Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
၄. အစ္စေန္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ
4. Accentisuttavaṇṇanā
၄. ကာလယန္တိ ခေပေန္တီတိ ကာလာ။ ပုရေဘတ္တာဒယော ဟိ ကာလာ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိမတ္တတာယ ပရမတ္ထတော အဝိဇ္ဇမာနာပိ လောကသင္ကေတမတ္တသိဒ္ဓာ တသ္သာယေဝ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိယာ ဂတဂတာယ အနိဝတ္တနတော တံ တံ ဓမ္မပ္ပဝတ္တိံ ခေပေန္တာ ဝိနာသယန္တာ ဝိယ သယဉ္စ တာဟိ သဒ္ဓိံ အစ္စေန္တာ ဝိယ ဟောန္တိ။ တေနာဟ – ‘‘ကာလော ဃသတိ ဘူတာနိ, သဗ္ဗာနေဝ သဟတ္တနာ’’တိ (ဇာ. ၁.၂.၁၉၀)။ ‘‘တရယန္တိ ရတ္တိယော’’တိ ဧတ္ထာပိ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘ဧတံ ဘယံ မရဏေ ပေက္ခမာနော’’တိ ဝုစ္စမာနတ္တာ ပုဂ္ဂလံ မရဏူပဂမနာယ တရယန္တီတိ အတ္ထော ဝုတ္တော။ ဝယောဂုဏာတိ ဧတ္ထ ကောဋ္ဌာသာ ဂုဏာ။ တိတ္ထိယာနံ ဟိ စရိမစိတ္တေန သကလစိတ္တေ ဝယသမူဟေ ဝယသမညာတိ အာဟ – ‘‘ပဌမမဇ္ဈိမပစ္ဆိမဝယာနံ ဂုဏာ, ရာသယောတိ အတ္ထော’’တိ။ အာနိသံသဋ္ဌော ဂုဏဋ္ဌော ‘‘ဝာကစိရံ နိဝာသေသိံ, ဒ္ဝာဒသဂုဏမုပာဂတ’’န္တိအာဒီသု (ဗု. ဝံ. ၂.၃၀) ဝိယ။ ‘‘တန္ဒိဂုဏာဟံ ကရိသ္သာမိ, ဒိဂုဏံ ဒိဂုဏံ ဝဒ္ဓေယ္ယာ’’တိ စ ဧဝမာဒီသု ပန တဗ္ဘာဝဝုတ္တိအတ္ထော ဂုဏဋ္ဌော။
4. Kālayanti khepentīti kālā. Purebhattādayo hi kālā dhammappavattimattatāya paramatthato avijjamānāpi lokasaṅketamattasiddhā tassāyeva dhammappavattiyā gatagatāya anivattanato taṃ taṃ dhammappavattiṃ khepentā vināsayantā viya sayañca tāhi saddhiṃ accentā viya honti. Tenāha – ‘‘kālo ghasati bhūtāni, sabbāneva sahattanā’’ti (jā. 1.2.190). ‘‘Tarayanti rattiyo’’ti etthāpi vuttanayeneva attho veditabbo. ‘‘Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno’’ti vuccamānattā puggalaṃ maraṇūpagamanāya tarayantīti attho vutto. Vayoguṇāti ettha koṭṭhāsā guṇā. Titthiyānaṃ hi carimacittena sakalacitte vayasamūhe vayasamaññāti āha – ‘‘paṭhamamajjhimapacchimavayānaṃ guṇā, rāsayoti attho’’ti. Ānisaṃsaṭṭho guṇaṭṭho ‘‘vākaciraṃ nivāsesiṃ, dvādasaguṇamupāgata’’ntiādīsu (bu. vaṃ. 2.30) viya. ‘‘Tandiguṇāhaṃ karissāmi, diguṇaṃ diguṇaṃ vaddheyyā’’ti ca evamādīsu pana tabbhāvavuttiattho guṇaṭṭho.
