| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೪. ಅಚ್ಚೇನ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Accentisuttavaṇṇanā
೪. ಕಾಲಯನ್ತಿ ಖೇಪೇನ್ತೀತಿ ಕಾಲಾ। ಪುರೇಭತ್ತಾದಯೋ ಹಿ ಕಾಲಾ ಧಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತಿಮತ್ತತಾಯ ಪರಮತ್ಥತೋ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಾಪಿ ಲೋಕಸಙ್ಕೇತಮತ್ತಸಿದ್ಧಾ ತಸ್ಸಾಯೇವ ಧಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಗತಗತಾಯ ಅನಿವತ್ತನತೋ ತಂ ತಂ ಧಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತಿಂ ಖೇಪೇನ್ತಾ ವಿನಾಸಯನ್ತಾ ವಿಯ ಸಯಞ್ಚ ತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅಚ್ಚೇನ್ತಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತಿ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಕಾಲೋ ಘಸತಿ ಭೂತಾನಿ, ಸಬ್ಬಾನೇವ ಸಹತ್ತನಾ’’ತಿ (ಜಾ॰ ೧.೨.೧೯೦)। ‘‘ತರಯನ್ತಿ ರತ್ತಿಯೋ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಏತಂ ಭಯಂ ಮರಣೇ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚಮಾನತ್ತಾ ಪುಗ್ಗಲಂ ಮರಣೂಪಗಮನಾಯ ತರಯನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ। ವಯೋಗುಣಾತಿ ಏತ್ಥ ಕೋಟ್ಠಾಸಾ ಗುಣಾ। ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಹಿ ಚರಿಮಚಿತ್ತೇನ ಸಕಲಚಿತ್ತೇ ವಯಸಮೂಹೇ ವಯಸಮಞ್ಞಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಪಠಮಮಜ್ಝಿಮಪಚ್ಛಿಮವಯಾನಂ ಗುಣಾ, ರಾಸಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಆನಿಸಂಸಟ್ಠೋ ಗುಣಟ್ಠೋ ‘‘ವಾಕಚಿರಂ ನಿವಾಸೇಸಿಂ, ದ್ವಾದಸಗುಣಮುಪಾಗತ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಬು॰ ವಂ॰ ೨.೩೦) ವಿಯ। ‘‘ತನ್ದಿಗುಣಾಹಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ದಿಗುಣಂ ದಿಗುಣಂ ವದ್ಧೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಚ ಏವಮಾದೀಸು ಪನ ತಬ್ಭಾವವುತ್ತಿಅತ್ಥೋ ಗುಣಟ್ಠೋ।
4. Kālayanti khepentīti kālā. Purebhattādayo hi kālā dhammappavattimattatāya paramatthato avijjamānāpi lokasaṅketamattasiddhā tassāyeva dhammappavattiyā gatagatāya anivattanato taṃ taṃ dhammappavattiṃ khepentā vināsayantā viya sayañca tāhi saddhiṃ accentā viya honti. Tenāha – ‘‘kālo ghasati bhūtāni, sabbāneva sahattanā’’ti (jā. 1.2.190). ‘‘Tarayanti rattiyo’’ti etthāpi vuttanayeneva attho veditabbo. ‘‘Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno’’ti vuccamānattā puggalaṃ maraṇūpagamanāya tarayantīti attho vutto. Vayoguṇāti ettha koṭṭhāsā guṇā. Titthiyānaṃ hi carimacittena sakalacitte vayasamūhe vayasamaññāti āha – ‘‘paṭhamamajjhimapacchimavayānaṃ guṇā, rāsayoti attho’’ti. Ānisaṃsaṭṭho guṇaṭṭho ‘‘vākaciraṃ nivāsesiṃ, dvādasaguṇamupāgata’’ntiādīsu (bu. vaṃ. 2.30) viya. ‘‘Tandiguṇāhaṃ karissāmi, diguṇaṃ diguṇaṃ vaddheyyā’’ti ca evamādīsu pana tabbhāvavuttiattho guṇaṭṭho.
