Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౬. అభయత్థేరగాథావణ్ణనా

    6. Abhayattheragāthāvaṇṇanā

    సుత్వా సుభాసితం వాచన్తి ఆయస్మతో అభయత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? సో కిర పదుముత్తరస్స భగవతో సాసనే పబ్బజిత్వా ధమ్మకథికో హుత్వా ధమ్మకథనకాలే పఠమం చతూహి గాథాహి భగవన్తం అభిత్థవిత్వా పచ్ఛా ధమ్మం కథేసి. తేనస్స పుఞ్ఞకమ్మబలేన కప్పానం సతసహస్సం అపాయపటిసన్ధి నామ నాహోసి. తథా హి వుత్తం –

    Sutvāsubhāsitaṃ vācanti āyasmato abhayattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato sāsane pabbajitvā dhammakathiko hutvā dhammakathanakāle paṭhamaṃ catūhi gāthāhi bhagavantaṃ abhitthavitvā pacchā dhammaṃ kathesi. Tenassa puññakammabalena kappānaṃ satasahassaṃ apāyapaṭisandhi nāma nāhosi. Tathā hi vuttaṃ –

    ‘‘అభిత్థవిత్వా పదుముత్తరం జినం, పసన్నచిత్తో అభయో సయమ్భుం;

    ‘‘Abhitthavitvā padumuttaraṃ jinaṃ, pasannacitto abhayo sayambhuṃ;

    న గచ్ఛి కప్పాని అపాయభూమిం, సతసహస్సాని ఉళారసద్ధో’’తి. (అప॰ థేర ౨.౫౫.౨౨౧)

    Na gacchi kappāni apāyabhūmiṃ, satasahassāni uḷārasaddho’’ti. (apa. thera 2.55.221)

    ఖేత్తసమ్పత్తియాదీహి తస్స చ పుబ్బపచ్ఛిమసన్నిట్ఠానచేతనానం అతివియ ఉళారభావేన సో అపరిమేయ్యో పుఞ్ఞాభిసన్దో కుసలాభిసన్దో తాదిసో అహోసి. ‘‘అచిన్తియే పసన్నానం, విపాకో హోతి అచిన్తియో’’తి (అప॰ థేర ౧.౧.౮౨) హి వుత్తం. తత్థ తత్థ హి భవే ఉపచితం పుఞ్ఞం తస్స ఉపత్థమ్భకమహోసి. తథా హి సో విపస్సిస్స భగవతో కేతకపుప్ఫేహి పూజమకాసి. ఏవం ఉళారేహి పుఞ్ఞవిసేసేహి సుగతీసు ఏవ సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే రఞ్ఞో బిమ్బిసారస్స పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి. అభయోతిస్స నామం అహోసి. తస్స ఉప్పత్తి పరతో ఆవి భవిస్సతి. సో నిగణ్ఠేన నాటపుత్తేన ఉభతోకోటికం పఞ్హం సిక్ఖాపేత్వా ‘‘ఇమం పఞ్హం పుచ్ఛిత్వా సమణస్స గోతమస్స వాదం ఆరోపేహీ’’తి విస్సజ్జితో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా తం పఞ్హం పుచ్ఛిత్వా తస్స పఞ్హస్స అనేకంసబ్యాకరణభావే భగవతా కథితే నిగణ్ఠానం పరాజయం, సత్థు చ సమ్మాసమ్బుద్ధభావం విదిత్వా ఉపాసకత్తం పటివేదేసి. తతో రఞ్ఞే బిమ్బిసారే కాలఙ్కతే సఞ్జాతసంవేగో సాసనే పబ్బజిత్వా తాలచ్ఛిగ్గళూపమసుత్తదేసనాయ సోతాపన్నో హుత్వా పున విపస్సనం ఆరభిత్వా అరహత్తం సచ్ఛాకాసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౫౨.౧౭-౨౨) –

    Khettasampattiyādīhi tassa ca pubbapacchimasanniṭṭhānacetanānaṃ ativiya uḷārabhāvena so aparimeyyo puññābhisando kusalābhisando tādiso ahosi. ‘‘Acintiye pasannānaṃ, vipāko hoti acintiyo’’ti (apa. thera 1.1.82) hi vuttaṃ. Tattha tattha hi bhave upacitaṃ puññaṃ tassa upatthambhakamahosi. Tathā hi so vipassissa bhagavato ketakapupphehi pūjamakāsi. Evaṃ uḷārehi puññavisesehi sugatīsu eva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rañño bimbisārassa putto hutvā nibbatti. Abhayotissa nāmaṃ ahosi. Tassa uppatti parato āvi bhavissati. So nigaṇṭhena nāṭaputtena ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ sikkhāpetvā ‘‘imaṃ pañhaṃ pucchitvā samaṇassa gotamassa vādaṃ āropehī’’ti vissajjito bhagavantaṃ upasaṅkamitvā taṃ pañhaṃ pucchitvā tassa pañhassa anekaṃsabyākaraṇabhāve bhagavatā kathite nigaṇṭhānaṃ parājayaṃ, satthu ca sammāsambuddhabhāvaṃ viditvā upāsakattaṃ paṭivedesi. Tato raññe bimbisāre kālaṅkate sañjātasaṃvego sāsane pabbajitvā tālacchiggaḷūpamasuttadesanāya sotāpanno hutvā puna vipassanaṃ ārabhitvā arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.17-22) –

    ‘‘వినతానదియా తీరే, విహాసి పురిసుత్తమో;

    ‘‘Vinatānadiyā tīre, vihāsi purisuttamo;

    అద్దసం విరజం బుద్ధం, ఏకగ్గం సుసమాహితం.

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, ekaggaṃ susamāhitaṃ.

    ‘‘మధుగన్ధస్స పుప్ఫేన, కేతకస్స అహం తదా;

    ‘‘Madhugandhassa pupphena, ketakassa ahaṃ tadā;

    పసన్నచిత్తో సుమనో, బుద్ధసేట్ఠమపూజయిం.

    Pasannacitto sumano, buddhaseṭṭhamapūjayiṃ.

    ‘‘ఏకనవుతే ఇతో కప్పే, యం పుప్ఫమభిపూజయిం;

    ‘‘Ekanavute ito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా అత్తనో పటిపత్తికిత్తనేన అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో ‘‘సుత్వా సుభాసితం వాచ’’న్తి గాథం అభాసి.

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattikittanena aññaṃ byākaronto ‘‘sutvā subhāsitaṃ vāca’’nti gāthaṃ abhāsi.

    ౨౬. తత్థ సుత్వాతి సోతం ఓదహిత్వా, సోతద్వారానుసారేన ఉపధారేత్వా. సుభాసితన్తి సుట్ఠు భాసితం, సమ్మదేవ భాసితం, సమ్మాసమ్బుద్ధభావతో మహాకారుణికతాయ చ కిఞ్చి అవిసంవాదేత్వా యథాధిప్పేతస్స అత్థస్స ఏకన్తతో సాధనవసేన భాసితం చతుసచ్చవిభావనీయధమ్మకథం. న హి సచ్చవినిముత్తా భగవతో ధమ్మదేసనా అత్థి. బుద్ధస్సాతి సబ్బఞ్ఞుబుద్ధస్స. ఆదిచ్చబన్ధునోతి ఆదిచ్చవంసే సమ్భూతత్తా ఆదిచ్చో బన్ధు ఏతస్సాతి ఆదిచ్చబన్ధు, భగవా. తస్స ఆదిచ్చబన్ధునో. ఆదిచ్చస్స వా బన్ధూతి ఆదిచ్చబన్ధు, భగవా. తస్స భగవతో ఓరసపుత్తభావతో. తేనాహ భగవా –

    26. Tattha sutvāti sotaṃ odahitvā, sotadvārānusārena upadhāretvā. Subhāsitanti suṭṭhu bhāsitaṃ, sammadeva bhāsitaṃ, sammāsambuddhabhāvato mahākāruṇikatāya ca kiñci avisaṃvādetvā yathādhippetassa atthassa ekantato sādhanavasena bhāsitaṃ catusaccavibhāvanīyadhammakathaṃ. Na hi saccavinimuttā bhagavato dhammadesanā atthi. Buddhassāti sabbaññubuddhassa. Ādiccabandhunoti ādiccavaṃse sambhūtattā ādicco bandhu etassāti ādiccabandhu, bhagavā. Tassa ādiccabandhuno. Ādiccassa vā bandhūti ādiccabandhu, bhagavā. Tassa bhagavato orasaputtabhāvato. Tenāha bhagavā –

    ‘‘యో అన్ధకారే తమసీ పభఙ్కరో, వేరోచనో మణ్డలీ ఉగ్గతేజో;

    ‘‘Yo andhakāre tamasī pabhaṅkaro, verocano maṇḍalī uggatejo;

    మా రాహు గిలీ చరమన్తలిక్ఖే, పజం మమం రాహు పముఞ్చ సూరియ’’న్తి. (సం॰ ని॰ ౧.౯౧);

    Mā rāhu gilī caramantalikkhe, pajaṃ mamaṃ rāhu pamuñca sūriya’’nti. (saṃ. ni. 1.91);

    పచ్చబ్యధిన్తి పటివిజ్ఝిం. హీ-తి నిపాతమత్తం. నిపుణన్తి సణ్హం పరమసుఖుమం, నిరోధసచ్చం, చతుసచ్చమేవ వా. హీ-తి వా హేతుఅత్థే నిపాతో. యస్మా పచ్చబ్యధిం నిపుణం చతుసచ్చం, తస్మా న దాని కిఞ్చి పటివిజ్ఝితబ్బం అత్థీతి అత్థో. యథా కిం పటివిజ్ఝీతి ఆహ ‘‘వాలగ్గం ఉసునా యథా’’తి. యథా సత్తధా భిన్నస్స వాలస్స కోటిం సుసిక్ఖితో కుసలో ఇస్సాసో ఉసునా కణ్డేన అవిరజ్ఝన్తో విజ్ఝేయ్య, ఏవం పచ్చబ్యధిం నిపుణం అరియసచ్చన్తి యోజనా.

    Paccabyadhinti paṭivijjhiṃ. -ti nipātamattaṃ. Nipuṇanti saṇhaṃ paramasukhumaṃ, nirodhasaccaṃ, catusaccameva vā. -ti vā hetuatthe nipāto. Yasmā paccabyadhiṃ nipuṇaṃ catusaccaṃ, tasmā na dāni kiñci paṭivijjhitabbaṃ atthīti attho. Yathā kiṃ paṭivijjhīti āha ‘‘vālaggaṃ usunā yathā’’ti. Yathā sattadhā bhinnassa vālassa koṭiṃ susikkhito kusalo issāso usunā kaṇḍena avirajjhanto vijjheyya, evaṃ paccabyadhiṃ nipuṇaṃ ariyasaccanti yojanā.

    అభయత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Abhayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౬. అభయత్థేరగాథా • 6. Abhayattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact