| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៤. អច្ចេន្តិសុត្តវណ្ណនា
4. Accentisuttavaṇṇanā
៤. កាលយន្តិ ខេបេន្តីតិ កាលា។ បុរេភត្តាទយោ ហិ កាលា ធម្មប្បវត្តិមត្តតាយ បរមត្ថតោ អវិជ្ជមានាបិ លោកសង្កេតមត្តសិទ្ធា តស្សាយេវ ធម្មប្បវត្តិយា គតគតាយ អនិវត្តនតោ តំ តំ ធម្មប្បវត្តិំ ខេបេន្តា វិនាសយន្តា វិយ សយញ្ច តាហិ សទ្ធិំ អច្ចេន្តា វិយ ហោន្តិ។ តេនាហ – ‘‘កាលោ ឃសតិ ភូតានិ, សព្ពានេវ សហត្តនា’’តិ (ជា. ១.២.១៩០)។ ‘‘តរយន្តិ រត្តិយោ’’តិ ឯត្ថាបិ វុត្តនយេនេវ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ‘‘ឯតំ ភយំ មរណេ បេក្ខមានោ’’តិ វុច្ចមានត្តា បុគ្គលំ មរណូបគមនាយ តរយន្តីតិ អត្ថោ វុត្តោ។ វយោគុណាតិ ឯត្ថ កោដ្ឋាសា គុណា។ តិត្ថិយានំ ហិ ចរិមចិត្តេន សកលចិត្តេ វយសមូហេ វយសមញ្ញាតិ អាហ – ‘‘បឋមមជ្ឈិមបច្ឆិមវយានំ គុណា, រាសយោតិ អត្ថោ’’តិ។ អានិសំសដ្ឋោ គុណដ្ឋោ ‘‘វាកចិរំ និវាសេសិំ, ទ្វាទសគុណមុបាគត’’ន្តិអាទីសុ (ពុ. វំ. ២.៣០) វិយ។ ‘‘តន្ទិគុណាហំ ករិស្សាមិ, ទិគុណំ ទិគុណំ វទ្ធេយ្យា’’តិ ច ឯវមាទីសុ បន តព្ភាវវុត្តិអត្ថោ គុណដ្ឋោ។
4. Kālayanti khepentīti kālā. Purebhattādayo hi kālā dhammappavattimattatāya paramatthato avijjamānāpi lokasaṅketamattasiddhā tassāyeva dhammappavattiyā gatagatāya anivattanato taṃ taṃ dhammappavattiṃ khepentā vināsayantā viya sayañca tāhi saddhiṃ accentā viya honti. Tenāha – ‘‘kālo ghasati bhūtāni, sabbāneva sahattanā’’ti (jā. 1.2.190). ‘‘Tarayanti rattiyo’’ti etthāpi vuttanayeneva attho veditabbo. ‘‘Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno’’ti vuccamānattā puggalaṃ maraṇūpagamanāya tarayantīti attho vutto. Vayoguṇāti ettha koṭṭhāsā guṇā. Titthiyānaṃ hi carimacittena sakalacitte vayasamūhe vayasamaññāti āha – ‘‘paṭhamamajjhimapacchimavayānaṃ guṇā, rāsayoti attho’’ti. Ānisaṃsaṭṭho guṇaṭṭho ‘‘vākaciraṃ nivāsesiṃ, dvādasaguṇamupāgata’’ntiādīsu (bu. vaṃ. 2.30) viya. ‘‘Tandiguṇāhaṃ karissāmi, diguṇaṃ diguṇaṃ vaddheyyā’’ti ca evamādīsu pana tabbhāvavuttiattho guṇaṭṭho.
‘‘អសង្ខ្យេយ្យានិ នាមានិ, សគុណេន មហេសិនោ;
‘‘Asaṅkhyeyyāni nāmāni, saguṇena mahesino;
គុណេន នាមមុទ្ធេយ្យំ, អបិ នាម សហស្សតោ’’តិ។ (ធ. ស. អដ្ឋ. ១៣១៣; ឧទា. ៥៣; បដិ. ម. អដ្ឋ. ១.១.៧៦) –
Guṇena nāmamuddheyyaṃ, api nāma sahassato’’ti. (dha. sa. aṭṭha. 1313; udā. 53; paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.76) –
អាទីសុ បសំសដ្ឋោ គុណដ្ឋោ ទដ្ឋព្ពោ។ ‘‘វយោគុណា អនុបុព្ពំ ជហន្តី’’តិ ឯត្ថ អត្ថោ ‘‘អច្ចេន្តិ កាលា’’តិ ឯត្ថ វុត្តនយោ ឯវ។ បឋមមជ្ឈិមវយាតិ បឋមគ្គហណញ្ចេត្ថ វយស្ស គតស្ស អបុនរាវត្តិទស្សនត្ថំ កតំ។ តេនេវាហ – ‘‘មរណក្ខណេ បន តយោបិ វយា ជហន្តេវា’’តិ។
Ādīsu pasaṃsaṭṭho guṇaṭṭho daṭṭhabbo. ‘‘Vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti ettha attho ‘‘accenti kālā’’ti ettha vuttanayo eva. Paṭhamamajjhimavayāti paṭhamaggahaṇañcettha vayassa gatassa apunarāvattidassanatthaṃ kataṃ. Tenevāha – ‘‘maraṇakkhaṇe pana tayopi vayā jahantevā’’ti.
ឯត្ថ ច បាឡិយំ ‘‘អច្ចេន្តិ កាលា’’តិ សាមញ្ញតោ កាលស្ស អបគមនំ ទស្សិតំ, បុន តំ វិសេសតោបិ ទស្សេតុំ ឥតរទ្វយំ វុត្តំ។ អដ្ឋកថាយំ បន មុទិន្ទ្រិយស្ស វសេន ‘‘វយោគុណា អនុបុព្ពំ ជហន្តី’’តិ វុត្តំ, មជ្ឈិមិន្ទ្រិយស្ស វសេន ‘‘តរយន្តិ រត្តិយោ’’តិ វុត្តន្តិ អធិប្បាយេន ‘‘កាលាតិ បុរេភត្តាទយោ កាលា’’តិ វុត្តំ។ តស្មា តត្ថ អាទិ-សទ្ទេន បច្ឆាភត្តបឋមយាម-មុហុត្តកាលាទិ-កាលកោដ្ឋាសោ ឯវ អណុបភេទោ កាលវិភាគោ គហិតោតិ វេទិតព្ពោ។ សេសន្តិ ឥធ ទ្វីសុ គាថាសុ បច្ឆិមទ្ធោ។ សោ ហិ ឥធ អត្ថតោ អធិគតត្តា អនន្តរសុត្តេ ច វុត្តត្តា អតិទិសិតោ។
Ettha ca pāḷiyaṃ ‘‘accenti kālā’’ti sāmaññato kālassa apagamanaṃ dassitaṃ, puna taṃ visesatopi dassetuṃ itaradvayaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana mudindriyassa vasena ‘‘vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti vuttaṃ, majjhimindriyassa vasena ‘‘tarayanti rattiyo’’ti vuttanti adhippāyena ‘‘kālāti purebhattādayo kālā’’ti vuttaṃ. Tasmā tattha ādi-saddena pacchābhattapaṭhamayāma-muhuttakālādi-kālakoṭṭhāso eva aṇupabhedo kālavibhāgo gahitoti veditabbo. Sesanti idha dvīsu gāthāsu pacchimaddho. So hi idha atthato adhigatattā anantarasutte ca vuttattā atidisito.
អច្ចេន្តិសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Accentisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៤. អច្ចេន្តិសុត្តំ • 4. Accentisuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៤. អច្ចេន្តិសុត្តវណ្ណនា • 4. Accentisuttavaṇṇanā
