| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मिलिन्दपञ्हपाळि • Milindapañhapāḷi |
७. अभिसमयन्तरायकरपञ्हो
7. Abhisamayantarāyakarapañho
७. ‘‘भन्ते नागसेन, इध यो कोचि गिही पाराजिकं अज्झापन्नो भवेय्य, सो अपरेन समयेन पब्बाजेय्य, अत्तनापि सो न जानेय्य ‘गिहिपाराजिकं अज्झापन्नोस्मी’ति, नपि तस्स अञ्ञो कोचि आचिक्खेय्य ‘गिहिपाराजिकं अज्झापन्नोसी’ति। सो च तथत्ताय पटिपज्जेय्य, अपि नु तस्स धम्माभिसमयो भवेय्या’’ति? ‘‘न हि, महाराजा’’ति। ‘‘केन, भन्ते, कारणेना’’ति? ‘‘यो तस्स हेतु धम्माभिसमयाय, सो तस्स समुच्छिन्नो, तस्मा धम्माभिसमयो न भवती’’ति।
7. ‘‘Bhante nāgasena, idha yo koci gihī pārājikaṃ ajjhāpanno bhaveyya, so aparena samayena pabbājeyya, attanāpi so na jāneyya ‘gihipārājikaṃ ajjhāpannosmī’ti, napi tassa añño koci ācikkheyya ‘gihipārājikaṃ ajjhāpannosī’ti. So ca tathattāya paṭipajjeyya, api nu tassa dhammābhisamayo bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, mahārājā’’ti. ‘‘Kena, bhante, kāraṇenā’’ti? ‘‘Yo tassa hetu dhammābhisamayāya, so tassa samucchinno, tasmā dhammābhisamayo na bhavatī’’ti.
‘‘भन्ते नागसेन, तुम्हे भणथ ‘जानन्तस्स कुक्कुच्चं होति, कुक्कुच्चे सति आवरणं होति, आवटे चित्ते धम्माभिसमयो न होती’ति। इमस्स पन अजानन्तस्स अकुक्कुच्चजातस्स सन्तचित्तस्स विहरतो केन कारणेन धम्माभिसमयो न होति, विसमेन विसमेनेसो पञ्हो गच्छति, चिन्तेत्वा विसज्जेथा’’ति।
‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘jānantassa kukkuccaṃ hoti, kukkucce sati āvaraṇaṃ hoti, āvaṭe citte dhammābhisamayo na hotī’ti. Imassa pana ajānantassa akukkuccajātassa santacittassa viharato kena kāraṇena dhammābhisamayo na hoti, visamena visameneso pañho gacchati, cintetvā visajjethā’’ti.
‘‘रुहति , महाराज, सुकट्ठे सुकलले मण्डखेत्ते सारदं सुखसयितं बीज’’न्ति? ‘‘आम, भन्ते’’ति। ‘‘अपि नु, महाराज, तञ्ञेव बीजं घनसेलसिलातले रुहेय्या’’ति? ‘‘न हि, भन्ते’’ति। ‘‘किस्स पन, महाराज, तञ्ञेव बीजं कलले रुहति, किस्स घनसेले न रुहती’’ति? ‘‘नत्थि, भन्ते, तस्स बीजस्स रुहनाय घनसेले हेतु, अहेतुना बीजं न रुहती’’ति। ‘‘एवमेव खो, महाराज, येन हेतुना तस्स धम्माभिसमयो भवेय्य, सो तस्स हेतु समुच्छिन्नो, अहेतुना धम्माभिसमयो न होति।
‘‘Ruhati , mahārāja, sukaṭṭhe sukalale maṇḍakhette sāradaṃ sukhasayitaṃ bīja’’nti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Api nu, mahārāja, taññeva bījaṃ ghanaselasilātale ruheyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kissa pana, mahārāja, taññeva bījaṃ kalale ruhati, kissa ghanasele na ruhatī’’ti? ‘‘Natthi, bhante, tassa bījassa ruhanāya ghanasele hetu, ahetunā bījaṃ na ruhatī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yena hetunā tassa dhammābhisamayo bhaveyya, so tassa hetu samucchinno, ahetunā dhammābhisamayo na hoti.
‘‘यथा वा पन, महाराज, दण्डलेड्डुलगुळमुग्गरा पथविया ठानमुपगच्छन्ति, अपि नु, महाराज, ते येव दण्डलेड्डुलगुळमुग्गरा गगने ठानमुपगच्छन्ती’’ति? ‘‘न हि भन्ते’’ति। ‘‘किं पनेत्थ, महाराज, कारणं, येन कारणेन ते येव दण्डलेड्डुलगुळमुग्गरा पथविया ठानमुपगच्छन्ति, केन कारणेन गगने न तिट्ठन्ती’’ति? ‘‘नत्थि, भन्ते, तेसं दण्डलेड्डुलगुळमुग्गरानं पतिट्ठानाय आकासे हेतु, अहेतुना न तिट्ठन्ती’’ति । ‘‘एवमेव खो, महाराज, तस्स तेन दोसेन अभिसमयहेतु समुच्छिन्नो, हेतुसमुग्घाते अहेतुना अभिसमयो न होतीति।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, daṇḍaleḍḍulaguḷamuggarā pathaviyā ṭhānamupagacchanti, api nu, mahārāja, te yeva daṇḍaleḍḍulaguḷamuggarā gagane ṭhānamupagacchantī’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Kiṃ panettha, mahārāja, kāraṇaṃ, yena kāraṇena te yeva daṇḍaleḍḍulaguḷamuggarā pathaviyā ṭhānamupagacchanti, kena kāraṇena gagane na tiṭṭhantī’’ti? ‘‘Natthi, bhante, tesaṃ daṇḍaleḍḍulaguḷamuggarānaṃ patiṭṭhānāya ākāse hetu, ahetunā na tiṭṭhantī’’ti . ‘‘Evameva kho, mahārāja, tassa tena dosena abhisamayahetu samucchinno, hetusamugghāte ahetunā abhisamayo na hotīti.
