| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
5. අභිභායතනසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Abhibhāyatanasuttavaṇṇanā
65. පඤ්‌චමෙ අභිභායතනානීති අභිභවනකාරණානි. කිං අභිභවන්‌ති? පච්‌චනීකධම්‌මෙපි ආරම්‌මණානිපි. තානි හි පටිපක්‌ඛභාවෙන පච්‌චනීකධම්‌මෙ අභිභවන්‌ති, පුග්‌ගලස්‌ස ඤාණුත්‌තරියතාය ආරම්‌මණානි. අජ්‌ඣත්‌තං රූපසඤ්‌ඤීතිආදීසු පන අජ්‌ඣත්‌තරූපෙ පරිකම්‌මවසෙන අජ්‌ඣත්‌තං රූපසඤ්‌ඤී නාම හොති. අජ්‌ඣත්‌තඤ්‌හි නීලපරිකම්‌මං කරොන්‌තො කෙසෙ වා පිත්‌තෙ වා අක්‌ඛිතාරකාය වා කරොති. පීතපරිකම්‌මං කරොන්‌තො මෙදෙ වා ඡවියා වා හත්‌ථතලපාදතලෙසු වා අක්‌ඛීනං පීතට්‌ඨානෙ වා කරොති. ලොහිතපරිකම්‌මං කරොන්‌තො මංසෙ වා ලොහිතෙ වා ජිව්‌හාය වා අක්‌ඛීනං රත්‌තට්‌ඨානෙ වා කරොති. ඔදාතපරිකම්‌මං කරොන්‌තො අට්‌ඨිම්‌හි වා දන්‌තෙ වා නඛෙ වා අක්‌ඛීනං සෙතට්‌ඨානෙ වා කරොති. තං පන සුනීලකං සුපීතකං සුලොහිතකං සුඔදාතං න හොති, අවිසුද්‌ධමෙව හොති.
65. Pañcame abhibhāyatanānīti abhibhavanakāraṇāni. Kiṃ abhibhavanti? Paccanīkadhammepi ārammaṇānipi. Tāni hi paṭipakkhabhāvena paccanīkadhamme abhibhavanti, puggalassa ñāṇuttariyatāya ārammaṇāni. Ajjhattaṃ rūpasaññītiādīsu pana ajjhattarūpe parikammavasena ajjhattaṃ rūpasaññī nāma hoti. Ajjhattañhi nīlaparikammaṃ karonto kese vā pitte vā akkhitārakāya vā karoti. Pītaparikammaṃ karonto mede vā chaviyā vā hatthatalapādatalesu vā akkhīnaṃ pītaṭṭhāne vā karoti. Lohitaparikammaṃ karonto maṃse vā lohite vā jivhāya vā akkhīnaṃ rattaṭṭhāne vā karoti. Odātaparikammaṃ karonto aṭṭhimhi vā dante vā nakhe vā akkhīnaṃ setaṭṭhāne vā karoti. Taṃ pana sunīlakaṃ supītakaṃ sulohitakaṃ suodātaṃ na hoti, avisuddhameva hoti.
එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සතීති යස්‌සෙවං පරිකම්‌මං අජ්‌ඣත්‌තං උප්‌පන්‌නං හොති, නිමිත්‌තං පන බහිද්‌ධා, සො එවං අජ්‌ඣත්‌තං පරිකම්‌මස්‌ස බහිද්‌ධා ච අප්‌පනාය වසෙන ‘‘අජ්‌ඣත්‌තං රූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සතී’’ති වුච්‌චති. පරිත්‌තානීති අවඩ්‌ඪිතානි. සුවණ්‌ණදුබ්‌බණ්‌ණානීති සුවණ්‌ණානි වා හොන්‌තු දුබ්‌බණ්‌ණානි වා, පරිත්‌තවසෙනෙව ඉදං අභිභායතනං වුත්‌තන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. තානි අභිභුය්‍යාති යථා නාම සම්‌පන්‌නග්‌ගහණිකො කටච්‌ඡුමත්‌තං භත්‌තං ලභිත්‌වා ‘‘කිං එත්‌ථ භුඤ්‌ජිතබ්‌බං අත්‌ථී’’ති සංකඩ්‌ඪිත්‌වා එකකබළමෙව කරොති, එවමෙව ඤාණුත්‌තරිකො පුග්‌ගලො විසදඤාණො ‘‘කිමෙත්‌ථ පරිත්‌තකෙ ආරම්‌මණෙ සමාපජ්‌ජිතබ්‌බං අත්‌ථි, නායං මම භාරො’’ති තානි රූපානි අභිභවිත්‌වා සමාපජ්‌ජති, සහ නිමිත්‌තුප්‌පාදෙනෙවෙත්‌ථ අප්‌පනං පාපෙතීති අත්‌ථො. ජානාමි පස්‌සාමීති ඉමිනා පනස්‌ස ආභොගො කථිතො. සො ච ඛො සමාපත්‌තිතො වුට්‌ඨිතස්‌ස, න අන්‌තොසමාපත්‌තියං. එවංසඤ්‌ඤී හොතීති ආභොගසඤ්‌ඤායපි ඣානසඤ්‌ඤායපි එවංසඤ්‌ඤී හොති. අභිභවනසඤ්‌ඤා හිස්‌ස අන්‌තොසමාපත්‌තියම්‌පි අත්‌ථි, ආභොගසඤ්‌ඤා පන සමාපත්‌තිතො වුට්‌ඨිතස්‌සෙව.
Eko bahiddhā rūpāni passatīti yassevaṃ parikammaṃ ajjhattaṃ uppannaṃ hoti, nimittaṃ pana bahiddhā, so evaṃ ajjhattaṃ parikammassa bahiddhā ca appanāya vasena ‘‘ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passatī’’ti vuccati. Parittānīti avaḍḍhitāni. Suvaṇṇadubbaṇṇānīti suvaṇṇāni vā hontu dubbaṇṇāni vā, parittavaseneva idaṃ abhibhāyatanaṃ vuttanti veditabbaṃ. Tāni abhibhuyyāti yathā nāma sampannaggahaṇiko kaṭacchumattaṃ bhattaṃ labhitvā ‘‘kiṃ ettha bhuñjitabbaṃ atthī’’ti saṃkaḍḍhitvā ekakabaḷameva karoti, evameva ñāṇuttariko puggalo visadañāṇo ‘‘kimettha parittake ārammaṇe samāpajjitabbaṃ atthi, nāyaṃ mama bhāro’’ti tāni rūpāni abhibhavitvā samāpajjati, saha nimittuppādenevettha appanaṃ pāpetīti attho. Jānāmi passāmīti iminā panassa ābhogo kathito. So ca kho samāpattito vuṭṭhitassa, na antosamāpattiyaṃ. Evaṃsaññī hotīti ābhogasaññāyapi jhānasaññāyapi evaṃsaññī hoti. Abhibhavanasaññā hissa antosamāpattiyampi atthi, ābhogasaññā pana samāpattito vuṭṭhitasseva.
අප්‌පමාණානීති වඩ්‌ඪිතප්‌පමාණානි, මහන්‌තානීති අත්‌ථො. අභිභුය්‍යාති එත්‌ථ ච පන යථා මහග්‌ඝසො පුරිසො එකං භත්‌තවඩ්‌ඪිතකං ලභිත්‌වා ‘‘අඤ්‌ඤාපි හොතු, අඤ්‌ඤාපි හොතු, කිං එසා මය්‌හං කරිස්‌සතී’’ති න තං මහන්‌තතො පස්‌සති, එවමෙව ඤාණුත්‌තරො පුග්‌ගලො විසදඤාණො ‘‘කිං එත්‌ථ සමාපජ්‌ජිතබ්‌බං, නයිදං අප්‌පමාණං, න මය්‌හං චිත්‌තෙකග්‌ගතාකරණෙ භාරො අත්‌ථී’’ති අභිභවිත්‌වා සමාපජ්‌ජති, සහ නිමිත්‌තුප්‌පාදනෙවෙත්‌ථ අප්‌පනං පාපෙතීති අත්‌ථො.
Appamāṇānīti vaḍḍhitappamāṇāni, mahantānīti attho. Abhibhuyyāti ettha ca pana yathā mahagghaso puriso ekaṃ bhattavaḍḍhitakaṃ labhitvā ‘‘aññāpi hotu, aññāpi hotu, kiṃ esā mayhaṃ karissatī’’ti na taṃ mahantato passati, evameva ñāṇuttaro puggalo visadañāṇo ‘‘kiṃ ettha samāpajjitabbaṃ, nayidaṃ appamāṇaṃ, na mayhaṃ cittekaggatākaraṇe bhāro atthī’’ti abhibhavitvā samāpajjati, saha nimittuppādanevettha appanaṃ pāpetīti attho.
අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤීති අලාභිතාය වා අනත්‌ථිකතාය වා අජ්‌ඣත්‌තරූපෙ පරිකම්‌මසඤ්‌ඤාවිරහිතො.
Ajjhattaṃ arūpasaññīti alābhitāya vā anatthikatāya vā ajjhattarūpe parikammasaññāvirahito.
එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සතීති යස්‌ස පරිකම්‌මම්‌පි නිමිත්‌තම්‌පි බහිද්‌ධා උප්‌පන්‌නං, සො එවං බහිද්‌ධා පරිකම්‌මස්‌ස චෙව අප්‌පනාය ච වසෙන ‘‘අජ්‌ඣත්‌තං අරූපසඤ්‌ඤී එකො බහිද්‌ධා රූපානි පස්‌සතී’’ති වුච්‌චති. සෙසමෙත්‌ථ චතුත්‌ථාභිභායතනෙ ච වුත්‌තනයමෙව. ඉමෙසු පන චතූසු පරිත්‌තං විතක්‌කචරිතවසෙන ආගතං, අප්‌පමාණං මොහචරිතවසෙන, සුවණ්‌ණං දොසචරිතවසෙන, දුබ්‌බණ්‌ණං රාගචරිතවසෙන. එතෙසඤ්‌හි එතානි සප්‌පායානි. සා ච නෙසං සප්‌පායතා විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.43) චරියනිද්‌දෙසෙ වුත්‌තා.
Eko bahiddhā rūpāni passatīti yassa parikammampi nimittampi bahiddhā uppannaṃ, so evaṃ bahiddhā parikammassa ceva appanāya ca vasena ‘‘ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passatī’’ti vuccati. Sesamettha catutthābhibhāyatane ca vuttanayameva. Imesu pana catūsu parittaṃ vitakkacaritavasena āgataṃ, appamāṇaṃ mohacaritavasena, suvaṇṇaṃ dosacaritavasena, dubbaṇṇaṃ rāgacaritavasena. Etesañhi etāni sappāyāni. Sā ca nesaṃ sappāyatā visuddhimagge (visuddhi. 1.43) cariyaniddese vuttā.
පඤ්‌චමඅභිභායතනාදීසු නීලානීති සබ්‌බසඞ්‌ගාහිකවසෙන වුත්‌තං. නීලවණ්‌ණානීති වණ්‌ණවසෙන. නීලනිදස්‌සනානීති නිදස්‌සනවසෙන. අපඤ්‌ඤායමානවිවරානි අසම්‌භින්‌නවණ්‌ණානි එකනීලානෙව හුත්‌වා දිස්‌සන්‌තීති වුත්‌තං හොති. නීලනිභාසානීති ඉදං පන ඔභාසවසෙන වුත්‌තං, නීලොභාසානි නීලප්‌පභායුත්‌තානීති අත්‌ථො. එතෙන නෙසං සුවිසුද්‌ධතං දස්‌සෙති. විසුද්‌ධවණ්‌ණවසෙනෙව හි ඉමානි අභිභායතනානි වුත්‌තානි. ‘‘නීලකසිණං උග්‌ගණ්‌හන්‌තො නීලස්‌මිං නිමිත්‌තං ගණ්‌හාති පුප්‌ඵස්‌මිං වා වත්‌ථස්‌මිං වා වණ්‌ණධාතුයා වා’’තිආදිකං පනෙත්‌ථ කසිණකරණඤ්‌ච පරිකම්‌මඤ්‌ච අප්‌පනාවිධානඤ්‌ච සබ්‌බං විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.55) විත්‌ථාරතො වුත්‌තමෙවාති.
Pañcamaabhibhāyatanādīsu nīlānīti sabbasaṅgāhikavasena vuttaṃ. Nīlavaṇṇānīti vaṇṇavasena. Nīlanidassanānīti nidassanavasena. Apaññāyamānavivarāni asambhinnavaṇṇāni ekanīlāneva hutvā dissantīti vuttaṃ hoti. Nīlanibhāsānīti idaṃ pana obhāsavasena vuttaṃ, nīlobhāsāni nīlappabhāyuttānīti attho. Etena nesaṃ suvisuddhataṃ dasseti. Visuddhavaṇṇavaseneva hi imāni abhibhāyatanāni vuttāni. ‘‘Nīlakasiṇaṃ uggaṇhanto nīlasmiṃ nimittaṃ gaṇhāti pupphasmiṃ vā vatthasmiṃ vā vaṇṇadhātuyā vā’’tiādikaṃ panettha kasiṇakaraṇañca parikammañca appanāvidhānañca sabbaṃ visuddhimagge (visuddhi. 1.55) vitthārato vuttamevāti.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 5. අභිභායතනසුත්‌තං • 5. Abhibhāyatanasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 1-5. ඉච්‌ඡාසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා • 1-5. Icchāsuttādivaṇṇanā
