| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೮. ಅಭಯರಾಜಕುಮಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
8. Abhayarājakumārasuttavaṇṇanā
೮೩. ಜಾತಿಯಾ ಅಸಮಾನೋ ನಿಹೀನಾಚರಿಯೋ ಪರದತ್ತೂಪಜೀವಿಕಾಯ ಮಾತುಯಾ ಕುಚ್ಛಿಯಂ ಜಾತೋ ಪಾದಸಿಕಪುತ್ತೋ। ನಿನ್ದಾವಸೇನ ವದತಿ ಏತೇನಾತಿ ವಾದೋ ಅಗುಣೋತಿ ಆಹ – ‘‘ವಾದಂ ಆರೋಪೇಹೀತಿ ದೋಸಂ ಆರೋಪೇಹೀ’’ತಿ। ನಿಬ್ಬತ್ತವಸೇನ ನಿರಯಂ ಅರಹತಿ, ನಿರಯಸಂವತ್ತನಿಯೇನ ವಾ ಕಮ್ಮೇನ ನಿರಯೇ ನಿಯುತ್ತೋ ನೇರಯಿಕೋ। ಆಪಾಯಿಕೋತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅವೀಚಿಮ್ಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಆಯುಕಪ್ಪಸಞ್ಞಿತಂ ಅನ್ತರಕಪ್ಪಂ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಕಪ್ಪಟ್ಠೋ। ನಿರಯೂಪಪತ್ತಿಪರಿಹರಣವಸೇನ ತಿಕಿಚ್ಛಿತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯೋತಿ ತೇಕಿಚ್ಛೋ, ನ ತೇಕಿಚ್ಛೋ ಅತೇಕಿಚ್ಛೋ। ದ್ವೇ ಅನ್ತೇ ಮೋಚೇತ್ವಾತಿ ಫರುಸಂ ವಾ ಅಪ್ಪಿಯಂ ವಾ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯಾತಿ ದ್ವೇ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ತೇ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿತಂ ಅತ್ಥಂ ತತೋ ಬಹಿ ಕರೋನ್ತೋ ಉಗ್ಗಿಲತಿ ನಾಮ। ತಂ ಪನ ಏವಂ ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಉಗ್ಗಿಲಿತುಂ ಬಹಿ ನೀಹರಿತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿತೀ’’ತಿ। ಏವಮೇವಾಯಂ ಪುಚ್ಛಾ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಾ, ಅಯಮೇತ್ಥ ದೋಸೋತಿ ತಂ ಅಪುಚ್ಛಂ ಕರೋನ್ತೋ ಅಪನಯನ್ತೋ ಓಗಿಲತಿ ನಾಮ, ತಥಾ ಪನ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತೋ ನ ಓಗಿಲತಿ ನಾಮ, ಭಗವಾ ಪನ ತಮತ್ಥಂ ಓಕಾಸಮ್ಪಿ ಅಕರೋನ್ತೋ ಉಭಯಥಾಪಿ ಅಸಕ್ಖೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕಥಂ? ಭಗವಾ ಹಿ ‘‘ನ ಖ್ವೇತ್ಥ ರಾಜಕುಮಾರ ಏಕಂಸೇನಾ’’ತಿ ವದನ್ತೋ ನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ವಿಪರಿವತ್ತೇತಿ, ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಸಿ, ಏವಂ ತಾವ ಉಗ್ಗಿಲಿತುಂ ಅಸಕ್ಖಿ। ‘‘ನ ತತ್ರ ರಾಜಕುಮಾರ ಏಕಂಸೇನಾ’’ತಿ ವದನ್ತೋ ಏವ ಚ ‘‘ನಾಯಂ ಪುಚ್ಛಾ ಏವಂ ಅವಿಭಾಗೇನ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಾ, ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಪನ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಾಯ ದೋಸಂ ದೀಪೇನ್ತೋ ತಂ ಹಾರೇನ್ತೋ ಓಗಿಲಿತುಮ್ಪಿ ಸಕ್ಖತೀತಿ।
83. Jātiyā asamāno nihīnācariyo paradattūpajīvikāya mātuyā kucchiyaṃ jāto pādasikaputto. Nindāvasena vadati etenāti vādo aguṇoti āha – ‘‘vādaṃ āropehīti dosaṃ āropehī’’ti. Nibbattavasena nirayaṃ arahati, nirayasaṃvattaniyena vā kammena niraye niyutto nerayiko. Āpāyikoti etthāpi eseva nayo. Avīcimhi uppajjitvā tattha āyukappasaññitaṃ antarakappaṃ tiṭṭhatīti kappaṭṭho. Nirayūpapattipariharaṇavasena tikicchituṃ sakkuṇeyyoti tekiccho, na tekiccho atekiccho. Dve ante mocetvāti pharusaṃ vā appiyaṃ vā kappeyyāti dve koṭṭhāse muñcitvā te anāmasitvā pucchitaṃ atthaṃ tato bahi karonto uggilati nāma. Taṃ pana evaṃ kātuṃ na sakkotīti āha – ‘‘uggilituṃ bahi nīharituṃ na sakkhitī’’ti. Evamevāyaṃ pucchā na gahetabbā, ayamettha dosoti taṃ apucchaṃ karonto apanayanto ogilati nāma, tathā pana asakkonto patiṭṭhāpento na ogilati nāma, bhagavā pana tamatthaṃ okāsampi akaronto ubhayathāpi asakkhīti veditabbo. Kathaṃ? Bhagavā hi ‘‘na khvettha rājakumāra ekaṃsenā’’ti vadanto nigaṇṭhassa adhippāyaṃ viparivatteti, ubho ante mocetvā pañhaṃ vissajjesi, evaṃ tāva uggilituṃ asakkhi. ‘‘Na tatra rājakumāra ekaṃsenā’’ti vadanto eva ca ‘‘nāyaṃ pucchā evaṃ avibhāgena pucchitabbā, vibhajitvā pana pucchitabbā’’ti pucchāya dosaṃ dīpento taṃ hārento ogilitumpi sakkhatīti.
ಉಟ್ಠಾತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಥಾ ಪವತ್ತಿಯಾ। ಅಭಯೋ ದ್ವೇ ಮಗ್ಗೇ ಕತಪರಿಚಯೋ ಛೇಕೋ ನಿಪುಣೋ ವಾದಸೀಲೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ವಿಚರತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಸೋ ವಾದಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತೋ ‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’ತಿ ಆಹಾ’’ತಿ।
Uṭṭhātuṃ na sakkhissati cittassa aññathā pavattiyā. Abhayo dve magge kataparicayo cheko nipuṇo vādasīlo ca hutvā vicarati. Tenāha – ‘‘so vādajjhāsayatāya tassa vacanaṃ sampaṭicchanto ‘evaṃ, bhante’ti āhā’’ti.
೮೫. ಏವರೂಪನ್ತಿ ಯಾ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯಾ ಅಮನಾಪಾ ದುರುತ್ತವಾಚಾ, ಏವರೂಪಾ ವಾಚಾ, ನ ಪನ ಫರುಸವಾಚಾ। ಫರುಸವಾಚಾಯ ಹಿ ಸೇತುಘಾತೋ ತಥಾಗತಾನಂ। ಚೇತನಾಫರುಸತಾಯ ಹಿ ಫರುಸವಾಚಾ ಇಚ್ಛಿತಾ, ನ ಪರೇಸಂ ಅಪ್ಪಿಯತಾಮತ್ತೇನ। ನಟ್ಠಾ ನಿಗಣ್ಠಾ ಓಗಿಲಿಕಾದಿಸಮ್ಮತಸ್ಸ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ಏಕವಚನೇನ ವಿದ್ಧಂಸಿತತ್ತಾ।
85.Evarūpanti yā paresaṃ appiyā amanāpā duruttavācā, evarūpā vācā, na pana pharusavācā. Pharusavācāya hi setughāto tathāgatānaṃ. Cetanāpharusatāya hi pharusavācā icchitā, na paresaṃ appiyatāmattena. Naṭṭhā nigaṇṭhā ogilikādisammatassa pañhassa ekavacanena viddhaṃsitattā.
೮೬. ದಾರಕಸ್ಸ ಅಙ್ಕೇ ನಿಸೀದನಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಲೇಸವಾದಿನೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಲೇಸವಾದಿನೋತಿ ಛಲವಾದಿನೋ, ವಾದಮಗ್ಗೇ ವಾ ಅಪರಿಪುಣ್ಣತಾಯ ಲೇಸಮತ್ತೇನೇವ ವಾದಸೀಲಾ। ಓಸಟಸಙ್ಗಾಮೋತಿ ಅನೇಕವಾರಂ ಪರವಾದಮದ್ದನವಸೇನ ಓತಿಣ್ಣವಾದಸಙ್ಗಾಮೋ। ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾತಿ ನಖೇನ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ। ಇಮಮೇವಾತಿ ಯ್ವಾಯಂ ದಾರಕೋ ಅತ್ತನೋ ವಾದಭಙ್ಗಪರಿಹರಣತ್ಥಂ ಇಮಿನಾ ಅಙ್ಕೇ ನಿಸೀದಾಪಿತೋ, ಇಮಮೇವ ಅಸ್ಸ ದಾರಕಂ ಉಪಮಂ ನಿಸ್ಸಯಂ ಕತ್ವಾ ವಾದಂ ಭಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮಿ। ‘‘ಅಸ್ಸ ವಾದಂ ಅಪ್ಪಟಿತತಾಯ ಉಪಮಾಯ ಭಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ।
86. Dārakassa aṅke nisīdanassa kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘lesavādino’’tiādi vuttaṃ. Tattha lesavādinoti chalavādino, vādamagge vā aparipuṇṇatāya lesamatteneva vādasīlā. Osaṭasaṅgāmoti anekavāraṃ paravādamaddanavasena otiṇṇavādasaṅgāmo. Vijjhitvāti nakhena vijjhitvā. Imamevāti yvāyaṃ dārako attano vādabhaṅgapariharaṇatthaṃ iminā aṅke nisīdāpito, imameva assa dārakaṃ upamaṃ nissayaṃ katvā vādaṃ bhindissāmi. ‘‘Assa vādaṃ appaṭitatāya upamāya bhañjissāmī’’ti cintetvā.
ಅಪನೇಯ್ಯಂ ಅಸ್ಸ ಅಹನ್ತಿ ಅಸ್ಸ ದಾರಕಸ್ಸ ಮುಖತೋ ಅಹಂ ತಂ ಅಪನೇಯ್ಯಂ। ಅಭೂತತ್ಥೋವ ಅಭೂತಂ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಭೂತನ್ತಿ ಅಭೂತತ್ಥ’’ನ್ತಿ। ಅತಚ್ಛನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅತಚ್ಛನ್ತಿ ನ ತಚ್ಛ’’ನ್ತಿ। ಅಭೂತನ್ತಿ ವಾ ಅಸನ್ತಂ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಂ। ಅತಚ್ಛನ್ತಿ ಅತಥಾಕಾರಂ। ಅನತ್ಥಸಂಹಿತನ್ತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕೇನ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೇನ ವಾ ಅನತ್ಥೇನ ಸಂಹಿತಂ, ಅನತ್ಥೇ ವಾ ಸಂಹಿತಂ, ನ ಅತ್ಥೋತಿ ವಾ ಅನತ್ಥೋ, ಅತ್ಥಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಸಭಾವೋ, ತೇನ ಸಂಹಿತನ್ತಿ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತಂ, ಪಿಸುಣವಾಚಂ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಮೇತ್ಥ ಚತುಬ್ಬಿಧಸ್ಸಪಿ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಸ್ಸ ಗಹಿತತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
Apaneyyaṃassa ahanti assa dārakassa mukhato ahaṃ taṃ apaneyyaṃ. Abhūtatthova abhūtaṃ uttarapadalopenāti āha ‘‘abhūtanti abhūtattha’’nti. Atacchanti tasseva vevacananti āha ‘‘atacchanti na taccha’’nti. Abhūtanti vā asantaṃ avijjamānaṃ. Atacchanti atathākāraṃ. Anatthasaṃhitanti diṭṭhadhammikena, samparāyikena vā anatthena saṃhitaṃ, anatthe vā saṃhitaṃ, na atthoti vā anattho, atthassa paṭipakkho sabhāvo, tena saṃhitanti anatthasaṃhitaṃ, pisuṇavācaṃ samphappalāpañcāti attho. Evamettha catubbidhassapi vacīduccaritassa gahitatā daṭṭhabbā.
ದುಪ್ಪಯುತ್ತೋತಿ ದುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ। ನ ತಂ ತಥಾಗತೋ ಭಾಸತಿ ಅಭೂತತಾದಿದೋಸದುಟ್ಠತ್ತಾ। ತಮ್ಪಿ ತಥಾಗತೋ ನ ಭಾಸತಿ ಭೂತತ್ಥೇಪಿ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತತಾದಿದೋಸದುಟ್ಠತ್ತಾ।
Duppayuttoti duppaṭipanno. Na taṃ tathāgato bhāsati abhūtatādidosaduṭṭhattā. Tampi tathāgato na bhāsati bhūtatthepi anatthasaṃhitatādidosaduṭṭhattā.
ಠಾನಂ ಕಾರಣಂ ಏತಿಸ್ಸಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಠಾನಿಯಾ ಕ-ಕಾರಸ್ಸ ಯ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ, ನ ಠಾನಿಯಾತಿ ಅಟ್ಠಾನಿಯಾ, ನಿಕ್ಕಾರಣಾ ಅಯುತ್ತಿಯುತ್ತಾ, ಸಾ ಏವ ಕಥಾತಿ ಅಟ್ಠಾನಿಯಕಥಾ। ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಕಥಂ ಕಥೇಮಾತಿ ಅತ್ತನಾ ಏವ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕತ್ವಾ ಪವತ್ತಿಯಮಾನಂ ಛಲಕಥಂ ಕಥೇಮ।
Ṭhānaṃ kāraṇaṃ etissā atthīti ṭhāniyā ka-kārassa ya-kāraṃ katvā, na ṭhāniyāti aṭṭhāniyā, nikkāraṇā ayuttiyuttā, sā eva kathāti aṭṭhāniyakathā. Attapaccakkhakathaṃ kathemāti attanā eva paccakkhaṃ katvā pavattiyamānaṃ chalakathaṃ kathema.
