| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೩. ಅಭಿಸಮಯಕಥಾ
3. Abhisamayakathā
ಅಭಿಸಮಯಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Abhisamayakathāvaṇṇanā
೧೯.
19.
ಇದಾನಿ ಇದ್ಧಿಕಥಾನನ್ತರಂ ಪರಮಿದ್ಧಿಭೂತಂ ಅಭಿಸಮಯಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ಕಥಿತಾಯ ಅಭಿಸಮಯಕಥಾಯ ಅಪುಬ್ಬತ್ಥಾನುವಣ್ಣನಾ। ತತ್ಥ ಅಭಿಸಮಯೋತಿ ಸಚ್ಚಾನಂ ಅಭಿಮುಖೇನ ಸಮಾಗಮೋ, ಪಟಿವೇಧೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇನ ಅಭಿಸಮೇತೀತಿ ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ‘‘ಏವಂ ಮಹತ್ಥಿಯೋ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಧಮ್ಮಾಭಿಸಮಯೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೭೪) ಸುತ್ತಪದೇಸು ಯೋ ಸೋ ಅಭಿಸಮಯೋತಿ ವುತ್ತೋ, ತಸ್ಮಿಂ ಅಭಿಸಮಯೇ ವತ್ತಮಾನೇ ಅಭಿಸಮೇತಾ ಪುಗ್ಗಲೋ ಕೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಸಚ್ಚಾನಿ ಅಭಿಸಮೇತಿ, ಅಭಿಮುಖೋ ಹುತ್ವಾ ಸಮಾಗಚ್ಛತಿ, ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ। ಅಯಂ ತಾವ ಚೋದಕಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾ। ಚಿತ್ತೇನ ಅಭಿಸಮೇತೀತಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿನಾ ಅಭಿಸಮಯಾಭಾವತೋ ತಥಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ। ಹಞ್ಚೀತಿಆದಿ ಪುನ ಚೋದನಾ। ಹಞ್ಚಿ ಯದೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಚಿತ್ತೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ತೇನ ಹಿ ಅಞ್ಞಾಣೀ ಅಭಿಸಮೇತೀತಿ ಆಹ। ನ ಅಞ್ಞಾಣೀ ಅಭಿಸಮೇತೀತಿ ಚಿತ್ತಮತ್ತೇನೇವ ಅಭಿಸಮಯಾಭಾವತೋ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ಞಾಣೇನ ಅಭಿಸಮೇತೀತಿ ಪಟಿಞ್ಞಾ। ಪುನ ಹಞ್ಚೀತಿಆದಿ ‘‘ಞಾಣೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಅಞ್ಞಾಣೀ ಅಚಿತ್ತಕೋತಿ ಚೋದನಾ। ನ ಅಚಿತ್ತಕೋ ಅಭಿಸಮೇತೀತಿ ಅಚಿತ್ತಕಸ್ಸ ಅಭಿಸಮಯಾಭಾವತೋ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ಚಿತ್ತೇನ ಚಾತಿಆದಿ ಪಟಿಞ್ಞಾ। ಪುನ ಹಞ್ಚೀತಿಆದಿ ಸಬ್ಬಚಿತ್ತಞಾಣಸಾಧಾರಣವಸೇನ ಚೋದನಾ। ಸೇಸಚೋದನಾವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Idāni iddhikathānantaraṃ paramiddhibhūtaṃ abhisamayaṃ dassentena kathitāya abhisamayakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha abhisamayoti saccānaṃ abhimukhena samāgamo, paṭivedhoti attho. Kenaabhisametīti kiṃ vuttaṃ hoti? ‘‘Evaṃ mahatthiyo kho, bhikkhave, dhammābhisamayo’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.74) suttapadesu yo so abhisamayoti vutto, tasmiṃ abhisamaye vattamāne abhisametā puggalo kena dhammena saccāni abhisameti, abhimukho hutvā samāgacchati, paṭivijjhatīti vuttaṃ hotīti. Ayaṃ tāva codakassa pucchā. Cittena abhisametīti cittaṃ vinā abhisamayābhāvato tathā vissajjanaṃ. Hañcītiādi puna codanā. Hañci yadīti attho. ‘‘Cittenā’’ti vuttattā tena hi aññāṇī abhisametīti āha. Na aññāṇī abhisametīti cittamatteneva abhisamayābhāvato paṭikkhepo. Ñāṇena abhisametīti paṭiññā. Puna hañcītiādi ‘‘ñāṇenā’’ti vuttattā aññāṇī acittakoti codanā. Na acittako abhisametīti acittakassa abhisamayābhāvato paṭikkhepo. Cittena cātiādi paṭiññā. Puna hañcītiādi sabbacittañāṇasādhāraṇavasena codanā. Sesacodanāvissajjanesupi eseva nayo.
