| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನೀ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā |
೨. ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ
2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
೩೨. ಇದಾನಿ ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ರೂಪಕ್ಖನ್ಧನಿದ್ದೇಸೋ ಹೇಟ್ಠಾ ರೂಪಕಣ್ಡೇ ವಿತ್ಥಾರಿತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
32. Idāni abhidhammabhājanīyaṃ hoti. Tattha rūpakkhandhaniddeso heṭṭhā rūpakaṇḍe vitthāritanayeneva veditabbo.
೩೪. ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧನಿದ್ದೇಸೇ ಏಕವಿಧೇನಾತಿ ಏಕಕೋಟ್ಠಾಸೇನ। ಫಸ್ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತೋತಿ ಫಸ್ಸೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ। ಸಬ್ಬಾಪಿ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾ। ಸಹೇತುಕದುಕೇ ಸಹೇತುಕಾ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾ, ಅಹೇತುಕಾ ಕಾಮಾವಚರಾವ। ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ಕುಸಲಪದಾದೀಹಿ ವುತ್ತಾ ವೇದನಾ ಜಾನಿತಬ್ಬಾ। ಅಪಿಚಾಯಂ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಏಕವಿಧೇನ ಫಸ್ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತತೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ದುವಿಧೇನ ಸಹೇತುಕಾಹೇತುಕತೋ, ತಿವಿಧೇನ ಜಾತಿತೋ , ಚತುಬ್ಬಿಧೇನ ಭೂಮನ್ತರತೋ, ಪಞ್ಚವಿಧೇನ ಇನ್ದ್ರಿಯತೋ। ತತ್ಥ ಸುಖಿನ್ದ್ರಿಯದುಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಕಾಯಪ್ಪಸಾದವತ್ಥುಕಾನಿ ಕಾಮಾವಚರಾನೇವ। ಸೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಛಟ್ಠವತ್ಥುಕಂ ವಾ ಅವತ್ಥುಕಂ ವಾ ತೇಭೂಮಕಂ । ದೋಮನಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಛಟ್ಠವತ್ಥುಕಂ ಕಾಮಾವಚರಂ। ಉಪೇಕ್ಖಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಚಕ್ಖಾದಿಚತುಪ್ಪಸಾದವತ್ಥುಕಂ ಛಟ್ಠವತ್ಥುಕಂ ಅವತ್ಥುಕಞ್ಚ ಚತುಭೂಮಕಂ। ಛಬ್ಬಿಧೇನ ವತ್ಥುತೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ತತ್ಥ ಪುರಿಮಾ ಪಞ್ಚ ವೇದನಾ ಪಞ್ಚಪ್ಪಸಾದವತ್ಥುಕಾ ಕಾಮಾವಚರಾವ ಛಟ್ಠಾ ಅವತ್ಥುಕಾ ವಾ ಸವತ್ಥುಕಾ ವಾ ಚತುಭೂಮಿಕಾ।
34. Vedanākkhandhaniddese ekavidhenāti ekakoṭṭhāsena. Phassasampayuttoti phassena sampayutto. Sabbāpi catubhūmikavedanā. Sahetukaduke sahetukā catubhūmikavedanā, ahetukā kāmāvacarāva. Iminā upāyena kusalapadādīhi vuttā vedanā jānitabbā. Apicāyaṃ vedanākkhandho ekavidhena phassasampayuttato dassito, duvidhena sahetukāhetukato, tividhena jātito , catubbidhena bhūmantarato, pañcavidhena indriyato. Tattha sukhindriyadukkhindriyāni kāyappasādavatthukāni kāmāvacarāneva. Somanassindriyaṃ chaṭṭhavatthukaṃ vā avatthukaṃ vā tebhūmakaṃ . Domanassindriyaṃ chaṭṭhavatthukaṃ kāmāvacaraṃ. Upekkhindriyaṃ cakkhādicatuppasādavatthukaṃ chaṭṭhavatthukaṃ avatthukañca catubhūmakaṃ. Chabbidhena vatthuto dassito. Tattha purimā pañca vedanā pañcappasādavatthukā kāmāvacarāva chaṭṭhā avatthukā vā savatthukā vā catubhūmikā.
ಸತ್ತವಿಧೇನ ತತ್ಥ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಭೇದತೋ ದಸ್ಸಿತಾ, ಅಟ್ಠವಿಧೇನ ತತ್ಥ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಭೇದತೋ, ನವವಿಧೇನ ಸತ್ತವಿಧಭೇದೇ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಭೇದತೋ, ದಸವಿಧೇನ ಅಟ್ಠವಿಧಭೇದೇ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಭೇದತೋ। ಏತೇಸು ಹಿ ಸತ್ತವಿಧಭೇದೇ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಮನೋಧಾತುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ, ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾತಿ ದ್ವಿಧಾ ಭಿನ್ನಾ। ಅಟ್ಠವಿಧಭೇದೇ ತಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾಪಿ ಸುಖಾ ದುಕ್ಖಾತಿ ದ್ವಿಧಾ ಭಿನ್ನಾ। ನವವಿಧಭೇದೇ ಸತ್ತವಿಧೇ ವುತ್ತಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಕುಸಲಾದಿವಸೇನ ತಿಧಾ ಭಿನ್ನಾ। ದಸವಿಧಭೇದೇ ಅಟ್ಠವಿಧೇ ವುತ್ತಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಕುಸಲಾದಿವಸೇನೇವ ತಿಧಾ ಭಿನ್ನಾ।
Sattavidhena tattha manosamphassajā bhedato dassitā, aṭṭhavidhena tattha kāyasamphassajā bhedato, navavidhena sattavidhabhede manoviññāṇadhātusamphassajā bhedato, dasavidhena aṭṭhavidhabhede manoviññāṇadhātusamphassajā bhedato. Etesu hi sattavidhabhede manosamphassajā manodhātusamphassajā, manoviññāṇadhātusamphassajāti dvidhā bhinnā. Aṭṭhavidhabhede tāya saddhiṃ kāyasamphassajāpi sukhā dukkhāti dvidhā bhinnā. Navavidhabhede sattavidhe vuttā manoviññāṇadhātusamphassajā kusalādivasena tidhā bhinnā. Dasavidhabhede aṭṭhavidhe vuttā manoviññāṇadhātusamphassajā kusalādivaseneva tidhā bhinnā.
ಕುಸಲತ್ತಿಕೋ ಚೇತ್ಥ ಕೇವಲಂ ಪೂರಣತ್ಥಮೇವ ವುತ್ತೋ। ಸತ್ತವಿಧಅಟ್ಠವಿಧನವವಿಧಭೇದೇಸು ಪನ ನಯಂ ದಾತುಂ ಯುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ನಯೋ ದಿನ್ನೋ। ಅಭಿಧಮ್ಮಞ್ಹಿ ಪತ್ವಾ ತಥಾಗತೇನ ನಯಂ ದಾತುಂ ಯುತ್ತಟ್ಠಾನೇ ನಯೋ ಅದಿನ್ನೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಅಯಂ ತಾವ ದುಕಮೂಲಕೇ ಏಕೋ ವಾರೋ।
Kusalattiko cettha kevalaṃ pūraṇatthameva vutto. Sattavidhaaṭṭhavidhanavavidhabhedesu pana nayaṃ dātuṃ yuttaṭṭhāne nayo dinno. Abhidhammañhi patvā tathāgatena nayaṃ dātuṃ yuttaṭṭhāne nayo adinno nāma natthi. Ayaṃ tāva dukamūlake eko vāro.
ಸತ್ಥಾ ಹಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯೇ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧಂ ಭಾಜೇನ್ತೋ ತಿಕೇ ಗಹೇತ್ವಾ ದುಕೇಸು ಪಕ್ಖಿಪಿ, ದುಕೇ ಗಹೇತ್ವಾ ತಿಕೇಸು ಪಕ್ಖಿಪಿ, ತಿಕೇ ಚ ದುಕೇ ಚ ಉಭತೋವಡ್ಢನನೀಹಾರೇನ ಆಹರಿ; ಸತ್ತವಿಧೇನ, ಚತುವೀಸತಿವಿಧೇನ, ತಿಂಸವಿಧೇನ, ಬಹುವಿಧೇನಾತಿ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಬಹುವಿಧೇನ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಪುಗ್ಗಲಜ್ಝಾಸಯೇನ ಚೇವ ದೇಸನಾವಿಲಾಸೇನ ಚ। ಧಮ್ಮಂ ಸೋತುಂ ನಿಸಿನ್ನದೇವಪರಿಸಾಯ ಹಿ ಯೇ ದೇವಪುತ್ತಾ ತಿಕೇ ಆದಾಯ ದುಕೇಸು ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕಥಿಯಮಾನಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಸಪ್ಪಾಯವಸೇನ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ದೇಸೇಸಿ। ಯೇ ಇತರೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಕಥಿಯಮಾನಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ತೇಹಾಕಾರೇಹಿ ದೇಸೇಸೀತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ‘ಪುಗ್ಗಲಜ್ಝಾಸಯೋ’। ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪನ ಅತ್ತನೋ ಮಹಾವಿಸಯತಾಯ ತಿಕೇ ವಾ ದುಕೇಸು ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ, ದುಕೇ ವಾ ತಿಕೇಸು ಉಭತೋವಡ್ಢನೇನ ವಾ, ಸತ್ತವಿಧಾದಿನಯೇನ ವಾ, ಯಥಾ ಯಥಾ ಇಚ್ಛತಿ ತಥಾ ತಥಾ ದೇಸೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ। ತಸ್ಮಾಪಿ ಇಮೇಹಾಕಾರೇಹಿ ದೇಸೇಸೀತಿ ಅಯಮಸ್ಸ ‘ದೇಸನಾವಿಲಾಸೋ’।
Satthā hi imasmiṃ abhidhammabhājanīye vedanākkhandhaṃ bhājento tike gahetvā dukesu pakkhipi, duke gahetvā tikesu pakkhipi, tike ca duke ca ubhatovaḍḍhananīhārena āhari; sattavidhena, catuvīsatividhena, tiṃsavidhena, bahuvidhenāti sabbathāpi bahuvidhena vedanākkhandhaṃ dassesi. Kasmā? Puggalajjhāsayena ceva desanāvilāsena ca. Dhammaṃ sotuṃ nisinnadevaparisāya hi ye devaputtā tike ādāya dukesu pakkhipitvā kathiyamānaṃ paṭivijjhituṃ sakkonti, tesaṃ sappāyavasena tathā katvā desesi. Ye itarehi ākārehi kathiyamānaṃ paṭivijjhituṃ sakkonti, tesaṃ tehākārehi desesīti. Ayamettha ‘puggalajjhāsayo’. Sammāsambuddho pana attano mahāvisayatāya tike vā dukesu pakkhipitvā, duke vā tikesu ubhatovaḍḍhanena vā, sattavidhādinayena vā, yathā yathā icchati tathā tathā desetuṃ sakkoti. Tasmāpi imehākārehi desesīti ayamassa ‘desanāvilāso’.
ತತ್ಥ ತಿಕೇ ಆದಾಯ ದುಕೇಸು ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದೇಸಿತವಾರೋ ದುಕಮೂಲಕೋ ನಾಮ। ದುಕೇ ಆದಾಯ ತಿಕೇಸು ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದೇಸಿತವಾರೋ ತಿಕಮೂಲಕೋ ನಾಮ। ತಿಕೇ ಚ ದುಕೇ ಚ ಉಭತೋ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ದೇಸಿತವಾರೋ ಉಭತೋವಡ್ಢಿತಕೋ ನಾಮ। ಅವಸಾನೇ ಸತ್ತವಿಧೇನಾತಿಆದಿವಾರೋ ಬಹುವಿಧವಾರೋ ನಾಮಾತಿ ಇಮೇ ತಾವ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾವಾರಾ।
Tattha tike ādāya dukesu pakkhipitvā desitavāro dukamūlako nāma. Duke ādāya tikesu pakkhipitvā desitavāro tikamūlako nāma. Tike ca duke ca ubhato vaḍḍhetvā desitavāro ubhatovaḍḍhitako nāma. Avasāne sattavidhenātiādivāro bahuvidhavāro nāmāti ime tāva cattāro mahāvārā.
ತತ್ಥ ದುಕಮೂಲಕೇ ದುಕೇಸು ಲಬ್ಭಮಾನೇನ ಏಕೇಕೇನ ದುಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತಿಕೇಸು ಅಲಬ್ಭಮಾನೇ ವೇದನಾತ್ತಿಕಪೀತಿತ್ತಿಕಸನಿದಸ್ಸನತ್ತಿಕೇ ಅಪನೇತ್ವಾ, ಸೇಸೇ ಲಬ್ಭಮಾನಕೇ ಏಕೂನವೀಸತಿ ತಿಕೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ, ದುತಿಯದುಕಪಠಮತ್ತಿಕಯೋಜನವಾರಾದೀನಿ ನವವಾರಸತಾನಿ ಪಞ್ಞಾಸಞ್ಚ ವಾರಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಪಾಳಿಯಂ ಸಂಖಿಪಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾ। ಅಸಮ್ಮುಯ್ಹನ್ತೇನ ಪನ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Tattha dukamūlake dukesu labbhamānena ekekena dukena saddhiṃ tikesu alabbhamāne vedanāttikapītittikasanidassanattike apanetvā, sese labbhamānake ekūnavīsati tike yojetvā, dutiyadukapaṭhamattikayojanavārādīni navavārasatāni paññāsañca vārā honti. Te sabbepi pāḷiyaṃ saṃkhipitvā tattha tattha dassetabbayuttakaṃ dassetvā vuttā. Asammuyhantena pana vitthārato veditabbā.
ತಿಕಮೂಲಕೇಪಿ ತಿಕೇಸು ಲಬ್ಭಮಾನೇನ ಏಕೇಕೇನ ತಿಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ದುಕೇಸು ಅಲಬ್ಭಮಾನೇ ಪಠಮದುಕಾದಯೋ ದುಕೇ ಅಪನೇತ್ವಾ, ಸೇಸೇ ಲಬ್ಭಮಾನಕೇ ಸಹೇತುಕದುಕಾದಯೋ ಪಞ್ಞಾಸ ದುಕೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ, ಪಠಮತ್ತಿಕದುತಿಯದುಕಯೋಜನವಾರಾದೀನಿ ನವವಾರಸತಾನಿ ಪಞ್ಞಾಸಞ್ಚ ವಾರಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಪಿ ಸಬ್ಬೇ ಪಾಳಿಯಂ ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾ। ಅಸಮ್ಮುಯ್ಹನ್ತೇನ ಪನ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Tikamūlakepi tikesu labbhamānena ekekena tikena saddhiṃ dukesu alabbhamāne paṭhamadukādayo duke apanetvā, sese labbhamānake sahetukadukādayo paññāsa duke yojetvā, paṭhamattikadutiyadukayojanavārādīni navavārasatāni paññāsañca vārā honti. Tepi sabbe pāḷiyaṃ saṅkhipitvā tattha tattha dassetabbayuttakaṃ dassetvā vuttā. Asammuyhantena pana vitthārato veditabbā.
ಉಭತೋವಡ್ಢಿತಕೇ ದುವಿಧಭೇದೇ ದುತಿಯದುಕಂ ತಿವಿಧಭೇದೇ ಚ ಪಠಮತಿಕಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಲಬ್ಭಮಾನೇಹಿ ಏಕೂನವೀಸತಿಯಾ ದುಕೇಹಿ ಲಬ್ಭಮಾನೇ ಏಕೂನವೀಸತಿತಿಕೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದುತಿಯದುಕಪಠಮತಿಕಯೋಜನವಾರಾದಯೋ ಏಕೂನವೀಸತಿವಾರಾ ವುತ್ತಾ। ಏಸ ದುಕತಿಕಾನಂ ವಸೇನ ಉಭತೋವಡ್ಢಿತತ್ತಾ ಉಭತೋವಡ್ಢಿತಕೋ ನಾಮ ತತಿಯೋ ಮಹಾವಾರೋ।
Ubhatovaḍḍhitake duvidhabhede dutiyadukaṃ tividhabhede ca paṭhamatikaṃ ādiṃ katvā labbhamānehi ekūnavīsatiyā dukehi labbhamāne ekūnavīsatitike yojetvā dutiyadukapaṭhamatikayojanavārādayo ekūnavīsativārā vuttā. Esa dukatikānaṃ vasena ubhatovaḍḍhitattā ubhatovaḍḍhitako nāma tatiyo mahāvāro.
ಬಹುವಿಧವಾರಸ್ಸ ಸತ್ತವಿಧನಿದ್ದೇಸೇ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಲಬ್ಭಮಾನೇಸು ಏಕೂನವೀಸತಿಯಾ ತಿಕೇಸು ಏಕೇಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಚತಸ್ಸೋ ಭೂಮಿಯೋ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಏಕೂನವೀಸತಿ ಸತ್ತವಿಧವಾರಾ ವುತ್ತಾ। ಚತುವೀಸತಿವಿಧನಿದ್ದೇಸೇಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ತಿಕಾನಂ ವಸೇನ ಏಕೂನವೀಸತಿವಾರಾ ವುತ್ತಾ। ತಥಾ ಬಹುವಿಧವಾರೇ ಚಾತಿ । ತಿಂಸವಿಧವಾರೋ ಏಕೋಯೇವಾತಿ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅಟ್ಠಪಞ್ಞಾಸ ವಾರಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಯಂ ತಾವೇತ್ಥ ವಾರಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಪಾಳಿವಣ್ಣನಾ।
Bahuvidhavārassa sattavidhaniddese ādito paṭṭhāya labbhamānesu ekūnavīsatiyā tikesu ekekena saddhiṃ catasso bhūmiyo yojetvā ekūnavīsati sattavidhavārā vuttā. Catuvīsatividhaniddesepi tesaṃyeva tikānaṃ vasena ekūnavīsativārā vuttā. Tathā bahuvidhavāre cāti . Tiṃsavidhavāro ekoyevāti sabbepi aṭṭhapaññāsa vārā honti. Ayaṃ tāvettha vāraparicchedavasena pāḷivaṇṇanā.
