| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၂. အဗ္ယာကရဏီယပဉ္ဟော
2. Abyākaraṇīyapañho
၂. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဘာသိတမ္ပေတံ ဘဂဝတာ ‘နတ္ထာနန္ဒ တထာဂတသ္သ ဓမ္မေသု အာစရိယမုဋ္ဌီ’တိ, ပုန စ ထေရေန မာလုက္ယပုတ္တေန 1 ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌော န ဗ္ယာကာသိ။ ဧသော ခော, ဘန္တေ နာဂသေန, ပဉ္ဟော ဒ္ဝယန္တော 2 ဧကန္တနိသ္သိတော ဘဝိသ္သတိ အဇာနနေန ဝာ ဂုယ္ဟကရဏေန ဝာ။ ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဘဂဝတာ ဘဏိတံ ‘နတ္ထာနန္ဒ တထာဂတသ္သ ဓမ္မေသု အာစရိယမုဋ္ဌီ’တိ, တေန ဟိ ထေရသ္သ မာလုက္ယပုတ္တသ္သ အဇာနန္တေန န ဗ္ယာကတံ။ ယဒိ ဇာနန္တေန န ဗ္ယာကတံ, တေန ဟိ အတ္ထိ တထာဂတသ္သ ဓမ္မေသု အာစရိယမုဋ္ဌိ။ အယမ္ပိ ဥဘတော ကောဋိကော ပဉ္ဟော တဝာနုပ္ပတ္တော, သော တယာ နိဗ္ဗာဟိတဗ္ဗော’’တိ။
2. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā ‘natthānanda tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhī’ti, puna ca therena mālukyaputtena 3 pañhaṃ puṭṭho na byākāsi. Eso kho, bhante nāgasena, pañho dvayanto 4 ekantanissito bhavissati ajānanena vā guyhakaraṇena vā. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘natthānanda tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhī’ti, tena hi therassa mālukyaputtassa ajānantena na byākataṃ. Yadi jānantena na byākataṃ, tena hi atthi tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhi. Ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ဘာသိတမ္ပေတံ, မဟာရာဇ, ဘဂဝတာ ‘နတ္ထာနန္ဒ တထာဂတသ္သ ဓမ္မေသု အာစရိယမုဋ္ဌီ’တိ, အဗ္ယာကတော စ ထေရေန မာလုက္ယပုတ္တေန ပုစ္ဆိတော ပဉ္ဟော, တဉ္စ ပန န အဇာနန္တေန န ဂုယ္ဟကရဏေန။ စတ္တာရိမာနိ, မဟာရာဇ, ပဉ္ဟဗ္ယာကရဏာနိ။ ကတမာနိ စတ္တာရိ? ဧကံသဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော ပဋိပုစ္ဆာဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော ဌပနီယော ပဉ္ဟောတိ။
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘natthānanda tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhī’ti, abyākato ca therena mālukyaputtena pucchito pañho, tañca pana na ajānantena na guyhakaraṇena. Cattārimāni, mahārāja, pañhabyākaraṇāni. Katamāni cattāri? Ekaṃsabyākaraṇīyo pañho vibhajjabyākaraṇīyo pañho paṭipucchābyākaraṇīyo pañho ṭhapanīyo pañhoti.
‘‘ကတမော စ, မဟာရာဇ, ဧကံသဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော? ‘ရူပံ အနိစ္စ’န္တိ ဧကံသဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော, ‘ဝေဒနာ အနိစ္စာ’တိ။ပေ.။ ‘သညာ အနိစ္စာ’တိ။ပေ.။ ‘သင္ခာရာ အနိစ္စာ’တိ။ပေ.။ ‘ဝိညာဏံ အနိစ္စ’’န္တိ ဧကံသဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော, အယံ ဧကံသဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော။
‘‘Katamo ca, mahārāja, ekaṃsabyākaraṇīyo pañho? ‘Rūpaṃ anicca’nti ekaṃsabyākaraṇīyo pañho, ‘vedanā aniccā’ti…pe… ‘saññā aniccā’ti…pe… ‘saṅkhārā aniccā’ti…pe… ‘viññāṇaṃ anicca’’nti ekaṃsabyākaraṇīyo pañho, ayaṃ ekaṃsabyākaraṇīyo pañho.