ಪರತೋ ಪನ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಚಿತ್ತೇನ ಚ ಞಾಣೇನ ಚಾತಿ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕಾ ಸತ್ತಾತಿ ಏವಂ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಾಯ ಪವತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಚ ಞಾಣೇನ ಚ। ಸಚ್ಚಾನುಲೋಮಿಕಚಿತ್ತೇನ ಚ ಞಾಣೇನ ಚಾತಿ ಸಚ್ಚಪಟಿವೇಧಸ್ಸ ಅನುಕೂಲತ್ತಾ ಸಚ್ಚಾನುಲೋಮಿಕಸಙ್ಖಾತೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಚ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣೇನ ಚ। ಕಥನ್ತಿ ಯಥಾ ಅಭಿಸಮಯೋ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಕಥೇತುಕಮ್ಯತಾ ಪುಚ್ಛಾ। ಉಪ್ಪಾದಾಧಿಪತೇಯ್ಯನ್ತಿ ಯಸ್ಮಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇ ಅಸತಿ ಚೇತಸಿಕಾನಂ ಉಪ್ಪಾದೋ ನತ್ಥಿ। ಆರಮ್ಮಣಗ್ಗಹಣಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ತೇನ ಸಹ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಚೇತಸಿಕಾ ಕಥಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಅಗ್ಗಹಿತೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಅಭಿಧಮ್ಮೇಪಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೇನೇವ ಚೇತಸಿಕಾ ವಿಭತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದೇ ಅಧಿಪತಿಭೂತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಞಾಣಸ್ಸಾತಿ ಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ। ಹೇತು ಪಚ್ಚಯೋ ಚಾತಿ ಜನಕೋ ಚ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕೋ ಚ। ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತನ್ತಿ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ। ನಿರೋಧಗೋಚರನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಾನಾರಮ್ಮಣಂ। ದಸ್ಸನಾಧಿಪತೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸೇಸಾನಂ ದಸ್ಸನಕಿಚ್ಚಾಭಾವಾ ನಿಬ್ಬಾನದಸ್ಸನೇ ಅಧಿಪತಿಭೂತಂ। ಚಿತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸ। ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತನ್ತಿ ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ।
Parato pana kammassakatacittena ca ñāṇena cāti kammassakā sattāti evaṃ kammassakatāya pavattacittena ca ñāṇena ca. Saccānulomikacittena ca ñāṇena cāti saccapaṭivedhassa anukūlattā saccānulomikasaṅkhātena vipassanāsampayuttacittena ca vipassanāñāṇena ca. Kathanti yathā abhisamayo hoti, tathā kathetukamyatā pucchā. Uppādādhipateyyanti yasmā cittassa uppāde asati cetasikānaṃ uppādo natthi. Ārammaṇaggahaṇañhi cittaṃ tena saha uppajjamānā cetasikā kathaṃ ārammaṇe aggahite uppajjissanti. Abhidhammepi cittuppādeneva cetasikā vibhattā, tasmā maggañāṇassa uppāde adhipatibhūtaṃ cittanti attho. Ñāṇassāti maggañāṇassa. Hetu paccayo cāti janako ca upatthambhako ca. Taṃsampayuttanti tena ñāṇena sampayuttaṃ. Nirodhagocaranti nibbānārammaṇaṃ. Dassanādhipateyyanti sesānaṃ dassanakiccābhāvā nibbānadassane adhipatibhūtaṃ. Cittassāti maggasampayuttacittassa. Taṃsampayuttanti tena cittena sampayuttaṃ.
