Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    ਆਚਰਿਯવਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Ācariyavattakathāvaṇṇanā

    ੭੫. ਉਪਸੇਨવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਆਚਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਚਰਿਤਂ વਤ੍ਤਂ ਅਨੁਧਮ੍ਮਤਾ। ਕਚ੍ਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਖਮਨੀਯਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਚ੍ਚਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਇਦਂ ਚਤੁਚਕ੍ਕਂ ਨવਦ੍વਾਰਂ ਸਰੀਰਯਨ੍ਤਂ ਖਮਨੀਯਂ ਸਕ੍ਕਾ ਖਮਿਤੁਂ ਸਹਿਤੁਂ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ। ਕਚ੍ਚਿ ਯਾਪਨੀਯਨ੍ਤਿ ਕਚ੍ਚਿ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਯਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ। ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਤਥਾਗਤਾਤਿਏવਮਾਦਿ ਯਂ ਪਰਤੋ ‘‘ਕਤਿ વਸ੍ਸੋਸਿ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਹਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਤਥਾਗਤਾ ਨਾਮ ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਸਚੇ ਤਾਦਿਸਂ ਪੁਚ੍ਛਾਕਾਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਾਦਿਸਂ ਪੁਚ੍ਛਾਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਜਾਨਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਪੀ’’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਾਲਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਸਚੇ ਤਸ੍ਸਾ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਸੋ ਕਾਲੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਤਂ ਕਾਲਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਨ ਹੋਤਿ, ਏવਮ੍ਪਿ ਕਾਲਂ વਿਦਿਤ੍વਾવ ਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾਪਿ ਚ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਤਥਾਗਤਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਅਤ੍ਥਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਕਾਰਣਨਿਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਦੇવ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤੇ ਸੇਤੁਘਾਤੋ ਤਥਾਗਤਾਨਂ। ਸੇਤੁ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ વਚਨਸ੍ਸ ਘਾਤੋ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    75. Upasenavatthumhi āciṇṇanti caritaṃ vattaṃ anudhammatā. Kacci bhikkhu khamanīyanti bhikkhu kacci tuyhaṃ idaṃ catucakkaṃ navadvāraṃ sarīrayantaṃ khamanīyaṃ sakkā khamituṃ sahituṃ pariharituṃ, na kiñci dukkhaṃ uppādetīti. Kacci yāpanīyanti kacci sabbakiccesu yāpetuṃ sakkā, na kiñci antarāyaṃ dassetīti. Jānantāpi tathāgatātievamādi yaṃ parato ‘‘kati vassosi tvaṃ bhikkhū’’tiādinā pucchi, tassa parihāradassanatthaṃ vuttaṃ. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – tathāgatā nāma jānantāpi sace tādisaṃ pucchākāraṇaṃ hoti, pucchanti. Sace pana tādisaṃ pucchākāraṇaṃ natthi, jānantāpi na pucchanti. Yasmā pana buddhānaṃ ajānanaṃ nāma natthi, tasmā ‘‘ajānantāpī’’ti na vuttaṃ. Kālaṃ viditvā pucchantīti sace tassā pucchāya so kālo hoti, evaṃ taṃ kālaṃ viditvā pucchanti. Sace na hoti, evampi kālaṃ viditvāva na pucchanti. Evaṃ pucchantāpi ca atthasaṃhitaṃ tathāgatā pucchanti, yaṃ atthanissitaṃ kāraṇanissitaṃ, tadeva pucchanti, no anatthasaṃhitaṃ. Kasmā? Yasmā anatthasaṃhite setughāto tathāgatānaṃ. Setu vuccati maggo, maggeneva tādisassa vacanassa ghāto samucchedoti vuttaṃ hoti.

    ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਅਤ੍ਥਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਚਨਂ ਤਥਾਗਤਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦ੍વੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਆਕਾਰੇਹੀਤਿ ਕਾਰਣੇਹਿ । ਧਮ੍ਮਂ વਾ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ વਾ ਪੁਬ੍ਬਚਰਿਤਕਾਰਣਯੁਤ੍ਤਂ ਜਾਤਕਂ વਾ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਸਾવਕਾਨਂ વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਸਾવਕਾਨਂ વਾ ਤਾਯ ਪੁਚ੍ਛਾਯ વੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਕਂ વਾ ਲਹੁਕਂ વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮ ਆਣਂ ਠਪੇਸ੍ਸਾਮ। ਅਤਿਲਹੁਨ੍ਤਿ ਅਤਿਸੀਘਂ।

    Idāni atthasaṃhitanti ettha yaṃ atthanissitaṃ vacanaṃ tathāgatā pucchanti, taṃ dassento ‘‘dvīhi ākārehī’’tiādimāha. Tattha ākārehīti kāraṇehi . Dhammaṃ vā desessāmāti aṭṭhuppattiyuttaṃ suttaṃ vā pubbacaritakāraṇayuttaṃ jātakaṃ vā kathayissāma. Sāvakānaṃ vā sikkhāpadaṃ paññapessāmāti sāvakānaṃ vā tāya pucchāya vītikkamaṃ pākaṭaṃ katvā garukaṃ vā lahukaṃ vā sikkhāpadaṃ paññapessāma āṇaṃ ṭhapessāma. Atilahunti atisīghaṃ.

    ੭੬. ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯੋ ਭੂਤੋਤਿ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬੋ। ਏਤ੍ਥ (ਅ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩.੬੨) ਚ ਤਿਤ੍ਥਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ , ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਤਿਤ੍ਥਂ ਨਾਮ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਤਰਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਿਲવਨ੍ਤਿ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਿਮੁਜ੍ਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਿਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਾ ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ ਨਾਮ ਪੂਰਣਕਸ੍ਸਪਾਦਿਕੋ। ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਨਾਮ। ਤੇ ਹਿ ਤਿਤ੍ਥੇ ਜਾਤਾਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ વਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਿਤ੍ਥਂ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਕਾ, ਤਿਤ੍ਥਿਕਾ ਏવ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ। ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਦਾਯਕਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋਤਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ, ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ વਾ ਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਹਧਮ੍ਮਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇਨ ਬੁਦ੍ਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਸੂਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋਤਿ ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਂ ਪਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੁਪਗਤੋ।

    76. Aññatitthiyavatthumhi aññatitthiyapubboti pubbe aññatitthiyo bhūtoti aññatitthiyapubbo. Ettha (a. ni. aṭṭha. 2.3.62) ca titthaṃ jānitabbaṃ, titthakaro jānitabbo , titthiyā jānitabbā, titthiyasāvakā jānitabbā. Tattha titthaṃ nāma dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo. Ettha hi sattā taranti uppilavanti ummujjanimujjaṃ karonti, tasmā ‘‘tittha’’nti vuccanti. Tāsaṃ diṭṭhīnaṃ uppādetā titthakaro nāma pūraṇakassapādiko. Tassa laddhiṃ gahetvā pabbajitā titthiyā nāma. Te hi titthe jātāti titthiyā, yathāvuttaṃ vā diṭṭhigatasaṅkhātaṃ titthaṃ etesaṃ atthīti titthikā, titthikā eva titthiyā. Tesaṃ paccayadāyakā titthiyasāvakāti veditabbā. Sahadhammikaṃ vuccamānoti sahadhammikena vuccamāno, karaṇatthe upayogavacanaṃ. Pañcahi sahadhammikehi sikkhitabbattā, tesaṃ vā santakattā ‘‘sahadhammika’’nti laddhanāmena buddhapaññattena sikkhāpadena vuccamānoti attho. Pasūroti tassa nāmaṃ. Paribbājakoti gihibandhanaṃ pahāya pabbajjupagato.

