Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၈. အဘယတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
8. Abhayattheragāthāvaṇṇanā
ရူပံ ဒိသ္ဝာ သတိ မုဋ္ဌာတိ အာယသ္မတော အဘယတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? သောပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ဝိဝဋ္ဋူပနိသ္သယံ ပုညံ ဥပစိနန္တော သုမေဓသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သုမေဓံ ဘဂဝန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နစိတ္တော သဠလပုပ္ဖေဟိ ပူဇမကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝေသု နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ အပရာပရံ ပုညာနိ ကတ္ဝာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ အဘယောတိ လဒ္ဓနာမော ဝိညုတံ ပတ္တော ဟေတုသမ္ပတ္တိယာ စောဒိယမာနော ဧကဒိဝသံ ဝိဟာရံ ဂတော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ကတပုဗ္ဗကိစ္စော ဝိပသ္သနာယ ကမ္မံ ကရောန္တော ဝိဟရတိ။ အထသ္သ ဧကဒိဝသံ ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌသ္သ အလင္ကတပဋိယတ္တံ မာတုဂာမံ ဒိသ္ဝာ အယောနိသောမနသိကာရဝသေန တသ္သ ရူပံ အာရဗ္ဘ ဆန္ဒရာဂော ဥပ္ပဇ္ဇိ, သော ဝိဟာရံ ပဝိသိတ္ဝာ ‘‘သတိံ ဝိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ ဩလောကေန္တသ္သ ရူပာရမ္မဏေ မယ္ဟံ ကိလေသော ဥပ္ပန္နော, အယုတ္တံ မယာ ကတ’’န္တိ အတ္တနော စိတ္တံ နိဂ္ဂဏ္ဟန္တော တာဝဒေဝ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၁၅.၄၃-၄၇) –
Rūpaṃ disvā sati muṭṭhāti āyasmato abhayattherassa gāthā. Kā uppatti? Sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ puññaṃ upacinanto sumedhassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sumedhaṃ bhagavantaṃ disvā pasannacitto saḷalapupphehi pūjamakāsi. So tena puññakammena devesu nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā abhayoti laddhanāmo viññutaṃ patto hetusampattiyā codiyamāno ekadivasaṃ vihāraṃ gato satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto viharati. Athassa ekadivasaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa alaṅkatapaṭiyattaṃ mātugāmaṃ disvā ayonisomanasikāravasena tassa rūpaṃ ārabbha chandarāgo uppajji, so vihāraṃ pavisitvā ‘‘satiṃ vissajjitvā olokentassa rūpārammaṇe mayhaṃ kileso uppanno, ayuttaṃ mayā kata’’nti attano cittaṃ niggaṇhanto tāvadeva vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.43-47) –
‘‘သုမေဓော နာမ နာမေန၊ သယမ္ဘူ အပရာဇိတော။
‘‘Sumedho nāma nāmena, sayambhū aparājito;
ဝိဝေကမနုဗ္ရူဟန္တော၊ အဇ္ဈောဂဟိ မဟာဝနံ။
Vivekamanubrūhanto, ajjhogahi mahāvanaṃ.
‘‘သဠလံ ပုပ္ဖိတံ ဒိသ္ဝာ၊ ဂန္ထိတ္ဝာန ဝဋံသကံ။
‘‘Saḷalaṃ pupphitaṃ disvā, ganthitvāna vaṭaṃsakaṃ;
ဗုဒ္ဓသ္သ အဘိရောပေသိံ၊ သမ္မုခာ လောကနာယကံ။
Buddhassa abhiropesiṃ, sammukhā lokanāyakaṃ.
‘‘တိံသကပ္ပသဟသ္သမ္ဟိ၊ ယံ ပုပ္ဖမဘိရောပယိံ။
‘‘Tiṃsakappasahassamhi, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဗုဒ္ဓပူဇာယိဒံ ဖလံ။
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ဦနဝီသေ ကပ္ပသတေ၊ သောဠသာသုံ သုနိမ္မိတာ။
‘‘Ūnavīse kappasate, soḷasāsuṃ sunimmitā;
သတ္တရတနသမ္ပန္နာ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။
Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ အတ္တနော ကိလေသုပ္ပတ္တိနိဒသ္သနေန ‘‘ကိလေသေ အနုဝတ္တေန္တသ္သ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော နတ္ထေဝ သီသုက္ခိပနံ။ အဟံ ပန တေ နာနုဝတ္တိ’’န္တိ ဒသ္သေန္တော –
Arahattaṃ pana patvā attano kilesuppattinidassanena ‘‘kilese anuvattentassa vaṭṭadukkhato nattheva sīsukkhipanaṃ. Ahaṃ pana te nānuvatti’’nti dassento –
၉၈.
98.
‘‘ရူပံ ဒိသ္ဝာ သတိ မုဋ္ဌာ၊ ပိယံ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော။
‘‘Rūpaṃ disvā sati muṭṭhā, piyaṃ nimittaṃ manasikaroto;
သာရတ္တစိတ္တော ဝေဒေတိ၊ တဉ္စ အဇ္ဈောသ တိဋ္ဌတိ။
Sārattacitto vedeti, tañca ajjhosa tiṭṭhati;
တသ္သ ဝဍ္ဎန္တိ အာသဝာ၊ ဘဝမူလောပဂာမိနော’’တိ။ – ဂာထံ အဘာသိ။
Tassa vaḍḍhanti āsavā, bhavamūlopagāmino’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
တတ္ထ ရူပန္တိ ရဇ္ဇနီယံ ရူပာယတနံ, တံ ပနေတ္ထ ဣတ္ထိရူပံ အဓိပ္ပေတံ။ ဒိသ္ဝာတိ စက္ခုနာ ဒိသ္ဝာ, စက္ခုဒ္ဝာရာနုသာရေန နိမိတ္တာနုဗ္ယဉ္ဇနသလ္လက္ခဏဝသေန တံ ဂဟေတ္ဝာ, တသ္သ တထာဂဟဏဟေတူတိ အတ္ထော။ သတိ မုဋ္ဌာတိ အသုဘသဘာဝေ ကာယေ ‘‘အသုဘ’’န္တ္ဝေဝ ပဝတ္တနသတိ နဋ္ဌာ။ ယထာ ပန ရူပံ ဒိသ္ဝာ သတိ နဋ္ဌာ, တံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ပိယံ နိမိတ္တံ မနသိကရောတော’’တိ။ ယထာဥပဋ္ဌိတံ အာရမ္မဏံ ‘‘သုဘံ သုခ’’န္တိအာဒိနာ ပိယနိမိတ္တံ ကတ္ဝာ အယောနိသောမနသိကာရေန မနသိကရောတော သတိ မုဋ္ဌာတိ ယောဇနာ။ တထာ ဘူတောဝ သာရတ္တစိတ္တော ဝေဒေတီတိ သုဋ္ဌု ရတ္တစိတ္တော ဟုတ္ဝာ တံ ရူပာရမ္မဏံ အနုဘဝတိ အဘိနန္ဒတိ, အဘိနန္ဒန္တော ပန တဉ္စ အဇ္ဈောသ တိဋ္ဌတိ အဇ္ဈောသာယ တံ အာရမ္မဏံ ဂိလိတ္ဝာ ပရိနိဋ္ဌပေတ္ဝာ ဝတ္တတိ စေဝ, ဧဝံဘူတသ္သ စ တသ္သ ဝဍ္ဎန္တိ အာသဝာ ဘဝမူလောပဂာမိနောတိ ဘဝသ္သ သံသာရသ္သ မူလဘာဝံ ကာရဏဘာဝံ ဥပဂမနသဘာဝာ ကာမာသဝာဒယော စတ္တာရောပိ အာသဝာ တသ္သ ပုဂ္ဂလသ္သ ဥပရူပရိ ဝဍ္ဎန္တိယေဝ, န ဟာယန္တိ။ မယ္ဟံ ပန ပဋိသင္ခာနေ ဌတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ သစ္စာနိ ပဋိဝိဇ္ဈန္တသ္သ မဂ္ဂပဋိပာဋိယာ တေ စတ္တာရောပိ အာသဝာ အနဝသေသတော ပဟီနာ ပရိက္ခီဏာတိ အဓိပ္ပာယော။
Tattha rūpanti rajjanīyaṃ rūpāyatanaṃ, taṃ panettha itthirūpaṃ adhippetaṃ. Disvāti cakkhunā disvā, cakkhudvārānusārena nimittānubyañjanasallakkhaṇavasena taṃ gahetvā, tassa tathāgahaṇahetūti attho. Sati muṭṭhāti asubhasabhāve kāye ‘‘asubha’’ntveva pavattanasati naṭṭhā. Yathā pana rūpaṃ disvā sati naṭṭhā, taṃ dassento āha ‘‘piyaṃ nimittaṃ manasikaroto’’ti. Yathāupaṭṭhitaṃ ārammaṇaṃ ‘‘subhaṃ sukha’’ntiādinā piyanimittaṃ katvā ayonisomanasikārena manasikaroto sati muṭṭhāti yojanā. Tathā bhūtova sārattacitto vedetīti suṭṭhu rattacitto hutvā taṃ rūpārammaṇaṃ anubhavati abhinandati, abhinandanto pana tañca ajjhosa tiṭṭhati ajjhosāya taṃ ārammaṇaṃ gilitvā pariniṭṭhapetvā vattati ceva, evaṃbhūtassa ca tassa vaḍḍhanti āsavā bhavamūlopagāminoti bhavassa saṃsārassa mūlabhāvaṃ kāraṇabhāvaṃ upagamanasabhāvā kāmāsavādayo cattāropi āsavā tassa puggalassa uparūpari vaḍḍhantiyeva, na hāyanti. Mayhaṃ pana paṭisaṅkhāne ṭhatvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā saccāni paṭivijjhantassa maggapaṭipāṭiyā te cattāropi āsavā anavasesato pahīnā parikkhīṇāti adhippāyo.
အဘယတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Abhayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၈. အဘယတ္ထေရဂာထာ • 8. Abhayattheragāthā