| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
೬. ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ
6. Accharāsaṅghātavaggavaṇṇanā
೫೧. ಛಟ್ಠಸ್ಸ ಪಠಮೇ ತಂ ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋತಿ ತಂ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಂ ಸುತವಿರಹಿತೋ ಪುಥುಜ್ಜನೋ। ತತ್ಥ ಆಗಮಾಧಿಗಮಾಭಾವಾ ಞೇಯ್ಯೋ ಅಸ್ಸುತವಾ ಇತಿ। ಯೋ ಹಿ ಇದಂ ಸುತ್ತಂ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅತ್ಥವಸೇನ ಉಪಪರಿಕ್ಖನ್ತೋ ‘‘ಇದಂ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಂ ನಾಮ ಪಕತಿಪರಿಸುದ್ಧಮ್ಪಿ ಜವನಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇಹಿ ಲೋಭಾದೀಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿ ನೇವ ಆಗಮವಸೇನ ನ ಅಧಿಗಮವಸೇನ ಜಾನಾತಿ, ಯಸ್ಸ ಚ ಖನ್ಧಧಾತುಆಯತನಪಚ್ಚಯಾಕಾರಸತಿಪಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಉಗ್ಗಹಪರಿಪುಚ್ಛಾವಿನಿಚ್ಛಯವಿರಹಿತತ್ತಾ ಯಥಾಭೂತಞಾಣಪಟಿವೇಧಸಾಧಕೋ ನೇವ ಆಗಮೋ, ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಸ್ಸ ಅನಧಿಗತತ್ತಾ ನ ಅಧಿಗಮೋ ಅತ್ಥಿ। ಸೋ ಆಗಮಾಧಿಗಮಾಭಾವಾ ಞೇಯ್ಯೋ ಅಸ್ಸುತವಾ ಇತಿ। ಸ್ವಾಯಂ –
51. Chaṭṭhassa paṭhame taṃ assutavā puthujjanoti taṃ bhavaṅgacittaṃ sutavirahito puthujjano. Tattha āgamādhigamābhāvā ñeyyo assutavā iti. Yo hi idaṃ suttaṃ ādito paṭṭhāya atthavasena upaparikkhanto ‘‘idaṃ bhavaṅgacittaṃ nāma pakatiparisuddhampi javanakkhaṇe uppannehi lobhādīhi upakkilesehi upakkiliṭṭha’’nti neva āgamavasena na adhigamavasena jānāti, yassa ca khandhadhātuāyatanapaccayākārasatipaṭṭhānādīsu uggahaparipucchāvinicchayavirahitattā yathābhūtañāṇapaṭivedhasādhako neva āgamo, paṭipattiyā adhigantabbassa anadhigatattā na adhigamo atthi. So āgamādhigamābhāvā ñeyyo assutavā iti. Svāyaṃ –
‘‘ಪುಥೂನಂ ಜನನಾದೀಹಿ, ಕಾರಣೇಹಿ ಪುಥುಜ್ಜನೋ।
‘‘Puthūnaṃ jananādīhi, kāraṇehi puthujjano;
ಪುಥುಜ್ಜನನ್ತೋಗಧತ್ತಾ, ಪುಥುವಾಯಂ ಜನೋ ಇತಿ’’॥
Puthujjanantogadhattā, puthuvāyaṃ jano iti’’.
ಸೋ ಹಿ ಪುಥೂನಂ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾನಂ ಕಿಲೇಸಾದೀನಂ ಜನನಾದೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಪುಥುಜ್ಜನೋ। ಯಥಾಹ –
So hi puthūnaṃ nānappakārānaṃ kilesādīnaṃ jananādīhi kāraṇehi puthujjano. Yathāha –
‘‘ಪುಥು ಕಿಲೇಸೇ ಜನೇನ್ತೀತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ಅವಿಹತಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಕಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ಸತ್ಥಾರಾನಂ ಮುಖುಲ್ಲೋಕಿಕಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ಸಬ್ಬಗತೀಹಿ ಅವುಟ್ಠಿತಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ನಾನಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತೀತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ನಾನಾಓಘೇಹಿ ವುಯ್ಹನ್ತೀತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ನಾನಾಸನ್ತಾಪೇಹಿ ಸನ್ತಪ್ಪನ್ತೀತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ನಾನಾಪರಿಳಾಹೇಹಿ ಪರಿಡಯ್ಹನ್ತೀತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ರತ್ತಾ ಗಿದ್ಧಾ ಗಧಿತಾ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಅಜ್ಝೋಪನ್ನಾ ಲಗ್ಗಾ ಲಗ್ಗಿತಾ ಪಲಿಬುದ್ಧಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ಪಞ್ಚಹಿ ನೀವರಣೇಹಿ ಆವುತಾ ನಿವುತಾ ಓವುತಾ ಪಿಹಿತಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ’’ತಿ (ಮಹಾನಿ॰ ೫೧, ೯೪)।
‘‘Puthu kilese janentīti puthujjanā, puthu avihatasakkāyadiṭṭhikāti puthujjanā, puthu satthārānaṃ mukhullokikāti puthujjanā, puthu sabbagatīhi avuṭṭhitāti puthujjanā, puthu nānābhisaṅkhāre abhisaṅkharontīti puthujjanā, puthu nānāoghehi vuyhantīti puthujjanā, puthu nānāsantāpehi santappantīti puthujjanā, puthu nānāpariḷāhehi pariḍayhantīti puthujjanā, puthu pañcasu kāmaguṇesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhopannā laggā laggitā palibuddhāti puthujjanā, puthu pañcahi nīvaraṇehi āvutā nivutā ovutā pihitā paṭicchannā paṭikujjitāti puthujjanā’’ti (mahāni. 51, 94).
ಪುಥೂನಂ ವಾ ಗಣನಪಥಮತೀತಾನಂ ಅರಿಯಧಮ್ಮಪರಮ್ಮುಖಾನಂ ನೀಚಧಮ್ಮಸಮಾಚಾರಾನಂ ಜನಾನಂ ಅನ್ತೋಗಧತ್ತಾಪಿ ಪುಥುಜ್ಜನೋ, ಪುಥು ವಾ ಅಯಂ ವಿಸುಂಯೇವ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ, ವಿಸಂಸಟ್ಠೋ ಸೀಲಸುತಾದಿಗುಣಯುತ್ತೇಹಿ ಅರಿಯೇಹಿ ಜನೋತಿ ಪುಥುಜ್ಜನೋ। ಏವಮೇತೇಹಿ ‘‘ಅಸ್ಸುತವಾ ಪುಥುಜ್ಜನೋ’’ತಿ ದ್ವೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಯೇ ತೇ –
Puthūnaṃ vā gaṇanapathamatītānaṃ ariyadhammaparammukhānaṃ nīcadhammasamācārānaṃ janānaṃ antogadhattāpi puthujjano, puthu vā ayaṃ visuṃyeva saṅkhaṃ gato, visaṃsaṭṭho sīlasutādiguṇayuttehi ariyehi janoti puthujjano. Evametehi ‘‘assutavā puthujjano’’ti dvīhi padehi ye te –
‘‘ದುವೇ ಪುಥುಜ್ಜನಾ ವುತ್ತಾ, ಬುದ್ಧೇನಾದಿಚ್ಚಬನ್ಧುನಾ।
‘‘Duve puthujjanā vuttā, buddhenādiccabandhunā;
ಅನ್ಧೋ ಪುಥುಜ್ಜನೋ ಏಕೋ, ಕಲ್ಯಾಣೇಕೋ ಪುಥುಜ್ಜನೋ’’ತಿ॥ –
Andho puthujjano eko, kalyāṇeko puthujjano’’ti. –
ದ್ವೇ ಪುಥುಜ್ಜನಾ ವುತ್ತಾ, ತೇಸು ಅನ್ಧಪುಥುಜ್ಜನೋ ವುತ್ತೋ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Dve puthujjanā vuttā, tesu andhaputhujjano vutto hotīti veditabbo.
ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತೀತಿ ‘‘ಇದಞ್ಚ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಂ ಏವಂ ಆಗನ್ತುಕೇಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲಿಟ್ಠಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಏವಂ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ಯಥಾಸಭಾವತೋ ನ ಜಾನಾತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ನ ಜಾನಾತಿ, ತಸ್ಮಾ। ಚಿತ್ತಭಾವನಾ ನತ್ಥೀತಿ ಚಿತ್ತಟ್ಠಿತಿ ಚಿತ್ತಪರಿಗ್ಗಹೋ ನತ್ಥಿ, ನತ್ಥಿಭಾವೇನೇವ ‘‘ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವದಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Yathābhūtaṃ nappajānātīti ‘‘idañca bhavaṅgacittaṃ evaṃ āgantukehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṃ nāma hoti, evaṃ vippamuttaṃ nāmā’’ti yathāsabhāvato na jānāti. Tasmāti yasmā na jānāti, tasmā. Cittabhāvanā natthīti cittaṭṭhiti cittapariggaho natthi, natthibhāveneva ‘‘natthī’’ti vadāmīti dasseti.
