| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
੩. ਅਭਿਸਮਯਕਥਾ
3. Abhisamayakathā
ਅਭਿਸਮਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Abhisamayakathāvaṇṇanā
੧੯.
19.
ਇਦਾਨਿ ਇਦ੍ਧਿਕਥਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਰਮਿਦ੍ਧਿਭੂਤਂ ਅਭਿਸਮਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ ਕਥਿਤਾਯ ਅਭਿਸਮਯਕਥਾਯ ਅਪੁਬ੍ਬਤ੍ਥਾਨੁવਣ੍ਣਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਸਮਯੋਤਿ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿਮੁਖੇਨ ਸਮਾਗਮੋ, ਪਟਿવੇਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤੀਤਿ ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਮਹਤ੍ਥਿਯੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੭੪) ਸੁਤ੍ਤਪਦੇਸੁ ਯੋ ਸੋ ਅਭਿਸਮਯੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਭਿਸਮਯੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇ ਅਭਿਸਮੇਤਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮੇਤਿ, ਅਭਿਮੁਖੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ। ਅਯਂ ਤਾવ ਚੋਦਕਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਨਾ ਅਭਿਸਮਯਾਭਾવਤੋ ਤਥਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ। ਹਞ੍ਚੀਤਿਆਦਿ ਪੁਨ ਚੋਦਨਾ। ਹਞ੍ਚਿ ਯਦੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਾਣੀ ਅਭਿਸਮੇਤੀਤਿ ਆਹ। ਨ ਅਞ੍ਞਾਣੀ ਅਭਿਸਮੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਅਭਿਸਮਯਾਭਾવਤੋ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਞਾਣੇਨ ਅਭਿਸਮੇਤੀਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾ। ਪੁਨ ਹਞ੍ਚੀਤਿਆਦਿ ‘‘ਞਾਣੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਾਣੀ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋਤਿ ਚੋਦਨਾ। ਨ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋ ਅਭਿਸਮੇਤੀਤਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਭਿਸਮਯਾਭਾવਤੋ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚਾਤਿਆਦਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾ। ਪੁਨ ਹਞ੍ਚੀਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਚਿਤ੍ਤਞਾਣਸਾਧਾਰਣવਸੇਨ ਚੋਦਨਾ। ਸੇਸਚੋਦਨਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Idāni iddhikathānantaraṃ paramiddhibhūtaṃ abhisamayaṃ dassentena kathitāya abhisamayakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha abhisamayoti saccānaṃ abhimukhena samāgamo, paṭivedhoti attho. Kenaabhisametīti kiṃ vuttaṃ hoti? ‘‘Evaṃ mahatthiyo kho, bhikkhave, dhammābhisamayo’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.74) suttapadesu yo so abhisamayoti vutto, tasmiṃ abhisamaye vattamāne abhisametā puggalo kena dhammena saccāni abhisameti, abhimukho hutvā samāgacchati, paṭivijjhatīti vuttaṃ hotīti. Ayaṃ tāva codakassa pucchā. Cittena abhisametīti cittaṃ vinā abhisamayābhāvato tathā vissajjanaṃ. Hañcītiādi puna codanā. Hañci yadīti attho. ‘‘Cittenā’’ti vuttattā tena hi aññāṇī abhisametīti āha. Na aññāṇī abhisametīti cittamatteneva abhisamayābhāvato paṭikkhepo. Ñāṇena abhisametīti paṭiññā. Puna hañcītiādi ‘‘ñāṇenā’’ti vuttattā aññāṇī acittakoti codanā. Na acittako abhisametīti acittakassa abhisamayābhāvato paṭikkhepo. Cittena cātiādi paṭiññā. Puna hañcītiādi sabbacittañāṇasādhāraṇavasena codanā. Sesacodanāvissajjanesupi eseva nayo.
