Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੬. ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    6. Abhayattheragāthāvaṇṇanā

    ਸੁਤ੍વਾ ਸੁਭਾਸਿਤਂ વਾਚਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਨਕਾਲੇ ਪਠਮਂ ਚਤੂਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿਤ੍ਥવਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਬਲੇਨ ਕਪ੍ਪਾਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਪਾਯਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸਿ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ –

    Sutvāsubhāsitaṃ vācanti āyasmato abhayattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato sāsane pabbajitvā dhammakathiko hutvā dhammakathanakāle paṭhamaṃ catūhi gāthāhi bhagavantaṃ abhitthavitvā pacchā dhammaṃ kathesi. Tenassa puññakammabalena kappānaṃ satasahassaṃ apāyapaṭisandhi nāma nāhosi. Tathā hi vuttaṃ –

    ‘‘ਅਭਿਤ੍ਥવਿਤ੍વਾ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਂ ਜਿਨਂ, ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਭਯੋ ਸਯਮ੍ਭੁਂ।

    ‘‘Abhitthavitvā padumuttaraṃ jinaṃ, pasannacitto abhayo sayambhuṃ;

    ਨ ਗਚ੍ਛਿ ਕਪ੍ਪਾਨਿ ਅਪਾਯਭੂਮਿਂ, ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਲ਼ਾਰਸਦ੍ਧੋ’’ਤਿ॥ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੨.੫੫.੨੨੧)

    Na gacchi kappāni apāyabhūmiṃ, satasahassāni uḷārasaddho’’ti. (apa. thera 2.55.221)

    ਖੇਤ੍ਤਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਦੀਹਿ ਤਸ੍ਸ ਚ ਪੁਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਚੇਤਨਾਨਂ ਅਤਿવਿਯ ਉਲ਼ਾਰਭਾવੇਨ ਸੋ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯੋ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦੋ ਕੁਸਲਾਭਿਸਨ੍ਦੋ ਤਾਦਿਸੋ ਅਹੋਸਿ। ‘‘ਅਚਿਨ੍ਤਿਯੇ ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ, વਿਪਾਕੋ ਹੋਤਿ ਅਚਿਨ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧.੮੨) ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਭવੇ ਉਪਚਿਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਤਸ੍ਸ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਮਹੋਸਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕੇਤਕਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਮਕਾਸਿ। ਏવਂ ਉਲ਼ਾਰੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞવਿਸੇਸੇਹਿ ਸੁਗਤੀਸੁ ਏવ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਞ੍ਞੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਭਯੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਰਤੋ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੇਨ ਉਭਤੋਕੋਟਿਕਂ ਪਞ੍ਹਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਹੀ’’ਤਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਅਨੇਕਂਸਬ੍ਯਾਕਰਣਭਾવੇ ਭਗવਤਾ ਕਥਿਤੇ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਪਰਾਜਯਂ, ਸਤ੍ਥੁ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾવਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਂ ਪਟਿવੇਦੇਸਿ। ਤਤੋ ਰਞ੍ਞੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਤਾਲਚ੍ਛਿਗ੍ਗਲ਼ੂਪਮਸੁਤ੍ਤਦੇਸਨਾਯ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਨ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੨.੫੨.੧੭-੨੨) –

    Khettasampattiyādīhi tassa ca pubbapacchimasanniṭṭhānacetanānaṃ ativiya uḷārabhāvena so aparimeyyo puññābhisando kusalābhisando tādiso ahosi. ‘‘Acintiye pasannānaṃ, vipāko hoti acintiyo’’ti (apa. thera 1.1.82) hi vuttaṃ. Tattha tattha hi bhave upacitaṃ puññaṃ tassa upatthambhakamahosi. Tathā hi so vipassissa bhagavato ketakapupphehi pūjamakāsi. Evaṃ uḷārehi puññavisesehi sugatīsu eva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rañño bimbisārassa putto hutvā nibbatti. Abhayotissa nāmaṃ ahosi. Tassa uppatti parato āvi bhavissati. So nigaṇṭhena nāṭaputtena ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ sikkhāpetvā ‘‘imaṃ pañhaṃ pucchitvā samaṇassa gotamassa vādaṃ āropehī’’ti vissajjito bhagavantaṃ upasaṅkamitvā taṃ pañhaṃ pucchitvā tassa pañhassa anekaṃsabyākaraṇabhāve bhagavatā kathite nigaṇṭhānaṃ parājayaṃ, satthu ca sammāsambuddhabhāvaṃ viditvā upāsakattaṃ paṭivedesi. Tato raññe bimbisāre kālaṅkate sañjātasaṃvego sāsane pabbajitvā tālacchiggaḷūpamasuttadesanāya sotāpanno hutvā puna vipassanaṃ ārabhitvā arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.17-22) –

    ‘‘વਿਨਤਾਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ, વਿਹਾਸਿ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮੋ।

    ‘‘Vinatānadiyā tīre, vihāsi purisuttamo;

    ਅਦ੍ਦਸਂ વਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਏਕਗ੍ਗਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ॥

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, ekaggaṃ susamāhitaṃ.