೫೨. ದುತಿಯೇ ಸುತವಾತಿ ಸುತಸಮ್ಪನ್ನೋ। ವಿತ್ಥಾರತೋ ಪನೇತ್ಥ ಅಸ್ಸುತವಾತಿ ಪದಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅರಿಯಸಾವಕೋತಿ ಅತ್ಥಿ ಅರಿಯೋ ನ ಸಾವಕೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಬುದ್ಧಾ ಚೇವ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಚ; ಅತ್ಥಿ ಸಾವಕೋ ನ ಅರಿಯೋ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಗಿಹೀ ಅನಾಗತಫಲೋ; ಅತ್ಥಿ ನೇವ ಅರಿಯೋ ನ ಸಾವಕೋ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪುಥುತಿತ್ಥಿಯಾ। ಅತ್ಥಿ ಅರಿಯೋಚೇವ ಸಾವಕೋ ಚ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಸಮಣಾ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಾ ಆಗತಫಲಾ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನಾ। ಇಧ ಪನ ಗಿಹೀ ವಾ ಹೋತು ಪಬ್ಬಜಿತೋ ವಾ, ಯೋ ಕೋಚಿ ಸುತವಾತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಸೇನ ಸುತಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಅಯಂ ಅರಿಯಸಾವಕೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತೀತಿ ‘‘ಏವಮಿದಂ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಂ ಆಗನ್ತುಕೇಹಿ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಉಪಕ್ಕಿಲಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿ ಯಥಾಸಭಾವತೋ ಜಾನಾತಿ। ಚಿತ್ತಭಾವನಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಚಿತ್ತಟ್ಠಿತಿ ಚಿತ್ತಪರಿಗ್ಗಹೋ ಅತ್ಥಿ, ಅತ್ಥಿಭಾವೇನೇವ ‘‘ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ವದಾಮೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಬಲವವಿಪಸ್ಸನಾ ಕಥಿತಾ। ಕೇಚಿ ತರುಣವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ವದನ್ತಿ।
52. Dutiye sutavāti sutasampanno. Vitthārato panettha assutavāti padassa paṭipakkhavasena attho veditabbo. Ariyasāvakoti atthi ariyo na sāvako, seyyathāpi buddhā ceva paccekabuddhā ca; atthi sāvako na ariyo, seyyathāpi gihī anāgataphalo; atthi neva ariyo na sāvako seyyathāpi puthutitthiyā. Atthi ariyoceva sāvako ca, seyyathāpi samaṇā sakyaputtiyā āgataphalā viññātasāsanā. Idha pana gihī vā hotu pabbajito vā, yo koci sutavāti ettha vuttassa atthassa vasena sutasampanno, ayaṃ ariyasāvakoti veditabbo. Yathābhūtaṃ pajānātīti ‘‘evamidaṃ bhavaṅgacittaṃ āgantukehi upakkilesehi vippamuttaṃ hoti, evaṃ upakkiliṭṭha’’nti yathāsabhāvato jānāti. Cittabhāvanā atthīti cittaṭṭhiti cittapariggaho atthi, atthibhāveneva ‘‘atthī’’ti vadāmīti dasseti. Imasmiṃ sutte balavavipassanā kathitā. Keci taruṇavipassanāti vadanti.
೫೩. ತತಿಯಂ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ಕಥಿತಂ। ಕತರಾಯಂ ಪನ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ? ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋಪಮಸುತ್ತನ್ತಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ। ಭಗವಾ ಕಿರ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಜೇತವನಮಹಾವಿಹಾರೇ ಪಟಿವಸತಿ। ಬುದ್ಧಾನಞ್ಚ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಪಟಿವಸನ್ತಾನಂ ಪಞ್ಚವಿಧಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಅವಿಜಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ಪಞ್ಚ ಹಿ ಬುದ್ಧಕಿಚ್ಚಾನಿ – ಪುರೇಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ, ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ, ಪುರಿಮಯಾಮಕಿಚ್ಚಂ, ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮಕಿಚ್ಚಂ, ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಕಿಚ್ಚನ್ತಿ।
53. Tatiyaṃ aṭṭhuppattiyaṃ kathitaṃ. Katarāyaṃ pana aṭṭhuppattiyaṃ? Aggikkhandhopamasuttantaaṭṭhuppattiyaṃ. Bhagavā kira ekasmiṃ samaye sāvatthiṃ upanissāya jetavanamahāvihāre paṭivasati. Buddhānañca yattha katthaci paṭivasantānaṃ pañcavidhaṃ kiccaṃ avijahitameva hoti. Pañca hi buddhakiccāni – purebhattakiccaṃ, pacchābhattakiccaṃ, purimayāmakiccaṃ, majjhimayāmakiccaṃ, pacchimayāmakiccanti.
ತತ್ರಿದಂ ಪುರೇಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ – ಭಗವಾ ಹಿ ಪಾತೋವ ವುಟ್ಠಾಯ ಉಪಟ್ಠಾಕಾನುಗ್ಗಹತ್ಥಂ ಸರೀರಫಾಸುಕತ್ಥಞ್ಚ ಮುಖಧೋವನಾದಿಸರೀರಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಯಾವ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವೇಲಾ ತಾವ ವಿವಿತ್ತಾಸನೇ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವೇಲಾಯ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಪತ್ತಮಾದಾಯ ಕದಾಚಿ ಏಕಕೋವ, ಕದಾಚಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೋ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸತಿ ಕದಾಚಿ ಪಕತಿಯಾ, ಕದಾಚಿ ಅನೇಕೇಹಿ ಪಾಟಿಹಾರಿಯೇಹಿ ವತ್ತಮಾನೇಹಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸತೋ ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ಪುರತೋ ಪುರತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಮುದುಗತವಾತಾ ಪಥವಿಂ ಸೋಧೇನ್ತಿ, ವಲಾಹಕಾ ಉದಕಫುಸಿತಾನಿ ಮುಞ್ಚನ್ತಾ ಮಗ್ಗೇ ರೇಣುಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ಉಪರಿ ವಿತಾನಂ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಅಪರೇ ವಾತಾ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಉಪಸಂಹರಿತ್ವಾ ಮಗ್ಗೇ ಓಕಿರನ್ತಿ, ಉನ್ನತಾ ಭೂಮಿಪ್ಪದೇಸಾ ಓನಮನ್ತಿ, ಓನತಾ ಉನ್ನಮನ್ತಿ, ಪಾದನಿಕ್ಖೇಪಸಮಯೇ ಸಮಾವ ಭೂಮಿ ಹೋತಿ, ಸುಖಸಮ್ಫಸ್ಸಾನಿ ಪದುಮಪುಪ್ಫಾನಿ ವಾ ಪಾದೇ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಿ। ಇನ್ದಖೀಲಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಠಪಿತಮತ್ತೇ ದಕ್ಖಿಣಪಾದೇ ಸರೀರತೋ ಛಬ್ಬಣ್ಣರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣರಸಪಿಞ್ಜರಾನಿ ವಿಯ ಚಿತ್ರಪಟಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ ವಿಯ ಚ ಪಾಸಾದಕೂಟಾಗಾರಾದೀನಿ ಅಲಙ್ಕರೋನ್ತಿಯೋ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಧಾವನ್ತಿ, ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸವಿಹಙ್ಗಾದಯೋ ಸಕಸಕಟ್ಠಾನೇಸು ಠಿತಾಯೇವ ಮಧುರೇನಾಕಾರೇನ ಸದ್ದಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತಥಾ ಭೇರಿವೀಣಾದೀನಿ ತೂರಿಯಾನಿ ಮನುಸ್ಸಾನಞ್ಚ ಕಾಯೂಪಗಾನಿ ಆಭರಣಾನಿ। ತೇನ ಸಞ್ಞಾಣೇನ ಮನುಸ್ಸಾ ಜಾನನ್ತಿ ‘‘ಅಜ್ಜ ಭಗವಾ ಇಧ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠೋ’’ತಿ। ತೇ ಸುನಿವತ್ಥಾ ಸುಪಾರುತಾ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಾದೀನಿ ಆದಾಯ ಘರಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನ್ತರವೀಥಿಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಾದೀಹಿ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಪೂಜೇತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ, ಭನ್ತೇ, ದಸ ಭಿಕ್ಖೂ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ವೀಸತಿ, ಪಞ್ಞಾಸಂ…ಪೇ॰… ಸತಂ ದೇಥಾ’’ತಿ ಯಾಚಿತ್ವಾ ಭಗವತೋಪಿ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ ಪಟಿಮಾನೇನ್ತಿ। ಭಗವಾ ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚೋ ತೇಸಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯಚಿತ್ತಸನ್ತಾನಾನಿ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ತಥಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ಯಥಾ ಕೇಚಿ ಸರಣಗಮನೇಸು ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಪಞ್ಚಸು ಸೀಲೇಸು, ಕೇಚಿ ಸೋತಾಪತ್ತಿಸಕದಾಗಾಮಿಅನಾಗಾಮಿಫಲಾನಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ, ಕೇಚಿ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಫಲೇ ಅರಹತ್ತೇತಿ। ಏವಂ ಮಹಾಜನಂ ಅನುಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ವಿಹಾರಂ ಗಚ್ಛತಿ। ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಗನ್ಧಮಣ್ಡಲಮಾಳೇ ಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸೀದತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನಂ ಆಗಮಯಮಾನೋ। ತತೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ಭಗವತೋ ನಿವೇದೇತಿ। ಅಥ ಭಗವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪವಿಸತಿ। ಇದಂ ತಾವ ಪುರೇಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ।
Tatridaṃ purebhattakiccaṃ – bhagavā hi pātova vuṭṭhāya upaṭṭhākānuggahatthaṃ sarīraphāsukatthañca mukhadhovanādisarīraparikammaṃ katvā yāva bhikkhācāravelā tāva vivittāsane vītināmetvā bhikkhācāravelāya nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā cīvaraṃ pārupitvā pattamādāya kadāci ekakova, kadāci bhikkhusaṅghaparivuto gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati kadāci pakatiyā, kadāci anekehi pāṭihāriyehi vattamānehi. Seyyathidaṃ – piṇḍāya pavisato lokanāthassa purato purato gantvā mudugatavātā pathaviṃ sodhenti, valāhakā udakaphusitāni muñcantā magge reṇuṃ vūpasametvā upari vitānaṃ hutvā tiṭṭhanti, apare vātā pupphāni upasaṃharitvā magge okiranti, unnatā bhūmippadesā onamanti, onatā unnamanti, pādanikkhepasamaye samāva bhūmi hoti, sukhasamphassāni padumapupphāni vā pāde sampaṭicchanti. Indakhīlassa anto ṭhapitamatte dakkhiṇapāde sarīrato chabbaṇṇarasmiyo nikkhamitvā suvaṇṇarasapiñjarāni viya citrapaṭaparikkhittāni viya ca pāsādakūṭāgārādīni alaṅkarontiyo ito cito ca dhāvanti, hatthiassavihaṅgādayo sakasakaṭṭhānesu ṭhitāyeva madhurenākārena saddaṃ karonti, tathā bherivīṇādīni tūriyāni manussānañca kāyūpagāni ābharaṇāni. Tena saññāṇena manussā jānanti ‘‘ajja bhagavā idha piṇḍāya paviṭṭho’’ti. Te sunivatthā supārutā gandhapupphādīni ādāya gharā nikkhamitvā antaravīthiṃ paṭipajjitvā bhagavantaṃ gandhapupphādīhi sakkaccaṃ pūjetvā vanditvā ‘‘amhākaṃ, bhante, dasa bhikkhū, amhākaṃ vīsati, paññāsaṃ…pe… sataṃ dethā’’ti yācitvā bhagavatopi pattaṃ gahetvā āsanaṃ paññāpetvā sakkaccaṃ piṇḍapātena paṭimānenti. Bhagavā katabhattakicco tesaṃ upanissayacittasantānāni oloketvā tathā dhammaṃ deseti, yathā keci saraṇagamanesu patiṭṭhahanti, keci pañcasu sīlesu, keci sotāpattisakadāgāmianāgāmiphalānaṃ aññatarasmiṃ, keci pabbajitvā aggaphale arahatteti. Evaṃ mahājanaṃ anuggahetvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ gacchati. Tattha gantvā gandhamaṇḍalamāḷe paññattavarabuddhāsane nisīdati bhikkhūnaṃ bhattakiccapariyosānaṃ āgamayamāno. Tato bhikkhūnaṃ bhattakiccapariyosāne upaṭṭhāko bhagavato nivedeti. Atha bhagavā gandhakuṭiṃ pavisati. Idaṃ tāva purebhattakiccaṃ.
ಅಥ ಭಗವಾ ಏವಂ ಕತಪುರೇಭತ್ತಕಿಚ್ಚೋ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಾ ಉಪಟ್ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಪಾದೇ ಪಕ್ಖಾಲೇತ್ವಾ ಪಾದಪೀಠೇ ಠತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಓವದತಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ಸಮ್ಪಾದೇಥ, ದುಲ್ಲಭೋ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೋ ಲೋಕಸ್ಮಿಂ, ದುಲ್ಲಭೋ ಮನುಸ್ಸತ್ತಪಟಿಲಾಭೋ, ದುಲ್ಲಭಾ ಖಣಸಮ್ಪತ್ತಿ, ದುಲ್ಲಭಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ದುಲ್ಲಭಂ ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸವನ’’ನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಕೇಚಿ ಭಗವನ್ತಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಚರಿಯಾನುರೂಪಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ದೇತಿ। ತತೋ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ರತ್ತಿಟ್ಠಾನದಿವಾಟ್ಠಾನಾನಿ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಕೇಚಿ ಅರಞ್ಞಂ, ಕೇಚಿ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ, ಕೇಚಿ ಪಬ್ಬತಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರಂ, ಕೇಚಿ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಭವನಂ…ಪೇ॰… ಕೇಚಿ ವಸವತ್ತಿಭವನನ್ತಿ । ತತೋ ಭಗವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಚೇ ಆಕಙ್ಖತಿ, ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಮುಹುತ್ತಂ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ। ಅಥ ಸಮಸ್ಸಾಸಿತಕಾಯೋ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ದುತಿಯಭಾಗೇ ಲೋಕಂ ವೋಲೋಕೇತಿ। ತತಿಯಭಾಗೇ ಯಂ ಗಾಮಂ ವಾ ನಿಗಮಂ ವಾ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಹರತಿ, ತತ್ಥ ಮಹಾಜನೋ ಪುರೇಭತ್ತಂ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಂ ಸುನಿವತ್ಥೋ ಸುಪಾರುತೋ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಾದೀನಿ ಆದಾಯ ವಿಹಾರೇ ಸನ್ನಿಪತತಿ। ತತೋ ಭಗವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಪರಿಸಾಯ ಅನುರೂಪೇನ ಪಾಟಿಹಾರಿಯೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸಜ್ಜ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಕಾಲಯುತ್ತಂ ಸಮಯಯುತ್ತಂ, ಅಥ ಕಾಲಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಪರಿಸಂ ಉಯ್ಯೋಜೇತಿ, ಮನುಸ್ಸಾ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮನ್ತಿ। ಇದಂ ಪಚ್ಛಾಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ।
Atha bhagavā evaṃ katapurebhattakicco gandhakuṭiyā upaṭṭhāne nisīditvā pāde pakkhāletvā pādapīṭhe ṭhatvā bhikkhusaṅghaṃ ovadati – ‘‘bhikkhave, appamādena sampādetha, dullabho buddhuppādo lokasmiṃ, dullabho manussattapaṭilābho, dullabhā khaṇasampatti, dullabhā pabbajjā, dullabhaṃ saddhammassavana’’nti. Tattha keci bhagavantaṃ kammaṭṭhānaṃ pucchanti. Bhagavā tesaṃ cariyānurūpaṃ kammaṭṭhānaṃ deti. Tato sabbepi bhagavantaṃ vanditvā attano attano rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni gacchanti. Keci araññaṃ, keci rukkhamūlaṃ, keci pabbatādīnaṃ aññataraṃ, keci cātumahārājikabhavanaṃ…pe… keci vasavattibhavananti . Tato bhagavā gandhakuṭiṃ pavisitvā sace ākaṅkhati, dakkhiṇena passena sato sampajāno muhuttaṃ sīhaseyyaṃ kappeti. Atha samassāsitakāyo uṭṭhahitvā dutiyabhāge lokaṃ voloketi. Tatiyabhāge yaṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati, tattha mahājano purebhattaṃ dānaṃ datvā pacchābhattaṃ sunivattho supāruto gandhapupphādīni ādāya vihāre sannipatati. Tato bhagavā sampattaparisāya anurūpena pāṭihāriyena gantvā dhammasabhāyaṃ paññattavarabuddhāsane nisajja dhammaṃ deseti kālayuttaṃ samayayuttaṃ, atha kālaṃ viditvā parisaṃ uyyojeti, manussā bhagavantaṃ vanditvā pakkamanti. Idaṃ pacchābhattakiccaṃ.
ಸೋ ಏವಂ ನಿಟ್ಠಿತಪಚ್ಛಾಭತ್ತಕಿಚ್ಚೋ ಸಚೇ ಗತ್ತಾನಿ ಓಸಿಞ್ಚಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಬುದ್ಧಾಸನಾ ಉಟ್ಠಾಯ ನ್ಹಾನಕೋಟ್ಠಕಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕೇನ ಪಟಿಯಾದಿತಉದಕೇನ ಗತ್ತಾನಿ ಉತುಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತಿ। ಉಪಟ್ಠಾಕೋಪಿ ಬುದ್ಧಾಸನಂ ಆನೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣೇ ಪಞ್ಞಪೇತಿ। ಭಗವಾ ಸುರತ್ತದುಪಟ್ಟಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಏಕಂಸಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಆಗನ್ತ್ವಾ ನಿಸೀದತಿ ಏಕಕೋವ ಮುಹುತ್ತಂ ಪಟಿಸಲ್ಲೀನೋ, ಅಥ ಭಿಕ್ಖೂ ತತೋ ತತೋ ಆಗಮ್ಮ ಭಗವತೋ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಏಕಚ್ಚೇ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಏಕಚ್ಚೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ, ಏಕಚ್ಚೇ ಧಮ್ಮಸ್ಸವನಂ ಯಾಚನ್ತಿ। ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಸಮ್ಪಾದೇನ್ತೋ ಪುರಿಮಯಾಮಂ ವಿತಿನಾಮೇತಿ। ಇದಂ ಪುರಿಮಯಾಮಕಿಚ್ಚಂ।
So evaṃ niṭṭhitapacchābhattakicco sace gattāni osiñcitukāmo hoti, buddhāsanā uṭṭhāya nhānakoṭṭhakaṃ pavisitvā upaṭṭhākena paṭiyāditaudakena gattāni utuṃ gaṇhāpeti. Upaṭṭhākopi buddhāsanaṃ ānetvā gandhakuṭipariveṇe paññapeti. Bhagavā surattadupaṭṭaṃ nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā uttarāsaṅgaṃ ekaṃsaṃ katvā tattha āgantvā nisīdati ekakova muhuttaṃ paṭisallīno, atha bhikkhū tato tato āgamma bhagavato upaṭṭhānaṃ āgacchanti. Tattha ekacce pañhaṃ pucchanti, ekacce kammaṭṭhānaṃ, ekacce dhammassavanaṃ yācanti. Bhagavā tesaṃ adhippāyaṃ sampādento purimayāmaṃ vitināmeti. Idaṃ purimayāmakiccaṃ.
ಪುರಿಮಯಾಮಕಿಚ್ಚಪರಿಯೋಸಾನೇ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂಸು ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕನ್ತೇಸು ಸಕಲದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುದೇವತಾಯೋ ಓಕಾಸಂ ಲಭಮಾನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ ಯಥಾಭಿಸಙ್ಖತಂ ಅನ್ತಮಸೋ ಚತುರಕ್ಖರಮ್ಪಿ। ಭಗವಾ ತಾಸಂ ದೇವತಾನಂ ಪಞ್ಹಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮಂ ವೀತಿನಾಮೇತಿ। ಇದಂ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮಕಿಚ್ಚಂ।
Purimayāmakiccapariyosāne pana bhikkhūsu bhagavantaṃ vanditvā pakkantesu sakaladasasahassilokadhātudevatāyo okāsaṃ labhamānā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti yathābhisaṅkhataṃ antamaso caturakkharampi. Bhagavā tāsaṃ devatānaṃ pañhaṃ vissajjento majjhimayāmaṃ vītināmeti. Idaṃ majjhimayāmakiccaṃ.
ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಂ ಪನ ತಯೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕತ್ವಾ ಪುರೇಭತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನಿಸಜ್ಜಾಪೀಳಿತಸ್ಸ ಸರೀರಸ್ಸ ಕಿಲಾಸುಭಾವಮೋಚನತ್ಥಂ ಏಕಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ವೀತಿನಾಮೇತಿ, ದುತಿಯಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ। ತತಿಯಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಯ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಪುರಿಮಬುದ್ಧಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ದಾನಸೀಲಾದಿವಸೇನ ಕತಾಧಿಕಾರಪುಗ್ಗಲದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಬುದ್ಧಚಕ್ಖುನಾ ಲೋಕಂ ವೋಲೋಕೇತಿ। ಇದಂ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಕಿಚ್ಚಂ।
Pacchimayāmaṃ pana tayo koṭṭhāse katvā purebhattato paṭṭhāya nisajjāpīḷitassa sarīrassa kilāsubhāvamocanatthaṃ ekaṃ koṭṭhāsaṃ caṅkamena vītināmeti, dutiyakoṭṭhāse gandhakuṭiṃ pavisitvā dakkhiṇena passena sato sampajāno sīhaseyyaṃ kappeti. Tatiyakoṭṭhāse paccuṭṭhāya nisīditvā purimabuddhānaṃ santike dānasīlādivasena katādhikārapuggaladassanatthaṃ buddhacakkhunā lokaṃ voloketi. Idaṃ pacchimayāmakiccaṃ.
ತಮ್ಪಿ ದಿವಸಂ ಭಗವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಿಚ್ಚೇ ಠಿತೋ ಲೋಕಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಇದಂ ಅದ್ದಸ – ಮಯಾ ಕೋಸಲರಟ್ಠೇ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೇನ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೇನ ಉಪಮೇತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ದೇಸಿತೇ ಸಟ್ಠಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾನಂ ಉಣ್ಹಂ ಲೋಹಿತಂ ಮುಖತೋ ಉಗ್ಗಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ, ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾ ಗಿಹಿಭಾವಂ ಗಮಿಸ್ಸನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಯೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸನ್ತೇವ। ಇತರೇಸಂ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಙ್ಗಹತ್ಥಾಯ ಚಾರಿಕಂ ಚರಿತುಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ, ‘‘ಆನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆರೋಚೇಹೀ’’ತಿ ಆಹ।
Tampi divasaṃ bhagavā imasmiṃyeva kicce ṭhito lokaṃ olokento idaṃ addasa – mayā kosalaraṭṭhe cārikaṃ carantena aggikkhandhena upametvā ekasmiṃ sutte desite saṭṭhi bhikkhū arahattaṃ pāpuṇissanti, saṭṭhimattānaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggacchissati, saṭṭhimattā gihibhāvaṃ gamissanti. Tattha ye arahattaṃ pāpuṇissanti, te yaṃkiñci dhammadesanaṃ sutvā pāpuṇissanteva. Itaresaṃ pana bhikkhūnaṃ saṅgahatthāya cārikaṃ caritukāmo hutvā, ‘‘ānanda, bhikkhūnaṃ ārocehī’’ti āha.
ಥೇರೋ ಅನುಪರಿವೇಣಂ ಗನ್ತ್ವಾ, ‘‘ಆವುಸೋ, ಸತ್ಥಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಸಙ್ಗಹತ್ಥಾಯ ಚಾರಿಕಂ ಚರಿತುಕಾಮೋ, ಗನ್ತುಕಾಮಾ ಆಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಭಿಕ್ಖೂ ಮಹಾಲಾಭಂ ಲಭಿತ್ವಾ ವಿಯ ತುಟ್ಠಮಾನಸಾ ‘‘ಲಭಿಸ್ಸಾಮ ವತ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಸರೀರಂ ಓಲೋಕೇತುಂ ಮಧುರಞ್ಚ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸೋತು’’ನ್ತಿ ಪರುಳ್ಹಕೇಸಾ ಕೇಸೇ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಮಲಗ್ಗಹಿತಪತ್ತಾ ಪತ್ತೇ ಪಚಿತ್ವಾ ಕಿಲಿಟ್ಠಚೀವರಾ ಚೀವರಾನಿ ಧೋವಿತ್ವಾ ಗಮನಸಜ್ಜಾ ಅಹೇಸುಂ। ಸತ್ಥಾ ಅಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇನ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಪರಿವುತೋ ಕೋಸಲರಟ್ಠಂ ಚಾರಿಕಾಯ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಗಾಮನಿಗಮಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಏಕದಿವಸಂ ಗಾವುತಅಡ್ಢಯೋಜನತಿಗಾವುತಯೋಜನಪರಮಂ ಚಾರಿಕಂ ಚರನ್ತೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಮಹನ್ತಂ ಸುಸಿರರುಕ್ಖಂ ಅಗ್ಗಿನಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಇಮಮೇವ ವತ್ಥುಂ ಕತ್ವಾ ಸತ್ತಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಪಟಿಮಣ್ಡೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗಮನಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಿಸಜ್ಜಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ಸತ್ಥು ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಅದ್ಧಾ ಕಾರಣಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಅಕಾರಣೇನ ತಥಾಗತಾ ಗಮನಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ನಿಸೀದನ್ತೀ’’ತಿ ಚತುಗ್ಗುಣಂ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸಿ। ಸತ್ಥಾ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಪಸ್ಸಥ ನೋ ತುಮ್ಹೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಮುಂ ಮಹನ್ತಂ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧ’’ನ್ತಿ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋಪಮಸುತ್ತನ್ತಂ (ಅ॰ ನಿ॰ ೭.೭೨) ದೇಸೇತಿ।
Thero anupariveṇaṃ gantvā, ‘‘āvuso, satthā mahājanassa saṅgahatthāya cārikaṃ caritukāmo, gantukāmā āgacchathā’’ti āha. Bhikkhū mahālābhaṃ labhitvā viya tuṭṭhamānasā ‘‘labhissāma vata mahājanassa dhammaṃ desentassa bhagavato suvaṇṇavaṇṇaṃ sarīraṃ oloketuṃ madhurañca dhammakathaṃ sotu’’nti paruḷhakesā kese ohāretvā malaggahitapattā patte pacitvā kiliṭṭhacīvarā cīvarāni dhovitvā gamanasajjā ahesuṃ. Satthā aparicchinnena bhikkhusaṅghena parivuto kosalaraṭṭhaṃ cārikāya nikkhanto gāmanigamapaṭipāṭiyā ekadivasaṃ gāvutaaḍḍhayojanatigāvutayojanaparamaṃ cārikaṃ caranto ekasmiṃ padese mahantaṃ susirarukkhaṃ agginā sampajjalitaṃ disvā ‘‘imameva vatthuṃ katvā sattahi aṅgehi paṭimaṇḍetvā dhammadesanaṃ kathessāmī’’ti gamanaṃ pacchinditvā aññataraṃ rukkhamūlaṃ upasaṅkamitvā nisajjākāraṃ dassesi. Ānandatthero satthu adhippāyaṃ ñatvā ‘‘addhā kāraṇaṃ bhavissati, na akāraṇena tathāgatā gamanaṃ pacchinditvā nisīdantī’’ti catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpesi. Satthā nisīditvā bhikkhū āmantetvā ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, amuṃ mahantaṃ aggikkhandha’’nti aggikkhandhopamasuttantaṃ (a. ni. 7.72) deseti.
ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ಪನ ವೇಯ್ಯಾಕರಣೇ ಭಞ್ಞಮಾನೇ ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಉಣ್ಹಂ ಲೋಹಿತಂ ಮುಖತೋ ಉಗ್ಗಞ್ಛಿ, ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯ ಹೀನಾಯಾವತ್ತಿಂಸು, ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ವಿಮುಚ್ಚಿಂಸು। ತಞ್ಹಿ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಸುತ್ವಾ ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನಾಮಕಾಯೋ ಸನ್ತತ್ತೋ, ನಾಮಕಾಯೇ ಸನ್ತತ್ತೇ ಕರಜಕಾಯೋ ಸನ್ತತ್ತೋ, ಕರಜಕಾಯೇ ಸನ್ತತ್ತೇ ನಿಧಾನಗತಂ ಉಣ್ಹಂ ಲೋಹಿತಂ ಮುಖತೋ ಉಗ್ಗಞ್ಛಿ। ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ದುಕ್ಕರಂ ವತ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ಯಾವಜೀವಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತು’’ನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯ ಹೀನಾಯಾವತ್ತಾ, ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸತ್ಥು ದೇಸನಾಭಿಮುಖಂ ಞಾಣಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಸಹ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಹಿ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತಾ।
Imasmiñca pana veyyākaraṇe bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggañchi, saṭṭhimattā bhikkhū sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattiṃsu, saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu. Tañhi veyyākaraṇaṃ sutvā saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ nāmakāyo santatto, nāmakāye santatte karajakāyo santatto, karajakāye santatte nidhānagataṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggañchi. Saṭṭhimattā bhikkhū ‘‘dukkaraṃ vata buddhasāsane yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caritu’’nti sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattā, saṭṭhimattā bhikkhū satthu desanābhimukhaṃ ñāṇaṃ pesetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pattā.
ತತ್ಥ ಯೇಸಂ ಉಣ್ಹಂ ಲೋಹಿತಂ ಮುಖತೋ ಉಗ್ಗಞ್ಛಿ, ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪಜ್ಜಿಂಸು। ಯೇ ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪತ್ತಾ, ತೇ ಖುದ್ದಾನುಖುದ್ದಕಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಮದ್ದನ್ತಾ ವಿಚರಿಂಸು। ಯೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತಾ, ತೇ ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲಾವ ಅಹೇಸುಂ। ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಾ ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ಸಫಲಾವ ಜಾತಾತಿ। ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತಾನಂ ತಾವ ಸಫಲಾ ಹೋತು, ಇತರೇಸಂ ಕಥಂ ಸಫಲಾ ಜಾತಾತಿ? ತೇಪಿ ಹಿ ಸಚೇ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ನ ಸುಣೇಯ್ಯುಂ, ಪಮತ್ತಾವ ಹುತ್ವಾ ಠಾನಂ ಜಹಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯುಂ। ತತೋ ನೇಸಂ ತಂ ಪಾಪಂ ವಡ್ಢಮಾನಂ ಅಪಾಯೇಸುಯೇವ ಸಂಸೀದಾಪೇಯ್ಯ । ಇಮಂ ಪನ ದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಜಾತಸಂವೇಗಾ ಠಾನಂ ಜಹಿತ್ವಾ ಸಾಮಣೇರಭೂಮಿಯಂ ಠಿತಾ ದಸ ಸೀಲಾನಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ಯೋನಿಸೋ ಮನಸಿಕಾರೇ ಯುತ್ತಪ್ಪಯುತ್ತಾ ಕೇಚಿ ಸೋತಾಪನ್ನಾ ಕೇಚಿ ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ಕೇಚಿ ಅನಾಗಾಮಿನೋ ಅಹೇಸುಂ, ಕೇಚಿ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು, ಏವಂ ಪಾರಾಜಿಕಾಪನ್ನಾನಮ್ಪಿ ಸಫಲಾ ಅಹೋಸಿ। ಇತರೇ ಪನ ಸಚೇ ಇಮಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ನ ಸುಣೇಯ್ಯುಂ, ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಮ್ಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಮ್ಪಿ ಪಾಪುಣಿತ್ವಾ ಅಪಾಯೇಸುಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವೇಯ್ಯುಂ। ಇಮಂ ಪನ ದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಅಹೋ ಸಲ್ಲೇಖಿತಂ ಬುದ್ಧಸಾಸನಂ, ನ ಸಕ್ಕಾ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಯಾವಜೀವಂ ಇಮಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪೂರೇತುಂ, ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯ ಉಪಾಸಕಧಮ್ಮಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ದುಕ್ಖಾ ಮುಚ್ಚಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಗಿಹಿಭಾವಂ ಉಪಗಮಿಂಸು। ತೇ ತೀಸು ಸರಣೇಸು ಪತಿಟ್ಠಾಯ ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ ರಕ್ಖಿತ್ವಾ ಉಪಾಸಕಧಮ್ಮಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಕೇಚಿ ಸೋತಾಪನ್ನಾ ಕೇಚಿ ಸಕದಾಗಾಮಿನೋ ಕೇಚಿ ಅನಾಗಾಮಿನೋ ಜಾತಾ, ಕೇಚಿ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾತಿ। ಏವಂ ತೇಸಮ್ಪಿ ಸಫಲಾವ ಅಹೋಸಿ।
Tattha yesaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggañchi, te pārājikaṃ āpajjiṃsu. Ye gihibhāvaṃ pattā, te khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni maddantā vicariṃsu. Ye arahattaṃ pattā, te parisuddhasīlāva ahesuṃ. Satthu dhammadesanā imesaṃ tiṇṇampi saphalāva jātāti. Arahattaṃ pattānaṃ tāva saphalā hotu, itaresaṃ kathaṃ saphalā jātāti? Tepi hi sace imaṃ dhammadesanaṃ na suṇeyyuṃ, pamattāva hutvā ṭhānaṃ jahituṃ na sakkuṇeyyuṃ. Tato nesaṃ taṃ pāpaṃ vaḍḍhamānaṃ apāyesuyeva saṃsīdāpeyya . Imaṃ pana desanaṃ sutvā jātasaṃvegā ṭhānaṃ jahitvā sāmaṇerabhūmiyaṃ ṭhitā dasa sīlāni pūretvā yoniso manasikāre yuttappayuttā keci sotāpannā keci sakadāgāmino keci anāgāmino ahesuṃ, keci devaloke nibbattiṃsu, evaṃ pārājikāpannānampi saphalā ahosi. Itare pana sace imaṃ dhammadesanaṃ na suṇeyyuṃ, gacchante gacchante kāle anupubbena saṅghādisesampi pārājikampi pāpuṇitvā apāyesuyeva uppajjitvā mahādukkhaṃ anubhaveyyuṃ. Imaṃ pana desanaṃ sutvā ‘‘aho sallekhitaṃ buddhasāsanaṃ, na sakkā amhehi yāvajīvaṃ imaṃ paṭipattiṃ pūretuṃ, sikkhaṃ paccakkhāya upāsakadhammaṃ pūretvā dukkhā muccissāmā’’ti gihibhāvaṃ upagamiṃsu. Te tīsu saraṇesu patiṭṭhāya pañca sīlāni rakkhitvā upāsakadhammaṃ pūretvā keci sotāpannā keci sakadāgāmino keci anāgāmino jātā, keci devaloke nibbattāti. Evaṃ tesampi saphalāva ahosi.