‘‘အသင္ခ္ယေယ္ယာနိ နာမာနိ၊ သဂုဏေန မဟေသိနော။
‘‘Asaṅkhyeyyāni nāmāni, saguṇena mahesino;
ဂုဏေန နာမမုဒ္ဓေယ္ယံ၊ အပိ နာမ သဟသ္သတော’’တိ။ (ဓ. သ. အဋ္ဌ. ၁၃၁၃; ဥဒာ. ၅၃; ပဋိ. မ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၇၆) –
Guṇena nāmamuddheyyaṃ, api nāma sahassato’’ti. (dha. sa. aṭṭha. 1313; udā. 53; paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.76) –
အာဒီသု ပသံသဋ္ဌော ဂုဏဋ္ဌော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘ဝယောဂုဏာ အနုပုဗ္ဗံ ဇဟန္တီ’’တိ ဧတ္ထ အတ္ထော ‘‘အစ္စေန္တိ ကာလာ’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တနယော ဧဝ။ ပဌမမဇ္ဈိမဝယာတိ ပဌမဂ္ဂဟဏဉ္စေတ္ထ ဝယသ္သ ဂတသ္သ အပုနရာဝတ္တိဒသ္သနတ္ထံ ကတံ။ တေနေဝာဟ – ‘‘မရဏက္ခဏေ ပန တယောပိ ဝယာ ဇဟန္တေဝာ’’တိ။
Ādīsu pasaṃsaṭṭho guṇaṭṭho daṭṭhabbo. ‘‘Vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti ettha attho ‘‘accenti kālā’’ti ettha vuttanayo eva. Paṭhamamajjhimavayāti paṭhamaggahaṇañcettha vayassa gatassa apunarāvattidassanatthaṃ kataṃ. Tenevāha – ‘‘maraṇakkhaṇe pana tayopi vayā jahantevā’’ti.
ဧတ္ထ စ ပာဠိယံ ‘‘အစ္စေန္တိ ကာလာ’’တိ သာမညတော ကာလသ္သ အပဂမနံ ဒသ္သိတံ, ပုန တံ ဝိသေသတောပိ ဒသ္သေတုံ ဣတရဒ္ဝယံ ဝုတ္တံ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန မုဒိန္ဒ္ရိယသ္သ ဝသေန ‘‘ဝယောဂုဏာ အနုပုဗ္ဗံ ဇဟန္တီ’’တိ ဝုတ္တံ, မဇ္ဈိမိန္ဒ္ရိယသ္သ ဝသေန ‘‘တရယန္တိ ရတ္တိယော’’တိ ဝုတ္တန္တိ အဓိပ္ပာယေန ‘‘ကာလာတိ ပုရေဘတ္တာဒယော ကာလာ’’တိ ဝုတ္တံ။ တသ္မာ တတ္ထ အာဒိ-သဒ္ဒေန ပစ္ဆာဘတ္တပဌမယာမ-မုဟုတ္တကာလာဒိ-ကာလကောဋ္ဌာသော ဧဝ အဏုပဘေဒော ကာလဝိဘာဂော ဂဟိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေသန္တိ ဣဓ ဒ္ဝီသု ဂာထာသု ပစ္ဆိမဒ္ဓော။ သော ဟိ ဣဓ အတ္ထတော အဓိဂတတ္တာ အနန္တရသုတ္တေ စ ဝုတ္တတ္တာ အတိဒိသိတော။
Ettha ca pāḷiyaṃ ‘‘accenti kālā’’ti sāmaññato kālassa apagamanaṃ dassitaṃ, puna taṃ visesatopi dassetuṃ itaradvayaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana mudindriyassa vasena ‘‘vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti vuttaṃ, majjhimindriyassa vasena ‘‘tarayanti rattiyo’’ti vuttanti adhippāyena ‘‘kālāti purebhattādayo kālā’’ti vuttaṃ. Tasmā tattha ādi-saddena pacchābhattapaṭhamayāma-muhuttakālādi-kālakoṭṭhāso eva aṇupabhedo kālavibhāgo gahitoti veditabbo. Sesanti idha dvīsu gāthāsu pacchimaddho. So hi idha atthato adhigatattā anantarasutte ca vuttattā atidisito.
အစ္စေန္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Accentisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၄. အစ္စေန္တိသုတ္တံ • 4. Accentisuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၄. အစ္စေန္တိသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 4. Accentisuttavaṇṇanā