Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්ගුත්තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
7. අභිණ්හපච්චවෙක්ඛිතබ්බට්ඨානසුත්තවණ්ණනා
7. Abhiṇhapaccavekkhitabbaṭṭhānasuttavaṇṇanā
57. සත්තමෙ ජරාධම්මොති ධම්ම-සද්දො ‘‘අසම්මොසධම්මො නිබ්බාන’’න්තිආදීසු (සු. නි. 763) විය පකතිපරියායො, තස්මා ජරාපකතිකො ජිණ්ණසභාවොති අත්ථො. තෙනාහ ‘‘ජරාසභාවො’’තිආදි. සෙසපදෙසුපි එසෙව නයො. කම්මුනා දාතබ්බං ආදියතීති කම්මදායාදො, අත්තනා යථූපචිතකම්මඵලභාගීති අත්ථො. තං පන දායජ්ජං කාරණූපචාරෙන වදන්තො ‘‘කම්මං මය්හං දායජ්ජං සන්තකන්ති අත්ථො’’ති ආහ යථා ‘‘කුසලානං, භික්ඛවෙ, ධම්මානං සමාදානහෙතු, එවමිදං පුඤ්ඤං වඩ්ඪතී’’ති (දී. නි. 3.80). යොනීහි ඵලං සභාවතො භින්නම්පි අභින්නං විය මිස්සිතං හොති. තෙනාහ ‘‘කම්මං මය්හං යොනි කාරණ’’න්ති. මමත්තවසෙන බජ්ඣන්තීති බන්ධූ, ඤාති සාලොහිතො ච, කම්මං පන එකන්තසම්බන්ධවාති ආහ ‘‘කම්මං මය්හං බන්ධූ’’ති. පතිට්ඨාති අවස්සයො. කම්මසදිසො හි සත්තානං අවස්සයො නත්ථි.
57. Sattame jarādhammoti dhamma-saddo ‘‘asammosadhammo nibbāna’’ntiādīsu (su. ni. 763) viya pakatipariyāyo, tasmā jarāpakatiko jiṇṇasabhāvoti attho. Tenāha ‘‘jarāsabhāvo’’tiādi. Sesapadesupi eseva nayo. Kammunā dātabbaṃ ādiyatīti kammadāyādo, attanā yathūpacitakammaphalabhāgīti attho. Taṃ pana dāyajjaṃ kāraṇūpacārena vadanto ‘‘kammaṃ mayhaṃ dāyajjaṃ santakanti attho’’ti āha yathā ‘‘kusalānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ samādānahetu, evamidaṃ puññaṃ vaḍḍhatī’’ti (dī. ni. 3.80). Yonīhi phalaṃ sabhāvato bhinnampi abhinnaṃ viya missitaṃ hoti. Tenāha ‘‘kammaṃ mayhaṃ yoni kāraṇa’’nti. Mamattavasena bajjhantīti bandhū, ñāti sālohito ca, kammaṃ pana ekantasambandhavāti āha ‘‘kammaṃ mayhaṃ bandhū’’ti. Patiṭṭhāti avassayo. Kammasadiso hi sattānaṃ avassayo natthi.
යොබ්බනං ආරබ්භ උප්පන්නමදොති ‘‘මහල්ලකකාලෙ පුඤ්ඤං කරිස්සාම, දහරම්හ තාවා’’ති යොබ්බනං අපස්සාය මානකරණං. ‘‘අහං නිරොගො සට්ඨි වා සත්තති වා වස්සානි අතික්කන්තානි, න මෙ හරීතකඛණ්ඩම්පි ඛාදිතබ්බං, ඉමෙ පනඤ්ඤෙ ‘අසුකං නො ඨානං රුජ්ජති, භෙසජ්ජං ඛාදාමා’ති විචරන්ති, කො අඤ්ඤො මයා සදිසො නිරොගො නාමා’’ති එවං මානකරණං ආරොග්යමදො. සබ්බෙසම්පි ජීවිතං නාම පභඞ්ගුරං දුක්ඛානුබන්ධඤ්ච, තදුභයං අනොලොකෙත්වා පබන්ධට්ඨිතිං පච්චයසුලභතඤ්ච නිස්සාය ‘‘චිරං ජීවිං, චිරං ජීවාමි, චිරං ජීවිස්සාමි, සුඛං ජීවිං, සුඛං ජීවාමි, සුඛං ජීවිස්සාමී’’ති එවං මානකරණං ජීවිතමදො.