ಗಾಮಿಕಮಹಲ್ಲಕೋ ‘‘ಇಮೇ ಮಂ ವಞ್ಚೇತುಕಾಮಾ, ಅಹಮೇವ ದಾನಿ ಇಮೇ ವಞ್ಚೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಏವಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ‘‘ನ ಮಯಂ ದಾಸಾ’’ತಿಪಿ ವತ್ತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿಂಸು ಪುಬ್ಬೇ ತಥಾಕತಿಕಾಯ ಕತತ್ತಾ।
Gāmikamahallako ‘‘ime maṃ vañcetukāmā, ahameva dāni ime vañcessāmī’’ti cintetvā ‘‘evaṃ bhavissatī’’tiādimāha. ‘‘Na mayaṃ dāsā’’tipi vattuṃ nāsakkhiṃsu pubbe tathākatikāya katattā.
ತತಿಯಂ ತತಿಯಮೇವಾತಿ ದ್ವೀಸುಪಿ ಪಕ್ಖೇಸು ತತಿಯಂ ತತಿಯಮೇವ ವಾಚಂ। ಭಾಸಿತಬ್ಬಕಾಲಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾತಿ ಯಸ್ಸ ಯದಾ ಯಥಾ ಭಾಸಿತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಸ ತದಾ ತಥೇವ ಚ ಭಾಸನತೋ ಭಾಸಿತಬ್ಬಂ ಕಾರಣಂ ಭಾಸಿತಬ್ಬಕಾಲಞ್ಚ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾವ ಭಾಸತಿ।
Tatiyaṃ tatiyamevāti dvīsupi pakkhesu tatiyaṃ tatiyameva vācaṃ. Bhāsitabbakālaṃ anatikkamitvāti yassa yadā yathā bhāsitabbaṃ, tassa tadā tatheva ca bhāsanato bhāsitabbaṃ kāraṇaṃ bhāsitabbakālañca anatikkamitvāva bhāsati.
೮೭. ಠಾನುಪ್ಪತ್ತಿಕಞಾಣೇನಾತಿ ಠಾನೇ ಏವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಞಾಣೇನ। ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾರಣೇ ತಸ್ಸ ತಂ ತಂ ಅವತ್ಥಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಞಾಣೇನ, ಧಮ್ಮಾನಂ ಯಥಾಸಭಾವತೋ ಅವಬುಜ್ಝನಸಭಾವೋತಿ ಧಮ್ಮಸಭಾವೋ। ಧಮ್ಮೇ ಸಭಾವಧಮ್ಮೇ ಅನವಸೇಸೇ ವಾ ಯಾಥಾವತೋ ಉಪಧಾರೇತೀತಿ ಧಮ್ಮಧಾತು, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನ’’ನ್ತಿ। ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಞೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಸುಟ್ಠು ಪಟಿವಿಜ್ಝನವಸೇನ, ಸುಟ್ಠು ಪಟಿವಿದ್ಧನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಹತ್ಥಗತಂ ಭಗವತೋ’’ತಿ। ನೇಯ್ಯಪುಗ್ಗಲವಸೇನ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತಾತಿ ಕಥಾಪರಿವಿಭಾಗೇನ ಅಯಮೇವ ದೇಸನಾ ಚತ್ತಾರಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅರಹತ್ತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಸೀತಿ।
87.Ṭhānuppattikañāṇenāti ṭhāne eva uppajjanakañāṇena. Tasmiṃ tasmiṃ kāraṇe tassa taṃ taṃ avatthāya uppajjanakañāṇena, dhammānaṃ yathāsabhāvato avabujjhanasabhāvoti dhammasabhāvo. Dhamme sabhāvadhamme anavasese vā yāthāvato upadhāretīti dhammadhātu, sabbaññutā. Tenāha ‘‘sabbaññutaññāṇassetaṃ adhivacana’’nti. Suppaṭividdhanti sabbaṃ ñeyyadhammaṃ suṭṭhu paṭivijjhanavasena, suṭṭhu paṭividdhanti attho. Tenāha ‘‘hatthagataṃ bhagavato’’ti. Neyyapuggalavasena pariniṭṭhitāti kathāparivibhāgena ayameva desanā cattāri ariyasaccāni dassento arahattaṃ paccakkhāsīti.
ಅಭಯರಾಜಕುಮಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Abhayarājakumārasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೮. ಅಭಯರಾಜಕುಮಾರಸುತ್ತಂ • 8. Abhayarājakumārasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೮. ಅಭಯರಾಜಕುಮಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Abhayarājakumārasuttavaṇṇanā
