| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
๘. อเจฺจกจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา
8. Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
๖๔๖. อฎฺฐเม อสโมฺมหตฺถนฺติ ทสาหานาคตปเท อสโมฺมหตฺถํฯ ปฐมปทสฺสาติ ทสาหานาคตปทสฺสฯ ตานิ ทิวสานีติ เตสุ ทิวเสสุฯ อุปฺปเชฺชยฺยาติ สงฺฆโต วา คณโต วา อุชุกํ อตฺตโนเยว วา อุปฺปเชฺชยฺยฯ ปญฺจมิโตติ เอตฺถ วสฺสํ วสนฺตสฺส สงฺฆสฺส ปญฺจมิโต ปุเพฺพ อุปฺปนฺนํ อเจฺจกจีวรํ ปญฺจมิยํ วิภชิตฺวา คหิตํ อเจฺจกจีวรปริหารเมว ลภติฯ อุชุกํ อตฺตโนเยว อุปฺปนฺนํ เจ, ปญฺจมิยํ อุปฺปนฺนเมว อเจฺจกจีวรปริหารํ ลภติ, น ตโต ปุเพฺพติ ทฎฺฐพฺพํฯ
646. Aṭṭhame asammohatthanti dasāhānāgatapade asammohatthaṃ. Paṭhamapadassāti dasāhānāgatapadassa. Tāni divasānīti tesu divasesu. Uppajjeyyāti saṅghato vā gaṇato vā ujukaṃ attanoyeva vā uppajjeyya. Pañcamitoti ettha vassaṃ vasantassa saṅghassa pañcamito pubbe uppannaṃ accekacīvaraṃ pañcamiyaṃ vibhajitvā gahitaṃ accekacīvaraparihārameva labhati. Ujukaṃ attanoyeva uppannaṃ ce, pañcamiyaṃ uppannameva accekacīvaraparihāraṃ labhati, na tato pubbeti daṭṭhabbaṃ.
สทฺธามตฺตกนฺติ ธมฺมสฺสวนาทีหิ ตงฺขณุปฺปนฺนํ สทฺธามตฺตกํฯ อาโรจิตํ จีวรนฺติ อาโรเจตฺวา ทินฺนจีวรํฯ ฉฎฺฐิยํ อุปฺปนฺนจีวรสฺส เอกาทสโม อรุโณ จีวรกาเล อุฎฺฐาตีติ อาห ‘‘ฉฎฺฐิโต ปฎฺฐายา’’ติอาทิฯ ฐปิตจีวรมฺปีติ ปธานจีวรทสฺสนมุเขน สพฺพมฺปิ อติเรกจีวรํ วุตฺตํฯ อถ ‘‘จีวรมาเสปิ อติเรกจีวรํ นิกฺขิปิตุํ วฎฺฎตี’’ติ อิทํ กุโต ลทฺธนฺติ เจ? ‘‘วิสุํ อนนุญฺญาเตปิ อิมสฺมิํ สิกฺขาปเท ‘จีวรกาลสมโย นาม อนตฺถเต กถิเน วสฺสานสฺส ปจฺฉิโม มาโส, อตฺถเต กถิเน ปญฺจ มาสา’ติ วทเนฺตน ตติยกถินสิกฺขาปเท ‘อกาลจีวรํ นาม อนตฺถเต กถิเน เอกาทสมาเส อุปฺปนฺนํ, อตฺถเต กถิเน สตฺตมาเส อุปฺปนฺน’นฺติ วทเนฺตน จ อนุญฺญาตเมว โหตี’’ติ วทนฺติฯ ‘‘อฎฺฐกถาวจนปฺปมาเณน คเหตพฺพ’’นฺติ จ เกจิฯ
Saddhāmattakanti dhammassavanādīhi taṅkhaṇuppannaṃ saddhāmattakaṃ. Ārocitaṃ cīvaranti ārocetvā dinnacīvaraṃ. Chaṭṭhiyaṃ uppannacīvarassa ekādasamo aruṇo cīvarakāle uṭṭhātīti āha ‘‘chaṭṭhito paṭṭhāyā’’tiādi. Ṭhapitacīvarampīti padhānacīvaradassanamukhena sabbampi atirekacīvaraṃ vuttaṃ. Atha ‘‘cīvaramāsepi atirekacīvaraṃ nikkhipituṃ vaṭṭatī’’ti idaṃ kuto laddhanti ce? ‘‘Visuṃ ananuññātepi imasmiṃ sikkhāpade ‘cīvarakālasamayo nāma anatthate kathine vassānassa pacchimo māso, atthate kathine pañca māsā’ti vadantena tatiyakathinasikkhāpade ‘akālacīvaraṃ nāma anatthate kathine ekādasamāse uppannaṃ, atthate kathine sattamāse uppanna’nti vadantena ca anuññātameva hotī’’ti vadanti. ‘‘Aṭṭhakathāvacanappamāṇena gahetabba’’nti ca keci.
