Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
ਅਭਿਭਾਯਤਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Abhibhāyatanakathāvaṇṇanā
੨੦੪. ਪਟਿਭਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤਂ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਯਤਨਂ ਕਾਰਣਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਸਿਣਾਯਤਨਂ, ਝਾਨਂ। ਅਥ વਾ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਨવਸੇਸਫਰਣਟ੍ਠੇਨ ਕਸਿਣਞ੍ਚ ਤਂ ਆਯਤਨਞ੍ਚ ਯੋਗਿਨੋ ਸੁਖવਿਸੇਸਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਭਾવਤੋ ਮਨਾਯਤਨਧਮ੍ਮਾਯਤਨਭਾવਤੋ ਚਾਤਿ ਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਝਾਨਂ ਕਸਿਣਾਯਤਨਂ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਸਤਿਪਿ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਂ ਕਸਿਣਾਯਤਨਤ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਭਾવਨਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਭਾવਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਤਾ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਨੀਲਾਦਿਤਾ ਚ, ਤਦੇવ ਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਭਾવਨਾ ਏવ વਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭੂਤਾ ਭਾવਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਭਾવਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਭਾવਨਾ ਹਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤવਿਸੇਸੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪવਤ੍ਤਿਆਕਾਰવਿਸੇਸਤੋ ਨਾਨਾਸਭਾવਾਤਿ। ਕਸਿਣਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਭવਨਕਭਾવਨਾਨਿਮਿਤ੍ਤਨਾਨਤ੍ਤਂ ਕਸਿਣ…ਪੇ॰… ਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਤਤੋਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ।
204. Paṭibhāganimittabhūtaṃ kasiṇārammaṇasaṅkhātaṃ āyatanaṃ kāraṇaṃ etassāti kasiṇāyatanaṃ, jhānaṃ. Atha vā ārammaṇassa anavasesapharaṇaṭṭhena kasiṇañca taṃ āyatanañca yogino sukhavisesānaṃ adhiṭṭhānabhāvato manāyatanadhammāyatanabhāvato cāti sasampayuttaṃ jhānaṃ kasiṇāyatanaṃ. Tenevāha ‘‘satipi abhibhāyatanānaṃ kasiṇāyatanatte’’ti. Bhāvanāya nimittaṃ bhāvanānimittaṃ, ārammaṇassa parittappamāṇatā suvisuddhanīlāditā ca, tadeva nānattaṃ. Bhāvanā eva vā pubbabhāgabhūtā bhāvanānimittaṃ, tassa nānattaṃ bhāvanānimittanānattaṃ. Pubbabhāgabhāvanā hi yathāvuttavisese ārammaṇe pavattiākāravisesato nānāsabhāvāti. Kasiṇanimittassa abhibhavanakabhāvanānimittanānattaṃ kasiṇa…pe… nānattaṃ, tatoti yojetabbaṃ.
ਏਤ੍ਥ ਚ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ ਭੂਤਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ, ਭੂਤਕਸਿਣੇਸੁ ਚ ਯਂ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਚ ਨ ਸਕ੍ਕਾ વਤ੍ਤੁਂ। ਤਤ੍ਥ ਪવਤ੍ਤਿਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਾ વਣ੍ਣਾਭੋਗਰਹਿਤੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਤਾਨਿ ਪਠਮਤਤਿਯਾਭਿਭਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਦੁਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਾਨਿ વਣ੍ਣਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਨਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ਦੁਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥੇਹਿ ਪਞ੍ਚਮਾਦੀਨਂ ਕੋ વਿਸੇਸੋਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਮਾਦੀਨਿ વਣ੍ਣਤੋ ਰਮਣੀਯਤਰਾਨਿ, ਨ ਤਥਾ ਇਤਰਾਨੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਪੁਰਿਮਾਨਿਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਟ੍ਠ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾਨੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨੇਸਂ ਮਤਿਮਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਸੁ ਕਸਿਣੇਸੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। વਿਮੋਕ੍ਖੇਸੁ ਚ ਪਠਮਦੁਤਿਯવਿਮੋਕ੍ਖਾ ਅਟ੍ਠ ਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾ। ਤਤਿਯੋ વਣ੍ਣਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣੋ। ਪਠਮਦੁਤਿਯਾਪਿ વਾ વਣ੍ਣਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਾ ਏવ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨੀਲਕਸਿਣਾਦਿਰੂਪਾਨਿ ਝਾਨਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਆਰਮ੍ਮਣਮਨੁਞ੍ਞਤਾਯ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਗ੍ਗਤਿਤਭਾવੇਨ ਤੇਸਂ ਪવਤ੍ਤੀਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਇਤਰੇਹਿ ਕੋ વਿਸੇਸੋਤਿ? ਸੁਭਾਕਾਰਾਭੋਗੋ। ਤਤਿਯੋ ਏવ ਹਿ ਸੁਭਨ੍ਤਿ ਆਭੁਜਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਇਤਰੇਤਿ।
Ettha ca purimāni cattāri abhibhāyatanāni bhūtakasiṇārammaṇāni, bhūtakasiṇesu ca yaṃ suvaṇṇaṃ dubbaṇṇanti ca na sakkā vattuṃ. Tattha pavattitāni sabbattha vā vaṇṇābhogarahitena pavattitāni paṭhamatatiyābhibhāyatanānīti dutiyacatutthāni vaṇṇakasiṇārammaṇāni. Yadi evaṃ dutiyacatutthehi pañcamādīnaṃ ko visesoti ‘‘pañcamādīni vaṇṇato ramaṇīyatarāni, na tathā itarānī’’ti vadanti. Purimānipi cattāri aṭṭha kasiṇārammaṇāneva, tasmā taṃ nesaṃ matimattaṃ ‘‘aṭṭhasu kasiṇesū’’ti vuttattā. Vimokkhesu ca paṭhamadutiyavimokkhā aṭṭha kasiṇārammaṇā. Tatiyo vaṇṇakasiṇārammaṇo. Paṭhamadutiyāpi vā vaṇṇakasiṇārammaṇā eva ‘‘bahiddhā nīlakasiṇādirūpāni jhānacakkhunā passatī’’ti vuttattā. Ārammaṇamanuññatāya hi tattha aniggatitabhāvena tesaṃ pavattīti. Evaṃ sante tatiyassa itarehi ko visesoti? Subhākārābhogo. Tatiyo eva hi subhanti ābhujanavasena pavattati, na itareti.
ਞਾਣਂ ਅਪ੍ਪਨਾਪਞ੍ਞਾ। વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪੀਤਿ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਰਿਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਤਾ ਅਭਿਭવਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਅਭਿਭਾਯਤਨੇਸੂਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਨਨੁ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ વਣ੍ਣਾਭੋਗਸਹਿਤਾਨਿਯੇવ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ? ਨ ਗਹਿਤਾਨੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਆਗਮੇਸੁ। ਤਥਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨੀਤਿ વਣ੍ਣਾਭੋਗਰਹਿਤਾਨਿ ਚ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਦਿ ਏવਂ ਕਥਂ વਿਸਿਟ੍ਠਾਨਂ વਣ੍ਣਾਭੋਗੇਨ ਰਹਿਤਾਨਂ ਸਹਿਤਾਨਞ੍ਚ ਏਕਜ੍ਝਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ? ਨ ਏਕਜ੍ਝਂ, વਿਸੁਂਯੇવ ਪਨ ਤੇਸੁ ਮਨਸਿਕਾਰੋ। ਯਦਿ વਿਸੁਂ ਕਥਮੇਕਨ੍ਤਿ? ਪਰਿਤ੍ਤਭਾવਸਾਮਞ੍ਞਤੋ। ਯਦਿ ਏવਂ ‘‘ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਗ੍ਗਹਣਂ ਅਤਿਰਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ, ਨਾਤਿਰਿਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਹਿ ਏਸੋ ਪਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਦਿਦਂ વਣ੍ਣਾਭੋਗਜਨਿਤਂ વਿਸੇਸਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਤ੍ਤਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਏਕਤ੍ਤਂ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਦਨ੍ਤੋਗਧਧਮ੍ਮਪ੍ਪਭੇਦਂ વਿਨੇਯ੍ਯવਸੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਾਨਿ ਚੇ ਕਦਾਚਿ વਣ੍ਣવਸੇਨ ਆਭੁਜਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ વਣ੍ਣਾਭੋਗਰਹਿਤਾਨਿ ਸਹਿਤਾਨਿ ਚ વਿਸੁਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍વਾ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ વਣ੍ਣਾਭੋਗਰਹਿਤਪਰਿਤ੍ਤਾਭਿਭવਨੇ ਤਂ ਸਹਿਤਪਰਿਤ੍ਤਾਭਿਭવਨੇ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਾਭਿਭવਨਸ੍ਸ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਨ੍ਤਿ વਚਨਂ, ਏਸੋ ਪਰਿਯਾਯੋ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Ñāṇaṃ appanāpaññā. Vijjamānepīti api-saddena avijjamānepīti dasseti. Parittappamāṇatā abhibhavanassa kāraṇaṃ imesu catūsu abhibhāyatanesūti adhippāyo. Nanu ca sabbattha ‘‘suvaṇṇadubbaṇṇānī’’ti vacanato vaṇṇābhogasahitāniyeva gahitānīti? Na gahitānīti dassento ‘‘tattha cā’’tiādimāha. Tatthāti āgamesu. Tathā appamāṇānīti vaṇṇābhogarahitāni ca sabbāni appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇānīti attho. Yadi evaṃ kathaṃ visiṭṭhānaṃ vaṇṇābhogena rahitānaṃ sahitānañca ekajjhaṃ manasi karoti? Na ekajjhaṃ, visuṃyeva pana tesu manasikāro. Yadi visuṃ kathamekanti? Parittabhāvasāmaññato. Yadi evaṃ ‘‘suvaṇṇadubbaṇṇaggahaṇaṃ atiricchatī’’ti, nātiricchatīti dassento ‘‘atthi hi eso pariyāyo’’tiādimāha. Tattha yadidaṃ vaṇṇābhogajanitaṃ visesaṃ aggahetvā parittasāmaññena ekattaṃ netvā ‘‘parittāni abhibhuyyā’’ti vatvā puna tadantogadhadhammappabhedaṃ vineyyavasena dassetuṃ ‘‘tāni ce kadāci vaṇṇavasena ābhujitāni honti suvaṇṇadubbaṇṇāni abhibhuyyā’’ti vattabbatāya vaṇṇābhogarahitāni sahitāni ca visuṃ manasi katvā ubhayatthāpi vaṇṇābhogarahitaparittābhibhavane taṃ sahitaparittābhibhavane ca parittābhibhavanassa sāmaññaṃ gahetvā ekanti vacanaṃ, eso pariyāyo vijjatīti ayamadhippāyo.
ਏવਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਾਠવਿਸੇਸਤੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ વਿਰੋਧਾਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਾਠਾਨਂ ਅવਿਰੋਧਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯવਿਭਾવਨੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਚਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਏવਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਣ੍ਣਾਭੋਗਰਹਿਤਾਨਿ ਸਹਿਤਾਨਿ ਚ વਿਸੁਂ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪਨ ‘‘ਉਭਯਾਨਿ ਏਕਜ੍ਝ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਦੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਆਗਤਸ੍ਸ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਆਗਤਂ। ਅવਚਨਤੋਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਅવਚਨਤੋ। ਯਦਿਪਿ વਿਮੋਕ੍ਖਾ વਿਸੁਂ ਦੇਸਿਤਾ, ਕਸਿਣਾਯਤਨਭਾવੋ વਿਯ ਪਨ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਂ વਿਮੋਕ੍ਖਕਿਚ੍ਚਤਾਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਭਿਭਾਯਤਨવਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਇਧਾਪਿ ਸਙ੍ਕਰੋ ਦੁਨ੍ਨਿવਾਰੋਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍વਾ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬવਿਮੋਕ੍ਖਕਿਚ੍ਚਸਾਧਾਰਣવਚਨਭਾવਤੋ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਯਥਾ ਅਭਿਭਾਯਤਨਦੇਸਨਾਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਨਿਰવਸੇਸਤੋ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਏવਂ વਿਮੋਕ੍ਖਦੇਸਨਾਯਂ વਿਮੋਕ੍ਖਕਿਚ੍ਚਾਨੀਤਿ ਇਧ ਤੇਸਂ ਅਸਙ੍ਕਰੋਯੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Evaṃ suttantābhidhammapāṭhavisesato aṭṭhakathāya virodhābhāvaṃ dassetvā idāni suttantābhidhammapāṭhānaṃ avirodhaṃ adhippāyavibhāvanena dassetuṃ ‘‘tatthacā’’tiādimāha. Evaṃ abhidhamme vaṇṇābhogarahitāni sahitāni ca visuṃ vuttāni. Suttante pana ‘‘ubhayāni ekajjha’’nti vuttaṃ, taṃ kathaṃ viññāyatīti āha ‘‘tadeta’’ntiādi. Tattha āgatassāti suttante āgatassa. Tattha hi ‘‘ajjhattaṃ rūpasaññī’’ti āgataṃ. Avacanatoti abhidhamme avacanato. Yadipi vimokkhā visuṃ desitā, kasiṇāyatanabhāvo viya pana abhibhāyatanānaṃ vimokkhakiccatāpi atthīti abhibhāyatanavimokkhānaṃ idhāpi saṅkaro dunnivāroti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘sabbavimokkhakiccasādhāraṇavacanabhāvato’’ti. Tena yathā abhibhāyatanadesanāyaṃ abhibhāyatanakiccāni niravasesato vuttāni, evaṃ vimokkhadesanāyaṃ vimokkhakiccānīti idha tesaṃ asaṅkaroyevāti dasseti.
ਯੇ ਚ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ વવਤ੍ਥਾਨਂ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮਪਾਠਭੇਦੇ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ਕਿਮੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨਨੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯਥਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਂ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪਾਨਂ ਅਨਭਿਭવਨੀਯਤੋ’’ਤਿ ਕਾਰਣਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਨ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣવਚਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਇਧ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਚ ‘‘ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੬੫) વੁਤ੍ਤવਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿਯੇવ ਹਿ ਅਭਿਭવਨੀਯਾਨੀਤਿ। ਅਞ੍ਞਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿ ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਅਭਿਭવਨੀਯਹੇਤੁ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਞ੍ਞਹੇਤੁਕਂ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਅਰੂਪਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਏવ, ਨ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ વਿਯ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅવਿਭੂਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਂ ਞਾਣੁਤ੍ਤਰਾਨਂ ਸਹ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਨੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਭਿਭવੋ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਭੂਤਭਾવਮਨ੍ਤਰੇਨ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਨੁ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਾਠਦ੍વਯવਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸੋ ਕਾਰਣਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸੋ ਚ ਯਥਾવੁਤ੍ਤવવਤ੍ਥਾਨવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸੋ ਹਿ ਨਾਮ વਿਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ વਿਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸੇવ ਪਰਿਯਾਯਸ੍ਸ વਿਭਾવਨਂ ਨ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚੀਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰવવਤ੍ਥਾਨਂ ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸਨਿਬਨ੍ਧਨਮਾਹ। ਤਥਾ ਚੇવ ਹਿ ਪੁਰਤੋ ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸੋ વਿਭਾવਿਤੋ।
Ye ca yathāvuttaṃ vavatthānaṃ na sampaṭicchanti, tehi suttantābhidhammapāṭhabhede aññaṃ kāraṇaṃ vattabbaṃ siyā. Kimettha vattabbaṃ, nanu aṭṭhakathāyaṃ ‘‘kasmā pana yathā suttante’’tiādiṃ vatvā ‘‘ajjhattarūpānaṃ anabhibhavanīyato’’ti kāraṇaṃ vuttanti. Na taṃ tassa kāraṇavacananti dassento ‘‘ajjhattarūpāna’’ntiādimāha. Tattha yanti idha suttante ca ‘‘bahiddhā rūpāni passatī’’ti (a. ni. 8.65) vuttavacanaṃ sandhāyāha. Bahiddhā rūpāniyeva hi abhibhavanīyānīti. Aññahetukanti desanāvilāsato aññaṃ abhibhavanīyahetu etassāti aññahetukaṃ. Ajjhattaarūpasaññitāya eva, na suttante viya ajjhattarūpasaññitāya cāti attho. Avibhūtattāti idaṃ ñāṇuttarānaṃ saha nimittuppādanena appanānibbattanaṃ ārammaṇassa abhibhavo na suṭṭhu vibhūtabhāvamantarena sambhavatīti katvā vuttaṃ. Nanu ca aṭṭhakathāyaṃ pāṭhadvayavisesassa desanāvilāso kāraṇabhāvena vuttoti āha ‘‘desanāvilāso ca yathāvuttavavatthānavasena veditabbo’’ti. Desanāvilāso hi nāma vineyyajjhāsayānurūpaṃ vijjamānasseva pariyāyassa vibhāvanaṃ na yassa kassacīti. Tattha ca ‘‘pariyāyadesanattā’’tiādinā vuttappakāravavatthānaṃ desanāvilāsanibandhanamāha. Tathā ceva hi purato desanāvilāso vibhāvito.
ਅਭਿਭਾਯਤਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Abhibhāyatanakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਾਲ਼ਿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ਰੂਪਾવਚਰਕੁਸਲਂ • Rūpāvacarakusalaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ਅਭਿਭਾਯਤਨਕਥਾ • Abhibhāyatanakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ਅਭਿਭਾਯਤਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Abhibhāyatanakathāvaṇṇanā