Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੪. ਅਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
4. Accentisuttavaṇṇanā
੪. ਕਾਲਯਨ੍ਤਿ ਖੇਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਕਾਲਾ। ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਾਦਯੋ ਹਿ ਕਾਲਾ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਤਾਯ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਲੋਕਸਙ੍ਕੇਤਮਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਾ ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਗਤਗਤਾਯ ਅਨਿવਤ੍ਤਨਤੋ ਤਂ ਤਂ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਂ ਖੇਪੇਨ੍ਤਾ વਿਨਾਸਯਨ੍ਤਾ વਿਯ ਸਯਞ੍ਚ ਤਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਚ੍ਚੇਨ੍ਤਾ વਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਕਾਲੋ ਘਸਤਿ ਭੂਤਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਾਨੇવ ਸਹਤ੍ਤਨਾ’’ਤਿ (ਜਾ॰ ੧.੨.੧੯੦)। ‘‘ਤਰਯਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਏਤਂ ਭਯਂ ਮਰਣੇ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਮਰਣੂਪਗਮਨਾਯ ਤਰਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ। વਯੋਗੁਣਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਗੁਣਾ। ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਹਿ ਚਰਿਮਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਕਲਚਿਤ੍ਤੇ વਯਸਮੂਹੇ વਯਸਮਞ੍ਞਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਪਠਮਮਜ੍ਝਿਮਪਚ੍ਛਿਮવਯਾਨਂ ਗੁਣਾ, ਰਾਸਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਆਨਿਸਂਸਟ੍ਠੋ ਗੁਣਟ੍ਠੋ ‘‘વਾਕਚਿਰਂ ਨਿવਾਸੇਸਿਂ, ਦ੍વਾਦਸਗੁਣਮੁਪਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਬੁ॰ વਂ॰ ੨.੩੦) વਿਯ। ‘‘ਤਨ੍ਦਿਗੁਣਾਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦਿਗੁਣਂ ਦਿਗੁਣਂ વਦ੍ਧੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ ਏવਮਾਦੀਸੁ ਪਨ ਤਬ੍ਭਾવવੁਤ੍ਤਿਅਤ੍ਥੋ ਗੁਣਟ੍ਠੋ।
4. Kālayanti khepentīti kālā. Purebhattādayo hi kālā dhammappavattimattatāya paramatthato avijjamānāpi lokasaṅketamattasiddhā tassāyeva dhammappavattiyā gatagatāya anivattanato taṃ taṃ dhammappavattiṃ khepentā vināsayantā viya sayañca tāhi saddhiṃ accentā viya honti. Tenāha – ‘‘kālo ghasati bhūtāni, sabbāneva sahattanā’’ti (jā. 1.2.190). ‘‘Tarayanti rattiyo’’ti etthāpi vuttanayeneva attho veditabbo. ‘‘Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno’’ti vuccamānattā puggalaṃ maraṇūpagamanāya tarayantīti attho vutto. Vayoguṇāti ettha koṭṭhāsā guṇā. Titthiyānaṃ hi carimacittena sakalacitte vayasamūhe vayasamaññāti āha – ‘‘paṭhamamajjhimapacchimavayānaṃ guṇā, rāsayoti attho’’ti. Ānisaṃsaṭṭho guṇaṭṭho ‘‘vākaciraṃ nivāsesiṃ, dvādasaguṇamupāgata’’ntiādīsu (bu. vaṃ. 2.30) viya. ‘‘Tandiguṇāhaṃ karissāmi, diguṇaṃ diguṇaṃ vaddheyyā’’ti ca evamādīsu pana tabbhāvavuttiattho guṇaṭṭho.
‘‘ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ, ਸਗੁਣੇਨ ਮਹੇਸਿਨੋ।
‘‘Asaṅkhyeyyāni nāmāni, saguṇena mahesino;
ਗੁਣੇਨ ਨਾਮਮੁਦ੍ਧੇਯ੍ਯਂ, ਅਪਿ ਨਾਮ ਸਹਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧੩੧੩; ਉਦਾ॰ ੫੩; ਪਟਿ॰ ਮ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੭੬) –
Guṇena nāmamuddheyyaṃ, api nāma sahassato’’ti. (dha. sa. aṭṭha. 1313; udā. 53; paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.76) –
ਆਦੀਸੁ ਪਸਂਸਟ੍ਠੋ ਗੁਣਟ੍ਠੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ‘‘વਯੋਗੁਣਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਜਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਕਾਲਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੋ ਏવ। ਪਠਮਮਜ੍ਝਿਮવਯਾਤਿ ਪਠਮਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ વਯਸ੍ਸ ਗਤਸ੍ਸ ਅਪੁਨਰਾવਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਤਂ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਮਰਣਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਤਯੋਪਿ વਯਾ ਜਹਨ੍ਤੇવਾ’’ਤਿ।
Ādīsu pasaṃsaṭṭho guṇaṭṭho daṭṭhabbo. ‘‘Vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti ettha attho ‘‘accenti kālā’’ti ettha vuttanayo eva. Paṭhamamajjhimavayāti paṭhamaggahaṇañcettha vayassa gatassa apunarāvattidassanatthaṃ kataṃ. Tenevāha – ‘‘maraṇakkhaṇe pana tayopi vayā jahantevā’’ti.
ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਕਾਲਾ’’ਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਤੋ ਕਾਲਸ੍ਸ ਅਪਗਮਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਪੁਨ ਤਂ વਿਸੇਸਤੋਪਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਤਰਦ੍વਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ વਸੇਨ ‘‘વਯੋਗੁਣਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਜਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਮਜ੍ਝਿਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ વਸੇਨ ‘‘ਤਰਯਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਕਾਲਾਤਿ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਾਦਯੋ ਕਾਲਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਪਠਮਯਾਮ-ਮੁਹੁਤ੍ਤਕਾਲਾਦਿ-ਕਾਲਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਏવ ਅਣੁਪਭੇਦੋ ਕਾਲવਿਭਾਗੋ ਗਹਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਇਧ ਦ੍વੀਸੁ ਗਾਥਾਸੁ ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍ਧੋ। ਸੋ ਹਿ ਇਧ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਧਿਗਤਤ੍ਤਾ ਅਨਨ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤੇ ਚ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਤਿਦਿਸਿਤੋ।
Ettha ca pāḷiyaṃ ‘‘accenti kālā’’ti sāmaññato kālassa apagamanaṃ dassitaṃ, puna taṃ visesatopi dassetuṃ itaradvayaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana mudindriyassa vasena ‘‘vayoguṇā anupubbaṃ jahantī’’ti vuttaṃ, majjhimindriyassa vasena ‘‘tarayanti rattiyo’’ti vuttanti adhippāyena ‘‘kālāti purebhattādayo kālā’’ti vuttaṃ. Tasmā tattha ādi-saddena pacchābhattapaṭhamayāma-muhuttakālādi-kālakoṭṭhāso eva aṇupabhedo kālavibhāgo gahitoti veditabbo. Sesanti idha dvīsu gāthāsu pacchimaddho. So hi idha atthato adhigatattā anantarasutte ca vuttattā atidisito.
ਅਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Accentisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੪. ਅਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Accentisuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਅਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Accentisuttavaṇṇanā