| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೩. ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Acchariyabbhutasuttavaṇṇanā
೧೯೭. ವಿಭತ್ತಿಪತಿರೂಪಕಾ ಚ ನಿಪಾತಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಯಥಾರಹಂ ತಂತಂವಿಭತ್ತಿಅತ್ಥದೀಪಕಾ, ಇಧ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನೋ ಯತ್ರಸದ್ದೋ, ಹಿಸದ್ದೋ ಹೇತುಅತ್ಥೋ, ನಾಮಸದ್ದೋ ಅಚ್ಛರಿಯತ್ಥೋ, ಪದತ್ತಯಸ್ಸ ಪನ ಅಚ್ಛರಿಯತ್ಥನಿದ್ದಿಟ್ಠತಾಯ ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏಕಂಸತೋ ಪನೇತಂ ಪದತ್ತಯಂ। ತಥಾ ಹಿ ವಕ್ಖತಿ, ‘‘ಯತ್ರಾತಿ ನಿಪಾತವಸೇನ ಅನಾಗತವಚನ’’ನ್ತಿ। ಪಪಞ್ಚಸದ್ದೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೋ। ಛಿನ್ನವಟುಮೇತಿ ಇಮಿನಾ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸವಟ್ಟಸ್ಸ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮವಟ್ಟಸ್ಸ ಚ ಛಿನ್ನತ್ತಾ ವಿಪಾಕವಟ್ಟಸ್ಸ ಚ ಉಪರಿ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ ಆಹ – ‘‘ವಟುಮನ್ತಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲಕಮ್ಮವಟ್ಟಂ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ। ನಿಪಾತವಸೇನ ಯತ್ರಸದ್ದಯೋಗೇನ। ಅನಾಗತವಚನನ್ತಿ ಇದಂ ಅನಾಗತವಚನಸದಿಸತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಅನಾಗತತ್ಥವಾಚೀ ಹಿ ಅನಾಗತವಚನಂ, ಅತ್ಥೋ ಚೇತ್ಥ ಅತೀತೋತಿ। ಅನುಸ್ಸರೀತಿ ಇದಂ ಅನುಸ್ಸರಿತಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ನ ಅನುಸ್ಸರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸದ್ದಪಯೋಗಸ್ಸ ಅತೀತವಿಸಯತ್ತಾ। ಯದಾ ಪನ ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಯಾ ಕಥಾ ಪವತ್ತಿತಾ, ತತೋ ಪಚ್ಛಾಪಿ ಭಗವತೋ ತೇಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಅನುಸ್ಸರಣಂ ಹೋತಿಯೇವ।
197. Vibhattipatirūpakā ca nipātā hontīti yathārahaṃ taṃtaṃvibhattiatthadīpakā, idha paccattavacano yatrasaddo, hisaddo hetuattho, nāmasaddo acchariyattho, padattayassa pana acchariyatthaniddiṭṭhatāya ‘‘acchariyatthe nipāto’’ti vuttaṃ. Ekaṃsato panetaṃ padattayaṃ. Tathā hi vakkhati, ‘‘yatrāti nipātavasena anāgatavacana’’nti. Papañcasaddo heṭṭhā vutto. Chinnavaṭumeti iminā sabbakilesavaṭṭassa akusalakammavaṭṭassa ca chinnattā vipākavaṭṭassa ca upari vakkhamānattā āha – ‘‘vaṭumanti kusalākusalakammavaṭṭaṃ vuccatī’’ti. Nipātavasena yatrasaddayogena. Anāgatavacananti idaṃ anāgatavacanasadisattā vuttaṃ. Anāgatatthavācī hi anāgatavacanaṃ, attho cettha atītoti. Anussarīti idaṃ anussaritabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘na anussarissatī’’ti saddapayogassa atītavisayattā. Yadā pana tehi bhikkhūhi yā kathā pavattitā, tato pacchāpi bhagavato tesaṃ buddhānaṃ anussaraṇaṃ hotiyeva.
ಖತ್ತಿಯಜಚ್ಚಾತಿಆದಿಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಾಯ ಖತ್ತಿಯಜಾತಿಯಾ ಉದಿತೋದಿತಾಯ। ಬ್ರಹ್ಮಜಚ್ಚಾತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಜಚ್ಚಾ। ಏವಂಗೋತ್ತೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಸೀಲೇನಾತಿ ಪಾರಮಿತಾಸಮ್ಭೂತೇನ ಬುದ್ಧಾವೇಣಿಕತ್ತಾ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣೇನ ಲೋಕಿಯೇನ ಲೋಕುತ್ತರೇನ ಚ ಸೀಲೇನ। ಏವಂಸೀಲಾತಿ ಅನವಸೇಸಸೀಲಾನಂ ವಿಸುಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಕರಣೇನ ಏವಂಸೀಲಾತಿ ಅನುಸ್ಸರಿಸ್ಸತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸು। ಯಥಾ ವಿಜ್ಜಾಭಾಗಿಯಾ ವಿಜ್ಜಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾ, ಏವಂ ಸಮಾಧಿಪಕ್ಖಾ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮಾಪಿ ಸತಿವೀರಿಯಾದಯೋತಿ ಆಹ – ‘‘ಹೇಟ್ಠಾ ಸಮಾಧಿಪಕ್ಖಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಗಹಿತತ್ತಾ ವಿಹಾರೋ ಗಹಿತೋವಾ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಮಾಧಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮವಿನಿಮುತ್ತೋ ಏವ ಇಧ ವಿಹಾರೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಇದಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ।
Khattiyajaccātiādikālato paṭṭhāya asambhinnāya khattiyajātiyā uditoditāya. Brahmajaccāti brāhmaṇajaccā. Evaṃgottepi eseva nayo. Lokiyalokuttarasīlenāti pāramitāsambhūtena buddhāveṇikattā anaññasādhāraṇena lokiyena lokuttarena ca sīlena. Evaṃsīlāti anavasesasīlānaṃ visuṃ paccavekkhaṇakaraṇena evaṃsīlāti anussarissati. Esa nayo sesesu. Yathā vijjābhāgiyā vijjāsampayuttadhammā, evaṃ samādhipakkhā samādhisampayuttadhammāpi sativīriyādayoti āha – ‘‘heṭṭhā samādhipakkhānaṃ dhammānaṃ gahitattā vihāro gahitovā’’ti. Tasmā samādhipakkhadhammavinimutto eva idha vihāro adhippetoti vuttaṃ ‘‘idaṃ hī’’tiādi.
ಯಥಾ ವಾ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗಫಲಸಙ್ಗಹಿತಾ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಾ ಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾ ‘‘ಏವಂಧಮ್ಮಾ ಏವಂಪಞ್ಞಾ’’ತಿ ಪದೇಹಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಗಹಿತಾಪಿ ಯಥಾಸಕಂ ಪಟಿಪಕ್ಖತೋ ಮುಚ್ಚನಸ್ಸ ಪವತ್ತಿವಿಸೇಸಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ಏವಂವಿಮುತ್ತಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಪುನ ಗಹಿತಾ, ತಥಾ ‘‘ಏವಂಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಗಹಿತಾಪಿ ಸಮಾಧಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮಾ ದಿಬ್ಬಬ್ರಹ್ಮಆನೇಞ್ಜಅರಿಯವಿಹಾರಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ತನೋ ಪವತ್ತಿವಿಸೇಸಂ ಉಪಾದಾಯ, ‘‘ಏವಂವಿಹಾರೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಪುನ ಗಹಿತಾತಿ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ನ ಕೋಚಿ ವಿರೋಧೋ। ಫಲಧಮ್ಮಾನಂ ಪವತ್ತಿಕಾಲೇಪಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿ ನ ತಂಆನುಭಾವಜಾತಾ, ಅಥ ಖೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಮಗ್ಗಾನುಭಾವೇನ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧನ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ’’ತಿ। ಯೋ ಯಂ ಪಜಹತಿ, ಸೋ ಪಹಾಯಕೋ ಪಹಾತಬ್ಬತೋ ವಿಮುತ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ವಿಸಂಸಟ್ಠಭಾವತೋತಿ ಪಹಾನವಿಭಾಗೇನ ವುಚ್ಚಮಾನೇ ಅಪಹಾಯಕಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಕಥಂ ವಿಮುತ್ತತಾ? ವಿಸಂಸಟ್ಠಾಭಾವತೋ ಏವ। ತಞ್ಹಿ ಪಕತಿಯಾವ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಸಂಸಟ್ಠಂ ವಿನಿಸ್ಸಟಂ ಸುವಿದೂರವಿದೂರೇ ಠಿತಂ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ತತೋ ನಿಸ್ಸಟತ್ತಾ ನಿಸ್ಸರಣವಿಮುತ್ತಿ ನಿಸ್ಸರಣಪಹಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಬ್ಬಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ।
Yathā vā aṭṭhasamāpattivipassanāmaggaphalasaṅgahitā lokiyalokuttarā samādhipaññā ‘‘evaṃdhammā evaṃpaññā’’ti padehi heṭṭhā gahitāpi yathāsakaṃ paṭipakkhato muccanassa pavattivisesaṃ upādāya ‘‘evaṃvimuttā’’ti ettha puna gahitā, tathā ‘‘evaṃdhammā’’ti ettha gahitāpi samādhipakkhadhammā dibbabrahmaāneñjaariyavihārasaṅkhātaṃ attano pavattivisesaṃ upādāya, ‘‘evaṃvihārī’’ti ettha puna gahitāti vuccamāne na koci virodho. Phaladhammānaṃ pavattikālepi kilesānaṃ paṭippassaddhi na taṃānubhāvajātā, atha kho ariyamaggena kilesānaṃ samucchinnattāti āha – ‘‘maggānubhāvena kilesānaṃ paṭipassaddhante uppannattā’’ti. Yo yaṃ pajahati, so pahāyako pahātabbato vimuttoti vuccati visaṃsaṭṭhabhāvatoti pahānavibhāgena vuccamāne apahāyakassa nibbānassa kathaṃ vimuttatā? Visaṃsaṭṭhābhāvato eva. Tañhi pakatiyāva sabbaso kilesehi visaṃsaṭṭhaṃ vinissaṭaṃ suvidūravidūre ṭhitaṃ, tasmāssa tato nissaṭattā nissaraṇavimutti nissaraṇapahānanti vuccatīti āha ‘‘nibbāna’’ntiādi.
೧೯೯. ಇಮೇ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅಚ್ಛರಿಯಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಾ, ನ ಸಾವಕವಿಸಯಾ, ಮಮ ಪನ ದೇಸನಾ ತಯಾ ಸುತಾ ಏವಾತಿ ತೇ ಥೇರಸ್ಸೇವ ಭಾರಂ ಕರೋನ್ತೋ, ‘‘ತಂ ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯ ಪಟಿಭನ್ತೂ’’ತಿ ಆಹ। ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋತಿ ಏತ್ಥ ಕಾಲಭೇದವಸೇನ ಲಬ್ಭಮಾನಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪಜಾನಭಾವಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಗತಿವಿಭಾಗೇನ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ದ್ವೇ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಾನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ – ಅಟ್ಠ ವರೇ ಗಣ್ಹನ್ತೋತಿ ಏತ್ಥ ಕಥಂ ವರಂ ದೇವತಾ ದೇತಿ, ಪರಸ್ಸ ದೀಯಮಾನಞ್ಚ ತಂ ಕಥಂ ಪರಸ್ಸ ಸಮಿಜ್ಝತೀತಿ? ಕಮ್ಮಬಲೇನೇವ। ಯದಿ ಹಿ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತೋಕಾಸಂ ಯಸ್ಸ ತದಪದೇಸೇನ ಫಲಂ ವಿಪಚ್ಚತಿ, ಏವಂ ದೇವತಾಯ ತಸ್ಸ ವರಂ ದಿನ್ನಂ, ಇತರೇನ ಚ ಲದ್ಧನ್ತಿ ವೋಹಾರೋ ಹೋತೀತಿ। ಅಪಿಚ ಪರಸ್ಸ ಪತ್ಥಿತವರಾನಿ ನಾಮ ವಿಪಚ್ಚಮಾನಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭೂತೋ ಪಯೋಗವಿಸೇಸೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತಾನಿ ವಿಪಚ್ಚನೇ ಏಕನ್ತಿಕಾನಿಪಿ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖಾ ದೇವತಾ – ‘‘ಅಯಮಸ್ಸ ಪತ್ಥನಾ ಸಮಿಜ್ಝಿಸ್ಸತಿ, ನೋ’’ತಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಸಕ್ಕೋ ಪನ ಪಞ್ಞವಾ ತಾನಿ ಏಕಚ್ಚಂ ಜಾನಾತಿಯೇವ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಕ್ಕೇನ ಪಸೀದಿತ್ವಾ ದಿನ್ನೇ ಅಟ್ಠ ವರೇ ಗಣ್ಹನ್ತೋ’’ತಿಆದಿ।
199. Ime tathāgatassa acchariyaabbhutadhammā, na sāvakavisayā, mama pana desanā tayā sutā evāti te therasseva bhāraṃ karonto, ‘‘taṃ bhiyyosomattāya paṭibhantū’’ti āha. Sato sampajānoti ettha kālabhedavasena labbhamānampi sampajānabhāvaṃ anāmasitvā gativibhāgena taṃ dassetuṃ, ‘‘dve sampajaññānī’’tiādi vuttaṃ – aṭṭha vare gaṇhantoti ettha kathaṃ varaṃ devatā deti, parassa dīyamānañca taṃ kathaṃ parassa samijjhatīti? Kammabaleneva. Yadi hi taṃ kammaṃ katokāsaṃ yassa tadapadesena phalaṃ vipaccati, evaṃ devatāya tassa varaṃ dinnaṃ, itarena ca laddhanti vohāro hotīti. Apica parassa patthitavarāni nāma vipaccamānassa kammassa paccayabhūto payogavisesoti daṭṭhabbaṃ. Tāni vipaccane ekantikānipi appesakkhā devatā – ‘‘ayamassa patthanā samijjhissati, no’’ti na jānanti, sakko pana paññavā tāni ekaccaṃ jānātiyeva. Tena vuttaṃ – ‘‘sakkena pasīditvā dinne aṭṭha vare gaṇhanto’’tiādi.
ಪಠಮಜವನವಾರೇತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸಬ್ಬಪಠಮಜವನವಾರೇ। ಸೋ ಹಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಆಸನ್ನಭಾವತೋ ಅವಿಸದೋ ಹೋತಿ, ದೇವಭಾವೇ ನಿಕನ್ತಿವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ನ ಜಾನಾತಿ। ಅಞ್ಞಾಹಿ ದೇವತಾಹಿ ಅಸಾಧಾರಣಜಾನನಂ ಹೋತಿ ದುತಿಯಜವನವಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪವತ್ತನತೋ।
Paṭhamajavanavāreti uppannassa sabbapaṭhamajavanavāre. So hi paṭisandhiyā āsannabhāvato avisado hoti, devabhāve nikantivasena uppajjanato na jānāti. Aññāhi devatāhi asādhāraṇajānanaṃ hoti dutiyajavanavārato paṭṭhāya pavattanato.
ಅಞ್ಞೇಪಿ ದೇವಾತಿಆದಿನಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ತತ್ಥ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನೇವ ಠಿತಭಾವಂ ಬ್ಯತಿರೇಕಮುಖೇನ ವಿಭಾವೇತಿ। ಆಹಾರೂಪಚ್ಛೇದೇನ ಕಾಲಙ್ಕರೋನ್ತೀತಿ ಇದಂ ಖಿಡ್ಡಾಪದೋಸಿಕವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ದಿಬ್ಬಭೋಗೇಹಿ ಮುಚ್ಛಿತತಂ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನಾನಂ ತಿಟ್ಠನ್ತಾನಂ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಾಭಾವೋ ಹೋತಿಯೇವ। ಕಿಂ ತಥಾರೂಪಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ನತ್ಥೀತಿ ಯಥಾರೂಪಂ ಉಳಾರಂ ಪಣೀತಞ್ಚ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತೇ ದೇವಾ ಸಂಮುಚ್ಛಿತಾ ಆಹಾರೂಪಚ್ಛೇದಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಿ, ಕಿಂ ತಥಾರೂಪಂ ಉಳಾರಂ ಪಣೀತಞ್ಚ ಆರಮ್ಮಣಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ನತ್ಥೀತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಾನುಭಾವಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ಚೋದನಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತಿ? ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಹಿ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಅಞ್ಞೇ ಸತ್ತೇ ದಸಹಿ ವಿಸೇಸೇಹಿ ಅಧಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಪಗೇವ ತತ್ಥ ದೇವಭೂತೋ, ತಥಾಪಿ ‘‘ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ’’ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಚ್ಛರಿಯಧಮ್ಮೋ ವುತ್ತೋ।
Aññepi devātiādinā bodhisattassa tattha sampajaññeneva ṭhitabhāvaṃ byatirekamukhena vibhāveti. Āhārūpacchedena kālaṅkarontīti idaṃ khiḍḍāpadosikavasena vuttaṃ. Itaresampi dibbabhogehi mucchitataṃ ajjhāpannānaṃ tiṭṭhantānaṃ sampajaññābhāvo hotiyeva. Kiṃ tathārūpaṃ ārammaṇaṃnatthīti yathārūpaṃ uḷāraṃ paṇītañca ārammaṇaṃ paṭicca te devā saṃmucchitā āhārūpacchedampi karonti, kiṃ tathārūpaṃ uḷāraṃ paṇītañca ārammaṇaṃ bodhisattassa natthīti bodhisattassa sampajaññānubhāvaṃ vibhāvetuṃ codanaṃ samuṭṭhāpeti? Bodhisatto hi yattha yattha nibbattati, tattha tattha aññe satte dasahi visesehi adhiggaṇhāti, pageva tattha devabhūto, tathāpi ‘‘sato sampajāno’’ti ayamettha acchariyadhammo vutto.
೨೦೦. ಸಮ್ಪತ್ತಿಭವೇ ದೀಘಾಯುಕತಾ ನಾಮ ಪಞ್ಞಾಬಲೇನ ಹೋತಿ, ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚ ಮಹಾಪಞ್ಞೋ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ತೇನ ದೀಘಾಯುಕೇನ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ, ‘‘ಸೇಸತ್ತಭಾವೇಸು ಕಿಂ ಯಾವತಾಯುಕಂ ನ ತಿಟ್ಠತೀ’’ತಿ ಚೋದೇತಿ। ಇತರೋ ‘‘ಆಮ ನ ತಿಟ್ಠತೀ’’ತಿ ಪಟಿಜಾನಿತ್ವಾ, ‘‘ಅಞ್ಞದಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ ತತ್ಥ ಕಾರಣಮಾಹ। ‘‘ಇಧ ನ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಧಿಮುಚ್ಚನವಸೇನ ಕಾಲಕಿರಿಯಾ ಅಧಿಮುತ್ತಿಕಾಲಕಿರಿಯಾ। ಪಾರಮಿಧಮ್ಮಾನಞ್ಹಿ ಉಕ್ಕಂಸಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ತಭಾವೇ ಅಭಿಞ್ಞಾಸಮಾಪತ್ತೀಹಿ ಸನ್ತಾನಸ್ಸ ವಿಸೇಸಿತತ್ತಾ ಅತ್ತಸಿನೇಹಸ್ಸ ತನುಭಾವೇನ ಸತ್ತೇಸು ಚ ಮಹಾಕರುಣಾಯ ಉಳಾರಭಾವೇನ ಅಧಿಟ್ಠಾನಸ್ಸ ತಿಕ್ಖವಿಸದಭಾವಾಪತ್ತಿಯಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಾ ಸಮಿಜ್ಝನ್ತಿ, ಚಿತ್ತೇ ವಿಯ ಕಮ್ಮೇಸು ಚ ತೇಸಂ ವಸಿಭಾವೋ, ತಸ್ಮಾ ಯತ್ಥುಪಪನ್ನಾನಂ ಪಾರಮಿಯೋ ಸಮ್ಮದೇವ ಪರಿಬ್ರೂಹೇನ್ತಿ, ವುತ್ತನಯೇನ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಉಪಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಅಯಂ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಪ್ಪೇ ನಾನಾಜಾತೀಸು ಅಪರಿಹೀನಜ್ಝಾನೋ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಅಪ್ಪಕಮೇವ ಕಾಲಂ ತತ್ಥ ಠತ್ವಾ ತತೋ ಚವಿತ್ವಾ ಇಧ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಅಯಂ ಕಾಲಕಿರಿಯಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ನ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಸಬ್ಬಪಾರಮೀನಂ ಪೂರಿತತ್ತಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪಯೋಜನಾಭಾವತೋ ತತ್ಥ ಠತ್ವಾ ಅಧಿಮುತ್ತಿಕಾಲಕಿರಿಯಾ ನಾಮ ನ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಪಿಚ ಚರಿಮಭವೇ ಚತುಮಹಾನಿಧಿಸಮುಟ್ಠಾನಪುಬ್ಬಿಕಾಯ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಸದಿಸಾಯ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ವಿಯ ಬುದ್ಧಭೂತಸ್ಸ ಅಸದಿಸದಾನಾದಿವಸೇನ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಲಾಭುಪ್ಪತ್ತಿ ವಿಯ ಚ ಇತೋ ಪರಂ ಮಹಾಪುರಿಸಸ್ಸ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಅನುಭವನಂ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ ಯಾವತಾಯುಕಟ್ಠಾನಂ ಉಸ್ಸಾಹಜಾತಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸಮ್ಭಾರಸ್ಸ ವಸೇನಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಧಮ್ಮತಾ।
200. Sampattibhave dīghāyukatā nāma paññābalena hoti, bodhisatto ca mahāpañño, tasmā tattha tattha bhave tena dīghāyukena bhavitabbanti adhippāyena, ‘‘sesattabhāvesu kiṃ yāvatāyukaṃ na tiṭṭhatī’’ti codeti. Itaro ‘‘āma na tiṭṭhatī’’ti paṭijānitvā, ‘‘aññadā hī’’tiādinā tattha kāraṇamāha. ‘‘Idha na bhavissāmī’’ti adhimuccanavasena kālakiriyā adhimuttikālakiriyā. Pāramidhammānañhi ukkaṃsappattiyā tasmiṃ tasmiṃ attabhāve abhiññāsamāpattīhi santānassa visesitattā attasinehassa tanubhāvena sattesu ca mahākaruṇāya uḷārabhāvena adhiṭṭhānassa tikkhavisadabhāvāpattiyā bodhisattānaṃ adhippāyā samijjhanti, citte viya kammesu ca tesaṃ vasibhāvo, tasmā yatthupapannānaṃ pāramiyo sammadeva paribrūhenti, vuttanayena kālaṃ katvā tattha upapajjanti. Tathā hi ayaṃ mahāsatto imasmiṃyeva kappe nānājātīsu aparihīnajjhāno kālaṃ katvā brahmaloke nibbatto appakameva kālaṃ tattha ṭhatvā tato cavitvā idha nibbatto. Tenāha – ‘‘ayaṃ kālakiriyā aññesaṃ na hotī’’ti. Sabbapāramīnaṃ pūritattāti iminā payojanābhāvato tattha ṭhatvā adhimuttikālakiriyā nāma na hotīti dasseti. Apica carimabhave catumahānidhisamuṭṭhānapubbikāya dibbasampattisadisāya mahāsampattiyā nibbatti viya buddhabhūtassa asadisadānādivasena anaññasādhāraṇalābhuppatti viya ca ito paraṃ mahāpurisassa dibbasampattianubhavanaṃ nāma natthīti yāvatāyukaṭṭhānaṃ ussāhajātassa puññasambhārassa vasenāti daṭṭhabbaṃ. Ayañhettha dhammatā.
ಮನುಸ್ಸಗಣನಾವಸೇನ, ನ ದೇವಗಣನಾವಸೇನ। ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನೀತಿ ಚುತಿಯಾ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ। ಅಮಿಲಾಯಿತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಮಿಲಾತಗ್ಗಹಣೇನೇವ ತಾಸಂ ಮಾಲಾನಂ ವಣ್ಣಸಮ್ಪದಾಪಿ ಗನ್ಧಸಮ್ಪದಾಪಿ ಸೋಭಾಸಮ್ಪದಾಪಿ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಬಾಹಿರಬ್ಭನ್ತರಾನಂ ರಜೋಜಲ್ಲಾನಂ ಲೇಸಸ್ಸಪಿ ಅಭಾವತೋ ದೇವಾನಂ ಸರೀರಗತಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ಪರಿಸುದ್ಧಪಭಸ್ಸರಾನೇವ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ವತ್ಥೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ। ನೇವ ಸೀತಂ ನ ಉಣ್ಹನ್ತಿ ಯಸ್ಸ ಸೀತಸ್ಸ ಪತೀಕಾರವಸೇನ ಅಧಿಕಂ ಸೇವಿಯಮಾನಂ ಉಣ್ಹಂ, ಸಯಮೇವ ವಾ ಖರತರಂ ಹುತ್ವಾ ಅಧಿಭವನ್ತಂ ಸರೀರೇ ಸೇದಂ ಉಪ್ಪಾದೇಯ್ಯ, ತಾದಿಸಂ ನೇವ ಸೀತಂ ನ ಉಣ್ಹಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇ ಮರಣಾಸನ್ನಕಾಲೇ। ಬಿನ್ದುಬಿನ್ದುವಸೇನಾತಿ ಮುತ್ತಗುಳಿಕಾ ವಿಯ ಬಿನ್ದು ಬಿನ್ದು ಹುತ್ವಾ ಸೇದಾ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ। ದನ್ತಾನಂ ಖಣ್ಡಿತಭಾವೋ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಂ। ಕೇಸಾನಂ ಪಲಿತಭಾವೋ ಪಾಲಿಚ್ಚಂ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ವಲಿತ್ತಚತಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಕಿಲನ್ತರೂಪೋ ಅತ್ತಭಾವೋ ಹೋತಿ, ನ ಪನ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಪಾಲಿಚ್ಚಾದೀಹೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತಾತಿ ಅನಭಿರತಿ, ಸಾ ನತ್ಥಿ ಉಪರೂಪರಿ ಉಳಾರುಳಾರಾನಮೇವ ಭೋಗಾನಂ ವಿಸೇಸತೋ ರುಚಿಜನಕಾನಂ ಉಪತಿಟ್ಠನತೋ।
Manussagaṇanāvasena, na devagaṇanāvasena. Pubbanimittānīti cutiyā pubbanimittāni. Amilāyitvāti ettha amilātaggahaṇeneva tāsaṃ mālānaṃ vaṇṇasampadāpi gandhasampadāpi sobhāsampadāpi dassitāti daṭṭhabbaṃ. Bāhirabbhantarānaṃ rajojallānaṃ lesassapi abhāvato devānaṃ sarīragatāni vatthāni sabbakālaṃ parisuddhapabhassarāneva hutvā tiṭṭhantīti āha ‘‘vatthesupi eseva nayo’’ti. Neva sītaṃ na uṇhanti yassa sītassa patīkāravasena adhikaṃ seviyamānaṃ uṇhaṃ, sayameva vā kharataraṃ hutvā adhibhavantaṃ sarīre sedaṃ uppādeyya, tādisaṃ neva sītaṃ na uṇhaṃ hoti. Tasmiṃ kāleti yathāvutte maraṇāsannakāle. Bindubinduvasenāti muttaguḷikā viya bindu bindu hutvā sedā muccanti. Dantānaṃ khaṇḍitabhāvo khaṇḍiccaṃ. Kesānaṃ palitabhāvo pāliccaṃ. Ādi-saddena valittacataṃ saṅgaṇhāti. Kilantarūpo attabhāvo hoti, na pana khaṇḍiccapāliccādīhīti adhippāyo. Ukkaṇṭhitāti anabhirati, sā natthi uparūpari uḷāruḷārānameva bhogānaṃ visesato rucijanakānaṃ upatiṭṭhanato.
ಪಣ್ಡಿತಾ ಏವಾತಿ ಬುದ್ಧಿಸಮ್ಪನ್ನಾ ಏವ ದೇವತಾ। ಯಥಾ ದೇವತಾ ‘‘ಸಮ್ಪತಿ ಜಾತಾ ಕೀದಿಸೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ಇಧ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ, ‘‘ಇಮಿನಾ ನಾಮ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ಇಧ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ’’ತಿ ಜಾನನ್ತಿ, ಏವಂ ಅತೀತಭವೇ ಅತ್ತನಾ ಕತಂ ಏಕಚ್ಚಂ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಪುಞ್ಞಂ ಜಾನನ್ತಿಯೇವ ಮಹಾಪುಞ್ಞಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಯೇ ಮಹಾಪುಞ್ಞಾ’’ತಿಆದಿ।
Paṇḍitā evāti buddhisampannā eva devatā. Yathā devatā ‘‘sampati jātā kīdisena puññakammena idha nibbattā’’ti cintetvā, ‘‘iminā nāma puññakammena idha nibbattā’’ti jānanti, evaṃ atītabhave attanā kataṃ ekaccaṃ aññampi puññaṃ jānantiyeva mahāpuññāti āha – ‘‘ye mahāpuññā’’tiādi.
ನ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ ಚಿರತರಕಾಲತ್ತಾ ಪರಮಾಯುನೋ। ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕನ್ತಿ ನ ನಿಯ್ಯಾನಾವಹಂ ಸತ್ತಾನಂ ಅಭಾಜನಭಾವತೋ। ಸತ್ತಾ ನ ಪರಮಾಯುನೋ ಹೋನ್ತಿ ನಾಮ ಪಾಪುಸ್ಸನ್ನತಾಯಾತಿ ಆಹ – ‘‘ತದಾ ಹಿ ಸತ್ತಾ ಉಸ್ಸನ್ನಕಿಲೇಸಾ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ। ಏತ್ಥಾಹ – ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ಏವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ದೇವಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇಸೂ’’ತಿ। ದೇವಲೋಕೇ ತಾವ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವಾಸಸ್ಸ ಅನೋಕಾಸಭಾವತೋ ತಥಾ ಅನಚ್ಛರಿಯಭಾವತೋ। ಅಚ್ಛರಿಯಧಮ್ಮಾ ಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ, ತೇಸಂ ಸಾ ಅಚ್ಛರಿಯಧಮ್ಮತಾ ದೇವತ್ತಭಾವೇ ಠಿತಾನಂ ನ ಪಾಕಟಾ ಹೋತಿ ಯಥಾ ಮನುಸ್ಸಭೂತಾನಂ। ದೇವಭೂತೇ ಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ದಿಸ್ಸಮಾನಂ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಂ ದೇವಾನುಭಾವತೋವ ಲೋಕೋ ದಹತಿ, ನ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವತೋ, ತಥಾ ಸತಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ನಾಧಿಮುಚ್ಚತಿ ನ ಸಮ್ಪಸೀದತಿ ಇಸ್ಸರಕುತ್ತಗ್ಗಾಹಂ ನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ, ದೇವತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಚ ಚಿರಕಾಲಪವತ್ತನತೋ ಏಕಚ್ಚಸಸ್ಸತವಾದತೋ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ। ‘‘ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಸತ್ತಾನಂ ತಾದಿಸಗಾಹವಿಮೋಚನತ್ಥಞ್ಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಮನುಸ್ಸಸುಗತಿಯಂಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ; ನ ದೇವಸುಗತಿಯಂ, ಮನುಸ್ಸಸುಗತಿಯಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಾಪಿ ಓಪಪಾತಿಕಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಸತಿ ಚ ಓಪಪಾತಿಕೂಪಪತ್ತಿಯಂ ವುತ್ತದೋಸಾನತಿವತ್ತನತೋ। ಧಮ್ಮವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮತನ್ತಿಯಾ ಠಪನಸ್ಸ ವಿಯ ಧಾತುವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಧಾತೂನಂ ಠಪನಸ್ಸ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಚ। ನ ಹಿ ಓಪಪಾತಿಕಾನಂ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನತೋ ಉದ್ಧಂ ಸರೀರಧಾತುಯೋ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ಓಪಪಾತಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ಚರಿಮಭವೇ ಚ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾ, ಮನುಸ್ಸಭಾವಸ್ಸ ಪಾಕಟಕರಣಾಯ ದಾರಪರಿಗ್ಗಹಮ್ಪಿ ಕರೋನ್ತಾ ಯಾವ ಪುತ್ತಮುಖದಸ್ಸನಾ ಅಗಾರಮಜ್ಝೇ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಪರಿಪಾಕಗತಸೀಲನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಞ್ಞಾದಿಪಾರಮಿಕಾಪಿ ನ ಅಭಿನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಕಿಂ ವಾ ಏತಾಯ ಕಾರಣಚಿನ್ತಾಯ? ಸಬ್ಬಬುದ್ಧೇಹಿ ಆಚಿಣ್ಣಸಮಾಚಿಣ್ಣಾ, ಯದಿದಂ ಮನುಸ್ಸಭೂತಾನಂಯೇವ ಅಭಿಸಮ್ಬುಜ್ಝನಾ, ನ ದೇವಭೂತಾನನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಧಮ್ಮತಾ। ತಥಾ ಹಿ ತದತ್ಥೋ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರೋಪಿ ಮನುಸ್ಸಭೂತಾನಂಯೇವ ಇಜ್ಝತಿ, ನ ಇತರೇಸಂ।
Na paññāyanti ciratarakālattā paramāyuno. Aniyyānikanti na niyyānāvahaṃ sattānaṃ abhājanabhāvato. Sattā na paramāyuno honti nāma pāpussannatāyāti āha – ‘‘tadā hi sattā ussannakilesā hontī’’ti. Etthāha – ‘‘kasmā sambuddhā manussaloke eva uppajjanti, na devabrahmalokesū’’ti. Devaloke tāva nuppajjanti brahmacariyavāsassa anokāsabhāvato tathā anacchariyabhāvato. Acchariyadhammā hi buddhā bhagavanto, tesaṃ sā acchariyadhammatā devattabhāve ṭhitānaṃ na pākaṭā hoti yathā manussabhūtānaṃ. Devabhūte hi sammāsambuddhe dissamānaṃ buddhānubhāvaṃ devānubhāvatova loko dahati, na buddhānubhāvato, tathā sati sammāsambuddhe nādhimuccati na sampasīdati issarakuttaggāhaṃ na vissajjeti, devattabhāvassa ca cirakālapavattanato ekaccasassatavādato na parimuccati. ‘‘Brahmaloke nuppajjantī’’ti etthāpi eseva nayo. Sattānaṃ tādisagāhavimocanatthañhi buddhā bhagavanto manussasugatiyaṃyeva uppajjanti; na devasugatiyaṃ, manussasugatiyaṃ uppajjantāpi opapātikā na honti, sati ca opapātikūpapattiyaṃ vuttadosānativattanato. Dhammaveneyyānaṃ atthāya dhammatantiyā ṭhapanassa viya dhātuveneyyānaṃ atthāya dhātūnaṃ ṭhapanassa icchitabbattā ca. Na hi opapātikānaṃ parinibbānato uddhaṃ sarīradhātuyo tiṭṭhanti, tasmā na opapātikā honti, carimabhave ca mahābodhisattā, manussabhāvassa pākaṭakaraṇāya dārapariggahampi karontā yāva puttamukhadassanā agāramajjhe tiṭṭhanti. Paripākagatasīlanekkhammapaññādipāramikāpi na abhinikkhamanti, kiṃ vā etāya kāraṇacintāya? Sabbabuddhehi āciṇṇasamāciṇṇā, yadidaṃ manussabhūtānaṃyeva abhisambujjhanā, na devabhūtānanti ayamettha dhammatā. Tathā hi tadattho mahābhinīhāropi manussabhūtānaṃyeva ijjhati, na itaresaṃ.
ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಜಮ್ಬುದೀಪೇಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನ ಸೇಸದೀಪೇಸೂತಿ? ಕೇಚಿ ತಾವ ಆಹು – ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಪಥವಿಯಾ ನಾಭಿಭೂತಾ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವಸಹಿತಾ ಅಚಲಟ್ಠಾನಭೂತಾ ಬೋಧಿಮಣ್ಡಭೂಮಿ ಜಮ್ಬುದೀಪೇಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಜಮ್ಬುದೀಪೇಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀ’’ತಿ; ‘‘ತಥಾ ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ಅವಿಜಹಿತಟ್ಠಾನಾನಂ ತತ್ಥೇವ ಲಬ್ಭಮಾನತೋ’’ತಿ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಖನ್ತಿ – ಯಸ್ಮಾ ಪುರಿಮಬುದ್ಧಾನಂ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಞ್ಚ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಸಾವಕಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಸಾವಕಬೋಧಿಯಾ ಅಭಿನೀಹಾರೋ ಸಾವಕಪಾರಮೀನಂ ಸಮ್ಭರಣಂ ಪರಿಪಾಚನಞ್ಚ ಬುದ್ಧಖೇತ್ತಭೂತೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಚಕ್ಕವಾಳೇ ಜಮ್ಬುದೀಪೇಯೇವ ಇಜ್ಝತಿ, ನ ಅಞ್ಞತ್ಥ। ವೇನೇಯ್ಯಾನಂ ವಿನಯನತ್ಥೋ ಚ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೋತಿ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾದಿವೇನೇಯ್ಯವಿಸೇಸಾಪೇಕ್ಖಾಯ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಜಮ್ಬುದೀಪೇಯೇವ ಬುದ್ಧಾ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ನ ಸೇಸದೀಪೇಸು। ಅಯಞ್ಚ ನಯೋ ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಆಚಿಣ್ಣಸಮಾಚಿಣ್ಣೋತಿ ತೇಸಂ ಉತ್ತಮಪುರಿಸಾನಂ ತತ್ಥೇವ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿಚಕ್ಕಾನಂ ವಿಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞುಪನಿಸ್ಸಯತೋ ಅಪರಾಪರಂ ವತ್ತತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತೇನಾಹ – ‘‘ತೀಸು ದೀಪೇಸು ಬುದ್ಧಾ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ, ಜಮ್ಬುದೀಪೇಯೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತೀತಿ ದೀಪಂ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ದೇಸನಿಯಮೇಪಿ ಕಾರಣಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ।
Kasmā pana sammāsambuddhā jambudīpeyeva uppajjanti, na sesadīpesūti? Keci tāva āhu – ‘‘yasmā pathaviyā nābhibhūtā buddhānubhāvasahitā acalaṭṭhānabhūtā bodhimaṇḍabhūmi jambudīpeyeva uppajjati, tasmā jambudīpeyeva uppajjantī’’ti; ‘‘tathā itaresampi avijahitaṭṭhānānaṃ tattheva labbhamānato’’ti. Ayaṃ panettha amhākaṃ khanti – yasmā purimabuddhānaṃ mahābodhisattānaṃ paccekabuddhānañca nibbattiyā sāvakabodhisattānaṃ sāvakabodhiyā abhinīhāro sāvakapāramīnaṃ sambharaṇaṃ paripācanañca buddhakhettabhūte imasmiṃ cakkavāḷe jambudīpeyeva ijjhati, na aññattha. Veneyyānaṃ vinayanattho ca buddhuppādoti aggasāvakādiveneyyavisesāpekkhāya ekasmiṃ jambudīpeyeva buddhā nibbattanti, na sesadīpesu. Ayañca nayo sabbabuddhānaṃ āciṇṇasamāciṇṇoti tesaṃ uttamapurisānaṃ tattheva uppatti sampatticakkānaṃ viya aññamaññupanissayato aparāparaṃ vattatīti daṭṭhabbaṃ. Tenāha – ‘‘tīsu dīpesu buddhā na nibbattanti, jambudīpeyeva nibbattantīti dīpaṃ passatī’’ti. Iminā nayena desaniyamepi kāraṇaṃ vattabbaṃ.
ಇದಾನಿ ಚ ಖತ್ತಿಯಕುಲಂ ಲೋಕಸಮ್ಮತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಮ್ಪಿ ಪೂಜನೀಯಭಾವತೋ। ರಾಜಾ ಮೇ ಪಿತಾ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಕುಲಂ ಪಸ್ಸಿ ಪಿತುವಸೇನ ಕುಲಸ್ಸ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬತೋ । ದಸನ್ನಂ ಮಾಸಾನಂ ಉಪರಿ ಸತ್ತ ದಿವಸಾನೀತಿ ಪಸ್ಸಿ ತೇನ ಅತ್ತನೋ ಅನ್ತರಾಯಾಭಾವಂ ಅಞ್ಞಾಸಿ, ತಸ್ಸಾ ಚ ತುಸಿತಭವೇ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಪಚ್ಚನುಭವನಂ।
Idāni ca khattiyakulaṃ lokasammataṃ brāhmaṇānampi pūjanīyabhāvato. Rājā me pitā bhavissatīti kulaṃ passi pituvasena kulassa niddisitabbato . Dasannaṃ māsānaṃ upari satta divasānīti passi tena attano antarāyābhāvaṃ aññāsi, tassā ca tusitabhave dibbasampattipaccanubhavanaṃ.
ತಾ ದೇವತಾತಿ ದಸಸಹಸ್ಸಿಚಕ್ಕವಾಳದೇವತಾ। ಕಥಂ ಪನ ತಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪೂರಿತಪಾರಮಿಭಾವಂ ಭಾವಿನಞ್ಚ ಸಮ್ಬುದ್ಧಭಾವಂ ಜಾನನ್ತೀತಿ? ಮಹೇಸಕ್ಖಾನಂ ದೇವತಾನಂ ವಸೇನ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಚ ತಾ ದೇವತಾ ಅಭಿಸಮಯಭಾಗಿನೋ। ತಥಾ ಹಿ ಭಗವತೋ ಚ ಧಮ್ಮದಾನಸಂವಿಭಾಗೇ ಅನೇಕವಾರಂ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳವಾಸಿದೇವತಾಸನ್ನಿಪಾತೋ ಅಹೋಸಿ।
Tā devatāti dasasahassicakkavāḷadevatā. Kathaṃ pana tā bodhisattassa pūritapāramibhāvaṃ bhāvinañca sambuddhabhāvaṃ jānantīti? Mahesakkhānaṃ devatānaṃ vasena, yebhuyyena ca tā devatā abhisamayabhāgino. Tathā hi bhagavato ca dhammadānasaṃvibhāge anekavāraṃ dasasahassacakkavāḷavāsidevatāsannipāto ahosi.
ಚವಾಮೀತಿ ಪಜಾನಾತಿ ಚುತಿಆಸನ್ನಜವನೇಹಿ ಞಾಣಸಹಿತೇಹಿ ಚುತಿಯಾ ಉಪಟ್ಠಿತಭಾವಸ್ಸ ಪಟಿಸಂವಿದಿತತ್ತಾ। ಚುತಿಚಿತ್ತಂ ನ ಜಾನಾತಿ ಚುತಿಚಿತ್ತಕ್ಖಣಸ್ಸ ಇತ್ತರಭಾವತೋ। ತಥಾ ಹಿ ತಂ ಚುತೂಪಪಾತಞಾಣಸ್ಸಪಿ ಅವಿಸಯೋ ಏವ। ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಆವಜ್ಜನಪರಿಯಾಯೋತಿ ಆವಜ್ಜನಕ್ಕಮೋ। ಯಸ್ಮಾ ಏಕವಾರಂ ಆವಜ್ಜಿತಮತ್ತೇನ ಆರಮ್ಮಣಂ ನಿಚ್ಛಿನಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ತಸ್ಮಾ ತಮೇವಾರಮ್ಮಣಂ ದುತಿಯಂ ತತಿಯಞ್ಚ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿಚ್ಛೀಯತಿ, ಆವಜ್ಜನಸೀಸೇನ ಚೇತ್ಥ ಜವನವಾರೋ ಗಹಿತೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ದುತಿಯತತಿಯಚಿತ್ತವಾರೇಯೇವ ಜಾನಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಚುತಿಯಾ ಪುರೇತರಂ ಕತಿಪಯಚಿತ್ತವಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮರಣಂ ಮೇ ಆಸನ್ನನ್ತಿ ಜಾನನತೋ, ‘‘ಚುತಿಕ್ಖಣೇಪಿ ಚವಾಮೀತಿ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಪನ ಅಪುಬ್ಬಭಾವತೋ ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಂ ನ ಜಾನಾತಿ। ನಿಕನ್ತಿಯಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿತೋ ಪರತೋ ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಮಯಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಗಹಿತಾತಿ ಪಜಾನಾತಿ, ದುತಿಯಜವನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಜಾನಾತೀತಿ ವುತ್ತೋವಾಯಮತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಕಾಲೇ। ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಕಮ್ಪತೀತಿ ಏತ್ಥ ಕಮ್ಪನಕಾರಣಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಮೇವ। ಮಹಾಕಾರುಣಿಕಾ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖವಿಧಾನತಪ್ಪರತಾಯ ಬಹುಲಂ ಸೋಮನಸ್ಸಿಕಾವ ಹೋನ್ತೀತಿ ತೇಸಂ ಪಠಮಮಹಾವಿಪಾಕಚಿತ್ತೇನ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೧೭; ಧ॰ ಸ॰ ೪೯೮; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩.೧೯೯) ವುತ್ತಂ। ಮಹಾಸೀವತ್ಥೇರೋ ಪನ ಯದಿಪಿ ಮಹಾಕಾರುಣಿಕಾ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಸುಖವಿಧಾನತಪ್ಪರಾ, ವಿವೇಕಜ್ಝಾಸಯಾ ಪನ ವಿಸಙ್ಖಾರನಿನ್ನಾ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರೇಸು ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖಣಬಹುಲಾತಿ ಪಞ್ಚಮೇನ ಮಹಾವಿಪಾಕಚಿತ್ತೇನ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಮಾಹ।
Cavāmīti pajānāti cutiāsannajavanehi ñāṇasahitehi cutiyā upaṭṭhitabhāvassa paṭisaṃviditattā. Cuticittaṃ na jānāti cuticittakkhaṇassa ittarabhāvato. Tathā hi taṃ cutūpapātañāṇassapi avisayo eva. Paṭisandhicittepi eseva nayo. Āvajjanapariyāyoti āvajjanakkamo. Yasmā ekavāraṃ āvajjitamattena ārammaṇaṃ nicchinituṃ na sakkā, tasmā tamevārammaṇaṃ dutiyaṃ tatiyañca āvajjitvā nicchīyati, āvajjanasīsena cettha javanavāro gahito. Tenāha – ‘‘dutiyatatiyacittavāreyeva jānissatī’’ti. Cutiyā puretaraṃ katipayacittavārato paṭṭhāya maraṇaṃ me āsannanti jānanato, ‘‘cutikkhaṇepi cavāmīti pajānātī’’ti vuttaṃ. Paṭisandhiyā pana apubbabhāvato paṭisandhicittaṃ na jānāti. Nikantiyā uppattito parato asukasmiṃ ṭhāne mayā paṭisandhi gahitāti pajānāti, dutiyajavanato paṭṭhāya jānātīti vuttovāyamattho. Tasmiṃ kāleti paṭisandhiggahaṇakāle. Dasasahassī kampatīti ettha kampanakāraṇaṃ heṭṭhā vuttameva. Mahākāruṇikā buddhā bhagavanto sattānaṃ hitasukhavidhānatapparatāya bahulaṃ somanassikāva hontīti tesaṃ paṭhamamahāvipākacittena paṭisandhiggahaṇaṃ aṭṭhakathāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 2.17; dha. sa. 498; ma. ni. aṭṭha. 3.199) vuttaṃ. Mahāsīvatthero pana yadipi mahākāruṇikā buddhā bhagavanto sattānaṃ hitasukhavidhānatapparā, vivekajjhāsayā pana visaṅkhāraninnā sabbasaṅkhāresu ajjhupekkhaṇabahulāti pañcamena mahāvipākacittena paṭisandhiggahaṇamāha.
ಪುರೇ ಪುಣ್ಣಮಾಯ ಸತ್ತಮದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ಪುಣ್ಣಮಾಯ ಪುರೇ ಸತ್ತಮದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ, ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖೇ ನವಮಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇತಿ ಆಸಾಳ್ಹೀಪುಣ್ಣಮಾಯ। ಇದಂ ಸುಪಿನನ್ತಿ ಇದಾನಿ ವುಚ್ಚಮಾನಾಕಾರಂ ಸುಪಿನಂ। ನೇಸಂ ದೇವಿಯೋತಿ ಮಹಾರಾಜೂನಂ ದೇವಿಯೋ।
Pure puṇṇamāya sattamadivasato paṭṭhāyāti puṇṇamāya pure sattamadivasato paṭṭhāya, sukkapakkhe navamito paṭṭhāyāti attho. Sattame divaseti āsāḷhīpuṇṇamāya. Idaṃ supinanti idāni vuccamānākāraṃ supinaṃ. Nesaṃ deviyoti mahārājūnaṃ deviyo.
ಸೋ ಚ ಖೋ ಪುರಿಸಗಬ್ಭೋ, ನ ಇತ್ಥಿಗಬ್ಭೋ, ಪುತ್ತೋ ತೇ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅತ್ತನೋ ಸುಪಿನಸತ್ಥನಯೇನ ಕಥೇಸುಂ। ಸಚೇ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸಿಸ್ಸತೀತಿಆದಿ ಪನ ದೇವತಾವಿಗ್ಗಹೇನ ಭಾವಿನಮತ್ಥಂ ಯಾಥಾವತೋ ಪವೇದೇಸುಂ।
So ca kho purisagabbho, na itthigabbho, putto te bhavissatīti ettakameva te brāhmaṇā attano supinasatthanayena kathesuṃ. Sace agāraṃ ajjhāvasissatītiādi pana devatāviggahena bhāvinamatthaṃ yāthāvato pavedesuṃ.
ಗಬ್ಭಾವಕ್ಕನ್ತಿಯೋತಿ ಏತ್ಥ ಗಬ್ಭೋ ವುಚ್ಚತಿ ಮಾತುಕುಚ್ಛಿ, ತತ್ಥ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ಅವಕ್ಕನ್ತಿ, ತಾವ ಗಬ್ಭಾವಕ್ಕನ್ತಿ, ಯಾವ ನ ನಿಕ್ಖಮತಿ। ಠಿತಕಾವ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ ಧಮ್ಮಾಸನತೋ ಓತರನ್ತೋ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ವಿಯ।
Gabbhāvakkantiyoti ettha gabbho vuccati mātukucchi, tattha uppatti avakkanti, tāva gabbhāvakkanti, yāva na nikkhamati. Ṭhitakāva nikkhamanti dhammāsanato otaranto dhammakathiko viya.
೨೦೧. ವತ್ತಮಾನಸಮೀಪೇ ವತ್ತಮಾನೇ ವಿಯ ವೋಹರೀಯತೀತಿ ಓಕ್ಕಮತೀತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಓಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ। ಏವಂ ಹೋತೀತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನಸ್ಸ ಸಮ್ಪಜಾನನಾ ಹೋತಿ। ನ ಓಕ್ಕಮಮಾನೇ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕ್ಖಣಸ್ಸ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ। ತಥಾ ಚ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಪಟಿಸನ್ಧಿಚಿತ್ತಂ ನ ಜಾನಾತೀ’’ತಿ। ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳಪತ್ಥರಣೇನ ವಾ ಅಪ್ಪಮಾಣೋ। ಅತಿವಿಯ ಸಮುಜ್ಜಲಭಾವೇನ ಉಳಾರೋ। ದೇವಾನುಭಾವನ್ತಿ ದೇವಾನಂ ಪಭಾನುಭಾವಂ। ದೇವಾನಞ್ಹಿ ಪಭಂಸೋ ಓಭಾಸೋ ಅಧಿಭವತಿ, ನ ತೇಸಂ ಆಧಿಪಚ್ಚಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ದೇವಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ।
201. Vattamānasamīpe vattamāne viya voharīyatīti okkamatīti vuttanti āha – ‘‘okkanto hotīti attho’’ti. Evaṃ hotīti evaṃ vuttappakārenassa sampajānanā hoti. Na okkamamāne paṭisandhikkhaṇassa duviññeyyattā. Tathā ca vuttaṃ – ‘‘paṭisandhicittaṃ na jānātī’’ti. Dasasahassacakkavāḷapattharaṇena vā appamāṇo. Ativiya samujjalabhāvena uḷāro. Devānubhāvanti devānaṃ pabhānubhāvaṃ. Devānañhi pabhaṃso obhāso adhibhavati, na tesaṃ ādhipaccaṃ. Tenāha ‘‘devāna’’ntiādi.