๖๕๐. อิทานิ ปฐมกถินาทิสิกฺขาปเทหิ ตสฺส ตสฺส จีวรสฺส ลพฺภมานํ ปริหารํ อิเธว อุปสํหริตฺวา ทเสฺสโนฺต ‘‘อิติ อติเรกจีวรสฺส ทสาหํ ปริหาโร’’ติอาทิมาหฯ ‘‘อนตฺถเต กถิเน เอกาทสทิวสาธิโก มาโส, อตฺถเต กถิเน เอกาทสทิวสาธิกา ปญฺจ มาสา’’ติ อยเมว ปาโฐ คเหตโพฺพฯ เกจิ ปเนตฺถ ‘‘กามเญฺจส ‘ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพ’นฺติ อิมินาว สิโทฺธ, อฎฺฐุปฺปตฺติวเสน ปน อปุพฺพํ วิย อตฺถํ ทเสฺสตฺวา สิกฺขาปทํ ฐปิต’’นฺติ ปาฐํ วตฺวา ‘‘ทสทิวสาธิโก มาโส, ทสทิวสาธิกา ปญฺจ มาสาติ ปาเฐน ภวิตพฺพ’’นฺติ วทนฺติ, ตํ น คเหตพฺพํ ตสฺส ปมาทปาฐตฺตาฯ น หิ ทสาเหน อสมฺปตฺตาย กตฺติกเตมาสิกปุณฺณมาย จีวรกาลโต ปุเพฺพ ทส ทิวสา อธิกา โหนฺติฯ เอวญฺหิ สติ ‘‘นวาหานาคตํ กตฺติกเตมาสิกปุณฺณม’’นฺติ วตฺตพฺพํฯ
650. Idāni paṭhamakathinādisikkhāpadehi tassa tassa cīvarassa labbhamānaṃ parihāraṃ idheva upasaṃharitvā dassento ‘‘iti atirekacīvarassa dasāhaṃ parihāro’’tiādimāha. ‘‘Anatthate kathine ekādasadivasādhiko māso, atthate kathine ekādasadivasādhikā pañca māsā’’ti ayameva pāṭho gahetabbo. Keci panettha ‘‘kāmañcesa ‘dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretabba’nti imināva siddho, aṭṭhuppattivasena pana apubbaṃ viya atthaṃ dassetvā sikkhāpadaṃ ṭhapita’’nti pāṭhaṃ vatvā ‘‘dasadivasādhiko māso, dasadivasādhikā pañca māsāti pāṭhena bhavitabba’’nti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ tassa pamādapāṭhattā. Na hi dasāhena asampattāya kattikatemāsikapuṇṇamāya cīvarakālato pubbe dasa divasā adhikā honti. Evañhi sati ‘‘navāhānāgataṃ kattikatemāsikapuṇṇama’’nti vattabbaṃ.