‘‘यथा वा पन, महाराज, थले अग्गि जलति, अपि नु खो, महाराज, सो येव अग्गि उदके जलती’’ति? ‘‘न हि, भन्ते’’ति। ‘‘किं पनेत्थ, महाराज, कारणं, येन कारणेन सो येव अग्गि थले जलति, केन कारणेन उदके न जलती’’ति? ‘‘नत्थि, भन्ते, अग्गिस्स जलनाय उदके हेतु, अहेतुना न जलती’’ति। ‘‘एवमेव खो, महाराज, तस्स तेन दोसेन अभिसमयहेतु समुच्छिन्नो, हेतुसमुग्घाते अहेतुना धम्माभिसमयो न होती’’ति।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, thale aggi jalati, api nu kho, mahārāja, so yeva aggi udake jalatī’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kiṃ panettha, mahārāja, kāraṇaṃ, yena kāraṇena so yeva aggi thale jalati, kena kāraṇena udake na jalatī’’ti? ‘‘Natthi, bhante, aggissa jalanāya udake hetu, ahetunā na jalatī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tassa tena dosena abhisamayahetu samucchinno, hetusamugghāte ahetunā dhammābhisamayo na hotī’’ti.
‘‘भन्ते नागसेन, पुनपेतं अत्थं चिन्तेहि, न मे तत्थ चित्तसञ्ञत्ति भवति, अजानन्तस्स असति कुक्कुच्चे आवरणं होतीति, कारणेन मं सञ्ञापेही’’ति। ‘‘अपि नु, महाराज, विसं हलाहलं अजानन्तेन खायितं जीवितं हरती’’ति? ‘‘आम, भन्ते’’ति। ‘‘एवमेव खो, महाराज, अजानन्तेनपि कतं पापं अभिसमयन्तरायकरं होति।
‘‘Bhante nāgasena, punapetaṃ atthaṃ cintehi, na me tattha cittasaññatti bhavati, ajānantassa asati kukkucce āvaraṇaṃ hotīti, kāraṇena maṃ saññāpehī’’ti. ‘‘Api nu, mahārāja, visaṃ halāhalaṃ ajānantena khāyitaṃ jīvitaṃ haratī’’ti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ajānantenapi kataṃ pāpaṃ abhisamayantarāyakaraṃ hoti.
‘‘अपि नु, महाराज, अग्गि अजानित्वा अक्कमन्तं डहती’’ति? ‘‘आम, भन्ते’’ति। ‘‘एवमेव खो, महाराज, अजानन्तेनपि कतं पापं अभिसमयन्तरायकरं होति।
‘‘Api nu, mahārāja, aggi ajānitvā akkamantaṃ ḍahatī’’ti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ajānantenapi kataṃ pāpaṃ abhisamayantarāyakaraṃ hoti.
‘‘अपि नु, महाराज, अजानन्तं आसीविसो डंसित्वा जीवितं हरती’’ति? ‘‘आम, भन्ते’’ति। ‘‘एवमेव खो, महाराज, अजानन्तेनपि कतं पापं अभिसमयन्तरायकरं होति।
‘‘Api nu, mahārāja, ajānantaṃ āsīviso ḍaṃsitvā jīvitaṃ haratī’’ti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ajānantenapi kataṃ pāpaṃ abhisamayantarāyakaraṃ hoti.
‘‘ननु, महाराज, कालिङ्गराजा समणकोलञ्ञो सत्तरतनपरिकिण्णो हत्थिरतनमभिरुय्ह कुलदस्सनाय गच्छन्तो अजानन्तोपि नासक्खि बोधिमण्डस्स उपरितो गन्तुं, इदमेत्थ, महाराज, कारणं, येन कारणेन अजानन्तेनपि कतं पापं अभिसमयन्तरायकरं होती’’ति? ‘‘जिनभासितं , भन्ते नागसेन, कारणं न सक्का पटिक्कोसितुं, एसोवेतस्स अत्थो तथा सम्पटिच्छामी’’ति।
‘‘Nanu, mahārāja, kāliṅgarājā samaṇakolañño sattaratanaparikiṇṇo hatthiratanamabhiruyha kuladassanāya gacchanto ajānantopi nāsakkhi bodhimaṇḍassa uparito gantuṃ, idamettha, mahārāja, kāraṇaṃ, yena kāraṇena ajānantenapi kataṃ pāpaṃ abhisamayantarāyakaraṃ hotī’’ti? ‘‘Jinabhāsitaṃ , bhante nāgasena, kāraṇaṃ na sakkā paṭikkosituṃ, esovetassa attho tathā sampaṭicchāmī’’ti.
अभिसमयन्तरायकरपञ्हो सत्तमो।
Abhisamayantarāyakarapañho sattamo.