ರುಕ್ಖಗಚ್ಛಾದಿನಾ ಕೇನಚಿ ನ ಹಞ್ಞತೀತಿ ಅಘಾ, ಅಬಾಧಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಿಚ್ಚವಿವಟಾ’’ತಿ। ಅಸಂವುತಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಉಪರಿ ಚ ಕೇನ ಚಿ ನ ಪಿಹಿತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಹೇಟ್ಠಾಪಿ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಾ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಯಥಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಉದಕಸ್ಸ ಪಿಧಾಯಿಕಾ ಪಥವೀ ನತ್ಥೀತಿ ಅಸಂವುತಾ ಲೋಕನ್ತರಿಕಾ, ಏವಂ ಉಪರಿಪಿ ಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ವಿಯ ದೇವವಿಮಾನಾನಂ ಅಭಾವತೋ ಅಸಂವುತಾ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅನ್ಧಕಾರೋ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೀತಿ ಅನ್ಧಕಾರಾ। ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ನ ಜಾಯತಿ ಆಲೋಕಸ್ಸಾಭಾವತೋ, ನ ಚಕ್ಖುನೋ। ತಥಾ ಹಿ ‘‘ತೇನ ಓಭಾಸೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಞ್ಜಾನನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಠಿತಮಜ್ಝನ್ಹಿಕವೇಲಾಯಂ ಪುಬ್ಬವಿದೇಹವಾಸೀನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮನವಸೇನ ಉಪಡ್ಢಂ ಸೂರಿಯಮಣ್ಡಲಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಅಪರಗೋಯಾನವಾಸೀನಂ ಉಗ್ಗಮನವಸೇನ, ಏವಂ ಸೇಸದೀಪೇಸುಪೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ತೀಸು ದೀಪೇಸು ಪಞ್ಞಾಯನ್ತೀ’’ತಿ। ಇತೋ ಅಞ್ಞಥಾ ಪನ ದ್ವೀಸು ಏವ ದೀಪೇಸು ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ। ಏಕೇಕಾಯ ದಿಸಾಯ ನವ ನವ ಯೋಜನಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅನ್ಧಕಾರವಿಧಮನಮ್ಪಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪಭಾಯ ನಪ್ಪಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಭಾಯ ಓಭಾಸಿತುಂ ನ ಅಭಿಸಮ್ಭುಣನ್ತಿ। ಯುಗನ್ಧರಪಬ್ಬತಮತ್ಥಕಪ್ಪಮಾಣೇ ಆಕಾಸೇ ವಿಚರಣತೋ, ‘‘ಚಕ್ಕವಾಳಪಬ್ಬತಸ್ಸ ವೇಮಜ್ಝೇನ ಚರನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Rukkhagacchādinā kenaci na haññatīti aghā, abādhā. Tenāha ‘‘niccavivaṭā’’ti. Asaṃvutāti heṭṭhā upari ca kena ci na pihitā. Tenāha ‘‘heṭṭhāpi appatiṭṭhā’’ti. Tattha pi-saddena yathā heṭṭhā udakassa pidhāyikā pathavī natthīti asaṃvutā lokantarikā, evaṃ uparipi cakkavāḷesu viya devavimānānaṃ abhāvato asaṃvutā appatiṭṭhāti dasseti. Andhakāro ettha atthīti andhakārā. Cakkhuviññāṇaṃ na jāyati ālokassābhāvato, na cakkhuno. Tathā hi ‘‘tena obhāsena aññamaññaṃ sañjānantī’’ti vuttaṃ. Jambudīpe ṭhitamajjhanhikavelāyaṃ pubbavidehavāsīnaṃ atthaṅgamanavasena upaḍḍhaṃ sūriyamaṇḍalaṃ paññāyati, aparagoyānavāsīnaṃ uggamanavasena, evaṃ sesadīpesupīti āha – ‘‘ekappahāreneva tīsu dīpesu paññāyantī’’ti. Ito aññathā pana dvīsu eva dīpesu ekappahāreneva paññāyatīti. Ekekāya disāya nava nava yojanasatasahassāni andhakāravidhamanampi iminā nayena daṭṭhabbaṃ. Pabhāya nappahontīti attano pabhāya obhāsituṃ na abhisambhuṇanti. Yugandharapabbatamatthakappamāṇe ākāse vicaraṇato, ‘‘cakkavāḷapabbatassa vemajjhena carantī’’ti vuttaṃ.
ವಾವಟಾತಿ ಖಾದನತ್ಥಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಾ। ವಿಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾತಿ ವಿವಟ್ಟಿತ್ವಾ। ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಮುಚ್ಛಾಪತ್ತಿಯಾ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ, ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಚ್ಛೇದನವಸೇನ ವಾ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ। ಅಚ್ಚನ್ತಖಾರೇತಿ ಆತಪಸನ್ತಾಪಾಭಾವೇನ ಅತಿಸೀತಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅಚ್ಚನ್ತಖಾರತಾ ವುತ್ತಾ ಸಿಯಾ। ನ ಹಿ ತಂ ಕಪ್ಪಸಣ್ಠಾನಉದಕಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಕರಮಹಾಮೇಘವುಟ್ಠಂ ಪಥವೀಸನ್ಧಾರಕಂ ಕಪ್ಪವಿನಾಸಕಉದಕಂ ವಿಯ ಖಾರಂ ಭವಿತುಮರಹತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಸತಿ ಪಥವೀಪಿ ವಿಲೀಯೇಯ್ಯ। ತೇಸಂ ವಾ ಪಾಪಕಮ್ಮಬಲೇನ ಪೇತಾನಂ ಪಕತಿಉದಕಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಖೇಳಭಾವಾಪತ್ತಿ ವಿಯ ತಸ್ಸ ಉದಕಸ್ಸ ತದಾ ಖಾರಭಾವಾಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಚ್ಚನ್ತಖಾರೇ ಉದಕೇ’’ತಿ। ಸಮನ್ತತೋತಿ ಸಬ್ಬಭಾಗತೋ ಛಪ್ಪಕಾರಮ್ಪಿ।
Vāvaṭāti khādanatthaṃ gaṇhituṃ upakkamantā. Viparivattitvāti vivaṭṭitvā. Chijjitvāti mucchāpattiyā ṭhitaṭṭhānato muccitvā, aṅgapaccaṅgacchedanavasena vā chijjitvā. Accantakhāreti ātapasantāpābhāvena atisītabhāvaṃ sandhāya accantakhāratā vuttā siyā. Na hi taṃ kappasaṇṭhānaudakaṃ sampattikaramahāmeghavuṭṭhaṃ pathavīsandhārakaṃ kappavināsakaudakaṃ viya khāraṃ bhavitumarahati. Tathā hi sati pathavīpi vilīyeyya. Tesaṃ vā pāpakammabalena petānaṃ pakatiudakassa pubbakheḷabhāvāpatti viya tassa udakassa tadā khārabhāvāpatti hotīti vuttaṃ ‘‘accantakhāre udake’’ti. Samantatoti sabbabhāgato chappakārampi.
೨೦೨. ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾರಾಜೂನಂ ವಸೇನಾತಿ ವೇಸ್ಸವಣಾದಿಚತುಮಹಾರಾಜಭಾವಸಾಮಞ್ಞೇನ।
202.Catunnaṃ mahārājūnaṃ vasenāti vessavaṇādicatumahārājabhāvasāmaññena.
೨೦೩. ಸಭಾವೇನೇವಾತಿ ಪರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಗಹಣೇನ ವಿನಾ ಅತ್ತನೋ ಸಭಾವೇನೇವ ಸಯಮೇವ ಅಧಿಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನಾ।
203.Sabhāvenevāti parassa santike gahaṇena vinā attano sabhāveneva sayameva adhiṭṭhahitvā sīlasampannā.
ಮನುಸ್ಸೇಸೂತಿ ಇದಂ ಪಕತಿಚಾರಿತ್ತವಸೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಪುರಿಸೇಸು ಪುರಿಸಾಧಿಪ್ಪಾಯಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ, ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತು ಪನ ದೇವೇಸೂಪಿ ತಾದಿಸಂ ಚಿತ್ತಂ ನುಪ್ಪಜ್ಜತೇವ। ಯಥಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಆನುಭಾವೇನ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಮಾತು ಪುರಿಸಾಧಿಪ್ಪಾಯಚಿತ್ತಂ ನುಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ತಸ್ಸ ಆನುಭಾವೇನೇವ ಸಾ ಕೇನಚಿ ಪುರಿಸೇನ ಅನತಿಕ್ಕಮನೀಯಾತಿ ಆಹ – ‘‘ಪಾದಾ ನ ವಹನ್ತಿ, ದಿಬ್ಬಸಙ್ಖಲಿಕಾ ವಿಯ ಬಜ್ಝನ್ತೀ’’ತಿ।
Manussesūti idaṃ pakaticārittavasena vuttaṃ – ‘‘manussitthiyā nāma manussapurisesu purisādhippāyacittaṃ uppajjeyyā’’ti, bodhisattamātu pana devesūpi tādisaṃ cittaṃ nuppajjateva. Yathā bodhisattassa ānubhāvena bodhisattassa mātu purisādhippāyacittaṃ nuppajjati, evaṃ tassa ānubhāveneva sā kenaci purisena anatikkamanīyāti āha – ‘‘pādā na vahanti, dibbasaṅkhalikā viya bajjhantī’’ti.
ಪುಬ್ಬೇ ‘‘ಕಾಮಗುಣೂಪಸಂಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ನುಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಪುನ ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತಾ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತಾ ಪರಿಚಾರೇತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಕಥಮಿದಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನ ವಿರುಜ್ಝತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪುಬ್ಬೇ’’ತಿಆದಿ। ವತ್ಥುಪಟಿಕ್ಖೇಪೋತಿ ಅಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯವತ್ಥುಪಟಿಸೇಧೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪುರಿಸಾಧಿಪ್ಪಾಯವಸೇನಾ’’ತಿ। ಆರಮ್ಮಣಪಟಿಲಾಭೋತಿ ರೂಪಾದಿಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಾರಮ್ಮಣಸ್ಸೇವ ಪಟಿಲಾಭೋ।
Pubbe ‘‘kāmaguṇūpasaṃhitaṃ cittaṃ nuppajjatī’’ti vuttaṃ, puna ‘‘pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāretī’’ti vuttaṃ, kathamidaṃ aññamaññaṃ na virujjhatīti āha ‘‘pubbe’’tiādi. Vatthupaṭikkhepoti abrahmacariyavatthupaṭisedho. Tenāha ‘‘purisādhippāyavasenā’’ti. Ārammaṇapaṭilābhoti rūpādipañcakāmaguṇārammaṇasseva paṭilābho.
೨೦೪. ಕಿಲಮಥೋತಿ ಖೇದೋ। ಕಾಯಸ್ಸ ಹಿ ಗರುಭಾವಕಠಿನಭಾವಾದಯೋಪಿ ತಸ್ಸಾ ತದಾ ನ ಹೋನ್ತಿ ಏವ। ‘‘ತಿರೋಕುಚ್ಛಿಗತಂ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಕದಾ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ಕಲಲಾದಿಕಾಲಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ। ದಸ್ಸನೇ ಪಯೋಜನಂ ಸಯಮೇವ ವದತಿ, ತಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಕಲಲಾದಿಕಾಲೇ ನ ಪಸ್ಸತಿ। ಪುತ್ತೇನಾತಿ ದಹರೇನ ಮನ್ದೇನ ಉತ್ತಾನಸೇಯ್ಯಕೇನ। ಯಂ ತಂ ಮಾತೂತಿಆದಿ ಪಕತಿಚಾರಿತ್ತವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಚಕ್ಕವತ್ತಿಗಬ್ಭತೋಪಿ ಹಿ ಸವಿಸೇಸಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಗಬ್ಭೋ ಪರಿಹಾರಂ ಲಭತಿ ಪುಞ್ಞಸಮ್ಭಾರಸ್ಸ ಸಾತಿಸಯತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತಾ ಅತಿವಿಯ ಸಪ್ಪಾಯಾಹಾರಾಚಾರಾ ಚ ಹುತ್ವಾ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಪರಿಹರತಿ। ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋತಿ ಮಾತು ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋ। ಇದಾನಿ ತಿರೋಕುಚ್ಛಿಗತಸ್ಸ ದಿಸ್ಸಮಾನತಾಯ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ಬಾಹಿರಞ್ಚ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಕತಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅಸ್ಸಾತಿ ದೇವಿಯಾ। ವತ್ಥುನ್ತಿ ಕುಚ್ಛಿಂ। ಫಲಿಕಅಬ್ಭಪಟಲಾದಿನೋ ವಿಯ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತುಕುಚ್ಛಿತಚಸ್ಸ ಪಟಲಭಾವೇನ ಆಲೋಕಸ್ಸ ವಿಬನ್ಧಾಭಾವತೋ ಯಥಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತಾ ಕುಚ್ಛಿಗತಂ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಕಿಮೇವಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಮಾತರಂ ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಪುರತೋ ರೂಪಗತಂ ಪಸ್ಸತಿ, ನೋತಿ ಆಹ, ‘‘ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಸತಿ ಚಕ್ಖುಮ್ಹಿ ಆಲೋಕೇ ಚ ನ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಆಹ – ‘‘ನ ಹಿ ಅನ್ತೋಕುಚ್ಛಿಯಂ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಅಸ್ಸಾಸಪಸ್ಸಾಸಾ ವಿಯ ಹಿ ತತ್ಥ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ತಜ್ಜಾಸಮನ್ನಾಹಾರಸ್ಸಾಭಾವತೋ।
204.Kilamathoti khedo. Kāyassa hi garubhāvakaṭhinabhāvādayopi tassā tadā na honti eva. ‘‘Tirokucchigataṃ passatī’’ti vuttaṃ, kadā paṭṭhāya passatīti āha – ‘‘kalalādikālaṃ atikkamitvā’’tiādi. Dassane payojanaṃ sayameva vadati, tassa abhāvato kalalādikāle na passati. Puttenāti daharena mandena uttānaseyyakena. Yaṃ taṃ mātūtiādi pakaticārittavasena vuttaṃ. Cakkavattigabbhatopi hi savisesaṃ bodhisattagabbho parihāraṃ labhati puññasambhārassa sātisayattā, tasmā bodhisattamātā ativiya sappāyāhārācārā ca hutvā sakkaccaṃ pariharati. Puratthābhimukhoti mātu puratthābhimukho. Idāni tirokucchigatassa dissamānatāya abbhantaraṃ bāhirañca kāraṇaṃ dassetuṃ, ‘‘pubbe katakamma’’ntiādi vuttaṃ. Assāti deviyā. Vatthunti kucchiṃ. Phalikaabbhapaṭalādino viya bodhisattamātukucchitacassa paṭalabhāvena ālokassa vibandhābhāvato yathā bodhisattamātā kucchigataṃ bodhisattaṃ passati, kimevaṃ bodhisattopi mātaraṃ aññañca purato rūpagataṃ passati, noti āha, ‘‘bodhisatto panā’’tiādi. Kasmā pana sati cakkhumhi āloke ca na passatīti āha – ‘‘na hi antokucchiyaṃ cakkhuviññāṇaṃ uppajjatī’’ti. Assāsapassāsā viya hi tattha cakkhuviññāṇampi na uppajjati tajjāsamannāhārassābhāvato.
೨೦೫. ಯಥಾ ಅಞ್ಞಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ವಿಜಾತಪಚ್ಚಯಾ ತಾದಿಸೇನ ರೋಗೇನ ಅಭಿಭೂತಾಪಿ ಹುತ್ವಾ ಮರನ್ತಿ, ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತು ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತೇ ಕುಚ್ಛಿಗತೇ ನ ಕೋಚಿ ರೋಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ; ಕೇವಲಂ ಆಯುಪರಿಕ್ಖಯೇನೇವ ಕಾಲಂ ಕರೋತಿ, ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೋಯೇವ। ಬೋಧಿಸತ್ತೇನ ವಸಿತಟ್ಠಾನಂ ಹೀತಿಆದಿನಾ ತತ್ಥ ಕಾರಣಮಾಹ। ಅಪನೇತ್ವಾತಿ ಅಗ್ಗಮಹೇಸಿಟ್ಠಾನತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ। ಅನುರಕ್ಖಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ ಸಮ್ಮಾ ಗಬ್ಭಪರಿಹಾರಂ ನಾನುಯುಞ್ಜತಿ, ತೇನ ಗಬ್ಭೋ ಬಹ್ವಾಬಾಧೋ ಹೋತಿ। ವತ್ಥುವಿಸದಂ ಹೋತೀತಿ ಗಬ್ಭಾಸಯೋ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಹೋತಿ। ಮಾತು ಮಜ್ಝಿಮವಯಸ್ಸ ತತಿಯಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಗಬ್ಭೋಕ್ಕಮನಮ್ಪಿ ತಸ್ಸಾ ಆಯುಪರಿಮಾಣವಿಲೋಕನೇನೇವ ಸಙ್ಗಹಿತಂ ವಯೋವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕವಿಕಾರಸ್ಸ ಪರಿವಜ್ಜನತೋ, ಇತ್ಥಿಸಭಾವೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕವಿಕಾರೋ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಆನುಭಾವೇನೇವ ವೂಪಸಮ್ಮತಿ।
205. Yathā aññā itthiyo vijātapaccayā tādisena rogena abhibhūtāpi hutvā maranti, bodhisattamātu pana bodhisatte kucchigate na koci rogo uppajjati; kevalaṃ āyuparikkhayeneva kālaṃ karoti, svāyamattho heṭṭhā vuttoyeva. Bodhisattena vasitaṭṭhānaṃ hītiādinā tattha kāraṇamāha. Apanetvāti aggamahesiṭṭhānato nīharitvā. Anurakkhituṃ na sakkotīti sammā gabbhaparihāraṃ nānuyuñjati, tena gabbho bahvābādho hoti. Vatthuvisadaṃ hotīti gabbhāsayo parisuddho hoti. Mātu majjhimavayassa tatiyakoṭṭhāse bodhisattassa gabbhokkamanampi tassā āyuparimāṇavilokaneneva saṅgahitaṃ vayovasena uppajjanakavikārassa parivajjanato, itthisabhāvena uppajjanakavikāro pana bodhisattassa ānubhāveneva vūpasammati.
ಸತ್ತಮಾಸಜಾತೋತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣತೋ ಸತ್ತಮೇ ಮಾಸೇ ಜಾತೋ। ಸೋ ಸೀತುಣ್ಹಕ್ಖಮೋ ನ ಹೋತಿ ಅತಿವಿಯ ಸುಖುಮಾಲತಾಯ। ಅಟ್ಠಮಾಸಜಾತೋ ಕಾಮಂ ಸತ್ತಮಾಸಜಾತತೋ ಬುದ್ಧಿಅವಯವೋ, ಏಕಚ್ಚೇ ಪನ ಚಮ್ಮಪದೇಸಾ ಬುದ್ಧಿಂ ಪಾಪುಣನ್ತಾ ಘಟ್ಟನಂ ನ ಸಹನ್ತಿ, ತೇನ ಸೋ ನ ಜೀವತಿ। ಸತ್ತಮಾಸಜಾತಸ್ಸ ಪನ ನ ತಾವ ತೇ ಜಾತಾತಿ ವದನ್ತಿ।
Sattamāsajātoti paṭisandhiggahaṇato sattame māse jāto. So sītuṇhakkhamo na hoti ativiya sukhumālatāya. Aṭṭhamāsajāto kāmaṃ sattamāsajātato buddhiavayavo, ekacce pana cammapadesā buddhiṃ pāpuṇantā ghaṭṭanaṃ na sahanti, tena so na jīvati. Sattamāsajātassa pana na tāva te jātāti vadanti.
ಠಿತಾವ ಹುತ್ವಾತಿ ನಿದ್ದುಕ್ಖತಾಯ ಠಿತಾ ಏವ ಹುತ್ವಾ। ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಹಿ ಬಲವಭಾವತೋ ತಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಸಹಮಾನಾ ಅಞ್ಞಾ ಇತ್ಥಿಯೋ ನಿಸಿನ್ನಾ ವಾ ನಿಪನ್ನಾ ವಾ ವಿಜಾಯನ್ತಿ। ಉಪವಿಜಞ್ಞಾತಿ ಉಪಗತವಿಜಾಯನಕಾಲಾ। ಸಕಲನಗರವಾಸಿನೋತಿ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಠಿತೇಸು ದೇವದಹಾದೀಸು ಛಸು ನಗರೇಸು ವಸನ್ತಾ।
Ṭhitāva hutvāti niddukkhatāya ṭhitā eva hutvā. Dukkhassa hi balavabhāvato taṃ dukkhaṃ asahamānā aññā itthiyo nisinnā vā nipannā vā vijāyanti. Upavijaññāti upagatavijāyanakālā. Sakalanagaravāsinoti kapilavatthuṃ parivāretvā ṭhitesu devadahādīsu chasu nagaresu vasantā.
ದೇವಾ ನಂ ಪಠಮಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ಲೋಕನಾಥಂ ಮಹಾಪುರಿಸಂ ಮಯಮೇವ ಪಠಮಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮಾತಿ ಸಞ್ಜಾತಗಾರವಬಹುಮಾನಾ ಅತ್ತನೋ ಪೀತಿಂ ಪವೇದೇನ್ತಾ ಖೀಣಾಸವಾ ಸುದ್ಧಾವಾಸಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಆದಿತೋ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಸೂತಿವೇಸನ್ತಿ ಸೂತಿಜಗ್ಗನಧಾತಿವೇಸಂ। ಏಕೇತಿ ಉತ್ತರವಿಹಾರವಾಸಿನೋ। ಮಚ್ಛಕ್ಖಿಸದಿಸಂ ಛವಿವಸೇನ।
Devā naṃ paṭhamaṃ paṭiggaṇhantīti lokanāthaṃ mahāpurisaṃ mayameva paṭhamaṃ paṭiggaṇhāmāti sañjātagāravabahumānā attano pītiṃ pavedentā khīṇāsavā suddhāvāsabrahmāno ādito paṭiggaṇhanti. Sūtivesanti sūtijagganadhātivesaṃ. Eketi uttaravihāravāsino. Macchakkhisadisaṃ chavivasena.
೨೦೬. ಅಜಿನಪ್ಪವೇಣಿಯಾತಿ ಅಜಿನಚಮ್ಮೇಹಿ ಸಿಬ್ಬೇತ್ವಾ ಕತಪವೇಣಿಯಾ। ಮಹಾತೇಜೋತಿ ಮಹಾನುಭಾವೋ। ಮಹಾಯಸೋತಿ ಮಹಾಪರಿವಾರೋ ವಿಪುಲಕಿತ್ತಿಘೋಸೋ ಚ।
206.Ajinappaveṇiyāti ajinacammehi sibbetvā katapaveṇiyā. Mahātejoti mahānubhāvo. Mahāyasoti mahāparivāro vipulakittighoso ca.
ಭಗ್ಗವಿಭಗ್ಗಾತಿ ಸಮ್ಬಾಧಟ್ಠಾನತೋ ನಿಕ್ಖಮನೇನ ವಿಭಾವಿತತ್ತಾ ಭಗ್ಗಾ ವಿಭಗ್ಗಾ ವಿಯ ಚ ಹುತ್ವಾ। ತೇನ ನೇಸಂ ಅವಿಸದಭಾವಮೇವ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಲಗ್ಗೋ ಹುತ್ವಾತಿ ಗಬ್ಭಾಸಯೇ ಯೋನಿಪದೇಸೇ ಚ ಕತ್ಥಚಿ ಅಲಗ್ಗೋ ಅಸತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ। ಉದಕೇನಾತಿ ಗಬ್ಭಾಸಯಗತೇನ ಉದಕೇನ ಅಮಕ್ಖಿತೋ ನಿಕ್ಖಮತಿ ಸಮ್ಮಕ್ಖಿತಸ್ಸ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಉದಕಸೇಮ್ಹಾದಿಕಸ್ಸೇವ ತತ್ಥ ಅಭಾವತೋ। ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಪುಞ್ಞಾನುಭಾವೇನ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಂ ಠಾನಂ ವಿಸುದ್ಧಂ ಪರಮಸುಗನ್ಧಗನ್ಧಕುಟಿ ವಿಯ ಚನ್ದನಗನ್ಧಂ ವಾಯನ್ತಂ ತಿಟ್ಠತಿ। ಉದಕವಟ್ಟಿಯೋತಿ ಉದಕಕ್ಖನ್ಧಾ।
Bhaggavibhaggāti sambādhaṭṭhānato nikkhamanena vibhāvitattā bhaggā vibhaggā viya ca hutvā. Tena nesaṃ avisadabhāvameva dasseti. Alaggo hutvāti gabbhāsaye yonipadese ca katthaci alaggo asatto hutvā. Udakenāti gabbhāsayagatena udakena amakkhito nikkhamati sammakkhitassa tādisassa udakasemhādikasseva tattha abhāvato. Bodhisattassa hi puññānubhāvena paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāya taṃ ṭhānaṃ visuddhaṃ paramasugandhagandhakuṭi viya candanagandhaṃ vāyantaṃ tiṭṭhati. Udakavaṭṭiyoti udakakkhandhā.
೨೦೭. ಮುಹುತ್ತಜಾತೋತಿ ಮುಹುತ್ತೇನ ಜಾತೋ ಹುತ್ವಾ ಮುಹುತ್ತಮತ್ತೋವ। ಅನುಧಾರಿಯಮಾನೇತಿ ಅನುಕೂಲವಸೇನ ನೀಯಮಾನೇ। ಆಗತಾನೇವಾತಿ ತಂ ಠಾನಂ ಉಪಗತಾನಿ ಏವ।
207.Muhuttajātoti muhuttena jāto hutvā muhuttamattova. Anudhāriyamāneti anukūlavasena nīyamāne. Āgatānevāti taṃ ṭhānaṃ upagatāni eva.
ಅನೇಕಸಾಖನ್ತಿ ರತನಮಯಾನೇಕಸತಪತಿಟ್ಠಾನಹೀರಕಂ। ಸಹಸ್ಸಮಣ್ಡಲನ್ತಿ ತೇಸಂ ಉಪರಿ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ಅನೇಕಸಹಸ್ಸಮಣ್ಡಲಹೀರಕಂ। ಮರೂತಿ ದೇವಾ।
Anekasākhanti ratanamayānekasatapatiṭṭhānahīrakaṃ. Sahassamaṇḍalanti tesaṃ upari patiṭṭhitaṃ anekasahassamaṇḍalahīrakaṃ. Marūti devā.
ನ ಖೋ ಪನೇವಂ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ ಸತ್ತಪದವೀತಿಹಾರತೋ ಪಗೇವ ದಿಸಾವಿಲೋಕನಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಮಹಾಸತ್ತೋ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಏಕಙ್ಗಣಾನೀತಿ ವಿವಟಭಾವೇನ ವಿಹಾರಙ್ಗಣಪರಿವೇಣಙ್ಗಣಾನಿ ವಿಯ ಏಕಙ್ಗಣಸದಿಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ಸದಿಸೋಪಿ ನತ್ಥೀತಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಇದಂ ವಿಲೋಕನಂ ವಿಸಿಟ್ಠೇ ಪಸ್ಸಿತುಂ ಇಧ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಸದಿಸೋಪಿ ನತ್ಥಿ, ಕುತೋ ಉತ್ತರಿತರೋತಿ ಆಹಂಸು। ಸಬ್ಬಪಠಮೋತಿ ಸಬ್ಬಪ್ಪಧಾನೋ। ಪಧಾನಪರಿಯಾಯೋ ಹಿ ಇಧ ಪಠಮಸದ್ದೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇತರಾನೀ’’ತಿಆದಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಮಹೇಸಕ್ಖಾ ತಾವ ದೇವಾ ತಥಾ ವದನ್ತಿ, ಇತರೇ ಪನ ಕಥನ್ತಿ? ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಆನುಭಾವದಸ್ಸನೇನೇವ। ಮಹೇಸಕ್ಖಾನಞ್ಹಿ ದೇವಾನಂ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಆನುಭಾವೋ ವಿಯ ತೇನ ಸದಿಸಾನಮ್ಪಿ ಆನುಭಾವೋ ಪಚ್ಚಕ್ಖೋ ಅಹೋಸಿ। ಇತರೇ ಪನ ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಸದ್ದಹನ್ತಾ ಅನುಮಿನನ್ತಾ ತಥಾ ಆಹಂಸು।
Nakho panevaṃ daṭṭhabbanti sattapadavītihārato pageva disāvilokanassa katattā. Tenāha ‘‘mahāsatto hī’’tiādi. Ekaṅgaṇānīti vivaṭabhāvena vihāraṅgaṇapariveṇaṅgaṇāni viya ekaṅgaṇasadisāni ahesuṃ. Sadisopi natthīti tumhākaṃ idaṃ vilokanaṃ visiṭṭhe passituṃ idha tumhehi sadisopi natthi, kuto uttaritaroti āhaṃsu. Sabbapaṭhamoti sabbappadhāno. Padhānapariyāyo hi idha paṭhamasaddo. Tenāha ‘‘itarānī’’tiādi. Ettha ca mahesakkhā tāva devā tathā vadanti, itare pana kathanti? Mahāsattassa ānubhāvadassaneneva. Mahesakkhānañhi devānaṃ mahāsattassa ānubhāvo viya tena sadisānampi ānubhāvo paccakkho ahosi. Itare pana tesaṃ vacanaṃ sutvā saddahantā anuminantā tathā āhaṃsu.
ಜಾತಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಠಾನಾದೀನಿ ಯೇಸಂ ವಿಸೇಸಾಧಿಗಮಾನಂ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಭೂತಾನೀತಿ ತೇ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ, ‘‘ಏತ್ಥ ಚಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪತಿಟ್ಠಾನಂ ಚತುಇದ್ಧಿಪಾದಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ ಇದ್ಧಿಪಾದವಸೇನ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮೇಸು ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವಸಮಿಜ್ಝನತೋ। ಉತ್ತರಾಭಿಮುಖಭಾವೋ ಲೋಕಸ್ಸ ಉತ್ತರಣವಸೇನ ಗಮನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಸತ್ತಪದಗಮನಂ ಸತ್ತಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾದಿಗಮನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ, ವಿಸುದ್ಧಛತ್ತಧಾರಣಂ ಸುವಿಸುದ್ಧವಿಮುತ್ತಿಛತ್ತಧಾರಣಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ, ಪಞ್ಚರಾಜಕಕುಧಭಣ್ಡಾನಿ ಪಞ್ಚವಿಧವಿಮುತ್ತಿಗುಣಪರಿವಾರತಾಯ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ, ಅನಾವಟದಿಸಾನುವಿಲೋಕನಂ ಅನಾವಟಞಾಣತಾಯ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ, ‘‘ಅಗ್ಗೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪವತ್ತನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ; ಅಯಮನ್ತಿಮಾ ಜಾತೀತಿ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಯಾ ಅಭಾವಕಿತ್ತನಾ ಅನುಪಾದಿ…ಪೇ॰… ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ; ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಅನಾಗತೇ ಲದ್ಧಬ್ಬವಿಸೇಸಸ್ಸ ತಂ ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಬ್ಯಭಿಚಾರೀನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ನ ಆಗತೋತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಚ ವಕ್ಖಮಾನಾಯ ಅನುಪುಬ್ಬಿಯಾ ಅನಾಗತತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಆಹರಿತ್ವಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ಚ ಆಗತನಯೇನ ಆಹರಿತ್ವಾ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ।
Jātamattasseva bodhisattassa ṭhānādīni yesaṃ visesādhigamānaṃ pubbanimittabhūtānīti te niddhāretvā dassento, ‘‘ettha cā’’tiādimāha. Tattha patiṭṭhānaṃ catuiddhipādapaṭilābhassa pubbanimittaṃ iddhipādavasena lokuttaradhammesu suppatiṭṭhitabhāvasamijjhanato. Uttarābhimukhabhāvo lokassa uttaraṇavasena gamanassa pubbanimittaṃ. Sattapadagamanaṃ sattabojjhaṅgādigamanassa pubbanimittaṃ, visuddhachattadhāraṇaṃ suvisuddhavimuttichattadhāraṇassa pubbanimittaṃ, pañcarājakakudhabhaṇḍāni pañcavidhavimuttiguṇaparivāratāya pubbanimittaṃ, anāvaṭadisānuvilokanaṃ anāvaṭañāṇatāya pubbanimittaṃ, ‘‘aggohamasmī’’tiādivacanaṃ appaṭivattiyadhammacakkapavattanassa pubbanimittaṃ; ayamantimā jātīti āyatiṃ jātiyā abhāvakittanā anupādi…pe… pubbanimittanti veditabbaṃ; tassa tassa anāgate laddhabbavisesassa taṃ taṃ nimittaṃ abyabhicārīnimittanti daṭṭhabbaṃ. Na āgatoti imasmiṃ sutte aññattha ca vakkhamānāya anupubbiyā anāgatataṃ sandhāya vuttaṃ. Āharitvāti tasmiṃ tasmiṃ sutte aṭṭhakathāsu ca āgatanayena āharitvā dīpetabbo.
ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತು ಕಮ್ಪೀತಿ ಪನ ಇದಂ ಸತಿಪಿ ಇಧ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತತ್ತೇ ವಕ್ಖಮಾನಾನಮಚ್ಛರಿಯಾನಂ ಮೂಲಭೂತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ, ಏವಂ ಅಞ್ಞಮ್ಪೀದಿಸಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತನ್ತಿ ಬದ್ಧಾ ವೀಣಾ, ಚಮ್ಮಬದ್ಧಾ ಭೇರಿಯೋತಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕತೂರಿಯಸ್ಸ ನಿದಸ್ಸನಮತ್ತಂ, ಚ-ಸದ್ದೇನ ವಾ ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಭಿಜ್ಜಿಂಸೂತಿ ಪಾದೇಸು ಬದ್ಧಟ್ಠಾನೇಸುಯೇವ ಭಿಜ್ಜಿಂಸು। ವಿಗಚ್ಛಿಂಸೂತಿ ವೂಪಸಮಿಂಸು। ಸಕತೇಜೋಭಾಸಿತಾನೀತಿ ಅತಿವಿಯ ಸಮುಜ್ಜಲಾಯ ಅತ್ತನೋ ಪಭಾಯ ಓಭಾಸಿತಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ನ ಪವತ್ತೀತಿ ನ ಸನ್ದೀ। ವಾತೋ ನ ವಾಯೀತಿ ಖರೋ ವಾತೋ ನ ವಾಯಿ, ಮುದುಸುಖೋ ಪನ ಸತ್ತಾನಂ ಸುಖಾವಹೋ ವಾಯಿ। ಪಥವೀಗತಾ ಅಹೇಸುಂ ಉಚ್ಚಟ್ಠಾನೇ ಠಾತುಂ ಅವಿಸಹನ್ತಾ। ಉತುಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಅನುಣ್ಹಾಸೀತತಾಸಙ್ಖಾತೇನ ಉತುನಾ ಸಮ್ಪನ್ನೋ। ವಾಮಹತ್ಥಂ ಉರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪುಥುಪಾಣಿನಾ ಹತ್ಥತಾಳನೇನ ಸದ್ದಕರಣಂ ಅಪ್ಫೋಟನಂ। ಮುಖೇನ ಉಸ್ಸೇಳನಂ ಸದ್ದಮುಞ್ಚನಂ ಸೇಳನಂ। ಏಕದ್ಧಜಮಾಲಾ ಅಹೋಸೀತಿ ಏತ್ಥ ಇತಿ-ಸದ್ದೋ ಆದಿಅತ್ಥೋ। ತೇನ ವಿಚಿತ್ತಪುಪ್ಫಸುಗನ್ಧಪುಪ್ಫವಸ್ಸದೇವಾ ವಸ್ಸಿಂಸು, ಸೂರಿಯೇ ದಿಬ್ಬಮಾನೇ ಏವ ತಾರಕಾ ಓಭಾಸಿಂಸು, ಅಚ್ಛಂ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಂ ಉದಕಂ ಪಥವಿತೋ ಉಬ್ಭಿಜ್ಜಿ, ಬಿಲಾಸಯಾ ದರಿಸಯಾ ತಿರಚ್ಛಾನಾ ಆಸಯತೋ ನಿಕ್ಖಮಿಂಸು; ರಾಗದೋಸಮೋಹಾಪಿ ತನು ಭವಿಂಸು, ಪಥವಿಯಂ ರಜೋ ವೂಪಸಮಿ, ಅನಿಟ್ಠಗನ್ಧೋ ವಿಗಚ್ಛಿ, ದಿಬ್ಬಗನ್ಧೋ ವಾಯಿ, ರೂಪಿನೋ ದೇವಾ ಸರೂಪೇನೇವ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಆಪಾಥಮಗಮಂಸು , ಸತ್ತಾನಂ ಚುತುಪಪಾತಾ ನಾಹೇಸುನ್ತಿ ಇಮೇಸಂ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಯಾನಿ ಮಹಾಭಿನೀಹಾರಸಮಯೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಿ ದ್ವತ್ತಿಂಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನಿ, ತಾನಿ ಅನವಸೇಸಾನಿ ತದಾ ಅಹೇಸುನ್ತಿ।
Dasasahassilokadhātu kampīti pana idaṃ satipi idha pāḷiyaṃ āgatatte vakkhamānānamacchariyānaṃ mūlabhūtaṃ dassetuṃ vuttaṃ, evaṃ aññampīdisaṃ daṭṭhabbaṃ. Tanti baddhā vīṇā, cammabaddhā bheriyoti pañcaṅgikatūriyassa nidassanamattaṃ, ca-saddena vā itaresampi saṅgaho daṭṭhabbo. Bhijjiṃsūti pādesu baddhaṭṭhānesuyeva bhijjiṃsu. Vigacchiṃsūti vūpasamiṃsu. Sakatejobhāsitānīti ativiya samujjalāya attano pabhāya obhāsitāni ahesuṃ. Na pavattīti na sandī. Vāto na vāyīti kharo vāto na vāyi, mudusukho pana sattānaṃ sukhāvaho vāyi. Pathavīgatā ahesuṃ uccaṭṭhāne ṭhātuṃ avisahantā. Utusampannoti anuṇhāsītatāsaṅkhātena utunā sampanno. Vāmahatthaṃ ure ṭhapetvā dakkhiṇena puthupāṇinā hatthatāḷanena saddakaraṇaṃ apphoṭanaṃ. Mukhena usseḷanaṃ saddamuñcanaṃ seḷanaṃ. Ekaddhajamālā ahosīti ettha iti-saddo ādiattho. Tena vicittapupphasugandhapupphavassadevā vassiṃsu, sūriye dibbamāne eva tārakā obhāsiṃsu, acchaṃ vippasannaṃ udakaṃ pathavito ubbhijji, bilāsayā darisayā tiracchānā āsayato nikkhamiṃsu; rāgadosamohāpi tanu bhaviṃsu, pathaviyaṃ rajo vūpasami, aniṭṭhagandho vigacchi, dibbagandho vāyi, rūpino devā sarūpeneva manussānaṃ āpāthamagamaṃsu , sattānaṃ cutupapātā nāhesunti imesaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Yāni mahābhinīhārasamaye uppannāni dvattiṃsa pubbanimittāni, tāni anavasesāni tadā ahesunti.
ತತ್ರಾಪೀತಿ ತೇಸುಪಿ ಪಥವಿಕಮ್ಪಾದೀಸು ಏವಂ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ನ ಕೇವಲಂ ಸಮ್ಪತಿಜಾತಸ್ಸ ಠಾನಾದೀಸು ಏವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಞೇಯ್ಯಸ್ಸ ತಿತ್ಥಕರಮತಸ್ಸ ಚ ಚಾಲನತೋ। ಕೇನಚಿ ಅನುಸ್ಸಾಹಿತಾನಂಯೇವ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಏಕಚಕ್ಕವಾಳೇ ಸನ್ನಿಪಾತೋ, ಕೇನಚಿ ಅನುಸ್ಸಾಹಿತಾನಂಯೇವ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ, ಪಠಮಂ ದೇವತಾನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ದಿಬ್ಬವಿಹಾರಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ, ಪಚ್ಛಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ತತ್ಥೇವ ಠಾನಸ್ಸ ನಿಚ್ಚಲಸಭಾವತೋ ಆನೇಞ್ಜವಿಹಾರಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ವೀಣಾನಂ ಸಯಂ ವಜ್ಜನಂ ಪರೂಪದೇಸೇನ ವಿನಾ ಸಯಮೇವ ಅನುಪುಬ್ಬವಿಹಾರಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಭೇರೀನಂ ವಜ್ಜನಂ ಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಪವೇದನಸಮತ್ಥಸ್ಸ ಧಮ್ಮಭೇರಿಯಾ ಅನುಸಾವನಸ್ಸ ಅಮತದುನ್ದುಭಿಘೋಸನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಅನ್ದುಬನ್ಧನಾದೀನಂ ಛೇದೋ ಮಾನವಿನಿಬನ್ಧಛೇದನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ; ಸುಪಟ್ಟನಸಮ್ಪಾಪುಣನಂ ಅತ್ಥಾದಿ ಅನುರೂಪಂ ಅತ್ಥಾದೀಸು ಞಾಣಸ್ಸ ಭೇದಾಧಿಗಮಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ।
Tatrāpīti tesupi pathavikampādīsu evaṃ pubbanimittabhāvo veditabbo, na kevalaṃ sampatijātassa ṭhānādīsu evāti adhippāyo. Sabbaññutaññāṇapaṭilābhassa pubbanimittaṃ sabbassa ñeyyassa titthakaramatassa ca cālanato. Kenaci anussāhitānaṃyeva imasmiṃyeva ekacakkavāḷe sannipāto, kenaci anussāhitānaṃyeva ekappahāreneva sannipatitvā dhammapaṭiggaṇhanassa pubbanimittaṃ, paṭhamaṃ devatānaṃ paṭiggahaṇaṃ dibbavihārapaṭilābhassa, pacchā manussānaṃ paṭiggahaṇaṃ tattheva ṭhānassa niccalasabhāvato āneñjavihārapaṭilābhassa pubbanimittaṃ. Vīṇānaṃ sayaṃ vajjanaṃ parūpadesena vinā sayameva anupubbavihārapaṭilābhassa pubbanimittaṃ. Bherīnaṃ vajjanaṃ cakkavāḷapariyantāya parisāya pavedanasamatthassa dhammabheriyā anusāvanassa amatadundubhighosanassa pubbanimittaṃ. Andubandhanādīnaṃ chedo mānavinibandhachedanassa pubbanimittaṃ; supaṭṭanasampāpuṇanaṃ atthādi anurūpaṃ atthādīsu ñāṇassa bhedādhigamassa pubbanimittaṃ.
