| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၇. အဘိသမယန္တရာယကရပဉ္ဟော
7. Abhisamayantarāyakarapañho
၇. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဣဓ ယော ကောစိ ဂိဟီ ပာရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နော ဘဝေယ္ယ, သော အပရေန သမယေန ပဗ္ဗာဇေယ္ယ, အတ္တနာပိ သော န ဇာနေယ္ယ ‘ဂိဟိပာရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နောသ္မီ’တိ, နပိ တသ္သ အညော ကောစိ အာစိက္ခေယ္ယ ‘ဂိဟိပာရာဇိကံ အဇ္ဈာပန္နောသီ’တိ။ သော စ တထတ္တာယ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယ, အပိ နု တသ္သ ဓမ္မာဘိသမယော ဘဝေယ္ယာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကေန, ဘန္တေ, ကာရဏေနာ’’တိ? ‘‘ယော တသ္သ ဟေတု ဓမ္မာဘိသမယာယ, သော တသ္သ သမုစ္ဆိန္နော, တသ္မာ ဓမ္မာဘိသမယော န ဘဝတီ’’တိ။
7. ‘‘Bhante nāgasena, idha yo koci gihī pārājikaṃ ajjhāpanno bhaveyya, so aparena samayena pabbājeyya, attanāpi so na jāneyya ‘gihipārājikaṃ ajjhāpannosmī’ti, napi tassa añño koci ācikkheyya ‘gihipārājikaṃ ajjhāpannosī’ti. So ca tathattāya paṭipajjeyya, api nu tassa dhammābhisamayo bhaveyyā’’ti? ‘‘Na hi, mahārājā’’ti. ‘‘Kena, bhante, kāraṇenā’’ti? ‘‘Yo tassa hetu dhammābhisamayāya, so tassa samucchinno, tasmā dhammābhisamayo na bhavatī’’ti.
‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, တုမ္ဟေ ဘဏထ ‘ဇာနန္တသ္သ ကုက္ကုစ္စံ ဟောတိ, ကုက္ကုစ္စေ သတိ အာဝရဏံ ဟောတိ, အာဝဋေ စိတ္တေ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတီ’တိ။ ဣမသ္သ ပန အဇာနန္တသ္သ အကုက္ကုစ္စဇာတသ္သ သန္တစိတ္တသ္သ ဝိဟရတော ကေန ကာရဏေန ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ, ဝိသမေန ဝိသမေနေသော ပဉ္ဟော ဂစ္ဆတိ, စိန္တေတ္ဝာ ဝိသဇ္ဇေထာ’’တိ။
‘‘Bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha ‘jānantassa kukkuccaṃ hoti, kukkucce sati āvaraṇaṃ hoti, āvaṭe citte dhammābhisamayo na hotī’ti. Imassa pana ajānantassa akukkuccajātassa santacittassa viharato kena kāraṇena dhammābhisamayo na hoti, visamena visameneso pañho gacchati, cintetvā visajjethā’’ti.