‘‘ကတမော ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော? ‘အနိစ္စံ ပန ရူပ’န္တိ ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော, ‘အနိစ္စာ ပန ဝေဒနာ’တိ။ပေ.။ ‘အနိစ္စာ ပန သညာ’တိ။ပေ.။ ‘အနိစ္စာ ပန သင္ခာရာ’တိ။ပေ.။ ‘အနိစ္စံ ပန ဝိညာဏ’န္တိ ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော, အယံ ဝိဘဇ္ဇဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော။
‘‘Katamo vibhajjabyākaraṇīyo pañho? ‘Aniccaṃ pana rūpa’nti vibhajjabyākaraṇīyo pañho, ‘aniccā pana vedanā’ti…pe… ‘aniccā pana saññā’ti…pe… ‘aniccā pana saṅkhārā’ti…pe… ‘aniccaṃ pana viññāṇa’nti vibhajjabyākaraṇīyo pañho, ayaṃ vibhajjabyākaraṇīyo pañho.
‘‘ကတမော ပဋိပုစ္ဆာဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော? ‘ကိံ နု ခော စက္ခုနာ သဗ္ဗံ ဝိဇာနာတီ’တိ အယံ ပဋိပုစ္ဆာဗ္ယာကရဏီယော ပဉ္ဟော။
‘‘Katamo paṭipucchābyākaraṇīyo pañho? ‘Kiṃ nu kho cakkhunā sabbaṃ vijānātī’ti ayaṃ paṭipucchābyākaraṇīyo pañho.
‘‘ကတမော ဌပနီယော ပဉ္ဟော? ‘သသ္သတော လောကော’တိ ဌပနီယော ပဉ္ဟော, ‘အသသ္သတော လောကော’တိ။ ‘အန္တဝာ လောကော’တိ။ ‘အနန္တဝာ လောကော’တိ။ ‘အန္တဝာ စ အနန္တဝာ စ လောကော’တိ။ ‘နေဝန္တဝာ နာနန္တဝာ လောကော’တိ။ ‘တံ ဇီဝံ တံ သရီရ’န္တိ။ ‘အညံ ဇီဝံ အညံ သရီရ’န္တိ။ ‘ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ။ ‘န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ။ ‘ဟောတိ စ န စ ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ။ ‘နေဝ ဟောတိ န န ဟောတိ တထာဂတော ပရံ မရဏာ’တိ ဌပနီယော ပဉ္ဟော, အယံ ဌပနီယော ပဉ္ဟော။
‘‘Katamo ṭhapanīyo pañho? ‘Sassato loko’ti ṭhapanīyo pañho, ‘asassato loko’ti. ‘Antavā loko’ti. ‘Anantavā loko’ti. ‘Antavā ca anantavā ca loko’ti. ‘Nevantavā nānantavā loko’ti. ‘Taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’nti. ‘Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’nti. ‘Hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti. ‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti. ‘Hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti. ‘Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’ti ṭhapanīyo pañho, ayaṃ ṭhapanīyo pañho.
‘‘ဘဂဝာ, မဟာရာဇ, ထေရသ္သ မာလုက္ယပုတ္တသ္သ တံ ဌပနီယံ ပဉ္ဟံ န ဗ္ယာကာသိ။ သော ပန ပဉ္ဟော ကိံ ကာရဏာ ဌပနီယော? န တသ္သ ဒီပနာယ ဟေတု ဝာ ကာရဏံ ဝာ အတ္ထိ, တသ္မာ သော ပဉ္ဟော ဌပနီယော။ နတ္ထိ ဗုဒ္ဓာနံ ဘဂဝန္တာနံ အကာရဏမဟေတုကံ ဂိရမုဒီရဏ’’န္တိ။ ‘‘သာဓု, ဘန္တေ နာဂသေန, ဧဝမေတံ တထာ သမ္ပဋိစ္ဆာမီ’’တိ။
‘‘Bhagavā, mahārāja, therassa mālukyaputtassa taṃ ṭhapanīyaṃ pañhaṃ na byākāsi. So pana pañho kiṃ kāraṇā ṭhapanīyo? Na tassa dīpanāya hetu vā kāraṇaṃ vā atthi, tasmā so pañho ṭhapanīyo. Natthi buddhānaṃ bhagavantānaṃ akāraṇamahetukaṃ giramudīraṇa’’nti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
အဗ္ယာကရဏီယပဉ္ဟော ဒုတိယော။
Abyākaraṇīyapañho dutiyo.
Footnotes:
