| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya |
๓. อจฺฉริยอพฺภุตสุตฺตํ
3. Acchariyaabbhutasuttaṃ
๑๙๗. เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข สมฺพหุลานํ ภิกฺขูนํ ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฎิกฺกนฺตานํ อุปฎฺฐานสาลายํ สนฺนิสินฺนานํ สนฺนิปติตานํ อยมนฺตรากถา อุทปาทิ – ‘‘อจฺฉริยํ, อาวุโส, อพฺภุตํ, อาวุโส, ตถาคตสฺส มหิทฺธิกตา มหานุภาวตา, ยตฺร หิ นาม ตถาคโต อตีเต พุเทฺธ ปรินิพฺพุเต ฉินฺนปปเญฺจ ฉินฺนวฎุเม ปริยาทินฺนวเฎฺฎ สพฺพทุกฺขวีติวเตฺต ชานิสฺสติ 1 – ‘เอวํชจฺจา เต ภควโนฺต อเหสุํ’ อิติปิ, ‘เอวํนามา เต ภควโนฺต อเหสุํ’ อิติปิ, ‘เอวํโคตฺตา เต ภควโนฺต อเหสุํ’ อิติปิ, ‘เอวํสีลา เต ภควโนฺต อเหสุํ’ อิติปิ, ‘เอวํธมฺมา เต ภควโนฺต อเหสุํ’ อิติปิ, ‘เอวํปญฺญา เต ภควโนฺต อเหสุํ’ อิติปิ, ‘เอวํวิหารี เต ภควโนฺต อเหสุํ’ อิติปิ, ‘เอวํวิมุตฺตา เต ภควโนฺต อเหสุํ’ อิติปี’’ติ! เอวํ วุเตฺต, อายสฺมา อานโนฺท เต ภิกฺขู เอตทโวจ – ‘‘อจฺฉริยา เจว, อาวุโส, ตถาคตา อจฺฉริยธมฺมสมนฺนาคตา จ; อพฺภุตา เจว, อาวุโส, ตถาคตา อพฺภุตธมฺมสมนฺนาคตา จา’’ติฯ อยญฺจ หิทํ เตสํ ภิกฺขูนํ อนฺตรากถา วิปฺปกตา โหติฯ
197. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāma tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jānissati 2 – ‘evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi, ‘evaṃnāmā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi, ‘evaṃgottā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi, ‘evaṃsīlā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi, ‘evaṃdhammā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi, ‘evaṃpaññā te bhagavanto ahesuṃ’ itipi, ‘evaṃvihārī te bhagavanto ahesuṃ’ itipi, ‘evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ’ itipī’’ti! Evaṃ vutte, āyasmā ānando te bhikkhū etadavoca – ‘‘acchariyā ceva, āvuso, tathāgatā acchariyadhammasamannāgatā ca; abbhutā ceva, āvuso, tathāgatā abbhutadhammasamannāgatā cā’’ti. Ayañca hidaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ antarākathā vippakatā hoti.
๑๙๘. อถ โข ภควา สายนฺหสมยํ ปฎิสลฺลานา วุฎฺฐิโต เยนุปฎฺฐานสาลา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญเตฺต อาสเน นิสีทิ ฯ นิสชฺช โข ภควา ภิกฺขู อามเนฺตสิ – ‘‘กาย นุตฺถ, ภิกฺขเว, เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา, กา จ ปน โว อนฺตรากถา วิปฺปกตา’’ติ? ‘‘อิธ, ภเนฺต, อมฺหากํ ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฎิกฺกนฺตานํ อุปฎฺฐานสาลายํ สนฺนิสินฺนานํ สนฺนิปติตานํ อยมนฺตรากถา อุทปาทิ – ‘อจฺฉริยํ, อาวุโส, อพฺภุตํ, อาวุโส, ตถาคตสฺส มหิทฺธิกตา มหานุภาวตา, ยตฺร หิ นาม ตถาคโต อตีเต พุเทฺธ ปรินิพฺพุเต ฉินฺนปปเญฺจ ฉินฺนวฎุเม ปริยาทินฺนวเฎฺฎ สพฺพทุกฺขวีติวเตฺต ชานิสฺสติ – เอวํชจฺจา เต ภควโนฺต อเหสุํ อิติปิ, เอวํนามา… เอวํโคตฺตา… เอวํสีลา… เอวํธมฺมา.. เอวํปญฺญา… เอวํวิหารี… เอวํวิมุตฺตา เต ภควโนฺต อเหสุํ อิติปี’ติ! เอวํ วุเตฺต, ภเนฺต, อายสฺมา อานโนฺท อเมฺห เอตทโวจ – ‘อจฺฉริยา เจว, อาวุโส, ตถาคตา อจฺฉริยธมฺมสมนฺนาคตา จ, อพฺภุตา เจว, อาวุโส, ตถาคตา อพฺภุตธมฺมสมนฺนาคตา จา’ติฯ อยํ โข โน, ภเนฺต, อนฺตรากถา วิปฺปกตา; อถ ภควา อนุปฺปโตฺต’’ติฯ
198. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenupaṭṭhānasālā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti? ‘‘Idha, bhante, amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘acchariyaṃ, āvuso, abbhutaṃ, āvuso, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāma tathāgato atīte buddhe parinibbute chinnapapañce chinnavaṭume pariyādinnavaṭṭe sabbadukkhavītivatte jānissati – evaṃjaccā te bhagavanto ahesuṃ itipi, evaṃnāmā… evaṃgottā… evaṃsīlā… evaṃdhammā.. evaṃpaññā… evaṃvihārī… evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipī’ti! Evaṃ vutte, bhante, āyasmā ānando amhe etadavoca – ‘acchariyā ceva, āvuso, tathāgatā acchariyadhammasamannāgatā ca, abbhutā ceva, āvuso, tathāgatā abbhutadhammasamannāgatā cā’ti. Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā; atha bhagavā anuppatto’’ti.
๑๙๙. อถ โข ภควา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อามเนฺตสิ – ‘‘ตสฺมาติห ตํ, อานนฺท, ภิโยฺยโสมตฺตาย ปฎิภนฺตุ ตถาคตสฺส อจฺฉริยา อพฺภุตธมฺมา’’ติ 3ฯ
199. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘tasmātiha taṃ, ānanda, bhiyyosomattāya paṭibhantu tathāgatassa acchariyā abbhutadhammā’’ti 4.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘สโต สมฺปชาโน, อานนฺท, โพธิสโตฺต ตุสิตํ กายํ อุปปชฺชี’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต, สโต สมฺปชาโน โพธิสโตฺต ตุสิตํ กายํ อุปปชฺชิ อิทํปาหํ , ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘sato sampajāno, ānanda, bodhisatto tusitaṃ kāyaṃ upapajjī’ti. Yampi, bhante, sato sampajāno bodhisatto tusitaṃ kāyaṃ upapajji idaṃpāhaṃ , bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘สโต สมฺปชาโน, อานนฺท, โพธิสโตฺต ตุสิเต กาเย อฎฺฐาสี’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต, สโต สมฺปชาโน โพธิสโตฺต ตุสิเต กาเย อฎฺฐาสิ อิทํปาหํ 5, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘sato sampajāno, ānanda, bodhisatto tusite kāye aṭṭhāsī’ti. Yampi, bhante, sato sampajāno bodhisatto tusite kāye aṭṭhāsi idaṃpāhaṃ 6, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
๒๐๐. ‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยาวตายุกํ, อานนฺท, โพธิสโตฺต ตุสิเต กาเย อฎฺฐาสี’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต, ยาวตายุกํ โพธิสโตฺต ตุสิเต กาเย อฎฺฐาสิ อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
200. ‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yāvatāyukaṃ, ānanda, bodhisatto tusite kāye aṭṭhāsī’ti. Yampi, bhante, yāvatāyukaṃ bodhisatto tusite kāye aṭṭhāsi idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘สโต สมฺปชาโน, อานนฺท, โพธิสโตฺต ตุสิตา, กายา จวิตฺวา มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกมี’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต , สโต สมฺปชาโน โพธิสโตฺต ตุสิตา กายา จวิตฺวา มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกมิ อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘sato sampajāno, ānanda, bodhisatto tusitā, kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkamī’ti. Yampi, bhante , sato sampajāno bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkami idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
๒๐๑. ‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา, อานนฺท, โพธิสโตฺต ตุสิตา กายา จวิตฺวา มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกมติ, อถ สเทวเก โลเก สมารเก สพฺรหฺมเก สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย อปฺปมาโณ อุฬาโร โอภาโส โลเก ปาตุภวติ อติกฺกเมฺมว เทวานํ เทวานุภาวํฯ ยาปิ ตา โลกนฺตริกา อฆา อสํวุตา อนฺธการา อนฺธการติมิสา, ยตฺถปิเม จนฺทิมสูริยา เอวํมหิทฺธิกา เอวํมหานุภาวา อาภาย นานุโภนฺติ ตตฺถปิ อปฺปมาโณ อุฬาโร โอภาโส โลเก ปาตุภวติ อติกฺกเมฺมว เทวานํ เทวานุภาวํฯ เยปิ ตตฺถ สตฺตา อุปปนฺนา เตปิ เตโนภาเสน อญฺญมญฺญํ สญฺชานนฺติ – อเญฺญปิ กิร, โภ, สนฺติ สตฺตา อิธูปปนฺนาติฯ อยญฺจ ทสสหสฺสี โลกธาตุ สงฺกมฺปติ สมฺปกมฺปติ สมฺปเวธติ อปฺปมาโณ จ อุฬาโร โอภาโส โลเก ปาตุภวติ อติกฺกเมฺมว เทวานํ เทวานุภาว’นฺติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
201. ‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā, ānanda, bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkamati, atha sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya appamāṇo uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yāpi tā lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā andhakāratimisā, yatthapime candimasūriyā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā ābhāya nānubhonti tatthapi appamāṇo uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yepi tattha sattā upapannā tepi tenobhāsena aññamaññaṃ sañjānanti – aññepi kira, bho, santi sattā idhūpapannāti. Ayañca dasasahassī lokadhātu saṅkampati sampakampati sampavedhati appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāva’nti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
๒๐๒. ‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา, อานนฺท, โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกโนฺต โหติ, จตฺตาโร เทวปุตฺตา จตุทฺทิสํ อารกฺขาย อุปคจฺฉนฺติ – มา นํ โพธิสตฺตํ วา โพธิสตฺตมาตรํ วา มนุโสฺส วา อมนุโสฺส วา โกจิ วา วิเหเฐสี’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
202. ‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā, ānanda, bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, cattāro devaputtā catuddisaṃ ārakkhāya upagacchanti – mā naṃ bodhisattaṃ vā bodhisattamātaraṃ vā manusso vā amanusso vā koci vā viheṭhesī’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
๒๐๓. ‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา, อานนฺท, โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกโนฺต โหติ, ปกติยา สีลวตี โพธิสตฺตมาตา โหติ วิรตา ปาณาติปาตา วิรตา อทินฺนาทานา วิรตา กาเมสุมิจฺฉาจารา วิรตา มุสาวาทา วิรตา สุราเมรยมชฺชปมาทฎฺฐานา’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
203. ‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā, ānanda, bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, pakatiyā sīlavatī bodhisattamātā hoti viratā pāṇātipātā viratā adinnādānā viratā kāmesumicchācārā viratā musāvādā viratā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา , อานนฺท, โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกโนฺต โหติ, น โพธิสตฺตมาตุ ปุริเสสุ มานสํ อุปฺปชฺชติ กามคุณูปสํหิตํ, อนติกฺกมนียา จ โพธิสตฺตมาตา โหติ เกนจิ ปุริเสน รตฺตจิเตฺตนา’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā , ānanda, bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu purisesu mānasaṃ uppajjati kāmaguṇūpasaṃhitaṃ, anatikkamanīyā ca bodhisattamātā hoti kenaci purisena rattacittenā’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา, อานนฺท, โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกโนฺต โหติ, ลาภินี โพธิสตฺตมาตา โหติ ปญฺจนฺนํ กามคุณานํฯ สา ปญฺจหิ กามคุเณหิ สมปฺปิตา สมงฺคีภูตา ปริจาเรตี’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā, ānanda, bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, lābhinī bodhisattamātā hoti pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ. Sā pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāretī’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