    ‘‘ਮਧੁਗਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫੇਨ, ਕੇਤਕਸ੍ਸ ਅਹਂ ਤਦਾ।

    ‘‘Madhugandhassa pupphena, ketakassa ahaṃ tadā;

    ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਸੁਮਨੋ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਮਪੂਜਯਿਂ॥

    Pasannacitto sumano, buddhaseṭṭhamapūjayiṃ.

    ‘‘ਏਕਨવੁਤੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਪੂਜਯਿਂ।

    ‘‘Ekanavute ito kappe, yaṃ pupphamabhipūjayiṃ;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕਿਤ੍ਤਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੁਤ੍વਾ ਸੁਭਾਸਿਤਂ વਾਚ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattikittanena aññaṃ byākaronto ‘‘sutvā subhāsitaṃ vāca’’nti gāthaṃ abhāsi.

    ੨੬. ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍વਾਤਿ ਸੋਤਂ ਓਦਹਿਤ੍વਾ, ਸੋਤਦ੍વਾਰਾਨੁਸਾਰੇਨ ਉਪਧਾਰੇਤ੍વਾ। ਸੁਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਾਸਿਤਂ, ਸਮ੍ਮਦੇવ ਭਾਸਿਤਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਭਾવਤੋ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਿਸਂવਾਦੇਤ੍વਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਸਾਧਨવਸੇਨ ਭਾਸਿਤਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚવਿਭਾવਨੀਯਧਮ੍ਮਕਥਂ। ਨ ਹਿ ਸਚ੍ਚવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਤ੍ਥਿ। ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ। ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨੋਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚવਂਸੇ ਸਮ੍ਭੂਤਤ੍ਤਾ ਆਦਿਚ੍ਚੋ ਬਨ੍ਧੁ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ, ਭਗવਾ। ਤਸ੍ਸ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨੋ। ਆਦਿਚ੍ਚਸ੍ਸ વਾ ਬਨ੍ਧੂਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ, ਭਗવਾ। ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤਭਾવਤੋ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –

    26. Tattha sutvāti sotaṃ odahitvā, sotadvārānusārena upadhāretvā. Subhāsitanti suṭṭhu bhāsitaṃ, sammadeva bhāsitaṃ, sammāsambuddhabhāvato mahākāruṇikatāya ca kiñci avisaṃvādetvā yathādhippetassa atthassa ekantato sādhanavasena bhāsitaṃ catusaccavibhāvanīyadhammakathaṃ. Na hi saccavinimuttā bhagavato dhammadesanā atthi. Buddhassāti sabbaññubuddhassa. Ādiccabandhunoti ādiccavaṃse sambhūtattā ādicco bandhu etassāti ādiccabandhu, bhagavā. Tassa ādiccabandhuno. Ādiccassa vā bandhūti ādiccabandhu, bhagavā. Tassa bhagavato orasaputtabhāvato. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ਯੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਤਮਸੀ ਪਭਙ੍ਕਰੋ, વੇਰੋਚਨੋ ਮਣ੍ਡਲੀ ਉਗ੍ਗਤੇਜੋ।

    ‘‘Yo andhakāre tamasī pabhaṅkaro, verocano maṇḍalī uggatejo;

    ਮਾ ਰਾਹੁ ਗਿਲੀ ਚਰਮਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ, ਪਜਂ ਮਮਂ ਰਾਹੁ ਪਮੁਞ੍ਚ ਸੂਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੯੧)।

    Mā rāhu gilī caramantalikkhe, pajaṃ mamaṃ rāhu pamuñca sūriya’’nti. (saṃ. ni. 1.91);

    ਪਚ੍ਚਬ੍ਯਧਿਨ੍ਤਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਂ। ਹੀ-ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਨਿਪੁਣਨ੍ਤਿ ਸਣ੍ਹਂ ਪਰਮਸੁਖੁਮਂ, ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਮੇવ વਾ। ਹੀ-ਤਿ વਾ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਬ੍ਯਧਿਂ ਨਿਪੁਣਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਦਾਨਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾ ਕਿਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝੀਤਿ ਆਹ ‘‘વਾਲਗ੍ਗਂ ਉਸੁਨਾ ਯਥਾ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਸਤ੍ਤਧਾ ਭਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾਲਸ੍ਸ ਕੋਟਿਂ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤੋ ਕੁਸਲੋ ਇਸ੍ਸਾਸੋ ਉਸੁਨਾ ਕਣ੍ਡੇਨ ਅવਿਰਜ੍ਝਨ੍ਤੋ વਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਪਚ੍ਚਬ੍ਯਧਿਂ ਨਿਪੁਣਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    Paccabyadhinti paṭivijjhiṃ. -ti nipātamattaṃ. Nipuṇanti saṇhaṃ paramasukhumaṃ, nirodhasaccaṃ, catusaccameva vā. -ti vā hetuatthe nipāto. Yasmā paccabyadhiṃ nipuṇaṃ catusaccaṃ, tasmā na dāni kiñci paṭivijjhitabbaṃ atthīti attho. Yathā kiṃ paṭivijjhīti āha ‘‘vālaggaṃ usunā yathā’’ti. Yathā sattadhā bhinnassa vālassa koṭiṃ susikkhito kusalo issāso usunā kaṇḍena avirajjhanto vijjheyya, evaṃ paccabyadhiṃ nipuṇaṃ ariyasaccanti yojanā.

    ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Abhayattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੬. ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 6. Abhayattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact