| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သမ္မောဟဝိနောဒနီ-အဋ္ဌကထာ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
၂. အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ
2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
၂၀၆-၂၁၄. ဣဒာနိ အဘိဓမ္မဘာဇနီယံ ဟောတိ။ တတ္ထ ‘‘အရိယသစ္စာနီ’’တိ အဝတ္ဝာ နိပ္ပဒေသတော ပစ္စယသင္ခာတံ သမုဒယံ ဒသ္သေတုံ ‘‘စတ္တာရိ သစ္စာနီ’’တိ ဝုတ္တံ ။ အရိယသစ္စာနီတိ ဟိ ဝုတ္တေ အဝသေသာ စ ကိလေသာ, အဝသေသာ စ အကုသလာ ဓမ္မာ, တီဏိ စ ကုသလမူလာနိ သာသဝာနိ, အဝသေသာ စ သာသဝာ ကုသလာ ဓမ္မာ န သင္ဂယ္ဟန္တိ။ န စ ကေဝလံ တဏ္ဟာဝ ဒုက္ခံ သမုဒာနေတိ, ဣမေပိ အဝသေသာ စ ကိလေသာဒယော ပစ္စယာ သမုဒာနေန္တိယေဝ။ ဣတိ ဣမေပိ ပစ္စယာ ဒုက္ခံ သမုဒာနေန္တိယေဝာတိ နိပ္ပဒေသတော ပစ္စယသင္ခာတံ သမုဒယံ ဒသ္သေတုံ ‘‘အရိယသစ္စာနီ’’တိ အဝတ္ဝာ ‘‘စတ္တာရိ သစ္စာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။
206-214. Idāni abhidhammabhājanīyaṃ hoti. Tattha ‘‘ariyasaccānī’’ti avatvā nippadesato paccayasaṅkhātaṃ samudayaṃ dassetuṃ ‘‘cattāri saccānī’’ti vuttaṃ . Ariyasaccānīti hi vutte avasesā ca kilesā, avasesā ca akusalā dhammā, tīṇi ca kusalamūlāni sāsavāni, avasesā ca sāsavā kusalā dhammā na saṅgayhanti. Na ca kevalaṃ taṇhāva dukkhaṃ samudāneti, imepi avasesā ca kilesādayo paccayā samudānentiyeva. Iti imepi paccayā dukkhaṃ samudānentiyevāti nippadesato paccayasaṅkhātaṃ samudayaṃ dassetuṃ ‘‘ariyasaccānī’’ti avatvā ‘‘cattāri saccānī’’ti vuttaṃ.
နိဒ္ဒေသဝာရေ စ နေသံ ပဌမံ ဒုက္ခံ အနိဒ္ဒိသိတ္ဝာ တသ္သေဝ ဒုက္ခသ္သ သုခနိဒ္ဒေသတ္ထံ ဒုက္ခသမုဒယော နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ တသ္မိဉ္ဟိ နိဒ္ဒိဋ္ဌေ ‘‘အဝသေသာ စ ကိလေသာ’’တိအာဒိနာ နယေန ဒုက္ခသစ္စံ သုခနိဒ္ဒေသံ ဟောတိ။ နိရောဓသစ္စမ္ပေတ္ထ တဏ္ဟာယ ပဟာနံ ‘‘တဏ္ဟာယ စ အဝသေသာနဉ္စ ကိလေသာနံ ပဟာန’’န္တိ ဧဝံ ယထာဝုတ္တသ္သ သမုဒယသ္သ ပဟာနဝသေန ပဉ္စဟာကာရေဟိ နိဒ္ဒိဋ္ဌံ။ မဂ္ဂသစ္စံ ပနေတ္ထ ပဌမဇ္ဈာနိကသောတာပတ္တိမဂ္ဂဝသေန ဓမ္မသင္ဂဏိယံ ဝိဘတ္တသ္သ ဒေသနာနယသ္သ မုခမတ္တမေဝ ဒသ္သေန္တေန နိဒ္ဒိဋ္ဌံ။ တတ္ထ နယဘေဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တံ ဥပရိ ပကာသယိသ္သာမ။
Niddesavāre ca nesaṃ paṭhamaṃ dukkhaṃ aniddisitvā tasseva dukkhassa sukhaniddesatthaṃ dukkhasamudayo niddiṭṭho. Tasmiñhi niddiṭṭhe ‘‘avasesā ca kilesā’’tiādinā nayena dukkhasaccaṃ sukhaniddesaṃ hoti. Nirodhasaccampettha taṇhāya pahānaṃ ‘‘taṇhāya ca avasesānañca kilesānaṃ pahāna’’nti evaṃ yathāvuttassa samudayassa pahānavasena pañcahākārehi niddiṭṭhaṃ. Maggasaccaṃ panettha paṭhamajjhānikasotāpattimaggavasena dhammasaṅgaṇiyaṃ vibhattassa desanānayassa mukhamattameva dassentena niddiṭṭhaṃ. Tattha nayabhedo veditabbo. Taṃ upari pakāsayissāma.
ယသ္မာ ပန န ကေဝလံ အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂောဝ ပဋိပဒာ ‘‘ပုဗ္ဗေဝ ခော ပနသ္သ ကာယကမ္မံ ဝစီကမ္မံ အာဇီဝော သုပရိသုဒ္ဓော ဟောတီ’’တိ (မ. နိ. ၃.၄၃၃) ဝစနတော ပန ပုဂ္ဂလဇ္ဈာသယဝသေန ပဉ္စင္ဂိကောပိ မဂ္ဂော ပဋိပဒာ ဧဝာတိ ဒေသိတော, တသ္မာ တံ နယံ ဒသ္သေတုံ ပဉ္စင္ဂိကဝာရောပိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ ယသ္မာ စ န ကေဝလံ အဋ္ဌင္ဂိကပဉ္စင္ဂိကမဂ္ဂာဝ ပဋိပဒာ, သမ္ပယုတ္တကာ ပန အတိရေကပညာသဓမ္မာပိ ပဋိပဒာ ဧဝ, တသ္မာ တံ နယံ ဒသ္သေတုံ တတိယော သဗ္ဗသင္ဂာဟိကဝာရောပိ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ တတ္ထ ‘‘အဝသေသာ ဓမ္မာ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ သမ္ပယုတ္တာ’’တိ ဣဒံ ပရိဟာယတိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ သဒိသမေဝ။
Yasmā pana na kevalaṃ aṭṭhaṅgiko maggova paṭipadā ‘‘pubbeva kho panassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo suparisuddho hotī’’ti (ma. ni. 3.433) vacanato pana puggalajjhāsayavasena pañcaṅgikopi maggo paṭipadā evāti desito, tasmā taṃ nayaṃ dassetuṃ pañcaṅgikavāropi niddiṭṭho. Yasmā ca na kevalaṃ aṭṭhaṅgikapañcaṅgikamaggāva paṭipadā, sampayuttakā pana atirekapaññāsadhammāpi paṭipadā eva, tasmā taṃ nayaṃ dassetuṃ tatiyo sabbasaṅgāhikavāropi niddiṭṭho. Tattha ‘‘avasesā dhammā dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya sampayuttā’’ti idaṃ parihāyati. Sesaṃ sabbattha sadisameva.
တတ္ထ အဋ္ဌင္ဂိကဝာရသ္သ ‘‘တဏ္ဟာယ အဝသေသာနဉ္စ ကိလေသာနံ ပဟာန’’န္တိအာဒီသု ပဉ္စသု ကောဋ္ဌာသေသု ပဌမကောဋ္ဌာသေ တာဝ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေ ဈာနာဘိနိဝေသေ သုဒ္ဓိကပဋိပဒာ, သုဒ္ဓိကသုညတာ, သုညတပဋိပဒာ, သုဒ္ဓိကအပ္ပဏိဟိတံ, အပ္ပဏိဟိတပဋိပဒာတိ ဣမေသု ပဉ္စသု ဝာရေသု ဒ္ဝိန္နံ ဒ္ဝိန္နံ စတုက္ကပဉ္စကနယာနံ ဝသေန ဒသ နယာ ဟောန္တိ။ ဧဝံ သေသေသုပီတိ ဝီသတိယာ အဘိနိဝေသေသု ဒ္ဝေ နယသတာနိ။ တာနိ စတူဟိ အဓိပတီဟိ စတုဂ္ဂုဏိတာနိ အဋ္ဌ ။ ဣတိ သုဒ္ဓိကာနိ ဒ္ဝေ သာဓိပတီ အဋ္ဌာတိ သဗ္ဗမ္ပိ နယသဟသ္သံ ဟောတိ။ ယထာ စ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေ, ဧဝံ သေသမဂ္ဂေသုပီတိ စတ္တာရိ နယသဟသ္သာနိ ဟောန္တိ။ ယထာ စ ပဌမကောဋ္ဌာသေ စတ္တာရိ, ဧဝံ သေသေသုပီတိ အဋ္ဌင္ဂိကဝာရေ ပဉ္စသု ကောဋ္ဌာသေသု ဝီသတိ နယသဟသ္သာနိ ဟောန္တိ။ တထာ ပဉ္စင္ဂိကဝာရေ သဗ္ဗသင္ဂာဟိကဝာရေ စာတိ သဗ္ဗာနိပိ သဋ္ဌိ နယသဟသ္သာနိ သတ္ထာရာ ဝိဘတ္တာနိ။ ပာဠိ ပန သင္ခေပေန အာဂတာ။ ဧဝမိဒံ တိဝိဓမဟာဝာရံ ပဉ္စဒသကောဋ္ဌာသံ သဋ္ဌိနယသဟသ္သပဋိမဏ္ဍိတံ အဘိဓမ္မဘာဇနီယံ နာမ နိဒ္ဒိဋ္ဌန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Tattha aṭṭhaṅgikavārassa ‘‘taṇhāya avasesānañca kilesānaṃ pahāna’’ntiādīsu pañcasu koṭṭhāsesu paṭhamakoṭṭhāse tāva sotāpattimagge jhānābhinivese suddhikapaṭipadā, suddhikasuññatā, suññatapaṭipadā, suddhikaappaṇihitaṃ, appaṇihitapaṭipadāti imesu pañcasu vāresu dvinnaṃ dvinnaṃ catukkapañcakanayānaṃ vasena dasa nayā honti. Evaṃ sesesupīti vīsatiyā abhinivesesu dve nayasatāni. Tāni catūhi adhipatīhi catugguṇitāni aṭṭha . Iti suddhikāni dve sādhipatī aṭṭhāti sabbampi nayasahassaṃ hoti. Yathā ca sotāpattimagge, evaṃ sesamaggesupīti cattāri nayasahassāni honti. Yathā ca paṭhamakoṭṭhāse cattāri, evaṃ sesesupīti aṭṭhaṅgikavāre pañcasu koṭṭhāsesu vīsati nayasahassāni honti. Tathā pañcaṅgikavāre sabbasaṅgāhikavāre cāti sabbānipi saṭṭhinayasahassāni satthārā vibhattāni. Pāḷi pana saṅkhepena āgatā. Evamidaṃ tividhamahāvāraṃ pañcadasakoṭṭhāsaṃ saṭṭhinayasahassapaṭimaṇḍitaṃ abhidhammabhājanīyaṃ nāma niddiṭṭhanti veditabbaṃ.
အဘိဓမ္မဘာဇနီယဝဏ္ဏနာ။
Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ဝိဘင္ဂပာဠိ • Vibhaṅgapāḷi / ၄. သစ္စဝိဘင္ဂော • 4. Saccavibhaṅgo
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဝိဘင္ဂ-မူလဋီကာ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ၄. သစ္စဝိဘင္ဂော • 4. Saccavibhaṅgo
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ဝိဘင္ဂ-အနုဋီကာ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ၄. သစ္စဝိဘင္ဂော • 4. Saccavibhaṅgo