๒๐๔. ‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา, อานนฺท, โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกโนฺต โหติ, น โพธิสตฺตมาตุ โกจิเทว อาพาโธ อุปฺปชฺชติ; สุขินี โพธิสตฺตมาตา โหติ อกิลนฺตกายา; โพธิสตฺตญฺจ โพธิสตฺตมาตา ติโรกุจฺฉิคตํ ปสฺสติ สพฺพงฺคปจฺจงฺคํ อหีนินฺทฺริยํฯ เสยฺยถาปิ, อานนฺท, มณิ เวฬุริโย สุโภ ชาติมา อฎฺฐํโส สุปริกมฺมกโตฯ ตตฺราสฺส สุตฺตํ อาวุตํ นีลํ วา ปีตํ วา โลหิตํ วา โอทาตํ วา ปณฺฑุสุตฺตํ วาฯ ตเมนํ จกฺขุมา ปุริโส หเตฺถ กริตฺวา ปจฺจเวเกฺขยฺย – อยํ โข มณิ เวฬุริโย สุโภ ชาติมา อฎฺฐํโส สุปริกมฺมกโต, ตตฺริทํ สุตฺตํ อาวุตํ นีลํ วา ปีตํ วา โลหิตํ วา โอทาตํ วา ปณฺฑุสุตฺตํ วาติฯ เอวเมว โข, อานนฺท, ยทา โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกโนฺต โหติ , น โพธิสตฺตมาตุ โกจิเทว อาพาโธ อุปฺปชฺชติ; สุขินี โพธิสตฺตมาตา โหติ อกิลนฺตกายา; โพธิสตฺตญฺจ โพธิสตฺตมาตา ติโรกุจฺฉิคตํ ปสฺสติ สพฺพงฺคปจฺจงฺคํ อหีนินฺทฺริย’นฺติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
204. ‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā, ānanda, bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti, na bodhisattamātu kocideva ābādho uppajjati; sukhinī bodhisattamātā hoti akilantakāyā; bodhisattañca bodhisattamātā tirokucchigataṃ passati sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahīnindriyaṃ. Seyyathāpi, ānanda, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato. Tatrāssa suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya – ayaṃ kho maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato, tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vāti. Evameva kho, ānanda, yadā bodhisatto mātukucchiṃ okkanto hoti , na bodhisattamātu kocideva ābādho uppajjati; sukhinī bodhisattamātā hoti akilantakāyā; bodhisattañca bodhisattamātā tirokucchigataṃ passati sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahīnindriya’nti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
๒๐๕. ‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘สตฺตาหชาเต, อานนฺท, โพธิสเตฺต โพธิสตฺตมาตา กาลํ กโรติ, ตุสิตํ กายํ อุปปชฺชตี’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
205. ‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘sattāhajāte, ānanda, bodhisatte bodhisattamātā kālaṃ karoti, tusitaṃ kāyaṃ upapajjatī’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยถา โข ปนานนฺท, อญฺญา อิตฺถิกา นว วา ทส วา มาเส คพฺภํ กุจฺฉินา ปริหริตฺวา วิชายนฺติ, น เหวํ โพธิสตฺตํ โพธิสตฺตมาตา วิชายติฯ ทเสว มาสานิ โพธิสตฺตํ โพธิสตฺตมาตา กุจฺฉินา ปริหริตฺวา วิชายตี’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yathā kho panānanda, aññā itthikā nava vā dasa vā māse gabbhaṃ kucchinā pariharitvā vijāyanti, na hevaṃ bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Daseva māsāni bodhisattaṃ bodhisattamātā kucchinā pariharitvā vijāyatī’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยถา โข ปนานนฺท, อญฺญา อิตฺถิกา นิสินฺนา วา นิปนฺนา วา วิชายนฺติ, น เหวํ โพธิสตฺตํ โพธิสตฺตมาตา วิชายติฯ ฐิตาว โพธิสตฺตํ โพธิสตฺตมาตา วิชายตี’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yathā kho panānanda, aññā itthikā nisinnā vā nipannā vā vijāyanti, na hevaṃ bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyati. Ṭhitāva bodhisattaṃ bodhisattamātā vijāyatī’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา , อานนฺท, โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิมฺหา นิกฺขมติ, เทวา นํ ปฐมํ ปฎิคฺคณฺหนฺติ ปจฺฉา มนุสฺสา’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā , ānanda, bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, devā naṃ paṭhamaṃ paṭiggaṇhanti pacchā manussā’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
๒๐๖. ‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา, อานนฺท, โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิมฺหา นิกฺขมติ, อปฺปโตฺตว โพธิสโตฺต ปถวิํ โหติ, จตฺตาโร นํ เทวปุตฺตา ปฎิคฺคเหตฺวา มาตุ ปุรโต ฐเปนฺติ – อตฺตมนา, เทวิ, โหหิ; มเหสโกฺข เต ปุโตฺต อุปฺปโนฺน’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
206. ‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā, ānanda, bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, appattova bodhisatto pathaviṃ hoti, cattāro naṃ devaputtā paṭiggahetvā mātu purato ṭhapenti – attamanā, devi, hohi; mahesakkho te putto uppanno’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา, อานนฺท, โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิมฺหา นิกฺขมติ, วิสโทว นิกฺขมติ อมกฺขิโต อุเทน 7 อมกฺขิโต เสเมฺหน อมกฺขิโต รุหิเรน อมกฺขิโต เกนจิ อสุจินา สุโทฺธ วิสโท 8ฯ เสยฺยถาปิ, อานนฺท, มณิรตนํ กาสิเก วเตฺถ นิกฺขิตฺตํ เนว มณิรตนํ กาสิกํ วตฺถํ มเกฺขติ นาปิ กาสิกํ วตฺถํ มณิรตนํ มเกฺขติฯ ตํ กิสฺส เหตุ? อุภินฺนํ สุทฺธตฺตาฯ เอวเมว โข, อานนฺท, ยทา โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิมฺหา นิกฺขมติ, วิสโทว นิกฺขมติ อมกฺขิโต อุเทน อมกฺขิโต เสเมฺหน อมกฺขิโต รุหิเรน อมกฺขิโต เกนจิ อสุจินา สุโทฺธ วิสโท’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā, ānanda, bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, visadova nikkhamati amakkhito udena 9 amakkhito semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinā suddho visado 10. Seyyathāpi, ānanda, maṇiratanaṃ kāsike vatthe nikkhittaṃ neva maṇiratanaṃ kāsikaṃ vatthaṃ makkheti nāpi kāsikaṃ vatthaṃ maṇiratanaṃ makkheti. Taṃ kissa hetu? Ubhinnaṃ suddhattā. Evameva kho, ānanda, yadā bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, visadova nikkhamati amakkhito udena amakkhito semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinā suddho visado’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา, อานนฺท, โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิมฺหา นิกฺขมติ, เทฺว อุทกสฺส ธารา อนฺตลิกฺขา ปาตุภวนฺติ – เอกา สีตสฺส, เอกา อุณฺหสฺส; เยน โพธิสตฺตสฺส อุทกกิจฺจํ กโรนฺติ มาตุ จา’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā, ānanda, bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, dve udakassa dhārā antalikkhā pātubhavanti – ekā sītassa, ekā uṇhassa; yena bodhisattassa udakakiccaṃ karonti mātu cā’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
๒๐๗. ‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘สมฺปติชาโต, อานนฺท, โพธิสโตฺต สเมหิ ปาเทหิ ปถวิยํ ปติฎฺฐหิตฺวา อุตฺตราภิมุโข สตฺตปทวีติหาเรน คจฺฉติ, เสตมฺหิ ฉเตฺต อนุธาริยมาเน, สพฺพา จ ทิสา วิโลเกติ, อาสภิญฺจ วาจํ ภาสติ – อโคฺคหมสฺมิ โลกสฺส, เชโฎฺฐหมสฺมิ โลกสฺส, เสโฎฺฐหมสฺมิ โลกสฺสฯ อยมนฺติมา ชาติ , นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’ติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมิฯ
207. ‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘sampatijāto, ānanda, bodhisatto samehi pādehi pathaviyaṃ patiṭṭhahitvā uttarābhimukho sattapadavītihārena gacchati, setamhi chatte anudhāriyamāne, sabbā ca disā viloketi, āsabhiñca vācaṃ bhāsati – aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassa. Ayamantimā jāti , natthi dāni punabbhavo’ti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremi.