ಇದಾನಿ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಸತ್ತವಿಧನಿದ್ದೇಸೋ ತಾವ ಉತ್ತಾನತ್ಥೋಯೇವ। ಚತುವೀಸತಿವಿಧನಿದ್ದೇಸೇ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ ಅತ್ಥಿ ಕುಸಲೋತಿ ಕಾಮಾವಚರಅಟ್ಠಕುಸಲಚಿತ್ತವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅತ್ಥಿ ಅಕುಸಲೋತಿ ದ್ವಾದಸಅಕುಸಲಚಿತ್ತವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅತ್ಥಿ ಅಬ್ಯಾಕತೋತಿ ತಿಸ್ಸೋ ಮನೋಧಾತುಯೋ, ತಿಸ್ಸೋ ಅಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯೋ, ಅಟ್ಠ ಮಹಾವಿಪಾಕಾನಿ, ದಸ ಕಾಮಾವಚರಕಿರಿಯಾತಿ ಚತುವೀಸತಿಯಾ ಚಿತ್ತಾನಂ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Idāni atthavaṇṇanā hoti. Tattha sattavidhaniddeso tāva uttānatthoyeva. Catuvīsatividhaniddese cakkhusamphassapaccayā vedanākkhandho atthi kusaloti kāmāvacaraaṭṭhakusalacittavasena veditabbo. Atthi akusaloti dvādasaakusalacittavasena veditabbo. Atthi abyākatoti tisso manodhātuyo, tisso ahetukamanoviññāṇadhātuyo, aṭṭha mahāvipākāni, dasa kāmāvacarakiriyāti catuvīsatiyā cittānaṃ vasena veditabbo.
ತತ್ಥ ಅಟ್ಠ ಕುಸಲಾನಿ ದ್ವಾದಸ ಅಕುಸಲಾನಿ ಚ ಜವನವಸೇನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಕಿರಿಯಮನೋಧಾತು ಆವಜ್ಜನವಸೇನ ಲಬ್ಭತಿ। ದ್ವೇ ವಿಪಾಕಮನೋಧಾತುಯೋ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನವಸೇನ, ತಿಸ್ಸೋ ವಿಪಾಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯೋ ಸನ್ತೀರಣತದಾರಮ್ಮಣವಸೇನ, ಕಿರಿಯಾಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ವೋಟ್ಠಬ್ಬನವಸೇನ, ಅಟ್ಠ ಮಹಾವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ ತದಾರಮ್ಮಣವಸೇನ, ನವ ಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ ಜವನವಸೇನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯದ್ವಾರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Tattha aṭṭha kusalāni dvādasa akusalāni ca javanavasena labbhanti. Kiriyamanodhātu āvajjanavasena labbhati. Dve vipākamanodhātuyo sampaṭicchanavasena, tisso vipākamanoviññāṇadhātuyo santīraṇatadārammaṇavasena, kiriyāhetukamanoviññāṇadhātu voṭṭhabbanavasena, aṭṭha mahāvipākacittāni tadārammaṇavasena, nava kiriyacittāni javanavasena labbhanti. Sotaghānajivhākāyadvāresupi eseva nayo.
ಮನೋದ್ವಾರೇ ಪನ ಅತ್ಥಿ ಕುಸಲೋತಿ ಚತುಭೂಮಕಕುಸಲವಸೇನ ಕಥಿತಂ, ಅತ್ಥಿ ಅಕುಸಲೋತಿ ದ್ವಾದಸಅಕುಸಲವಸೇನ। ಅತ್ಥಿ ಅಬ್ಯಾಕತೋತಿ ಏಕಾದಸನ್ನಂ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಾನಂ, ದಸನ್ನಂ ಕಿರಿಯಾನಂ , ನವನ್ನಂ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಾನಂ, ಚತುನ್ನಂ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನನ್ತಿ ಚತುತ್ತಿಂಸಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದವಸೇನ ಕಥಿತಂ। ತತ್ಥ ಚತುಭೂಮಕಕುಸಲಞ್ಚೇವ ಅಕುಸಲಞ್ಚ ಜವನವಸೇನ ಲಬ್ಭತಿ। ಕಿರಿಯತೋ ಅಹೇತುಕಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಆವಜ್ಜನವಸೇನ, ಏಕಾದಸ ವಿಪಾಕಚಿತ್ತಾನಿ ತದಾರಮ್ಮಣವಸೇನ, ತೇಭೂಮಕಕಿರಿಯಾ ಚೇವ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ ಚ ಜವನವಸೇನೇವ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ತಾನಿ ಸತ್ತವಿಧಾದೀಸು ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಠತ್ವಾ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟನ್ತಿ। ತಿಂಸವಿಧೇ ಪನ ಠತ್ವಾ ದೀಪಿಯಮಾನಾನಿ ಸುಖದೀಪನಾನಿ ಹೋನ್ತೀತಿ ತಿಂಸವಿಧಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠತ್ವಾ ದೀಪಯಿಂಸು।
Manodvāre pana atthi kusaloti catubhūmakakusalavasena kathitaṃ, atthi akusaloti dvādasaakusalavasena. Atthi abyākatoti ekādasannaṃ kāmāvacaravipākānaṃ, dasannaṃ kiriyānaṃ , navannaṃ rūpāvacarārūpāvacarakiriyānaṃ, catunnaṃ sāmaññaphalānanti catuttiṃsacittuppādavasena kathitaṃ. Tattha catubhūmakakusalañceva akusalañca javanavasena labbhati. Kiriyato ahetukamanoviññāṇadhātu āvajjanavasena, ekādasa vipākacittāni tadārammaṇavasena, tebhūmakakiriyā ceva sāmaññaphalāni ca javanavaseneva labbhanti. Tāni sattavidhādīsu yattha katthaci ṭhatvā kathetuṃ vaṭṭanti. Tiṃsavidhe pana ṭhatvā dīpiyamānāni sukhadīpanāni hontīti tiṃsavidhasmiṃyeva ṭhatvā dīpayiṃsu.
ಏತಾನಿ ಹಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಉಪನಿಸ್ಸಯಕೋಟಿಯಾ, ಸಮತಿಕ್ಕಮವಸೇನ, ಭಾವನಾವಸೇನಾತಿ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ತಥಾ ಸೋತದ್ವಾರಮನೋದ್ವಾರೇಸುಪಿ। ಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯದ್ವಾರೇಸು ಪನ ಸಮತಿಕ್ಕಮವಸೇನ, ಭಾವನಾವಸೇನಾತಿ ದ್ವೀಹೇವಾಕಾರೇಹಿ ಲಬ್ಭನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಕಥಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ವಿಹಾರಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಕಸಿಣಮಣ್ಡಲಂ ದಿಸ್ವಾ ‘ಕಿಂ ನಾಮೇತ’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ‘ಕಸಿಣಮಣ್ಡಲ’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಪುನ ‘ಕಿಂ ಇಮಿನಾ ಕರೋನ್ತೀ’ತಿ ಪುಚ್ಛತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘ಏವಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಝಾನಾನಿ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ, ಸಮಾಪತ್ತಿಪದಟ್ಠಾನಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ, ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣನ್ತೀ’ತಿ। ಅಜ್ಝಾಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ‘ಭಾರಿಯಂ ಏತ’ನ್ತಿ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ‘ಮಯಾಪಿ ಏಸ ಗುಣೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ನ ಖೋ ಪನ ಸಕ್ಕಾ ಏಸ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿದ್ದಾಯನ್ತೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ, ಆದಿತೋವ ವೀರಿಯಂ ಕಾತುಂ ಸೀಲಂ ಸೋಧೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಸೀಲಂ ಸೋಧೇತಿ। ತತೋ ಸೀಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಯ ದಸ ಪಲಿಬೋಧೇ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ, ತಿಚೀವರಪರಮೇನ ಸನ್ತೋಸೇನ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ, ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾನಂ ವತ್ತಪಟಿವತ್ತಂ ಕತ್ವಾ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ, ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ, ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ, ಸಮಾಪತ್ತಿಪದಟ್ಠಾನಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ, ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪರಿಕಮ್ಮವೇದನಾ ಕಾಮಾವಚರಾ, ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿವೇದನಾ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಾ, ಮಗ್ಗಫಲವೇದನಾ ಲೋಕುತ್ತರಾತಿ ಏವಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಬಲವಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ತಾವ ‘ಉಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
Etāni hi sabbānipi cittāni cakkhudvāre upanissayakoṭiyā, samatikkamavasena, bhāvanāvasenāti tīhākārehi labbhanti. Tathā sotadvāramanodvāresupi. Ghānajivhākāyadvāresu pana samatikkamavasena, bhāvanāvasenāti dvīhevākārehi labbhantīti veditabbāni. Kathaṃ? Idha bhikkhu vihāracārikaṃ caramāno kasiṇamaṇḍalaṃ disvā ‘kiṃ nāmeta’nti pucchitvā ‘kasiṇamaṇḍala’nti vutte puna ‘kiṃ iminā karontī’ti pucchati. Athassa ācikkhanti – ‘evaṃ bhāvetvā jhānāni uppādetvā, samāpattipadaṭṭhānaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā, arahattaṃ pāpuṇantī’ti. Ajjhāsayasampanno kulaputto ‘bhāriyaṃ eta’nti asallakkhetvā ‘mayāpi esa guṇo nibbattetuṃ vaṭṭati, na kho pana sakkā esa nipajjitvā niddāyantena nibbattetuṃ, āditova vīriyaṃ kātuṃ sīlaṃ sodhetuṃ vaṭṭatī’ti cintetvā sīlaṃ sodheti. Tato sīle patiṭṭhāya dasa palibodhe upacchinditvā, ticīvaraparamena santosena santuṭṭho, ācariyupajjhāyānaṃ vattapaṭivattaṃ katvā, kammaṭṭhānaṃ uggaṇhitvā, kasiṇaparikammaṃ katvā, samāpattiyo uppādetvā, samāpattipadaṭṭhānaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā, arahattaṃ pāpuṇāti. Tattha sabbāpi parikammavedanā kāmāvacarā, aṭṭhasamāpattivedanā rūpāvacarārūpāvacarā, maggaphalavedanā lokuttarāti evaṃ cakkhuviññāṇaṃ catubhūmikavedanānibbattiyā balavapaccayo hotīti catubhūmikavedanā cakkhusamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ tāva ‘upanissayavasena’ labbhanti.
ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಪನ ರೂಪೇ ಆಪಾಥಗತೇ ‘ಇಟ್ಠೇ ಮೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ರಾಗೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಅನಿಟ್ಠೇ ಪಟಿಘೋ, ಅಸಮಪೇಕ್ಖನಾಯ ಮೋಹೋ, ವಿನಿಬನ್ಧಸ್ಸ ಪನ ಮೇ ಮಾನೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ, ಪರಾಮಟ್ಠಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿ, ವಿಕ್ಖೇಪಗತಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ, ಅಸನ್ನಿಟ್ಠಾಗತಸ್ಸ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ, ಥಾಮಗತಸ್ಸ ಅನುಸಯೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’ತಿ ಪರಿಗ್ಗಹೇ ಠಿತೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಕಿಲೇಸುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಞತ್ವಾ ‘ಇಮೇ ಮೇ ಕಿಲೇಸಾ ವಡ್ಢಮಾನಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಾಯ ಸಂವತ್ತಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಹನ್ದ ನೇ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘ನ ಖೋ ಪನ ಸಕ್ಕಾ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿದ್ದಾಯನ್ತೇನ ಕಿಲೇಸೇ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ; ಆದಿತೋವ ವೀರಿಯಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ ಸೀಲಂ ಸೋಧೇತು’ನ್ತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪರಿಕಮ್ಮವೇದನಾ ಕಾಮಾವಚರಾ, ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿವೇದನಾ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಾ, ಮಗ್ಗಫಲವೇದನಾ ಲೋಕುತ್ತರಾತಿ ಏವಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಿಲೇಸಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗತಾತಿ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ‘ಸಮತಿಕ್ಕಮವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
Cakkhudvāre pana rūpe āpāthagate ‘iṭṭhe me ārammaṇe rāgo uppanno, aniṭṭhe paṭigho, asamapekkhanāya moho, vinibandhassa pana me māno uppanno, parāmaṭṭhassa diṭṭhi, vikkhepagatassa uddhaccaṃ, asanniṭṭhāgatassa vicikicchā, thāmagatassa anusayo uppanno’ti pariggahe ṭhito kulaputto attano kilesuppattiṃ ñatvā ‘ime me kilesā vaḍḍhamānā anayabyasanāya saṃvattissanti, handa ne niggaṇhāmī’ti cintetvā ‘na kho pana sakkā nipajjitvā niddāyantena kilese niggaṇhituṃ; āditova vīriyaṃ kātuṃ vaṭṭati sīlaṃ sodhetu’nti heṭṭhā vuttanayeneva paṭipajjitvā arahattaṃ pāpuṇāti. Tattha sabbāpi parikammavedanā kāmāvacarā, aṭṭhasamāpattivedanā rūpāvacarārūpāvacarā, maggaphalavedanā lokuttarāti evaṃ rūpārammaṇe uppannaṃ kilesaṃ samatikkamitvā gatāti catubhūmikavedanā cakkhusamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ ‘samatikkamavasena’ labbhanti.
ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ಪನ ರೂಪೇ ಆಪಾಥಗತೇ ಏಕೋ ಏವಂ ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಪಟ್ಠಪೇತಿ – ‘ಇದಂ ರೂಪಂ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಿತ’ನ್ತಿ? ತತೋ ನಂ ‘ಭೂತನಿಸ್ಸಿತ’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಉಪಾದಾರೂಪಞ್ಚ ರೂಪನ್ತಿ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ತದಾರಮ್ಮಣೇ ಧಮ್ಮೇ ಅರೂಪನ್ತಿ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತತೋ ಸಪ್ಪಚ್ಚಯಂ ನಾಮರೂಪಂ ಪರಿಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ತೀಣಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪರಿಕಮ್ಮವೇದನಾ ಕಾಮಾವಚರಾ, ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿವೇದನಾ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಾ, ಮಗ್ಗಫಲವೇದನಾ ಲೋಕುತ್ತರಾತಿ ಏವಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಸಮ್ಮಸಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಾತಿ ಅಯಂ ವೇದನಾ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ‘ಭಾವನಾವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
Cakkhudvāre pana rūpe āpāthagate eko evaṃ pariggahaṃ paṭṭhapeti – ‘idaṃ rūpaṃ kiṃ nissita’nti? Tato naṃ ‘bhūtanissita’nti ñatvā cattāri mahābhūtāni upādārūpañca rūpanti pariggaṇhāti, tadārammaṇe dhamme arūpanti pariggaṇhāti. Tato sappaccayaṃ nāmarūpaṃ parigaṇhitvā tīṇi lakkhaṇāni āropetvā vipassanāpaṭipāṭiyā saṅkhāre sammasitvā arahattaṃ pāpuṇāti. Tattha sabbāpi parikammavedanā kāmāvacarā, aṭṭhasamāpattivedanā rūpāvacarārūpāvacarā, maggaphalavedanā lokuttarāti evaṃ rūpārammaṇaṃ sammasitvā nibbattitāti ayaṃ vedanā cakkhusamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ ‘bhāvanāvasena’ labbhanti.
ಅಪರೋ ಭಿಕ್ಖು ಸುಣಾತಿ – ‘ಕಸಿಣಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕಿರ ಕತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಪದಟ್ಠಾನಂ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣನ್ತೀ’ತಿ। ಅಜ್ಝಾಸಯಸಮ್ಪನ್ನೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ‘ಭಾರಿಯಂ ಏತ’ನ್ತಿ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ‘ಮಯಾಪಿ ಏಸ ಗುಣೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’ತಿ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪರಿಕಮ್ಮವೇದನಾ ಕಾಮಾವಚರಾ, ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿವೇದನಾ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಾ, ಮಗ್ಗಫಲವೇದನಾ ಲೋಕುತ್ತರಾತಿ ಏವಂ ಸೋತವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಬಲವಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾ ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ತಾವ ‘ಉಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
Aparo bhikkhu suṇāti – ‘kasiṇaparikammaṃ kira katvā samāpattiyo uppādetvā samāpattipadaṭṭhānaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇantī’ti. Ajjhāsayasampanno kulaputto ‘bhāriyaṃ eta’nti asallakkhetvā ‘mayāpi esa guṇo nibbattetuṃ vaṭṭatī’ti purimanayeneva paṭipajjitvā arahattaṃ pāpuṇāti. Tattha sabbāpi parikammavedanā kāmāvacarā, aṭṭhasamāpattivedanā rūpāvacarārūpāvacarā, maggaphalavedanā lokuttarāti evaṃ sotaviññāṇaṃ catubhūmikavedanā nibbattiyā balavapaccayo hotīti catubhūmikavedanā sotasamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ tāva ‘upanissayavasena’ labbhanti.
ಸೋತದ್ವಾರೇ ಪನ ಸದ್ದೇ ಆಪಾಥಗತೇತಿ ಸಬ್ಬಂ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಸದ್ದಾರಮ್ಮಣೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಿಲೇಸಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗತಾತಿ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾ ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ‘ಸಮತಿಕ್ಕಮವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
Sotadvāre pana sadde āpāthagateti sabbaṃ cakkhudvāre vuttanayeneva veditabbaṃ. Evaṃ saddārammaṇe uppannaṃ kilesaṃ samatikkamitvā gatāti catubhūmikavedanā sotasamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ ‘samatikkamavasena’ labbhanti.
ಸೋತದ್ವಾರೇ ಪನ ಸದ್ದೇ ಆಪಾಥಗತೇ ಏಕೋ ಏವಂ ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಪಟ್ಠಪೇತಿ – ಅಯಂ ಸದ್ದೋ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಿತೋತಿ ಸಬ್ಬಂ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಸದ್ದಾರಮ್ಮಣಂ ಸಮ್ಮಸಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಾತಿ ಅಯಂ ವೇದನಾ ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ‘ಭಾವನಾವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
Sotadvāre pana sadde āpāthagate eko evaṃ pariggahaṃ paṭṭhapeti – ayaṃ saddo kiṃ nissitoti sabbaṃ cakkhudvāre vuttanayeneva veditabbaṃ. Evaṃ saddārammaṇaṃ sammasitvā nibbattitāti ayaṃ vedanā sotasamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ ‘bhāvanāvasena’ labbhanti.
ಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯದ್ವಾರೇಸು ಪನ ಗನ್ಧಾರಮ್ಮಣಾದೀಸು ಆಪಾಥಗತೇಸು ‘ಇಟ್ಠೇ ಮೇ ಆರಮ್ಮಣೇ ರಾಗೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ’ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಗನ್ಧಾರಮ್ಮಣಾದೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಿಲೇಸಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗತಾತಿ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾ ಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ತೀಸು ದ್ವಾರೇಸು ‘ಸಮತಿಕ್ಕಮವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
Ghānajivhākāyadvāresu pana gandhārammaṇādīsu āpāthagatesu ‘iṭṭhe me ārammaṇe rāgo uppanno’ti sabbaṃ cakkhudvāre vuttanayeneva veditabbaṃ. Evaṃ gandhārammaṇādīsu uppannaṃ kilesaṃ samatikkamitvā gatāti catubhūmikavedanā ghānajivhākāyasamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ tīsu dvāresu ‘samatikkamavasena’ labbhanti.
ಘಾನದ್ವಾರಾದೀಸು ಪನ ಗನ್ಧಾದೀಸು ಆಪಾಥಗತೇಸು ಏಕೋ ಏವಂ ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಪಟ್ಠಪೇತಿ – ‘ಅಯಂ ಗನ್ಧೋ, ಅಯಂ ರಸೋ, ಇದಂ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಿತ’ನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಗನ್ಧಾರಮ್ಮಣಾದೀನಿ ಸಮ್ಮಸಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಾತಿ ಅಯಂ ವೇದನಾ ಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ‘ಭಾವನಾವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
Ghānadvārādīsu pana gandhādīsu āpāthagatesu eko evaṃ pariggahaṃ paṭṭhapeti – ‘ayaṃ gandho, ayaṃ raso, idaṃ phoṭṭhabbaṃ kiṃ nissita’nti sabbaṃ cakkhudvāre vuttanayeneva veditabbaṃ. Evaṃ gandhārammaṇādīni sammasitvā nibbattitāti ayaṃ vedanā ghānajivhākāyasamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ ‘bhāvanāvasena’ labbhanti.
ಮನೋದ್ವಾರೇ ಪನ ತೀಹಿಪಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಏಕಚ್ಚೋ ಹಿ ಜಾತಿಂ ಭಯತೋ ಪಸ್ಸತಿ, ಜರಂ ಬ್ಯಾಧಿಂ ಮರಣಂ ಭಯತೋ ಪಸ್ಸತಿ, ಭಯತೋ ದಿಸ್ವಾ ‘ಜಾತಿಜರಾಬ್ಯಾಧಿಮರಣೇಹಿ ಮುಚ್ಚಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ನ ಖೋ ಪನ ಸಕ್ಕಾ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿದ್ದಾಯನ್ತೇನ ಜಾತಿಆದೀಹಿ ಮುಚ್ಚಿತುಂ, ಆದಿತೋವ ವೀರಿಯಂ ಕಾತುಂ ಸೀಲಂ ಸೋಧೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪರಿಕಮ್ಮವೇದನಾ ಕಾಮಾವಚರಾ, ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿವೇದನಾ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಾ, ಮಗ್ಗಫಲವೇದನಾ ಲೋಕುತ್ತರಾತಿ ಏವಂ ಜಾತಿಜರಾಬ್ಯಾಧಿಮರಣಂ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಬಲವಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತೀತಿ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ತಾವ ‘ಉಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
Manodvāre pana tīhipi ākārehi labbhanti. Ekacco hi jātiṃ bhayato passati, jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ bhayato passati, bhayato disvā ‘jātijarābyādhimaraṇehi muccituṃ vaṭṭati, na kho pana sakkā nipajjitvā niddāyantena jātiādīhi muccituṃ, āditova vīriyaṃ kātuṃ sīlaṃ sodhetuṃ vaṭṭatī’ti cintetvā cakkhudvāre vuttanayeneva paṭipajjitvā arahattaṃ pāpuṇāti. Tattha sabbāpi parikammavedanā kāmāvacarā, aṭṭhasamāpattivedanā rūpāvacarārūpāvacarā, maggaphalavedanā lokuttarāti evaṃ jātijarābyādhimaraṇaṃ catubhūmikavedanānibbattiyā balavapaccayo hotīti catubhūmikavedanā manosamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ tāva ‘upanissayavasena’ labbhanti.
ಮನೋದ್ವಾರೇ ಪನ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣೇ ಆಪಾಥಗತೇತಿ ಸಬ್ಬಂ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಿಲೇಸಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಗತಾತಿ ಚತುಭೂಮಿಕವೇದನಾ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ‘ಸಮತಿಕ್ಕಮವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ।
Manodvāre pana dhammārammaṇe āpāthagateti sabbaṃ cakkhudvāre vuttanayeneva veditabbaṃ. Evaṃ dhammārammaṇe uppannaṃ kilesaṃ samatikkamitvā gatāti catubhūmikavedanā manosamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ ‘samatikkamavasena’ labbhanti.
ಮನೋದ್ವಾರೇ ಪನ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣೇ ಆಪಾಥಗತೇ ಏಕೋ ಏವಂ ಪರಿಗ್ಗಹಂ ಪಟ್ಠಪೇತಿ – ‘ಏತಂ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಂ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಿತ’ನ್ತಿ? ‘ವತ್ಥುನಿಸ್ಸಿತ’ನ್ತಿ। ‘ವತ್ಥು ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಿತ’ನ್ತಿ? ‘ಮಹಾಭೂತಾನಿ ನಿಸ್ಸಿತ’ನ್ತಿ। ಸೋ ಚತ್ತಾರಿ ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಉಪಾದಾರೂಪಞ್ಚ ರೂಪನ್ತಿ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ತದಾರಮ್ಮಣೇ ಧಮ್ಮೇ ಅರೂಪನ್ತಿ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತತೋ ಸಪ್ಪಚ್ಚಯಂ ನಾಮರೂಪಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ತೀಣಿ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಪರಿಕಮ್ಮವೇದನಾ ಕಾಮಾವಚರಾ, ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿವೇದನಾ ರೂಪಾವಚರಾರೂಪಾವಚರಾ, ಮಗ್ಗಫಲವೇದನಾ ಲೋಕುತ್ತರಾತಿ ಏವಂ ಧಮ್ಮಾರಮ್ಮಣಂ ಸಮ್ಮಸಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಾತಿ ಅಯಂ ವೇದನಾ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಪಚ್ಚಯಾ ನಾಮ ಜಾತಾ। ಏವಂ ‘ಭಾವನಾವಸೇನ’ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಯಾ ಪನೇತಾ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಚತುವೀಸತಿವಿಧಾದೀನಂ ವಾರಾನಂ ಪರಿಯೋಸಾನೇಸು ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾ…ಪೇ॰… ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ವೇದನಾತಿ ಛ ಛ ವೇದನಾ ವುತ್ತಾ, ತಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಪಚ್ಚಯವಸೇನ ವುತ್ತಾತಿ।
Manodvāre pana dhammārammaṇe āpāthagate eko evaṃ pariggahaṃ paṭṭhapeti – ‘etaṃ dhammārammaṇaṃ kiṃ nissita’nti? ‘Vatthunissita’nti. ‘Vatthu kiṃ nissita’nti? ‘Mahābhūtāni nissita’nti. So cattāri mahābhūtāni upādārūpañca rūpanti pariggaṇhāti, tadārammaṇe dhamme arūpanti pariggaṇhāti. Tato sappaccayaṃ nāmarūpaṃ pariggaṇhitvā tīṇi lakkhaṇāni āropetvā vipassanāpaṭipāṭiyā saṅkhāre sammasitvā arahattaṃ pāpuṇāti. Tattha sabbāpi parikammavedanā kāmāvacarā, aṭṭhasamāpattivedanā rūpāvacarārūpāvacarā, maggaphalavedanā lokuttarāti evaṃ dhammārammaṇaṃ sammasitvā nibbattitāti ayaṃ vedanā manosamphassapaccayā nāma jātā. Evaṃ ‘bhāvanāvasena’ labbhanti. Yā panetā sabbesampi catuvīsatividhādīnaṃ vārānaṃ pariyosānesu cakkhusamphassajā vedanā…pe… manosamphassajā vedanāti cha cha vedanā vuttā, tā sampayuttapaccayavasena vuttāti.
ಅಯಂ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧನಿದ್ದೇಸೋ।
Ayaṃ vedanākkhandhaniddeso.
ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಾದಯೋಪಿ ಇಮಿನಾ ಉಪಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಕೇವಲಞ್ಹಿ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧನಿದ್ದೇಸೇ ತಿಕೇಸು ವೇದನಾತ್ತಿಕಪೀತಿತ್ತಿಕಾಪಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ದುಕೇಸು ಚ ಸುಖಸಹಗತದುಕಾದಯೋಪಿ। ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧನಿದ್ದೇಸೇ ಫಸ್ಸಸ್ಸಾಪಿ ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ ಫಸ್ಸಸಮ್ಪಯುತ್ತೋತಿ ಅವತ್ವಾ ಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತೋತಿ ವುತ್ತಂ। ದುಕೇಸು ಚೇತ್ಥ ಹೇತುದುಕಾದಯೋಪಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ತಿಕಾ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಸದಿಸಾ ಏವ । ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧನಿದ್ದೇಸೇ ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾದಿಭಾವಂ ಅವತ್ವಾ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ಸಕ್ಕಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜನ್ತಿ ನಿದ್ದಿಸಿತುಂ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇ ವುತ್ತಸದಿಸಮೇವ। ಇಮೇಸಂ ಪನ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ಖನ್ಧಾನಂ ನಿದ್ದೇಸೇಯೇವ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧನಿದ್ದೇಸತೋ ಅತಿರೇಕತಿಕದುಕಾ ಲದ್ಧಾ। ತೇಸಂ ವಸೇನ ವಾರಪ್ಪಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ।
Saññākkhandhādayopi iminā upāyena veditabbā. Kevalañhi saññākkhandhaniddese tikesu vedanāttikapītittikāpi labbhanti, dukesu ca sukhasahagatadukādayopi. Saṅkhārakkhandhaniddese phassassāpi saṅkhārakkhandhapariyāpannattā phassasampayuttoti avatvā cittasampayuttoti vuttaṃ. Dukesu cettha hetudukādayopi labbhanti. Tikā saññākkhandhasadisā eva . Viññāṇakkhandhaniddese cakkhusamphassajādibhāvaṃ avatvā cakkhuviññāṇantiādi vuttaṃ. Na hi sakkā viññāṇaṃ manosamphassajanti niddisituṃ. Sesamettha saññākkhandhe vuttasadisameva. Imesaṃ pana tiṇṇampi khandhānaṃ niddeseyeva vedanākkhandhaniddesato atirekatikadukā laddhā. Tesaṃ vasena vārappabhedo veditabboti.
ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ।
Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ವಿಭಙ್ಗಪಾಳಿ • Vibhaṅgapāḷi / ೧. ಖನ್ಧವಿಭಙ್ಗೋ • 1. Khandhavibhaṅgo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ೧. ಖನ್ಧವಿಭಙ್ಗೋ • 1. Khandhavibhaṅgo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಅನುಟೀಕಾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ೧. ಖನ್ಧವಿಭಙ್ಗೋ • 1. Khandhavibhaṅgo