มาติกาฎฺฐกถายมฺปิ (กงฺขา. อฎฺฐ. อเจฺจกจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา) ‘‘ปวารณมาสสฺส ชุณฺหปกฺขปญฺจมิโต ปฎฺฐาย อุปฺปนฺนสฺส จีวรสฺส นิธานกาโล ทสฺสิโต โหตี’’ติ วตฺวา ‘‘กามเญฺจส ‘ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํ ธาเรตพฺพ’นฺติ อิมินาว สิโทฺธ, อฎฺฐุปฺปตฺติวเสน ปน อปุพฺพํ วิย อตฺถํ ทเสฺสตฺวา สิกฺขาปทํ ฐปิต’’นฺติ ปาโฐ ทสฺสิโต, โสปิ ปมาทปาโฐเยวฯ ‘‘ชุณฺหปกฺขปญฺจมิโต ปฎฺฐายา’’ติ จ วุตฺตตฺตา ตเตฺถว ปุพฺพาปรวิโรโธปิ สิยา, ฉฎฺฐิโต ปฎฺฐายาติ วตฺตพฺพํฯ เอวญฺหิ สติ ‘‘ทสาหปรมสิกฺขาปเทเนว สิทฺธ’’นฺติ สกฺกา วตฺตุํฯ อิมเมว จ ปมาทปาฐํ คเหตฺวา ภทนฺตพุทฺธทตฺตาจริเยน จ –
Mātikāṭṭhakathāyampi (kaṅkhā. aṭṭha. accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘pavāraṇamāsassa juṇhapakkhapañcamito paṭṭhāya uppannassa cīvarassa nidhānakālo dassito hotī’’ti vatvā ‘‘kāmañcesa ‘dasāhaparamaṃ atirekacīvaraṃ dhāretabba’nti imināva siddho, aṭṭhuppattivasena pana apubbaṃ viya atthaṃ dassetvā sikkhāpadaṃ ṭhapita’’nti pāṭho dassito, sopi pamādapāṭhoyeva. ‘‘Juṇhapakkhapañcamito paṭṭhāyā’’ti ca vuttattā tattheva pubbāparavirodhopi siyā, chaṭṭhito paṭṭhāyāti vattabbaṃ. Evañhi sati ‘‘dasāhaparamasikkhāpadeneva siddha’’nti sakkā vattuṃ. Imameva ca pamādapāṭhaṃ gahetvā bhadantabuddhadattācariyena ca –
‘‘ตสฺสาจฺจายิกวตฺถสฺส, กถิเน ตุ อนตฺถเต;
‘‘Tassāccāyikavatthassa, kathine tu anatthate;
ปริหาเรกมาโสว, ทสาหปรโม มโตฯ
Parihārekamāsova, dasāhaparamo mato.
‘‘อตฺถเต กถิเน ตสฺส, ปญฺจ มาสา ปกาสิตา;
‘‘Atthate kathine tassa, pañca māsā pakāsitā;
ปริหาโร มุนิเนฺทน, ทสาหปรมา ปนา’’ติฯ –
Parihāro munindena, dasāhaparamā panā’’ti. –
วุตฺตํฯ
Vuttaṃ.
อเจฺจกจีวรกาเล อุปฺปนฺนตฺตา ‘‘อเจฺจกจีวรสทิเส’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘ปญฺจมิยํ อุปฺปนฺนํ อนเจฺจกจีวรํ ทสาหํ อติกฺกามยโต จีวรกาลโต ปุเพฺพเยว อาปตฺติ โหติ, น จีวรกาลาติกฺกเม, ตสฺมา จีวรกาลาติกฺกเม ปุน อาปชฺชิตพฺพาย อาปตฺติยา อภาวํ สนฺธาย ‘อนเจฺจกจีวเร อนเจฺจกจีวรสญฺญี อนาปตฺตี’ติ วุตฺต’’นฺติ ตีสุปิ คณฺฐิปเทสุ วุตฺตํฯ วิกปฺปนุปคปจฺฉิมปฺปมาณสฺส อเจฺจกจีวรสฺส อตฺตโน สนฺตกตา, ทสาหานาคตาย กตฺติกเตมาสิกปุณฺณมาย อุปฺปนฺนภาโว, อนธิฎฺฐิตอวิกปฺปิตตา, จีวรกาลาติกฺกโมติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ
Accekacīvarakāle uppannattā ‘‘accekacīvarasadise’’ti vuttaṃ. ‘‘Pañcamiyaṃ uppannaṃ anaccekacīvaraṃ dasāhaṃ atikkāmayato cīvarakālato pubbeyeva āpatti hoti, na cīvarakālātikkame, tasmā cīvarakālātikkame puna āpajjitabbāya āpattiyā abhāvaṃ sandhāya ‘anaccekacīvare anaccekacīvarasaññī anāpattī’ti vutta’’nti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Vikappanupagapacchimappamāṇassa accekacīvarassa attano santakatā, dasāhānāgatāya kattikatemāsikapuṇṇamāya uppannabhāvo, anadhiṭṭhitaavikappitatā, cīvarakālātikkamoti imānettha cattāri aṅgāni.
อเจฺจกจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๘. อเจฺจกจีวรสิกฺขาปทํ • 8. Accekacīvarasikkhāpadaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๘. อเจฺจกจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๘. อเจฺจกจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๘. อเจฺจกจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา • 8. Accekacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