‘‘สมฺมุขา เมตํ, ภเนฺต, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฎิคฺคหิตํ – ‘ยทา, อานนฺท, โพธิสโตฺต มาตุกุจฺฉิมฺหา นิกฺขมติ, อถ สเทวเก โลเก สมารเก สพฺรหฺมเก สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย อปฺปมาโณ อุฬาโร โอภาโส โลเก ปาตุภวติ อติกฺกเมฺมว เทวานํ เทวานุภาวํฯ ยาปิ ตา โลกนฺตริกา อฆา อสํวุตา อนฺธการา อนฺธการติมิสา ยตฺถปิเม จนฺทิมสูริยา เอวํมหิทฺธิกา เอวํมหานุภาวา อาภาย นานุโภนฺติ ตตฺถปิ อปฺปมาโณ อุฬาโร โอภาโส โลเก ปาตุภวติ อติกฺกเมฺมว เทวานํ เทวานุภาวํฯ เยปิ ตตฺถ สตฺตา อุปปนฺนา เตปิ เตโนภาเสน อญฺญมญฺญํ สญฺชานนฺติ – อเญฺญปิ กิร, โภ, สนฺติ สตฺตา อิธูปปนฺนาติฯ อยญฺจ ทสสหสฺสี โลกธาตุ สงฺกมฺปติ สมฺปกมฺปติ สมฺปเวธติ, อปฺปมาโณ จ อุฬาโร โอภาโส โลเก ปาตุภวติ อติกฺกเมฺมว เทวานํ เทวานุภาว’นฺติฯ ยมฺปิ, ภเนฺต…เป.… อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมี’’ติฯ
‘‘Sammukhā metaṃ, bhante, bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ – ‘yadā, ānanda, bodhisatto mātukucchimhā nikkhamati, atha sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya appamāṇo uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yāpi tā lokantarikā aghā asaṃvutā andhakārā andhakāratimisā yatthapime candimasūriyā evaṃmahiddhikā evaṃmahānubhāvā ābhāya nānubhonti tatthapi appamāṇo uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāvaṃ. Yepi tattha sattā upapannā tepi tenobhāsena aññamaññaṃ sañjānanti – aññepi kira, bho, santi sattā idhūpapannāti. Ayañca dasasahassī lokadhātu saṅkampati sampakampati sampavedhati, appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pātubhavati atikkammeva devānaṃ devānubhāva’nti. Yampi, bhante…pe… idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremī’’ti.
๒๐๘. ‘‘ตสฺมาติห ตฺวํ, อานนฺท, อิทมฺปิ ตถาคตสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรหิฯ อิธานนฺท, ตถาคตสฺส วิทิตา เวทนา อุปฺปชฺชนฺติ, วิทิตา อุปฎฺฐหนฺติ, วิทิตา อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺติ; วิทิตา สญฺญา อุปฺปชฺชนฺติ, วิทิตา อุปฎฺฐหนฺติ, วิทิตา อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺติ; วิทิตา วิตกฺกา อุปฺปชฺชนฺติ, วิทิตา อุปฎฺฐหนฺติ, วิทิตา อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺติฯ อิทมฺปิ โข, ตฺวํ, อานนฺท, ตถาคตสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรหี’’ติฯ ‘‘ยมฺปิ, ภเนฺต, ภควโต วิทิตา เวทนา อุปฺปชฺชนฺติ, วิทิตา อุปฎฺฐหนฺติ, วิทิตา อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺติ; วิทิตา สญฺญา… วิทิตา วิตกฺกา อุปฺปชฺชนฺติ, วิทิตา อุปฎฺฐหนฺติ, วิทิตา อพฺภตฺถํ คจฺฉนฺติฯ อิทํปาหํ, ภเนฺต, ภควโต อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมี’’ติฯ
208. ‘‘Tasmātiha tvaṃ, ānanda, idampi tathāgatassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārehi. Idhānanda, tathāgatassa viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti; viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti; viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Idampi kho, tvaṃ, ānanda, tathāgatassa acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhārehī’’ti. ‘‘Yampi, bhante, bhagavato viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti; viditā saññā… viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti. Idaṃpāhaṃ, bhante, bhagavato acchariyaṃ abbhutadhammaṃ dhāremī’’ti.
อิทมโวจ อายสฺมา อานโนฺทฯ สมนุโญฺญ สตฺถา อโหสิ; อตฺตมนา จ เต ภิกฺขู อายสฺมโต อานนฺทสฺส ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติฯ
Idamavoca āyasmā ānando. Samanuñño satthā ahosi; attamanā ca te bhikkhū āyasmato ānandassa bhāsitaṃ abhinandunti.
อจฺฉริยอพฺภุตสุตฺตํ นิฎฺฐิตํ ตติยํฯ
Acchariyaabbhutasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ๓. อจฺฉริยอพฺภุตสุตฺตวณฺณนา • 3. Acchariyaabbhutasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๓. อจฺฉริยพฺภุตสุตฺตวณฺณนา • 3. Acchariyabbhutasuttavaṇṇanā