ਪਰਤੋ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਞਾਣੇਨ ਚਾਤਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਾ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਏવਂ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਾਯ ਪવਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਞਾਣੇਨ ਚ। ਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਞਾਣੇਨ ਚਾਤਿ ਸਚ੍ਚਪਟਿવੇਧਸ੍ਸ ਅਨੁਕੂਲਤ੍ਤਾ ਸਚ੍ਚਾਨੁਲੋਮਿਕਸਙ੍ਖਾਤੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇਨ ਚ। ਕਥਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਅਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਉਪ੍ਪਾਦਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਅਸਤਿ ਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਆਰਮ੍ਮਣਗ੍ਗਹਣਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤੇਨ ਸਹ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਚੇਤਸਿਕਾ ਕਥਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਭਿਧਮ੍ਮੇਪਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨੇવ ਚੇਤਸਿਕਾ વਿਭਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੇ ਅਧਿਪਤਿਭੂਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਞਾਣਸ੍ਸਾਤਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ। ਹੇਤੁ ਪਚ੍ਚਯੋ ਚਾਤਿ ਜਨਕੋ ਚ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕੋ ਚ। ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਰੋਧਗੋਚਰਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਂ। ਦਸ੍ਸਨਾਧਿਪਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੇਸਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਕਿਚ੍ਚਾਭਾવਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਸ੍ਸਨੇ ਅਧਿਪਤਿਭੂਤਂ। ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ।
Parato pana kammassakatacittena ca ñāṇena cāti kammassakā sattāti evaṃ kammassakatāya pavattacittena ca ñāṇena ca. Saccānulomikacittena ca ñāṇena cāti saccapaṭivedhassa anukūlattā saccānulomikasaṅkhātena vipassanāsampayuttacittena ca vipassanāñāṇena ca. Kathanti yathā abhisamayo hoti, tathā kathetukamyatā pucchā. Uppādādhipateyyanti yasmā cittassa uppāde asati cetasikānaṃ uppādo natthi. Ārammaṇaggahaṇañhi cittaṃ tena saha uppajjamānā cetasikā kathaṃ ārammaṇe aggahite uppajjissanti. Abhidhammepi cittuppādeneva cetasikā vibhattā, tasmā maggañāṇassa uppāde adhipatibhūtaṃ cittanti attho. Ñāṇassāti maggañāṇassa. Hetu paccayo cāti janako ca upatthambhako ca. Taṃsampayuttanti tena ñāṇena sampayuttaṃ. Nirodhagocaranti nibbānārammaṇaṃ. Dassanādhipateyyanti sesānaṃ dassanakiccābhāvā nibbānadassane adhipatibhūtaṃ. Cittassāti maggasampayuttacittassa. Taṃsampayuttanti tena cittena sampayuttaṃ.
੨੦.
20.
ਯਸ੍ਮਾ ਏਤਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਾਯਂ, ਨ ਕੇવਲਂ ਚਿਤ੍ਤਞਾਣੇਹਿਯੇવ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨવਸੇਨ ਅਭਿਸਮਯੋ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਪਰਿਯਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਕਿਂ ਨੁ ਏਤ੍ਤਕੋਯੇવ ਅਭਿਸਮਯੋਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਨ ਹੀਤਿ ਤਂ વਚਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਦਸ੍ਸਨਾਭਿਸਮਯੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨਭੂਤੋ ਅਭਿਸਮਯੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਸਚ੍ਚਾਤਿ ਸਚ੍ਚਞਾਣਾਨਿ। ਮਗ੍ਗਞਾਣਮੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾ। વਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਮਗ੍ਗવਿਮੋਕ੍ਖੋ। વਿਜ੍ਜਾਤਿ ਮਗ੍ਗਞਾਣਮੇવ। વਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਭਿਸਮੀਯਤੀਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ, ਸੇਸਾ ਅਭਿਸਮੇਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹੀਤਿ ਅਭਿਸਮਯਾ।
Yasmā etampi pariyāyaṃ, na kevalaṃ cittañāṇehiyeva abhisamayo, atha kho sabbepi maggasampayuttacittacetasikā dhammā saccābhisamayakiccasādhanavasena abhisamayo nāma honti, tasmā tampi pariyāyaṃ dassetukāmo kiṃ nu ettakoyeva abhisamayoti pucchitvā na hīti taṃ vacanaṃ paṭikkhipitvā lokuttaramaggakkhaṇetiādimāha. Dassanābhisamayoti dassanabhūto abhisamayo. Esa nayo sesesupi. Saccāti saccañāṇāni. Maggañāṇameva nibbānānupassanaṭṭhena vipassanā. Vimokkhoti maggavimokkho. Vijjāti maggañāṇameva. Vimuttīti samucchedavimutti. Nibbānaṃ abhisamīyatīti abhisamayo, sesā abhisamenti etehīti abhisamayā.
੨੧.
21.
ਪੁਨ ਮਗ੍ਗਫਲવਸੇਨ ਅਭਿਸਮਯਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਿਂ ਨੂਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਟ੍ਠੇਨ ਖਯੇ ਞਾਣਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਟ੍ਠੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਸਂ ਪਨ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇ ਸਤਿ ਅਭਿਸਮਯੋ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਸਮਯੇ ਚ ਸਤਿ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਚੋਦਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਯ੍વਾਯਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯ੍વਾਯਨ੍ਤਿ ਯੋ ਅਯਂ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠੋ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਏવਮਾਦਿਕਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਚਨਾਨਿ ਚੋਦਕਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਪੁਨ ਅਤੀਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤੀਤਿ ਇਦਂ ਚੋਦਨਾਯ ਓਕਾਸਦਾਨਤ੍ਥਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ। ਖੀਣਨ੍ਤਿ ਭਙ੍ਗવਸੇਨ ਖੀਣਂ। ਨਿਰੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਾਨવਸੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ। વਿਗਤਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਮਾਨਕ੍ਖਣਤੋ ਅਪਗਤਂ। વਿਗਮੇਤੀਤਿ ਅਪਗਮਯਤਿ। ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਨ੍ਤਿ ਅਭਾવਂ ਗਤਂ। ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੇਤੀਤਿ ਅਭਾવਂ ਗਮਯਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਨ ਅਤੀਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ। ਅਨਾਗਤਚੋਦਨਾਯ ਅਜਾਤਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਂ। ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਭਾવਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਂ। ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਤੋ ਪਭੁਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਨ ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ। ਅਪਾਤੁਭੂਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾવੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪਾਤੁਭੂਤਂ। ਅਤੀਤਾਨਾਗਤੇ ਪਜਹਤੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਅਫਲੋ વਾਯਾਮੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ। ਰਤ੍ਤੋ ਰਾਗਂ ਪਜਹਤੀਤਿ વਤ੍ਤਮਾਨੇਨ ਰਾਗੇਨ ਰਤ੍ਤੋ ਤਮੇવ ਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ। વਤ੍ਤਮਾਨਕਿਲੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਥਾਮਗਤੋਤਿ ਥਿਰਸਭਾવਂ ਗਤੋ। ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾਤਿ ਅਕੁਸਲਾ ਚ ਕੁਸਲਾ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਯੁਗਨਦ੍ਧਾ ਸਮਮੇવ વਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾਤਿ ਏવਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਭਾવੇ ਸਤਿ ਸਂਕਿਲੇਸੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਜਹਤੋ વਾਯਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ ਚ ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾ ਹੋਤਿ, વਾਯਾਮੋ ਚ ਅਫਲੋ ਹੋਤਿ। ਨ ਹਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥੀਤਿ।
Puna maggaphalavasena abhisamayaṃ bhinditvā dassetuṃ kiṃ nūtiādimāha. Phalakkhaṇe panettha yasmā samucchedanaṭṭhena khaye ñāṇaṃ na labbhati, tasmā paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇanti vuttaṃ. Sesaṃ pana yathānurūpaṃ veditabbanti. Idāni yasmā kilesappahāne sati abhisamayo hoti, abhisamaye ca sati kilesappahānaṃ hoti, tasmā codanāpubbaṅgamaṃ kilesappahānaṃ dassetukāmo yvāyantiādimāha. Tattha yvāyanti yo ayaṃ maggaṭṭho ariyapuggalo. Evamādikāni panettha cattāri vacanāni codakassa pucchā. Puna atīte kilese pajahatīti idaṃ codanāya okāsadānatthaṃ vissajjanaṃ. Khīṇanti bhaṅgavasena khīṇaṃ. Niruddhanti santānavasena punappunaṃ anuppattiyā niruddhaṃ. Vigatanti vattamānakkhaṇato apagataṃ. Vigametīti apagamayati. Atthaṅgatanti abhāvaṃ gataṃ. Atthaṅgametīti abhāvaṃ gamayati. Tattha dosaṃ dassetvā na atīte kilese pajahatīti paṭikkhittaṃ. Anāgatacodanāya ajātanti jātiṃ appattaṃ. Anibbattanti sabhāvaṃ appattaṃ. Anuppannanti uppādato pabhuti uddhaṃ na paṭipannaṃ. Apātubhūtanti paccuppannabhāvena cittassa apātubhūtaṃ. Atītānāgate pajahato pahātabbānaṃ natthitāya aphalo vāyāmo āpajjatīti tadubhayampi paṭikkhittaṃ. Ratto rāgaṃ pajahatīti vattamānena rāgena ratto tameva rāgaṃ pajahati. Vattamānakilesesupi eseva nayo. Thāmagatoti thirasabhāvaṃ gato. Kaṇhasukkāti akusalā ca kusalā ca dhammā yuganaddhā samameva vattantīti āpajjatīti attho. Saṃkilesikāti evaṃ saṃkilesānaṃ sampayuttabhāve sati saṃkilese niyuttā maggabhāvanā hotīti āpajjatīti attho. Evaṃ paccuppanne pajahato vāyāmena saddhiṃ pahātabbānaṃ atthitāya saṃkilesikā ca maggabhāvanā hoti, vāyāmo ca aphalo hoti. Na hi paccuppannānaṃ kilesānaṃ cittavippayuttatā nāma atthīti.
ਨ ਹੀਤਿ ਚਤੁਧਾ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਚਨਸ੍ਸ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਟਿਜਾਨਨਂ। ਯਥਾ ਕਥਂ વਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਸ੍ਸ ਉਦਾਹਰਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਯਥਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ વਿਯ ਅਤ੍ਥਿ, ਕਿਂ વਿਯ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪੀਤਿ ਯਥਾ ਨਾਮ। ਤਰੁਣਰੁਕ੍ਖੋਤਿ ਫਲਦਾਯਕਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਤਰੁਣਗ੍ਗਹਣਂ। ਅਜਾਤਫਲੋਤਿ ਫਲਦਾਯਕਤ੍ਤੇਪਿ ਸਤਿ ਫਲਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪੁਰੇਕਾਲਗ੍ਗਹਣਂ। ਤਮੇਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ। ਏਨਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਏਤਨ੍ਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੂਲਂ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮੂਲਤੋ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ। ਅਜਾਤਫਲਾਤਿ ਅਜਾਤਾਨਿ ਫਲਾਨਿ। ਏવਮੇવਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਏવਂ। ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਪવਤ੍ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਆਯੂਹਨਾਤਿ ਚਤੂਹਿਪਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੇ ਯਂ ਯਂ ਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਤਂ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਬੀਜਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਬੀਜਭੂਤਤ੍ਤਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਤੇ ਤੇ ਕਿਲੇਸਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਏવ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਆਦੀਨવਂ ਦਿਸ੍વਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਆਦੀਨવਂ ਦਿਸ੍વਾ। ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੋਤਿਆਦੀਹਿ ਚਤੂਹਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ। ਹੇਤੁਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਬੀਜਭੂਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਾ ਅਨਾਗਤਕ੍ਖਨ੍ਧਭੂਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਯੁਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਏવ ਅਤ੍ਥਿ ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੮੩੨) ਪਨ ‘‘ਏਤੇਨ ਕਿਂ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ? ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਂ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਭੂਮਿਲਦ੍ਧਾ ਪਨ ਕਿਂ ਅਤੀਤਾ ਅਨਾਗਤਾ, ਉਦਾਹੁ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ? ਭੂਮਿਲਦ੍ਧੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯੇવ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਥਿਤਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ਸੁਤਮਯਞਾਣਕਥਾਯ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਇਧ ਪਨ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ ਕਿਲੇਸਾਯੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ।
Na hīti catudhā vuttassa vacanassa paṭikkhepo. Atthīti paṭijānanaṃ. Yathā kathaṃ viyāti atthibhāvassa udāharaṇadassanatthaṃ pucchā. Yathā atthi, taṃ kena pakārena viya atthi, kiṃ viya atthīti attho. Seyyathāpīti yathā nāma. Taruṇarukkhoti phaladāyakabhāvadīpanatthaṃ taruṇaggahaṇaṃ. Ajātaphaloti phaladāyakattepi sati phalaggahaṇato purekālaggahaṇaṃ. Tamenanti taṃ rukkhaṃ. Enanti nipātamattaṃ, taṃ etanti vā attho. Mūlaṃ chindeyyāti mūlato chindeyya. Ajātaphalāti ajātāni phalāni. Evamevanti evaṃ evaṃ. Uppādo pavattaṃ nimittaṃ āyūhanāti catūhipi paccuppannakhandhasantānameva vuttaṃ. Yasmiñhi khandhasantāne yaṃ yaṃ maggañāṇaṃ uppajjati, tena tena maggañāṇena pahātabbānaṃ kilesānaṃ taṃ khandhasantānaṃ abījaṃ hoti, tassa abījabhūtattā tappaccayā te te kilesā anuppannā eva na uppajjanti. Ādīnavaṃ disvāti aniccādito ādīnavaṃ disvā. Anuppādotiādīhi catūhi nibbānameva vuttaṃ. Cittaṃ pakkhandatīti maggasampayuttaṃ cittaṃ pakkhandati. Hetunirodhā dukkhanirodhoti kilesānaṃ bījabhūtassa santānassa anuppādanirodhā anāgatakkhandhabhūtassa dukkhassa hetubhūtānaṃ kilesānaṃ anuppādanirodho hoti. Evaṃ dukkhassa hetubhūtakilesānaṃ anuppādanirodhā dukkhassa anuppādanirodho hoti. Evaṃ kilesappahānayuttisabbhāvato eva atthi maggabhāvanātiādimāha. Aṭṭhakathāyaṃ (visuddhi. 2.832) pana ‘‘etena kiṃ dīpitaṃ hoti? Bhūmiladdhānaṃ kilesānaṃ pahānaṃ dīpitaṃ hoti. Bhūmiladdhā pana kiṃ atītā anāgatā, udāhu paccuppannāti? Bhūmiladdhuppannāyeva nāmā’’ti vatvā kathitakilesappahānassa vitthārakathā sutamayañāṇakathāya maggasaccaniddesavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva veditabbā, idha pana maggañāṇena pahātabbā kilesāyeva adhippetāti.
ਅਭਿਸਮਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Abhisamayakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੩. ਅਭਿਸਮਯਕਥਾ • 3. Abhisamayakathā
