| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
६. अच्छरासुत्तवण्णना
6. Accharāsuttavaṇṇanā
४६. ‘‘अच्छरागणसङ्घुट्ठ’’न्ति गाथा देवपुत्तेन येनाधिप्पायेन गायिता, सो अनुपुब्बिकथाय विना न पञ्ञायतीति तं आगमनतो पट्ठाय कथेन्तो ‘‘अयं किर देवपुत्तो’’तिआदिमाह। तत्थ सासनेति इमस्सेव सत्थुसासने। कम्माकम्मन्ति कम्मविनिच्छयं। अत्थपुरेक्खारताय अप्पकिच्चताय च सल्लहुकवुत्तिको। सयनस्स कोट्ठासोति दिवसं पुरिमयामञ्च भावनानुयोगवसेन किलन्तकायस्स समस्सासनत्थं सेय्याय उपगमनभागो अनुञ्ञातो।
46. ‘‘Accharāgaṇasaṅghuṭṭha’’nti gāthā devaputtena yenādhippāyena gāyitā, so anupubbikathāya vinā na paññāyatīti taṃ āgamanato paṭṭhāya kathento ‘‘ayaṃ kira devaputto’’tiādimāha. Tattha sāsaneti imasseva satthusāsane. Kammākammanti kammavinicchayaṃ. Atthapurekkhāratāya appakiccatāya ca sallahukavuttiko. Sayanassa koṭṭhāsoti divasaṃ purimayāmañca bhāvanānuyogavasena kilantakāyassa samassāsanatthaṃ seyyāya upagamanabhāgo anuññāto.
अब्भन्तरेति कुच्छियं भत्तस्स परित्तताय सत्थकवाताति तिक्खभावेन सत्थका विय कन्तनका वाता। धुरस्मिंयेवाति किलेसमारेन युद्धे एव। विमुत्तायतनसीसे ठत्वा धम्मं देसेन्तो वा। उपनिस्सयमन्दताय अपरिपक्कञाणताय आसवक्खयं अप्पत्तो कालं कत्वाति योजना। उपरि ठितन्ति परिक्खारभावेन दिब्बदुस्सूपरि ठितं। तथेव अट्ठासीति ताहि तथा वुत्तेपि यथा ततो पुब्बे, तथेव अट्ठासि। सुवण्णपट्टन्ति निब्बुद्धे पटिजिनित्वा लद्धब्बसुवण्णपट्टं। वीतिक्कमस्स अकतत्ता असम्भिन्नेनेव सीलेन। यस्मा तस्मिं सत्थु सन्तिकं आगच्छन्ते तापि तेन सद्धिं आगमंसु तस्मा ‘‘अच्छरासङ्घपरिवुतो’’ति वुत्तं।
Abbhantareti kucchiyaṃ bhattassa parittatāya satthakavātāti tikkhabhāvena satthakā viya kantanakā vātā. Dhurasmiṃyevāti kilesamārena yuddhe eva. Vimuttāyatanasīse ṭhatvā dhammaṃ desento vā. Upanissayamandatāya aparipakkañāṇatāya āsavakkhayaṃ appatto kālaṃ katvāti yojanā. Upari ṭhitanti parikkhārabhāvena dibbadussūpari ṭhitaṃ. Tatheva aṭṭhāsīti tāhi tathā vuttepi yathā tato pubbe, tatheva aṭṭhāsi. Suvaṇṇapaṭṭanti nibbuddhe paṭijinitvā laddhabbasuvaṇṇapaṭṭaṃ. Vītikkamassa akatattā asambhinneneva sīlena. Yasmā tasmiṃ satthu santikaṃ āgacchante tāpi tena saddhiṃ āgamaṃsu tasmā ‘‘accharāsaṅghaparivuto’’ti vuttaṃ.
सङ्घोसितन्ति सङ्गम्म घोसितं, तत्थ तत्थ अच्छरानं गीतसद्दवसेन घोसितं। पिसाचगणं कत्वा वदति अच्छन्दरागताय। नियामचित्ततायाति सम्मत्तनियामे निन्नचित्तताय। गरुभावेनाति तासं वसे अवत्तनतो गरुट्ठानभावेन। यात्राति निब्बानं पति यात्रा। तं पन वट्टतो निग्गमनं होतीति आह ‘‘कथं निग्गमनं भविस्सती’’ति।
Saṅghositanti saṅgamma ghositaṃ, tattha tattha accharānaṃ gītasaddavasena ghositaṃ. Pisācagaṇaṃ katvā vadati acchandarāgatāya. Niyāmacittatāyāti sammattaniyāme ninnacittatāya. Garubhāvenāti tāsaṃ vase avattanato garuṭṭhānabhāvena. Yātrāti nibbānaṃ pati yātrā. Taṃ pana vaṭṭato niggamanaṃ hotīti āha ‘‘kathaṃ niggamanaṃ bhavissatī’’ti.