ನಿಬ್ಬಾನರಸೇನಾತಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ನಿಬ್ಬಾಯನರಸೇನ। ಏಕರಸಭಾವಸ್ಸಾತಿ ಸಾಸನಸ್ಸ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಏಕರಸಭಾವಸ್ಸ। ವಾತಸ್ಸ ಅವಾಯನಂ ಕಿಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ದ್ವಾಸಟ್ಠಿದಿಟ್ಠಿಗತಭಿನ್ದನಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಆಕಾಸಾದಿಅಪ್ಪತಿಟ್ಠವಿಸಮಚಞ್ಚಲಟ್ಠಾನಂ ಪಹಾಯ ಸಕುಣಾನಂ ಪಥವೀಗಮನಂ ತಾದಿಸಂ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹಂ ಪಹಾಯ ಸತ್ತಾನಂ ಪಾಣೇಹಿ ರತನತ್ತಯಸರಣಗಮನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ದೇವತಾನಂ ಅಪ್ಫೋಟನಾದೀಹಿ ಕೀಳನಂ ಪಮೋದನುಪ್ಪತ್ತಿಉದಾನಸ್ಸ ಭವವನ್ತಗಮನೇನ ಧಮ್ಮಸಭಾವಬೋಧನೇನ ಚ ಪಮೋದವಿಭಾವನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಧಮ್ಮವೇಗವಸ್ಸನಸ್ಸಾತಿ ದೇಸನಾಞಾಣವೇಗೇನ ಧಮ್ಮಾಮತಸ್ಸ ವಸ್ಸನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಕಾಯಗತಾಸತಿವಸೇನ ಲದ್ಧಜ್ಝಾನಂ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ಉಪ್ಪಾದಿತಮಗ್ಗಫಲಸುಖಾನುಭವೋ ಕಾಯಗತಾಸತಿಅಮತಪಟಿಲಾಭೋ, ತಸ್ಸ ಪನ ಕಾಯಸ್ಸಪಿ ಅತಪ್ಪಕಸುಖಾವಹತ್ತಾ ಖುದಾಪಿಪಾಸಾಪೀಳನಾಭಾವೋ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ ವುತ್ತೋ। ಅರಿಯದ್ಧಜಮಾಲಾಮಾಲಿತಾಯಾತಿ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಅರಿಯಮಗ್ಗಬೋಜ್ಝಙ್ಗಧಜಮಾಲಾಹಿ ಮಾಲಿತಭಾವಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅನುದ್ಧಟಂ, ತಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Nibbānarasenāti kilesānaṃ nibbāyanarasena. Ekarasabhāvassāti sāsanassa sabbattha ekarasabhāvassa. Vātassa avāyanaṃ kissa pubbanimittanti āha ‘‘dvāsaṭṭhidiṭṭhigatabhindanassā’’ti. Ākāsādiappatiṭṭhavisamacañcalaṭṭhānaṃ pahāya sakuṇānaṃ pathavīgamanaṃ tādisaṃ micchāgāhaṃ pahāya sattānaṃ pāṇehi ratanattayasaraṇagamanassa pubbanimittaṃ. Devatānaṃ apphoṭanādīhi kīḷanaṃ pamodanuppattiudānassa bhavavantagamanena dhammasabhāvabodhanena ca pamodavibhāvanassa pubbanimittaṃ. Dhammavegavassanassāti desanāñāṇavegena dhammāmatassa vassanassa pubbanimittaṃ. Kāyagatāsativasena laddhajjhānaṃ pādakaṃ katvā uppāditamaggaphalasukhānubhavo kāyagatāsatiamatapaṭilābho, tassa pana kāyassapi atappakasukhāvahattā khudāpipāsāpīḷanābhāvo pubbanimittaṃ vutto. Ariyaddhajamālāmālitāyāti sadevakassa lokassa ariyamaggabojjhaṅgadhajamālāhi mālitabhāvassa pubbanimittaṃ. Yaṃ panettha anuddhaṭaṃ, taṃ suviññeyyameva.
ಏತ್ಥಾತಿ ‘‘ಸಮ್ಪತಿಜಾತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಆಗತೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ। ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತೋವ, ತಸ್ಮಾ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಇಧ ಅಪುಬ್ಬಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ ನತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತದಾ ಪಥವಿಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ಮಹಾಸತ್ತೋ ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ವಿಯ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾಸೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ನಿಯತಿ ಧಮ್ಮನಿಯಾಮೋ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಧಮ್ಮತಾತಿ ಇದಂ ನಿಯತಿವಾದವಸೇನ ಕಥನಂ। ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಪುರಿಮಜಾತೀಸು ತಾದಿಸಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸಮ್ಭಾರಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಉಪಚಿತತ್ತಾ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ತಥಾ ಉಪಟ್ಠಾಸೀ’’ತಿ ಇದಂ ಪುಬ್ಬೇಕತಕಮ್ಮವಾದವಸೇನ ಕಥನಂ। ಇಮೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಉಪರಿ ಈಸನಸೀಲತಾಯ ಯಥಾಸಕಂ ಕಮ್ಮಮೇವ ಇಸ್ಸರೋ ನಾಮ, ತಸ್ಸ ನಿಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಫಲಸ್ಸ ನಿಬ್ಬತ್ತನಂ, ಮಹಾಪುರಿಸೋಪಿ ಸದೇವಕಂ ಲೋಕಂ ಅಭಿಭವಿತುಂ ಸಮತ್ಥೇನ ಉಳಾರೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮುನಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ ತೇನ ಇಸ್ಸರೇನ ನಿಮ್ಮಿತೋ ನಾಮ, ತಸ್ಸ ಚಾಯಂ ನಿಮ್ಮಾನವಿಸೇಸೋ, ಯದಿದಂ ಮಹಾನುಭಾವತಾ। ಯಾಯ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ತಥಾ ಉಪಟ್ಠಾಸೀತಿ ಇದಂ ಇಸ್ಸರನಿಮ್ಮಾನವಾದವಸೇನ ಕಥನಂ। ಏವಂ ತಂ ತಂ ಬಹುಂ ವತ್ವಾ ಕಿಂ ಇಮಾಯ ಪರಿಯಾಯಕಥಾಯಾತಿ ಅವಸಾನೇ ಉಜುಕಮೇವ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಸಮ್ಪತಿಜಾತೋ ಪಥವಿಯಂ ಕಥಂ ಪದಸಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಂಮಹಾನುಭಾವೋ ಆಕಾಸೇನ ಮಞ್ಞೇ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಪರಿಕಪ್ಪನಸ್ಸ ವಸೇನ ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ಸೀಘತರಂ ಪನ ಸತ್ತಪದವೀತಿಹಾರೇನ ಗತತ್ತಾ ದಿಸ್ಸಮಾನರೂಪೋಪಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಅದಿಸ್ಸಮಾನೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ। ಅಚೇಲಕಭಾವೋ ಖುದ್ದಕಸರೀರತಾ ಚ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಇರಿಯಾಪಥಸ್ಸ ಅನನುಚ್ಛವಿಕಾತಿ ಕಮ್ಮಾನುಭಾವಸಞ್ಜನಿತಪಾಟಿಹಾರಿಯವಸೇನ ಅಲಙ್ಕಾರಪಟಿಯತ್ತೋ ವಿಯ; ಸೋಳಸವಸ್ಸುದ್ದೇಸಿಕೋ ವಿಯ ಚ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾಸೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ; ಬುದ್ಧಭಾವಾನುಚ್ಛವಿಕಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನುಭಾವಸ್ಸ ಯಾಥಾವತೋ ಪವೇದಿತತ್ತಾ ಬುದ್ಧೇನ ವಿಯ…ಪೇ॰… ಅತ್ತಮನಾ ಅಹೋಸಿ।
Etthāti ‘‘sampatijāto’’tiādinā āgate imasmiṃ ṭhāne. Vissajjitova, tasmā amhehi idha apubbaṃ vattabbaṃ natthīti adhippāyo. Tadā pathaviyaṃ gacchantopi mahāsatto ākāsena gacchanto viya mahājanassa upaṭṭhāsīti ayamettha niyati dhammaniyāmo bodhisattānaṃ dhammatāti idaṃ niyativādavasena kathanaṃ. ‘‘Pubbe purimajātīsu tādisassa puññasambhārakammassa katattā upacitattā mahājanassa tathā upaṭṭhāsī’’ti idaṃ pubbekatakammavādavasena kathanaṃ. Imesaṃ sattānaṃ upari īsanasīlatāya yathāsakaṃ kammameva issaro nāma, tassa nimmānaṃ attano phalassa nibbattanaṃ, mahāpurisopi sadevakaṃ lokaṃ abhibhavituṃ samatthena uḷārena puññakammunā nibbattito tena issarena nimmito nāma, tassa cāyaṃ nimmānaviseso, yadidaṃ mahānubhāvatā. Yāya mahājanassa tathā upaṭṭhāsīti idaṃ issaranimmānavādavasena kathanaṃ. Evaṃ taṃ taṃ bahuṃ vatvā kiṃ imāya pariyāyakathāyāti avasāne ujukameva evaṃ byākāsi. Sampatijāto pathaviyaṃ kathaṃ padasā gacchati, evaṃmahānubhāvo ākāsena maññe gacchatīti parikappanassa vasena ākāsena gacchanto viya ahosi. Sīghataraṃ pana sattapadavītihārena gatattā dissamānarūpopi mahājanassa adissamāno viya ahosi. Acelakabhāvo khuddakasarīratā ca tādisassa iriyāpathassa ananucchavikāti kammānubhāvasañjanitapāṭihāriyavasena alaṅkārapaṭiyatto viya; soḷasavassuddesiko viya ca mahājanassa upaṭṭhāsīti veditabbaṃ; buddhabhāvānucchavikassa bodhisattānubhāvassa yāthāvato paveditattā buddhena viya…pe… attamanā ahosi.
ಪಾಕಟಾ ಹುತ್ವಾತಿ ವಿಭೂತಾ ಹುತ್ವಾ। ಬುದ್ಧಾನಂ ಯೇ ಯೇ ಸಙ್ಖಾರೇ ವವತ್ಥಪೇತುಕಾಮಾ, ತೇ ತೇ ಉಪ್ಪಾದಕ್ಖಣೇಪಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಸುಪ್ಪಟಿವಿದಿತಾ ಸುಪಾಕಟಾ ಹತ್ಥತಲೇ ಆಮಲಕಂ ವಿಯ ಸುಟ್ಠು ವಿಭೂತಾ ಏವ ಹುತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಅನೋಕಾಸಗತೇತಿ ಪರಿಗ್ಗಹಸ್ಸ ಅನೋಕಾಸಕಾಲೇ ಪವತ್ತೇ। ನಿಪ್ಪದೇಸೇತಿ ನಿರವಸೇಸೇ। ಓಕಾಸಪ್ಪತ್ತೇತಿ ಠಾನಗಮನಾದಿಕಾಲೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ, ತೇ ಹಿ ಸಮ್ಮಸನಸ್ಸ ಯೋಗ್ಯಕಾಲೇ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಓಕಾಸಪ್ಪತ್ತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸತ್ತದಿವಸಬ್ಭನ್ತರೇತಿ ಇದಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಪಾಕತಿಕಸಮ್ಮಸನವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಆಕಙ್ಖನ್ತಾ ಪನ ತೇ ಯದಾ ಕದಾಚಿ ಉಪ್ಪನ್ನಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸನ್ತಿಯೇವ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Pākaṭā hutvāti vibhūtā hutvā. Buddhānaṃ ye ye saṅkhāre vavatthapetukāmā, te te uppādakkhaṇepi sabbaso suppaṭividitā supākaṭā hatthatale āmalakaṃ viya suṭṭhu vibhūtā eva hutvā upaṭṭhahanti. Tenāha ‘‘yathā hī’’tiādi. Anokāsagateti pariggahassa anokāsakāle pavatte. Nippadeseti niravasese. Okāsappatteti ṭhānagamanādikāle uppanne, te hi sammasanassa yogyakāle uppattiyā okāsappattāti adhippāyo. Sattadivasabbhantareti idaṃ buddhānaṃ pākatikasammasanavasena vuttaṃ, ākaṅkhantā pana te yadā kadāci uppannasaṅkhāre sammasantiyeva. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Acchariyabbhutasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೩. ಅಚ್ಛರಿಯಅಬ್ಭುತಸುತ್ತಂ • 3. Acchariyaabbhutasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ಅಚ್ಛರಿಯಅಬ್ಭುತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Acchariyaabbhutasuttavaṇṇanā