ಇಮಂ ಪನ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ದೇವಸಙ್ಘಾ ಯೇಹಿಪಿ ಸುತಾ, ಯೇಹಿಪಿ ನ ಸುತಾ, ಸಬ್ಬೇಸಂಯೇವ ಆರೋಚೇನ್ತಾ ವಿಚರಿಂಸು। ಭಿಕ್ಖೂ ಸುತ್ವಾ ಸುತ್ವಾ ‘‘ದುಕ್ಕರಂ, ಭೋ, ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾಸನೇ ಯಾವಜೀವಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತು’’ನ್ತಿ ಏಕಕ್ಖಣೇನೇವ ದಸಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ವೀಸತಿಪಿ ಸಟ್ಠಿಪಿ ಸತಮ್ಪಿ ಸಹಸ್ಸಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಗಿಹೀ ಹೋನ್ತಿ। ಸತ್ಥಾ ಯಥಾರುಚಿಯಾ ಚಾರಿಕಂ ಚರಿತ್ವಾ ಪುನ ಜೇತವನಮೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಥಾಗತೋ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಚಿರಂ ಆಕಿಣ್ಣೋ ವಿಹಾಸಿ, ಇಚ್ಛಾಮಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಡ್ಢಮಾಸಂ ಪಟಿಸಲ್ಲೀಯಿತುಂ, ನಾಮ್ಹಿ ಕೇನಚಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತಬ್ಬೋ ಅಞ್ಞತ್ರ ಏಕೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತನೀಹಾರಕೇನಾ’’ತಿ। ಅಡ್ಢಮಾಸಂ ಏಕೀಭಾವೇನ ವೀತಿನಾಮೇತ್ವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಾ ವುಟ್ಠಿತೋ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಹಾರಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಓಲೋಕಿತೋಲೋಕಿತಟ್ಠಾನೇ ತನುಭೂತಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ದಿಸ್ವಾ ಜಾನನ್ತೋಯೇವ ಥೇರಂ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಆನನ್ದ, ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ತಥಾಗತೇ ಚಾರಿಕಂ ಚರಿತ್ವಾ ಜೇತವನಂ ಆಗತೇ ಸಕಲವಿಹಾರೋ ಕಾಸಾವಪಜ್ಜೋತೋ ಇಸಿವಾತಪ್ಪಟಿವಾತೋ ಹೋತಿ, ಇದಾನಿ ಪನ ತನುಭೂತೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೋ ದಿಸ್ಸತಿ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಚ ಉಪ್ಪಣ್ಡುಪಣ್ಡುಕಜಾತಾ ಭಿಕ್ಖೂ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಏತ’’ನ್ತಿ? ಏತರಹಿ ಭಗವಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋಪಮಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಕಥಿತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಂವೇಗಪ್ಪತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಮಯಂ ಏತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಪ್ಪಕಾರೇನ ಪರಿಪೂರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮ, ಅಸಮ್ಮಾವತ್ತನ್ತಾನಞ್ಚ ಜನಸ್ಸ ಸದ್ಧಾದೇಯ್ಯಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಅಯುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಗಿಹಿಭಾವಂ ಸಙ್ಕಮನ್ತೀತಿ।
Imaṃ pana satthu dhammadesanaṃ sutvā devasaṅghā yehipi sutā, yehipi na sutā, sabbesaṃyeva ārocentā vicariṃsu. Bhikkhū sutvā sutvā ‘‘dukkaraṃ, bho, buddhānaṃ sāsane yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caritu’’nti ekakkhaṇeneva dasapi bhikkhū vīsatipi saṭṭhipi satampi sahassampi bhikkhū gihī honti. Satthā yathāruciyā cārikaṃ caritvā puna jetavanameva āgantvā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhave, tathāgato cārikaṃ caramāno ciraṃ ākiṇṇo vihāsi, icchāmahaṃ, bhikkhave, aḍḍhamāsaṃ paṭisallīyituṃ, nāmhi kenaci upasaṅkamitabbo aññatra ekena piṇḍapātanīhārakenā’’ti. Aḍḍhamāsaṃ ekībhāvena vītināmetvā paṭisallānā vuṭṭhito ānandattherena saddhiṃ vihāracārikaṃ caramāno olokitolokitaṭṭhāne tanubhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ disvā jānantoyeva theraṃ pucchi – ‘‘ānanda, aññasmiṃ kāle tathāgate cārikaṃ caritvā jetavanaṃ āgate sakalavihāro kāsāvapajjoto isivātappaṭivāto hoti, idāni pana tanubhūto bhikkhusaṅgho dissati, yebhuyyena ca uppaṇḍupaṇḍukajātā bhikkhū, kiṃ nu kho eta’’nti? Etarahi bhagavā tumhākaṃ aggikkhandhopamadhammadesanaṃ kathitakālato paṭṭhāya bhikkhū saṃvegappattā hutvā ‘‘mayaṃ etaṃ dhammaṃ sabbappakārena paripūretuṃ na sakkhissāma, asammāvattantānañca janassa saddhādeyyaṃ paribhuñjituṃ ayutta’’nti gihibhāvaṃ saṅkamantīti.
ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮಸಂವೇಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ। ತತೋ ಥೇರಂ ಆಹ – ‘‘ಮಯಿ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನೇ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೇ ನ ಕೋಚಿ ಮಮ ಪುತ್ತಾನಂ ಏಕಂ ಅಸ್ಸಾಸಟ್ಠಾನಂ ಕಥೇಸಿ। ಸಾಗರಸ್ಸ ಹಿ ಓತರಣತಿತ್ಥಾನಿ ವಿಯ ಬಹೂನಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಅಸ್ಸಾಸಕಾರಣಾನಿ। ಗಚ್ಛಾನನ್ದ, ಗನ್ಧಕುಟಿಪರಿವೇಣೇ ಬುದ್ಧಾಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಸನ್ನಿಪಾತೇಹೀ’’ತಿ। ಥೇರೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ಬುದ್ಧಾಸನವರಗತೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ, ‘‘ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮೇತ್ತಾಯ ಸಬ್ಬಪುಬ್ಬಭಾಗೋ ನಾಮ ನೇವ ಅಪ್ಪನಾ, ನ ಉಪಚಾರೋ, ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಫರಣಮತ್ತಮೇವಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಇಮಂ ಚೂಳಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತಸುತ್ತಂ ದೇಸೇಸಿ।
Tasmiṃ khaṇe bhagavato dhammasaṃvego uppajji. Tato theraṃ āha – ‘‘mayi paṭisallāne vītināmente na koci mama puttānaṃ ekaṃ assāsaṭṭhānaṃ kathesi. Sāgarassa hi otaraṇatitthāni viya bahūni imasmiṃ sāsane assāsakāraṇāni. Gacchānanda, gandhakuṭipariveṇe buddhāsanaṃ paññāpetvā bhikkhusaṅghaṃ sannipātehī’’ti. Thero tathā akāsi. Satthā buddhāsanavaragato bhikkhū āmantetvā, ‘‘bhikkhave, mettāya sabbapubbabhāgo nāma neva appanā, na upacāro, sattānaṃ hitapharaṇamattamevā’’ti vatvā imissā aṭṭhuppattiyā imaṃ cūḷaccharāsaṅghātasuttaṃ desesi.
ತತ್ಥ ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತಮತ್ತನ್ತಿ ಅಚ್ಛರಾಪಹರಣಮತ್ತಂ, ದ್ವೇ ಅಙ್ಗುಲಿಯೋ ಪಹರಿತ್ವಾ ಸದ್ದಕರಣಮತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮೇತ್ತಾಚಿತ್ತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಫರಣಚಿತ್ತಂ। ಆಸೇವತೀತಿ ಕಥಂ ಆಸೇವತಿ? ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಜಾನನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಹನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಸದ್ಧಾಯ ಅಧಿಮುಚ್ಚನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ವೀರಿಯಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾದಹನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಪಞ್ಞಾಯ ಪಜಾನನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಜಾನನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಪರಿಜಾನನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಜಹನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಆಸೇವತಿ, ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋನ್ತೋ ಆಸೇವತೀತಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೨.೨)। ಇಧ ಪನ ಮೇತ್ತಾಪುಬ್ಬಭಾಗೇನ ಹಿತಫರಣಪ್ಪವತ್ತನಮತ್ತೇನೇವ ಆಸೇವತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tattha accharāsaṅghātamattanti accharāpaharaṇamattaṃ, dve aṅguliyo paharitvā saddakaraṇamattanti attho. Mettācittanti sabbasattānaṃ hitapharaṇacittaṃ. Āsevatīti kathaṃ āsevati? Āvajjento āsevati, jānanto āsevati, passanto āsevati, paccavekkhanto āsevati, cittaṃ adhiṭṭhahanto āsevati, saddhāya adhimuccanto āsevati, vīriyaṃ paggaṇhanto āsevati, satiṃ upaṭṭhāpento āsevati, cittaṃ samādahanto āsevati, paññāya pajānanto āsevati, abhiññeyyaṃ abhijānanto āsevati, pariññeyyaṃ parijānanto āsevati, pahātabbaṃ pajahanto āsevati, bhāvetabbaṃ bhāvento āsevati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto āsevatīti (paṭi. ma. 2.2). Idha pana mettāpubbabhāgena hitapharaṇappavattanamatteneva āsevatīti veditabbo.