೨೦.
20.
ಯಸ್ಮಾ ಏತಮ್ಪಿ ಪರಿಯಾಯಂ, ನ ಕೇವಲಂ ಚಿತ್ತಞಾಣೇಹಿಯೇವ ಅಭಿಸಮಯೋ, ಅಥ ಖೋ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮಯಕಿಚ್ಚಸಾಧನವಸೇನ ಅಭಿಸಮಯೋ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಮ್ಪಿ ಪರಿಯಾಯಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಕಿಂ ನು ಏತ್ತಕೋಯೇವ ಅಭಿಸಮಯೋತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ನ ಹೀತಿ ತಂ ವಚನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇತಿಆದಿಮಾಹ। ದಸ್ಸನಾಭಿಸಮಯೋತಿ ದಸ್ಸನಭೂತೋ ಅಭಿಸಮಯೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಸಚ್ಚಾತಿ ಸಚ್ಚಞಾಣಾನಿ। ಮಗ್ಗಞಾಣಮೇವ ನಿಬ್ಬಾನಾನುಪಸ್ಸನಟ್ಠೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾ। ವಿಮೋಕ್ಖೋತಿ ಮಗ್ಗವಿಮೋಕ್ಖೋ। ವಿಜ್ಜಾತಿ ಮಗ್ಗಞಾಣಮೇವ। ವಿಮುತ್ತೀತಿ ಸಮುಚ್ಛೇದವಿಮುತ್ತಿ। ನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಭಿಸಮೀಯತೀತಿ ಅಭಿಸಮಯೋ, ಸೇಸಾ ಅಭಿಸಮೇನ್ತಿ ಏತೇಹೀತಿ ಅಭಿಸಮಯಾ।
Yasmā etampi pariyāyaṃ, na kevalaṃ cittañāṇehiyeva abhisamayo, atha kho sabbepi maggasampayuttacittacetasikā dhammā saccābhisamayakiccasādhanavasena abhisamayo nāma honti, tasmā tampi pariyāyaṃ dassetukāmo kiṃ nu ettakoyeva abhisamayoti pucchitvā na hīti taṃ vacanaṃ paṭikkhipitvā lokuttaramaggakkhaṇetiādimāha. Dassanābhisamayoti dassanabhūto abhisamayo. Esa nayo sesesupi. Saccāti saccañāṇāni. Maggañāṇameva nibbānānupassanaṭṭhena vipassanā. Vimokkhoti maggavimokkho. Vijjāti maggañāṇameva. Vimuttīti samucchedavimutti. Nibbānaṃ abhisamīyatīti abhisamayo, sesā abhisamenti etehīti abhisamayā.
೨೧.
21.
ಪುನ ಮಗ್ಗಫಲವಸೇನ ಅಭಿಸಮಯಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ಕಿಂ ನೂತಿಆದಿಮಾಹ। ಫಲಕ್ಖಣೇ ಪನೇತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಸಮುಚ್ಛೇದನಟ್ಠೇನ ಖಯೇ ಞಾಣಂ ನ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಟ್ಠೇನ ಅನುಪ್ಪಾದೇ ಞಾಣನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸೇಸಂ ಪನ ಯಥಾನುರೂಪಂ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ। ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನೇ ಸತಿ ಅಭಿಸಮಯೋ ಹೋತಿ, ಅಭಿಸಮಯೇ ಚ ಸತಿ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಚೋದನಾಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಯ್ವಾಯನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯ್ವಾಯನ್ತಿ ಯೋ ಅಯಂ ಮಗ್ಗಟ್ಠೋ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೋ। ಏವಮಾದಿಕಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ ವಚನಾನಿ ಚೋದಕಸ್ಸ ಪುಚ್ಛಾ। ಪುನ ಅತೀತೇ ಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹತೀತಿ ಇದಂ ಚೋದನಾಯ ಓಕಾಸದಾನತ್ಥಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ। ಖೀಣನ್ತಿ ಭಙ್ಗವಸೇನ ಖೀಣಂ। ನಿರುದ್ಧನ್ತಿ ಸನ್ತಾನವಸೇನ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ನಿರುದ್ಧಂ। ವಿಗತನ್ತಿ ವತ್ತಮಾನಕ್ಖಣತೋ ಅಪಗತಂ। ವಿಗಮೇತೀತಿ ಅಪಗಮಯತಿ। ಅತ್ಥಙ್ಗತನ್ತಿ ಅಭಾವಂ ಗತಂ। ಅತ್ಥಙ್ಗಮೇತೀತಿ ಅಭಾವಂ ಗಮಯತಿ। ತತ್ಥ ದೋಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ನ ಅತೀತೇ ಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹತೀತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ। ಅನಾಗತಚೋದನಾಯ ಅಜಾತನ್ತಿ ಜಾತಿಂ ಅಪ್ಪತ್ತಂ। ಅನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ಸಭಾವಂ ಅಪ್ಪತ್ತಂ। ಅನುಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಉಪ್ಪಾದತೋ ಪಭುತಿ ಉದ್ಧಂ ನ ಪಟಿಪನ್ನಂ। ಅಪಾತುಭೂತನ್ತಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಭಾವೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಪಾತುಭೂತಂ। ಅತೀತಾನಾಗತೇ ಪಜಹತೋ ಪಹಾತಬ್ಬಾನಂ ನತ್ಥಿತಾಯ ಅಫಲೋ ವಾಯಾಮೋ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ತದುಭಯಮ್ಪಿ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ। ರತ್ತೋ ರಾಗಂ ಪಜಹತೀತಿ ವತ್ತಮಾನೇನ ರಾಗೇನ ರತ್ತೋ ತಮೇವ ರಾಗಂ ಪಜಹತಿ। ವತ್ತಮಾನಕಿಲೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಥಾಮಗತೋತಿ ಥಿರಸಭಾವಂ ಗತೋ। ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಾತಿ ಅಕುಸಲಾ ಚ ಕುಸಲಾ ಚ ಧಮ್ಮಾ ಯುಗನದ್ಧಾ ಸಮಮೇವ ವತ್ತನ್ತೀತಿ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾತಿ ಏವಂ ಸಂಕಿಲೇಸಾನಂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಭಾವೇ ಸತಿ ಸಂಕಿಲೇಸೇ ನಿಯುತ್ತಾ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ಹೋತೀತಿ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ಪಜಹತೋ ವಾಯಾಮೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಹಾತಬ್ಬಾನಂ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಚ ಮಗ್ಗಭಾವನಾ ಹೋತಿ, ವಾಯಾಮೋ ಚ ಅಫಲೋ ಹೋತಿ। ನ ಹಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಚಿತ್ತವಿಪ್ಪಯುತ್ತತಾ ನಾಮ ಅತ್ಥೀತಿ।
Puna maggaphalavasena abhisamayaṃ bhinditvā dassetuṃ kiṃ nūtiādimāha. Phalakkhaṇe panettha yasmā samucchedanaṭṭhena khaye ñāṇaṃ na labbhati, tasmā paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇanti vuttaṃ. Sesaṃ pana yathānurūpaṃ veditabbanti. Idāni yasmā kilesappahāne sati abhisamayo hoti, abhisamaye ca sati kilesappahānaṃ hoti, tasmā codanāpubbaṅgamaṃ kilesappahānaṃ dassetukāmo yvāyantiādimāha. Tattha yvāyanti yo ayaṃ maggaṭṭho ariyapuggalo. Evamādikāni panettha cattāri vacanāni codakassa pucchā. Puna atīte kilese pajahatīti idaṃ codanāya okāsadānatthaṃ vissajjanaṃ. Khīṇanti bhaṅgavasena khīṇaṃ. Niruddhanti santānavasena punappunaṃ anuppattiyā niruddhaṃ. Vigatanti vattamānakkhaṇato apagataṃ. Vigametīti apagamayati. Atthaṅgatanti abhāvaṃ gataṃ. Atthaṅgametīti abhāvaṃ gamayati. Tattha dosaṃ dassetvā na atīte kilese pajahatīti paṭikkhittaṃ. Anāgatacodanāya ajātanti jātiṃ appattaṃ. Anibbattanti sabhāvaṃ appattaṃ. Anuppannanti uppādato pabhuti uddhaṃ na paṭipannaṃ. Apātubhūtanti paccuppannabhāvena cittassa apātubhūtaṃ. Atītānāgate pajahato pahātabbānaṃ natthitāya aphalo vāyāmo āpajjatīti tadubhayampi paṭikkhittaṃ. Ratto rāgaṃ pajahatīti vattamānena rāgena ratto tameva rāgaṃ pajahati. Vattamānakilesesupi eseva nayo. Thāmagatoti thirasabhāvaṃ gato. Kaṇhasukkāti akusalā ca kusalā ca dhammā yuganaddhā samameva vattantīti āpajjatīti attho. Saṃkilesikāti evaṃ saṃkilesānaṃ sampayuttabhāve sati saṃkilese niyuttā maggabhāvanā hotīti āpajjatīti attho. Evaṃ paccuppanne pajahato vāyāmena saddhiṃ pahātabbānaṃ atthitāya saṃkilesikā ca maggabhāvanā hoti, vāyāmo ca aphalo hoti. Na hi paccuppannānaṃ kilesānaṃ cittavippayuttatā nāma atthīti.
ನ ಹೀತಿ ಚತುಧಾ ವುತ್ತಸ್ಸ ವಚನಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ಅತ್ಥೀತಿ ಪಟಿಜಾನನಂ। ಯಥಾ ಕಥಂ ವಿಯಾತಿ ಅತ್ಥಿಭಾವಸ್ಸ ಉದಾಹರಣದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛಾ। ಯಥಾ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ಕೇನ ಪಕಾರೇನ ವಿಯ ಅತ್ಥಿ, ಕಿಂ ವಿಯ ಅತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀತಿ ಯಥಾ ನಾಮ। ತರುಣರುಕ್ಖೋತಿ ಫಲದಾಯಕಭಾವದೀಪನತ್ಥಂ ತರುಣಗ್ಗಹಣಂ। ಅಜಾತಫಲೋತಿ ಫಲದಾಯಕತ್ತೇಪಿ ಸತಿ ಫಲಗ್ಗಹಣತೋ ಪುರೇಕಾಲಗ್ಗಹಣಂ। ತಮೇನನ್ತಿ ತಂ ರುಕ್ಖಂ। ಏನನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ, ತಂ ಏತನ್ತಿ ವಾ ಅತ್ಥೋ। ಮೂಲಂ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯಾತಿ ಮೂಲತೋ ಛಿನ್ದೇಯ್ಯ। ಅಜಾತಫಲಾತಿ ಅಜಾತಾನಿ ಫಲಾನಿ। ಏವಮೇವನ್ತಿ ಏವಂ ಏವಂ। ಉಪ್ಪಾದೋ ಪವತ್ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆಯೂಹನಾತಿ ಚತೂಹಿಪಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಖನ್ಧಸನ್ತಾನಮೇವ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಖನ್ಧಸನ್ತಾನೇ ಯಂ ಯಂ ಮಗ್ಗಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತೇನ ತೇನ ಮಗ್ಗಞಾಣೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ತಂ ಖನ್ಧಸನ್ತಾನಂ ಅಬೀಜಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಅಬೀಜಭೂತತ್ತಾ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ತೇ ತೇ ಕಿಲೇಸಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಏವ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾತಿ ಅನಿಚ್ಚಾದಿತೋ ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾ। ಅನುಪ್ಪಾದೋತಿಆದೀಹಿ ಚತೂಹಿ ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ ವುತ್ತಂ। ಚಿತ್ತಂ ಪಕ್ಖನ್ದತೀತಿ ಮಗ್ಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಕ್ಖನ್ದತಿ। ಹೇತುನಿರೋಧಾ ದುಕ್ಖನಿರೋಧೋತಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಬೀಜಭೂತಸ್ಸ ಸನ್ತಾನಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧಾ ಅನಾಗತಕ್ಖನ್ಧಭೂತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಹೇತುಭೂತಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಹೇತುಭೂತಕಿಲೇಸಾನಂ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧೋ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಯುತ್ತಿಸಬ್ಭಾವತೋ ಏವ ಅತ್ಥಿ ಮಗ್ಗಭಾವನಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೮೩೨) ಪನ ‘‘ಏತೇನ ಕಿಂ ದೀಪಿತಂ ಹೋತಿ? ಭೂಮಿಲದ್ಧಾನಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಂ ದೀಪಿತಂ ಹೋತಿ। ಭೂಮಿಲದ್ಧಾ ಪನ ಕಿಂ ಅತೀತಾ ಅನಾಗತಾ, ಉದಾಹು ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾತಿ? ಭೂಮಿಲದ್ಧುಪ್ಪನ್ನಾಯೇವ ನಾಮಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಕಥಿತಕಿಲೇಸಪ್ಪಹಾನಸ್ಸ ವಿತ್ಥಾರಕಥಾ ಸುತಮಯಞಾಣಕಥಾಯ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ಇಧ ಪನ ಮಗ್ಗಞಾಣೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾ ಕಿಲೇಸಾಯೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ।
Na hīti catudhā vuttassa vacanassa paṭikkhepo. Atthīti paṭijānanaṃ. Yathā kathaṃ viyāti atthibhāvassa udāharaṇadassanatthaṃ pucchā. Yathā atthi, taṃ kena pakārena viya atthi, kiṃ viya atthīti attho. Seyyathāpīti yathā nāma. Taruṇarukkhoti phaladāyakabhāvadīpanatthaṃ taruṇaggahaṇaṃ. Ajātaphaloti phaladāyakattepi sati phalaggahaṇato purekālaggahaṇaṃ. Tamenanti taṃ rukkhaṃ. Enanti nipātamattaṃ, taṃ etanti vā attho. Mūlaṃ chindeyyāti mūlato chindeyya. Ajātaphalāti ajātāni phalāni. Evamevanti evaṃ evaṃ. Uppādo pavattaṃ nimittaṃ āyūhanāti catūhipi paccuppannakhandhasantānameva vuttaṃ. Yasmiñhi khandhasantāne yaṃ yaṃ maggañāṇaṃ uppajjati, tena tena maggañāṇena pahātabbānaṃ kilesānaṃ taṃ khandhasantānaṃ abījaṃ hoti, tassa abījabhūtattā tappaccayā te te kilesā anuppannā eva na uppajjanti. Ādīnavaṃ disvāti aniccādito ādīnavaṃ disvā. Anuppādotiādīhi catūhi nibbānameva vuttaṃ. Cittaṃ pakkhandatīti maggasampayuttaṃ cittaṃ pakkhandati. Hetunirodhā dukkhanirodhoti kilesānaṃ bījabhūtassa santānassa anuppādanirodhā anāgatakkhandhabhūtassa dukkhassa hetubhūtānaṃ kilesānaṃ anuppādanirodho hoti. Evaṃ dukkhassa hetubhūtakilesānaṃ anuppādanirodhā dukkhassa anuppādanirodho hoti. Evaṃ kilesappahānayuttisabbhāvato eva atthi maggabhāvanātiādimāha. Aṭṭhakathāyaṃ (visuddhi. 2.832) pana ‘‘etena kiṃ dīpitaṃ hoti? Bhūmiladdhānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ dīpitaṃ hoti. Bhūmiladdhā pana kiṃ atītā anāgatā, udāhu paccuppannāti? Bhūmiladdhuppannāyeva nāmā’’ti vatvā kathitakilesappahānassa vitthārakathā sutamayañāṇakathāya maggasaccaniddesavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva veditabbā, idha pana maggañāṇena pahātabbā kilesāyeva adhippetāti.
ಅಭಿಸಮಯಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Abhisamayakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೩. ಅಭಿಸಮಯಕಥಾ • 3. Abhisamayakathā
