Abhayarājakumārasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 8. අභයරාජකුමාරසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Abhayarājakumārasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 8. අභයරාජකුමාරසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Abhayarājakumārasuttavaṇṇanā