‘‘ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಾನಿ ನಾಮಾನಿ, ಸಗುಣೇನ ಮಹೇಸಿನೋ।
‘‘Asaṅkhyeyyāni nāmāni, saguṇena mahesino;
ಗುಣೇನ ನಾಮಮುದ್ಧೇಯ್ಯಂ, ಅಪಿ ನಾಮ ಸಹಸ್ಸತೋ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಸ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೩೧೩; ಉದಾ॰ ೫೩; ಪಟಿ॰ ಮ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧.೭೬) –
Guṇena nāmamuddheyyaṃ, api nāma sahassato’’ti. (dha. sa. aṭṭha. 1313; udā. 53; paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.76) –
ಆದೀಸು ಪಸಂಸಟ್ಠೋ ಗುಣಟ್ಠೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ‘‘ವಯೋಗುಣಾ ಅನುಪುಬ್ಬಂ ಜಹನ್ತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ‘‘ಅಚ್ಚೇನ್ತಿ ಕಾಲಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತನಯೋ ಏವ। ಪಠಮಮಜ್ಝಿಮವಯಾತಿ ಪಠಮಗ್ಗಹಣಞ್ಚೇತ್ಥ ವಯಸ್ಸ ಗತಸ್ಸ ಅಪುನರಾವತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಕತಂ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಮರಣಕ್ಖಣೇ ಪನ ತಯೋಪಿ ವಯಾ ಜಹನ್ತೇವಾ’’ತಿ।
Ādīsu pasaṃsaṭṭho guṇaṭṭho daṭṭhabbo. ‘‘Vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti ettha attho ‘‘accenti kālā’’ti ettha vuttanayo eva. Paṭhamamajjhimavayāti paṭhamaggahaṇañcettha vayassa gatassa apunarāvattidassanatthaṃ kataṃ. Tenevāha – ‘‘maraṇakkhaṇe pana tayopi vayā jahantevā’’ti.
ಏತ್ಥ ಚ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಅಚ್ಚೇನ್ತಿ ಕಾಲಾ’’ತಿ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ಕಾಲಸ್ಸ ಅಪಗಮನಂ ದಸ್ಸಿತಂ, ಪುನ ತಂ ವಿಸೇಸತೋಪಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಇತರದ್ವಯಂ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ಮುದಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ‘‘ವಯೋಗುಣಾ ಅನುಪುಬ್ಬಂ ಜಹನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಮಜ್ಝಿಮಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ವಸೇನ ‘‘ತರಯನ್ತಿ ರತ್ತಿಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ‘‘ಕಾಲಾತಿ ಪುರೇಭತ್ತಾದಯೋ ಕಾಲಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಪಠಮಯಾಮ-ಮುಹುತ್ತಕಾಲಾದಿ-ಕಾಲಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಏವ ಅಣುಪಭೇದೋ ಕಾಲವಿಭಾಗೋ ಗಹಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೇಸನ್ತಿ ಇಧ ದ್ವೀಸು ಗಾಥಾಸು ಪಚ್ಛಿಮದ್ಧೋ। ಸೋ ಹಿ ಇಧ ಅತ್ಥತೋ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಅನನ್ತರಸುತ್ತೇ ಚ ವುತ್ತತ್ತಾ ಅತಿದಿಸಿತೋ।
Ettha ca pāḷiyaṃ ‘‘accenti kālā’’ti sāmaññato kālassa apagamanaṃ dassitaṃ, puna taṃ visesatopi dassetuṃ itaradvayaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana mudindriyassa vasena ‘‘vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti vuttaṃ, majjhimindriyassa vasena ‘‘tarayanti rattiyo’’ti vuttanti adhippāyena ‘‘kālāti purebhattādayo kālā’’ti vuttaṃ. Tasmā tattha ādi-saddena pacchābhattapaṭhamayāma-muhuttakālādi-kālakoṭṭhāso eva aṇupabhedo kālavibhāgo gahitoti veditabbo. Sesanti idha dvīsu gāthāsu pacchimaddho. So hi idha atthato adhigatattā anantarasutte ca vuttattā atidisito.
ಅಚ್ಚೇನ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Accentisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೪. ಅಚ್ಚೇನ್ತಿಸುತ್ತಂ • 4. Accentisuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ಅಚ್ಚೇನ್ತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Accentisuttavaṇṇanā