‘‘ရုဟတိ , မဟာရာဇ, သုကဋ္ဌေ သုကလလေ မဏ္ဍခေတ္တေ သာရဒံ သုခသယိတံ ဗီဇ’’န္တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘အပိ နု, မဟာရာဇ, တညေဝ ဗီဇံ ဃနသေလသိလာတလေ ရုဟေယ္ယာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိသ္သ ပန, မဟာရာဇ, တညေဝ ဗီဇံ ကလလေ ရုဟတိ, ကိသ္သ ဃနသေလေ န ရုဟတီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, ဘန္တေ, တသ္သ ဗီဇသ္သ ရုဟနာယ ဃနသေလေ ဟေတု, အဟေတုနာ ဗီဇံ န ရုဟတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ယေန ဟေတုနာ တသ္သ ဓမ္မာဘိသမယော ဘဝေယ္ယ, သော တသ္သ ဟေတု သမုစ္ဆိန္နော, အဟေတုနာ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတိ။
‘‘Ruhati , mahārāja, sukaṭṭhe sukalale maṇḍakhette sāradaṃ sukhasayitaṃ bīja’’nti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Api nu, mahārāja, taññeva bījaṃ ghanaselasilātale ruheyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kissa pana, mahārāja, taññeva bījaṃ kalale ruhati, kissa ghanasele na ruhatī’’ti? ‘‘Natthi, bhante, tassa bījassa ruhanāya ghanasele hetu, ahetunā bījaṃ na ruhatī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, yena hetunā tassa dhammābhisamayo bhaveyya, so tassa hetu samucchinno, ahetunā dhammābhisamayo na hoti.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ဒဏ္ဍလေဍ္ဍုလဂုဠမုဂ္ဂရာ ပထဝိယာ ဌာနမုပဂစ္ဆန္တိ, အပိ နု, မဟာရာဇ, တေ ယေဝ ဒဏ္ဍလေဍ္ဍုလဂုဠမုဂ္ဂရာ ဂဂနေ ဌာနမုပဂစ္ဆန္တီ’’တိ? ‘‘န ဟိ ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန တေ ယေဝ ဒဏ္ဍလေဍ္ဍုလဂုဠမုဂ္ဂရာ ပထဝိယာ ဌာနမုပဂစ္ဆန္တိ, ကေန ကာရဏေန ဂဂနေ န တိဋ္ဌန္တီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, ဘန္တေ, တေသံ ဒဏ္ဍလေဍ္ဍုလဂုဠမုဂ္ဂရာနံ ပတိဋ္ဌာနာယ အာကာသေ ဟေတု, အဟေတုနာ န တိဋ္ဌန္တီ’’တိ ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တသ္သ တေန ဒောသေန အဘိသမယဟေတု သမုစ္ဆိန္နော, ဟေတုသမုဂ္ဃာတေ အဟေတုနာ အဘိသမယော န ဟောတီတိ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, daṇḍaleḍḍulaguḷamuggarā pathaviyā ṭhānamupagacchanti, api nu, mahārāja, te yeva daṇḍaleḍḍulaguḷamuggarā gagane ṭhānamupagacchantī’’ti? ‘‘Na hi bhante’’ti. ‘‘Kiṃ panettha, mahārāja, kāraṇaṃ, yena kāraṇena te yeva daṇḍaleḍḍulaguḷamuggarā pathaviyā ṭhānamupagacchanti, kena kāraṇena gagane na tiṭṭhantī’’ti? ‘‘Natthi, bhante, tesaṃ daṇḍaleḍḍulaguḷamuggarānaṃ patiṭṭhānāya ākāse hetu, ahetunā na tiṭṭhantī’’ti . ‘‘Evameva kho, mahārāja, tassa tena dosena abhisamayahetu samucchinno, hetusamugghāte ahetunā abhisamayo na hotīti.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ထလေ အဂ္ဂိ ဇလတိ, အပိ နု ခော, မဟာရာဇ, သော ယေဝ အဂ္ဂိ ဥဒကေ ဇလတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ကိံ ပနေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန သော ယေဝ အဂ္ဂိ ထလေ ဇလတိ, ကေန ကာရဏေန ဥဒကေ န ဇလတီ’’တိ? ‘‘နတ္ထိ, ဘန္တေ, အဂ္ဂိသ္သ ဇလနာယ ဥဒကေ ဟေတု, အဟေတုနာ န ဇလတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တသ္သ တေန ဒောသေန အဘိသမယဟေတု သမုစ္ဆိန္နော, ဟေတုသမုဂ္ဃာတေ အဟေတုနာ ဓမ္မာဘိသမယော န ဟောတီ’’တိ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, thale aggi jalati, api nu kho, mahārāja, so yeva aggi udake jalatī’’ti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kiṃ panettha, mahārāja, kāraṇaṃ, yena kāraṇena so yeva aggi thale jalati, kena kāraṇena udake na jalatī’’ti? ‘‘Natthi, bhante, aggissa jalanāya udake hetu, ahetunā na jalatī’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tassa tena dosena abhisamayahetu samucchinno, hetusamugghāte ahetunā dhammābhisamayo na hotī’’ti.
‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ပုနပေတံ အတ္ထံ စိန္တေဟိ, န မေ တတ္ထ စိတ္တသညတ္တိ ဘဝတိ, အဇာနန္တသ္သ အသတိ ကုက္ကုစ္စေ အာဝရဏံ ဟောတီတိ, ကာရဏေန မံ သညာပေဟီ’’တိ။ ‘‘အပိ နု, မဟာရာဇ, ဝိသံ ဟလာဟလံ အဇာနန္တေန ခာယိတံ ဇီဝိတံ ဟရတီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, အဇာနန္တေနပိ ကတံ ပာပံ အဘိသမယန္တရာယကရံ ဟောတိ။
‘‘Bhante nāgasena, punapetaṃ atthaṃ cintehi, na me tattha cittasaññatti bhavati, ajānantassa asati kukkucce āvaraṇaṃ hotīti, kāraṇena maṃ saññāpehī’’ti. ‘‘Api nu, mahārāja, visaṃ halāhalaṃ ajānantena khāyitaṃ jīvitaṃ haratī’’ti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ajānantenapi kataṃ pāpaṃ abhisamayantarāyakaraṃ hoti.
‘‘အပိ နု, မဟာရာဇ, အဂ္ဂိ အဇာနိတ္ဝာ အက္ကမန္တံ ဍဟတီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, အဇာနန္တေနပိ ကတံ ပာပံ အဘိသမယန္တရာယကရံ ဟောတိ။
‘‘Api nu, mahārāja, aggi ajānitvā akkamantaṃ ḍahatī’’ti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ajānantenapi kataṃ pāpaṃ abhisamayantarāyakaraṃ hoti.
‘‘အပိ နု, မဟာရာဇ, အဇာနန္တံ အာသီဝိသော ဍံသိတ္ဝာ ဇီဝိတံ ဟရတီ’’တိ? ‘‘အာမ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, အဇာနန္တေနပိ ကတံ ပာပံ အဘိသမယန္တရာယကရံ ဟောတိ။
‘‘Api nu, mahārāja, ajānantaṃ āsīviso ḍaṃsitvā jīvitaṃ haratī’’ti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ajānantenapi kataṃ pāpaṃ abhisamayantarāyakaraṃ hoti.
‘‘နနု, မဟာရာဇ, ကာလိင္ဂရာဇာ သမဏကောလညော သတ္တရတနပရိကိဏ္ဏော ဟတ္ထိရတနမဘိရုယ္ဟ ကုလဒသ္သနာယ ဂစ္ဆန္တော အဇာနန္တောပိ နာသက္ခိ ဗောဓိမဏ္ဍသ္သ ဥပရိတော ဂန္တုံ, ဣဒမေတ္ထ, မဟာရာဇ, ကာရဏံ, ယေန ကာရဏေန အဇာနန္တေနပိ ကတံ ပာပံ အဘိသမယန္တရာယကရံ ဟောတီ’’တိ? ‘‘ဇိနဘာသိတံ , ဘန္တေ နာဂသေန, ကာရဏံ န သက္ကာ ပဋိက္ကောသိတုံ, ဧသောဝေတသ္သ အတ္ထော တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။
‘‘Nanu, mahārāja, kāliṅgarājā samaṇakolañño sattaratanaparikiṇṇo hatthiratanamabhiruyha kuladassanāya gacchanto ajānantopi nāsakkhi bodhimaṇḍassa uparito gantuṃ, idamettha, mahārāja, kāraṇaṃ, yena kāraṇena ajānantenapi kataṃ pāpaṃ abhisamayantarāyakaraṃ hotī’’ti? ‘‘Jinabhāsitaṃ , bhante nāgasena, kāraṇaṃ na sakkā paṭikkosituṃ, esovetassa attho tathā sampaṭicchāmī’’ti.
အဘိသမယန္တရာယကရပဉ္ဟော သတ္တမော။
Abhisamayantarāyakarapañho sattamo.