Yobbanaṃ ārabbha uppannamadoti ‘‘mahallakakāle puññaṃ karissāma, daharamha tāvā’’ti yobbanaṃ apassāya mānakaraṇaṃ. ‘‘Ahaṃ nirogo saṭṭhi vā sattati vā vassāni atikkantāni, na me harītakakhaṇḍampi khāditabbaṃ, ime panaññe ‘asukaṃ no ṭhānaṃ rujjati, bhesajjaṃ khādāmā’ti vicaranti, ko añño mayā sadiso nirogo nāmā’’ti evaṃ mānakaraṇaṃ ārogyamado. Sabbesampi jīvitaṃ nāma pabhaṅguraṃ dukkhānubandhañca, tadubhayaṃ anoloketvā pabandhaṭṭhitiṃ paccayasulabhatañca nissāya ‘‘ciraṃ jīviṃ, ciraṃ jīvāmi, ciraṃ jīvissāmi, sukhaṃ jīviṃ, sukhaṃ jīvāmi, sukhaṃ jīvissāmī’’ti evaṃ mānakaraṇaṃ jīvitamado.
උපධිරහිතන්ති කාමූපධිරහිතං. චත්තාරො හි උපධී – කාමූපධි, ඛන්ධූපධි, කිලෙසූපධි, අභිසඞ්ඛාරූපධීති. කාමාපි ‘‘යං පඤ්ච කාමගුණෙ පටිච්ච උප්පජ්ජති සුඛං සොමනස්සං, අයං කාමානං අස්සාදො’’ති (ම. නි. 1.166) එවං වුත්තස්ස සුඛස්ස අධිට්ඨානභාවතො ‘‘උපධියති එත්ථ සුඛ’’න්ති ඉමිනා වචනත්ථෙන ‘‘උපධී’’ති වුච්චති, ඛන්ධාපි ඛන්ධමූලකස්ස දුක්ඛස්ස අධිට්ඨානභාවතො, කිලෙසාපි අපායදුක්ඛස්ස අධිට්ඨානභාවතො, අභිසඞ්ඛාරාපි භවදුක්ඛස්ස අධිට්ඨානභාවතො. සෙසං සුවිඤ්ඤෙය්යමෙව.
Upadhirahitanti kāmūpadhirahitaṃ. Cattāro hi upadhī – kāmūpadhi, khandhūpadhi, kilesūpadhi, abhisaṅkhārūpadhīti. Kāmāpi ‘‘yaṃ pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ kāmānaṃ assādo’’ti (ma. ni. 1.166) evaṃ vuttassa sukhassa adhiṭṭhānabhāvato ‘‘upadhiyati ettha sukha’’nti iminā vacanatthena ‘‘upadhī’’ti vuccati, khandhāpi khandhamūlakassa dukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, kilesāpi apāyadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato, abhisaṅkhārāpi bhavadukkhassa adhiṭṭhānabhāvato. Sesaṃ suviññeyyameva.
අභිණ්හපච්චවෙක්ඛිතබ්බට්ඨානසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Abhiṇhapaccavekkhitabbaṭṭhānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්ගුත්තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 7. අභිණ්හපච්චවෙක්ඛිතබ්බඨානසුත්තං • 7. Abhiṇhapaccavekkhitabbaṭhānasuttaṃ
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්ගුත්තරනිකාය (අට්ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 7. අභිණ්හපච්චවෙක්ඛිතබ්බඨානසුත්තවණ්ණනා • 7. Abhiṇhapaccavekkhitabbaṭhānasuttavaṇṇanā