ಅರಿತ್ತಜ್ಝಾನೋತಿ ಅತುಚ್ಛಜ್ಝಾನೋ ಅಪರಿಚ್ಚತ್ತಜ್ಝಾನೋ ವಾ। ವಿಹರತೀತಿ ಇರಿಯತಿ ಪವತ್ತತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ವಿಹರತೀತಿ। ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಮೇತ್ತಂ ಆಸೇವನ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇರಿಯಾಪಥವಿಹಾರೋ ಕಥಿತೋ। ಸತ್ಥುಸಾಸನಕರೋತಿ ಸತ್ಥು ಅನುಸಾಸನಿಕರೋ। ಓವಾದಪತಿಕರೋತಿ ಓವಾದಕಾರಕೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಸಕಿಂವಚನಂ ಓವಾದೋ, ಪುನಪ್ಪುನವಚನಂ ಅನುಸಾಸನೀ। ಸಮ್ಮುಖಾವಚನಮ್ಪಿ ಓವಾದೋ, ಪೇಸೇತ್ವಾ ಪರಮ್ಮುಖಾವಚನಂ, ಅನುಸಾಸನೀ। ಓತಿಣ್ಣೇ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ವಚನಂ ಓವಾದೋ, ಓತಿಣ್ಣೇ ವಾ ಅನೋತಿಣ್ಣೇ ವಾ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ತನ್ತಿಠಪನವಸೇನ ವಚನಂ ಅನುಸಾಸನೀ। ಏವಂ ವಿಸೇಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪರಮತ್ಥತೋ ಪನ ಓವಾದೋತಿ ವಾ ಅನುಸಾಸನೀತಿ ವಾ ಏಸೇ ಏಕೇ ಏಕಟ್ಠೇ ಸಮೇ ಸಮಭಾಗೇ ತಜ್ಜಾತೇ ತಞ್ಞೇವಾತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಮೇತ್ತಾಚಿತ್ತಂ ಆಸೇವತೀ’’ತಿ ಇದಮೇವ ಸತ್ಥುಸಾಸನಞ್ಚೇವ ಓವಾದೋ ಚ, ತಸ್ಸ ಕರಣತೋ ಏಸ ಸಾಸನಕರೋ ಓವಾದಪತಿಕರೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Arittajjhānoti atucchajjhāno apariccattajjhāno vā. Viharatīti iriyati pavattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati viharatīti. Iminā padena mettaṃ āsevantassa bhikkhuno iriyāpathavihāro kathito. Satthusāsanakaroti satthu anusāsanikaro. Ovādapatikaroti ovādakārako. Ettha ca sakiṃvacanaṃ ovādo, punappunavacanaṃ anusāsanī. Sammukhāvacanampi ovādo, pesetvā parammukhāvacanaṃ, anusāsanī. Otiṇṇe vatthusmiṃ vacanaṃ ovādo, otiṇṇe vā anotiṇṇe vā vatthusmiṃ tantiṭhapanavasena vacanaṃ anusāsanī. Evaṃ viseso veditabbo. Paramatthato pana ovādoti vā anusāsanīti vā ese eke ekaṭṭhe same samabhāge tajjāte taññevāti. Ettha ca ‘‘accharāsaṅghātamattampi ce, bhikkhave, bhikkhu mettācittaṃ āsevatī’’ti idameva satthusāsanañceva ovādo ca, tassa karaṇato esa sāsanakaro ovādapatikaroti veditabbo.
ಅಮೋಘನ್ತಿ ಅತುಚ್ಛಂ। ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡನ್ತಿ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಂ ಪಹಾಯ ರಟ್ಠಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಪರೇಸಂ ಗೇಹತೋ ಪಟಿಲದ್ಧತ್ತಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡೋ ನಾಮ ವುಚ್ಚತಿ। ಪರಿಭುಞ್ಜತೀತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪರಿಭೋಗಾ ಥೇಯ್ಯಪರಿಭೋಗೋ ಇಣಪರಿಭೋಗೋ ದಾಯಜ್ಜಪರಿಭೋಗೋ ಸಾಮಿಪರಿಭೋಗೋತಿ। ತತ್ಥ ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ಪರಿಭೋಗೋ ಥೇಯ್ಯಪರಿಭೋಗೋ ನಾಮ। ಸೀಲವತೋ ಅಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತಪರಿಭೋಗೋ ಇಣಪರಿಭೋಗೋ ನಾಮ। ಸತ್ತನ್ನಂ ಸೇಕ್ಖಾನಂ ಪರಿಭೋಗೋ ದಾಯಜ್ಜಪರಿಭೋಗಾ ನಾಮ। ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಪರಿಭೋಗೋ ಸಾಮಿಪರಿಭೋಗೋ ನಾಮ। ತತ್ಥ ಇಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಯಂ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಪರಿಭೋಗೋ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಅಮೋಘೋ ಹೋತಿ। ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮೇತ್ತಾಚಿತ್ತಂ ಆಸೇವನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಸ್ಸ ಸಾಮಿಕೋ ಹುತ್ವಾ, ಅಣಣೋ ಹುತ್ವಾ, ದಾಯಾದೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತೀತಿಪಿಸ್ಸ ಅಮೋಘೋ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಪರಿಭೋಗೋ। ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮೇತ್ತಂ ಆಸೇವನ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ದಿನ್ನದಾನಂ ಮಹಟ್ಠಿಯಂ ಹೋತಿ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಮಹಾನಿಸಂಸಂ ಮಹಾಜುತಿಕಂ ಮಹಾವಿಪ್ಫಾರನ್ತಿಪಿಸ್ಸ ಅಮೋಘೋ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಪರಿಭೋಗೋ। ಕೋ ಪನ ವಾದೋ ಯೇ ನಂ ಬಹುಲೀಕರೋನ್ತೀತಿ ಯೇ ಪನ ಇಮಂ ಮೇತ್ತಾಚಿತ್ತಂ ಬಹುಲಂ ಆಸೇವನ್ತಿ ಭಾವೇನ್ತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತೇ ಅಮೋಘಂ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಂ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಮೇವ ಕಿಂ? ಏವರೂಪಾ ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ ರಟ್ಠಪಿಣ್ಡಸ್ಸ ಸಾಮಿನೋ ಅಣಣಾ ದಾಯಾದಾ ಹುತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೀತಿ।
Amoghanti atucchaṃ. Raṭṭhapiṇḍanti ñātiparivaṭṭaṃ pahāya raṭṭhaṃ nissāya pabbajitena paresaṃ gehato paṭiladdhattā piṇḍapāto raṭṭhapiṇḍo nāma vuccati. Paribhuñjatīti cattāro paribhogā theyyaparibhogo iṇaparibhogo dāyajjaparibhogo sāmiparibhogoti. Tattha dussīlassa paribhogo theyyaparibhogo nāma. Sīlavato apaccavekkhitaparibhogo iṇaparibhogo nāma. Sattannaṃ sekkhānaṃ paribhogo dāyajjaparibhogā nāma. Khīṇāsavassa paribhogo sāmiparibhogo nāma. Tattha imassa bhikkhuno ayaṃ raṭṭhapiṇḍaparibhogo dvīhi kāraṇehi amogho hoti. Accharāsaṅghātamattampi mettācittaṃ āsevanto bhikkhu raṭṭhapiṇḍassa sāmiko hutvā, aṇaṇo hutvā, dāyādo hutvā paribhuñjatītipissa amogho raṭṭhapiṇḍaparibhogo. Accharāsaṅghātamattampi mettaṃ āsevantassa bhikkhuno dinnadānaṃ mahaṭṭhiyaṃ hoti mahapphalaṃ mahānisaṃsaṃ mahājutikaṃ mahāvipphārantipissa amogho raṭṭhapiṇḍaparibhogo. Ko pana vādo ye naṃ bahulīkarontīti ye pana imaṃ mettācittaṃ bahulaṃ āsevanti bhāventi punappunaṃ karonti, te amoghaṃ raṭṭhapiṇḍaṃ paribhuñjantīti ettha vattabbameva kiṃ? Evarūpā hi bhikkhū raṭṭhapiṇḍassa sāmino aṇaṇā dāyādā hutvā paribhuñjantīti.
೫೪-೫೫. ಚತುತ್ಥೇ ಭಾವೇತೀತಿ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ ವಡ್ಢೇತಿ। ಪಞ್ಚಮೇ ಮನಸಿ ಕರೋತೀತಿ ಮನಸ್ಮಿಂ ಕರೋತಿ। ಸೇಸಂ ಇಮೇಸು ದ್ವೀಸುಪಿ ತತಿಯೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯೋ ಹಿ ಆಸೇವತಿ, ಅಯಮೇವ ಭಾವೇತಿ, ಅಯಂ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ। ಯೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಆಸೇವತಿ, ತೇನೇವ ಭಾವೇತಿ, ತೇನ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ। ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಪನ ಯಾಯ ಧಮ್ಮಧಾತುಯಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧತ್ತಾ ದೇಸನಾವಿಲಾಸಪ್ಪತ್ತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸಾ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದ್ಧತ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ದೇಸನಾವಿಲಾಸಂ ಧಮ್ಮಿಸ್ಸರಿಯತಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಪಭೇದಕುಸಲತಂ ಅಪ್ಪಟಿಹತಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಾಯ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಏಕಚಿತ್ತಮೇವ ತೀಹಿ ಕೋಟ್ಠಾಸೇಹಿ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸೀತಿ।
54-55. Catutthe bhāvetīti uppādeti vaḍḍheti. Pañcame manasi karotīti manasmiṃ karoti. Sesaṃ imesu dvīsupi tatiye vuttanayeneva veditabbaṃ. Yo hi āsevati, ayameva bhāveti, ayaṃ manasi karoti. Yena cittena āsevati, teneva bhāveti, tena manasi karoti. Sammāsambuddho pana yāya dhammadhātuyā suppaṭividdhattā desanāvilāsappatto nāma hoti, tassā suppaṭividdhattā attano desanāvilāsaṃ dhammissariyataṃ paṭisambhidāpabhedakusalataṃ appaṭihatasabbaññutaññāṇañca nissāya ekakkhaṇe uppannaṃ ekacittameva tīhi koṭṭhāsehi vibhajitvā dassesīti.
೫೬. ಛಟ್ಠೇ ಯೇ ಕೇಚೀತಿ ಅನಿಯಾಮಿತವಚನಂ। ಅಕುಸಲಾತಿ ತೇಸಂ ನಿಯಾಮಿತವಚನಂ। ಏತ್ತಾವತಾ ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾ ಅಸೇಸತೋ ಪರಿಯಾದಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ। ಅಕುಸಲಭಾಗಿಯಾ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖಿಕಾತಿ ಅಕುಸಲಾನಮೇವೇತಂ ನಾಮಂ। ಅಕುಸಲಾಯೇವ ಹಿ ಏಕಚ್ಚೇ ಅಕುಸಲಂ ಸಹಜಾತವಸೇನ, ಏಕಚ್ಚೇ ಉಪನಿಸ್ಸಯವಸೇನ ಭಜನ್ತಿ ಚೇವ, ತೇಸಞ್ಚ ಪಕ್ಖಾ ಭವನ್ತೀತಿ ‘‘ಅಕುಸಲಭಾಗಿಯಾ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖಿಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಸಬ್ಬೇತೇ ಮನೋಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾತಿ ಮನೋ ಪುಬ್ಬಂ ಪಠಮತರಂ ಗಚ್ಛತಿ ಏತೇಸನ್ತಿ ಮನೋಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ। ಏತೇ ಹಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಮನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕುಪ್ಪಾದಾ ಏಕವತ್ಥುಕಾ ಏಕನಿರೋಧಾ ಏಕಾರಮ್ಮಣಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತೇಸಂ ಮನೋ ಉಪ್ಪಾದಕೋ ಕಾರಕೋ ಜನಕೋ ಸಮುಟ್ಠಾಪಕೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಕೋ, ತಸ್ಮಾ ಮನೋಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ।
56. Chaṭṭhe ye kecīti aniyāmitavacanaṃ. Akusalāti tesaṃ niyāmitavacanaṃ. Ettāvatā sabbākusalā asesato pariyādinnā honti. Akusalabhāgiyāakusalapakkhikāti akusalānamevetaṃ nāmaṃ. Akusalāyeva hi ekacce akusalaṃ sahajātavasena, ekacce upanissayavasena bhajanti ceva, tesañca pakkhā bhavantīti ‘‘akusalabhāgiyā akusalapakkhikā’’ti vuccanti. Sabbete manopubbaṅgamāti mano pubbaṃ paṭhamataraṃ gacchati etesanti manopubbaṅgamā. Ete hi kiñcāpi manena saddhiṃ ekuppādā ekavatthukā ekanirodhā ekārammaṇā ca honti. Yasmā pana tesaṃ mano uppādako kārako janako samuṭṭhāpako nibbattako, tasmā manopubbaṅgamā nāma honti.
ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಯಥಾ ನಾಮ ‘‘ರಾಜಾ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ರಾಜಾಯೇವ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಸೇಸಾ ರಾಜಸೇನಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಾ ಅನಿಕ್ಖನ್ತಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬಾ ನಿಕ್ಖನ್ತಾತೇವ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ಏವಮೇವ ಮನೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋತಿ ವುತ್ತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅವಸೇಸಾ ಸಹಜಾತಸಂಸಟ್ಠಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ನ ಉಪ್ಪನ್ನಾತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ತ್ವೇವ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ। ಏತಮತ್ಥವಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತೇಹಿ ಸಂಸಟ್ಠಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ಏಕುಪ್ಪಾದೇಕನಿರೋಧೋಪಿ ಸಮಾನೋ ಮನೋ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಪಠಮಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ವುತ್ತೋ। ಅನ್ವದೇವಾತಿ ಅನುದೇವ, ಸಹೇವ ಏಕತೋಯೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬ್ಯಞ್ಜನಚ್ಛಾಯಂ ಪನ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಪಚ್ಛಾ ಚೇತಸಿಕಾತಿ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥೋ ಹಿ ಪಟಿಸರಣಂ , ನ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ। ‘‘ಮನೋಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಾ ಧಮ್ಮಾ, ಮನೋಸೇಟ್ಠಾ ಮನೋಮಯಾ’’ತಿ ಗಾಥಾಯಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Paṭhamaṃ uppajjatīti yathā nāma ‘‘rājā nikkhanto’’ti vutte ‘‘rājāyeva nikkhanto, sesā rājasenā nikkhantā anikkhantā’’ti pucchitabbakāraṇaṃ natthi, sabbā nikkhantāteva paññāyanti, evameva mano uppannoti vuttakālato paṭṭhāya avasesā sahajātasaṃsaṭṭhasampayuttā uppannā na uppannāti pucchitabbakāraṇaṃ natthi, sabbe te uppannā tveva paññāyanti. Etamatthavasaṃ paṭicca tehi saṃsaṭṭhasampayutto ekuppādekanirodhopi samāno mano tesaṃ dhammānaṃ paṭhamaṃ uppajjatīti vutto. Anvadevāti anudeva, saheva ekatoyevāti attho. Byañjanacchāyaṃ pana gahetvā paṭhamaṃ cittaṃ uppajjati, pacchā cetasikāti na gahetabbaṃ. Attho hi paṭisaraṇaṃ , na byañjanaṃ. ‘‘Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā’’ti gāthāyapi eseva nayo.
೫೭. ಸತ್ತಮೇ ಕುಸಲಾತಿ ಚತುಭೂಮಕಾಪಿ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಕಥಿತಾ। ಸೇಸಂ ಛಟ್ಠೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
57. Sattame kusalāti catubhūmakāpi kusalā dhammā kathitā. Sesaṃ chaṭṭhe vuttanayeneva veditabbaṃ.
೫೮. ಅಟ್ಠಮೇ ಯಥಯಿದಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪಮಾದೋತಿ ಏತ್ಥ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಆಲಪನಂ, ಯಥಾ ಅಯಂ ಪಮಾದೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಮಾದೋತಿ ಪಮಜ್ಜನಾಕಾರೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
58. Aṭṭhame yathayidaṃ, bhikkhave, pamādoti ettha, bhikkhaveti ālapanaṃ, yathā ayaṃ pamādoti attho. Pamādoti pamajjanākāro. Vuttañhetaṃ –
‘‘ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಪಮಾದೋ? ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತೇ ವಾ ಪಞ್ಚಸು ವಾ ಕಾಮಗುಣೇಸು ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವೋಸ್ಸಗ್ಗೋ ವೋಸ್ಸಗ್ಗಾನುಪ್ಪದಾನಂ ಕುಸಲಾನಂ ವಾ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಾಯ ಅಸಕ್ಕಚ್ಚಕಿರಿಯತಾ ಅಸಾತಚ್ಚಕಿರಿಯತಾ ಅನಟ್ಠಿತಕಿರಿಯತಾ ಓಲೀನವುತ್ತಿತಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಛನ್ದತಾ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರತಾ ಅನಧಿಟ್ಠಾನಂ ಅನನುಯೋಗೋ ಅನಾಸೇವನಾ ಅಭಾವನಾ ಅಬಹುಲೀಕಮ್ಮಂ । ಯೋ ಏವರೂಪೋ ಪಮಾದೋ ಪಮಜ್ಜನಾ ಪಮಜ್ಜಿತತ್ತಂ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಮಾದೋ’’ತಿ (ವಿಭ॰ ೮೪೬)।
‘‘Tattha katamo pamādo? Kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu vā kāmaguṇesu cittassa vossaggo vossaggānuppadānaṃ kusalānaṃ vā dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā asātaccakiriyatā anaṭṭhitakiriyatā olīnavuttitā nikkhittachandatā nikkhittadhuratā anadhiṭṭhānaṃ ananuyogo anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ . Yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ, ayaṃ vuccati pamādo’’ti (vibha. 846).
ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಪರಿಹಾಯನ್ತೀತಿ ಇದಂ ಝಾನವಿಪಸ್ಸನಾನಂ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಪನ ಸಕಿಂ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಪುನ ಪರಿಹಾನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ।
Uppannā ca kusalā dhammā parihāyantīti idaṃ jhānavipassanānaṃ vasena vuttaṃ. Maggaphalānaṃ pana sakiṃ uppannānaṃ puna parihānaṃ nāma natthi.
೫೯. ನವಮೇ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಪಮಾದಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖವಸೇನ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
59. Navame appamādo pamādassa paṭipakkhavasena vitthārato veditabbo.
೬೦. ದಸಮೇ ಕೋಸಜ್ಜನ್ತಿ ಕುಸೀತಭಾವೋ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವಾತಿ।
60. Dasame kosajjanti kusītabhāvo. Sesaṃ vuttanayamevāti.
ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ।
Accharāsaṅghātavaggavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೬. ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತವಗ್ಗೋ • 6. Accharāsaṅghātavaggo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೬. ಅಚ್ಛರಾಸಙ್ಘಾತವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • 6. Accharāsaṅghātavaggavaṇṇanā