अतिसल्लेखतेवाति अतिविय किलेसानं सल्लेखितवुत्तिको। अकताभिनिवेसस्साति भावनमननुयुत्तस्स अनारद्धविपस्सकस्स। कारकस्साति सुगतोवादकारकस्स सम्मापटिपज्जतो। सुञ्ञताविपस्सनन्ति सुञ्ञतादीपनं विपस्सनं दुच्चरिततण्हाय दूरीकरणेन एकविहारिताय। एको मग्गो अस्साति लोकुत्तरमग्गो एव अस्स अनागतो, पुब्बभागमग्गो पन कतपरिचयोति अत्थो।
Atisallekhatevāti ativiya kilesānaṃ sallekhitavuttiko. Akatābhinivesassāti bhāvanamananuyuttassa anāraddhavipassakassa. Kārakassāti sugatovādakārakassa sammāpaṭipajjato. Suññatāvipassananti suññatādīpanaṃ vipassanaṃ duccaritataṇhāya dūrīkaraṇena ekavihāritāya. Eko maggo assāti lokuttaramaggo eva assa anāgato, pubbabhāgamaggo pana kataparicayoti attho.
कायवङ्कादीनन्ति कायदुच्चरितादीनं अभावतो समुच्छिन्दनेन अनुपलब्भनतो। नत्थि एत्थ भयं, अस्मिं वा अधिगते पुग्गलस्स नत्थि भयन्ति अभयं नाम। संसारकन्तारं अतिक्कमित्वा निब्बानसङ्खातं खेमं अमतट्ठानं गमने सुगतसारथिना सुसज्जितयानभावतो रथो अकूजनोति अट्ठङ्गिको मग्गोव अधिप्पेतो। धम्मतो अनपेतताय अपरापरुप्पत्तिया च धम्मचक्केहि।
Kāyavaṅkādīnanti kāyaduccaritādīnaṃ abhāvato samucchindanena anupalabbhanato. Natthi ettha bhayaṃ, asmiṃ vā adhigate puggalassa natthi bhayanti abhayaṃ nāma. Saṃsārakantāraṃ atikkamitvā nibbānasaṅkhātaṃ khemaṃ amataṭṭhānaṃ gamane sugatasārathinā susajjitayānabhāvato ratho akūjanoti aṭṭhaṅgiko maggova adhippeto. Dhammato anapetatāya aparāparuppattiyā ca dhammacakkehi.
ओत्तप्पम्पि गहितमेव अविनाभावा। अपालम्बोति अवस्सयो। परिवारोति परिक्खारो अभिसङ्खरणतो। मग्गस्स करणट्ठाने धम्मो तप्परियापन्ना सम्मादिट्ठि। अनिच्चादिवसेनाति अनिच्चानुपस्सनादिवसेन। सोधितेसु वज्झमानेसु। भूमिलद्धवट्टन्ति भूमिलद्धसङ्खातं वट्टं। तत्थ विपस्सनाय पवत्तिट्ठानभावतो पञ्चक्खन्धा भूमि नाम, वट्टमयकम्मभावतो तत्थ उप्पज्जनारहं किलेसजातं भूमिलद्धवट्टं। परिजानमानाति परिच्छिन्दनवसेन समतिक्कमवसेन जानमाना पटिविज्झन्ती।
Ottappampi gahitameva avinābhāvā. Apālamboti avassayo. Parivāroti parikkhāro abhisaṅkharaṇato. Maggassa karaṇaṭṭhāne dhammo tappariyāpannā sammādiṭṭhi. Aniccādivasenāti aniccānupassanādivasena. Sodhitesu vajjhamānesu. Bhūmiladdhavaṭṭanti bhūmiladdhasaṅkhātaṃ vaṭṭaṃ. Tattha vipassanāya pavattiṭṭhānabhāvato pañcakkhandhā bhūmi nāma, vaṭṭamayakammabhāvato tattha uppajjanārahaṃ kilesajātaṃ bhūmiladdhavaṭṭaṃ. Parijānamānāti paricchindanavasena samatikkamavasena jānamānā paṭivijjhantī.
कस्मा देवपुत्तो सोतापत्तिफलेयेव पतिट्ठासि, ननु च सा देसना भगवता चतुमग्गप्पधानभावेन पवत्तिताति आह ‘‘यथा ही’’तिआदि।
Kasmā devaputto sotāpattiphaleyeva patiṭṭhāsi, nanu ca sā desanā bhagavatā catumaggappadhānabhāvena pavattitāti āha ‘‘yathā hī’’tiādi.
अच्छरासुत्तवण्णना निट्ठिता।
Accharāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ६. अच्छरासुत्तं • 6. Accharāsuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ६. अच्छरासुत्तवण्णना • 6. Accharāsuttavaṇṇanā