    ਤਂਯੇવ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਿਤ੍ਥਮੇવ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ, ਤਿਤ੍ਥਂ વਾ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਨੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਤੇਸਂ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿਪਿ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ। ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਚ ‘‘ਅਸ੍ਸਾਨਂ ਕਮ੍ਬੋਜੋ ਆਯਤਨਂ, ਗੁਨ੍ਨਂ ਦਕ੍ਖਿਣਪਥੋ ਆਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਞ੍ਜਾਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਆਯਤਨਂ ਨਾਮ।

    Taṃyeva titthāyatananti ettha dvāsaṭṭhidiṭṭhisaṅkhātaṃ titthameva āyatananti titthāyatanaṃ, titthaṃ vā etesaṃ atthīti titthino, titthiyā, tesaṃ āyatanantipi titthāyatanaṃ. Āyatananti ca ‘‘assānaṃ kambojo āyatanaṃ, gunnaṃ dakkhiṇapatho āyatana’’nti ettha sañjātiṭṭhānaṃ āyatanaṃ nāma.

    ‘‘ਮਨੋਰਮੇ ਆਯਤਨੇ, ਸੇવਨ੍ਤਿ ਨਂ વਿਹਙ੍ਗਮਾ।

    ‘‘Manorame āyatane, sevanti naṃ vihaṅgamā;

    ਛਾਯਂ ਛਾਯਤ੍ਥਿਨੋ ਯਨ੍ਤਿ, ਫਲਤ੍ਥਂ ਫਲਭੋਜਿਨੋ’’ਤਿ॥ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੮) –

    Chāyaṃ chāyatthino yanti, phalatthaṃ phalabhojino’’ti. (a. ni. 5.38) –

    ਏਤ੍ਥ ਸਮੋਸਰਣਟ੍ਠਾਨਂ। ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੬) ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ, ਤਂ ਇਧ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਸਞ੍ਜਾਯਮਾਨਾ ਇਮਾਸੁਯੇવ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਸਞ੍ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਮੋਸਰਮਾਨਾਪਿ ਏਤਾਸੁਯੇવ ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਭਾવੇ ਚ ਨੇਸਂ ਇਮਾਯੇવ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਕਾਰਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਤਿਤ੍ਥਮੇવ ਸਞ੍ਜਾਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ, ਤੇਨੇવਤ੍ਥੇਨ ਤਿਤ੍ਥੀਨਂ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿਪਿ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ।

    Ettha samosaraṇaṭṭhānaṃ. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, vimuttāyatanānī’’ti (a. ni. 5.26) ettha kāraṇaṃ, taṃ idha sabbampi labbhati. Sabbepi hi diṭṭhigatikā sañjāyamānā imāsuyeva dvāsaṭṭhiyā diṭṭhīsu sañjāyanti, samosaramānāpi etāsuyeva samosaranti sannipatanti, diṭṭhigatikabhāve ca nesaṃ imāyeva dvāsaṭṭhi diṭṭhiyo kāraṇaṃ, tasmā yathāvuttaṃ titthameva sañjātiādinā atthena āyatananti titthāyatanaṃ, tenevatthena titthīnaṃ āyatanantipi titthāyatanaṃ.

    ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਯਸ੍ਮਤੋਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ…ਪੇ॰… વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੋਯੇવਾਤਿ ਪਰਿਸੁਪਟ੍ਠਾਪਕਬਹੁਸ੍ਸੁਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ ਅਙ੍ਗੇਹੀਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਪਰਤੋ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।

    Āyasmato nissāya vacchāmīti ettha āyasmatoti upayogatthe sāmivacanaṃ, āyasmantaṃ nissāya vasissāmīti attho. Byatto…pe… vuttalakkhaṇoyevāti parisupaṭṭhāpakabahussutaṃ sandhāya vadati. Pañcahupāli aṅgehītiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ parato āvi bhavissati.

    ਆਚਰਿਯવਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Ācariyavattakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੧੮. ਆਚਰਿਯવਤ੍ਤਕਥਾ • 18. Ācariyavattakathā

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਆਚਰਿਯવਤ੍ਤਕਥਾ • Ācariyavattakathā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਆਚਰਿਯવਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ācariyavattakathāvaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਆਚਰਿਯવਤ੍ਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ācariyavattakathāvaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧੮. ਆਚਰਿਯવਤ੍ਤਕਥਾ • 18. Ācariyavattakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact