| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៧. អចេលកស្សបសុត្តវណ្ណនា
7. Acelakassapasuttavaṇṇanā
១៧. លិង្គេន អចេលកោតិ បព្ពជិតលិង្គេន អចេលកោ។ តេន អចេលកចរណេន អចេលោ, ន និច្ចេលតាមត្តេនាតិ ទស្សេតិ។ នាមេនាតិ គោត្តនាមេន កស្សបោតិ។ ទេសេតិ បវេទេតិ សំសយវិគមនំ ឯតេនាតិ ទេសោ, និច្ឆយហេតូតិ អាហ ‘‘កិញ្ចិទេវ ទេស’’ន្តិអាទិ។ សោ ហិ សំសយវិគមនំ ករោតីតិ ការណំ។ ឱកាសន្តិ អវសំសន្ទនបទេសំ។ តេនាហ ‘‘ខណំ កាល’’ន្តិ។ អន្តរឃរំ អន្តោនិវេសនំ។ អន្តរេ ឃរានិ ឯតស្សាតិ អន្តរឃរំ, អន្តោគាមោ។ យទាកង្ខសីតិ យំ អាកង្ខសិ។ ឥតិ ភគវា សព្ពញ្ញុបវារណាយ បវារេតិ។ តេនាហ ‘‘យំ ឥច្ឆសី’’តិ។ យទាកង្ខសីតិ យំ អាកង្ខសិ, កស្សប, តិក្ខត្តុំ បដិក្ខិបន្តោបិ បុច្ឆសិ, យំ អាកង្ខសិ, តមេវ បុច្ឆាតិ អត្ថោ។
17.Liṅgenaacelakoti pabbajitaliṅgena acelako. Tena acelakacaraṇena acelo, na niccelatāmattenāti dasseti. Nāmenāti gottanāmena kassapoti. Deseti pavedeti saṃsayavigamanaṃ etenāti deso, nicchayahetūti āha ‘‘kiñcideva desa’’ntiādi. So hi saṃsayavigamanaṃ karotīti kāraṇaṃ. Okāsanti avasaṃsandanapadesaṃ. Tenāha ‘‘khaṇaṃ kāla’’nti. Antaragharaṃ antonivesanaṃ. Antare gharāni etassāti antaragharaṃ, antogāmo. Yadākaṅkhasīti yaṃ ākaṅkhasi. Iti bhagavā sabbaññupavāraṇāya pavāreti. Tenāha ‘‘yaṃ icchasī’’ti. Yadākaṅkhasīti yaṃ ākaṅkhasi, kassapa, tikkhattuṃ paṭikkhipantopi pucchasi, yaṃ ākaṅkhasi, tameva pucchāti attho.
‘‘យាវតតិយំ បដិក្ខិបី’’តិ វុត្តត្តា ‘‘តតិយម្បិ ខោ’’តិអាទិនា បាឋេន ភវិតព្ពំ។ សោ បន នយវសេន សំខិត្តោតិ ទដ្ឋព្ពោ។ យេន ការណេន ភគវា អចេលកស្ស តិក្ខត្តុំ យាចាបេត្វា ចស្ស បញ្ហំ កថេសិ, តំ ទស្សេតុំ ‘‘កស្មា បនា’’តិអាទិមាហ។ គារវជននត្ថំ យាវតតិយំ បដិក្ខិបិ តញ្ច ធម្មស្ស សុស្សូសាយ។ ធម្មគរុកា ហិ ពុទ្ធា ភគវន្តោ។ សត្តានំ ញាណបរិបាកំ អាគមយមានោ យាវតតិយំ យាចាបេតីតិ វិភត្តិវិបរិណាមវសេន សាធារណតោ បទំ យោជេត្វា បុន ‘‘ឯត្តកេន កាលេនា’’តិ កស្សបស្ស វសេន យោជេតព្ពំ។
‘‘Yāvatatiyaṃ paṭikkhipī’’ti vuttattā ‘‘tatiyampi kho’’tiādinā pāṭhena bhavitabbaṃ. So pana nayavasena saṃkhittoti daṭṭhabbo. Yena kāraṇena bhagavā acelakassa tikkhattuṃ yācāpetvā cassa pañhaṃ kathesi, taṃ dassetuṃ ‘‘kasmā panā’’tiādimāha. Gāravajananatthaṃ yāvatatiyaṃ paṭikkhipi tañca dhammassa sussūsāya. Dhammagarukā hi buddhā bhagavanto. Sattānaṃ ñāṇaparipākaṃ āgamayamāno yāvatatiyaṃ yācāpetīti vibhattivipariṇāmavasena sādhāraṇato padaṃ yojetvā puna ‘‘ettakena kālenā’’ti kassapassa vasena yojetabbaṃ.
មាតិ បដិសេធេ និបាតោ។ ភណីតិ បុនវចនវសេន កិរិយាបទំ វទតិ។ មា ឯវំ ភណិ, កថេសីតិ អត្ថោ។ ‘‘ឥតិ ភគវា អវោចា’’តិ បន សង្គីតិការវចនំ។ សយំកតំ ទុក្ខន្តិ បុរិសស្ស ឧប្បជ្ជមានទុក្ខំ, តេន កតំ នាម តស្ស ការណស្ស បុព្ពេ តេនេវ កម្មស្ស ឧបចិតត្តាតិ អយំ នយោ អនវជ្ជោ។ ទិដ្ឋិគតិកោ បន បញ្ចក្ខន្ធវិនិមុត្តំ និច្ចំ ការកវេទកលក្ខណំ អត្តានំ បរិកប្បេត្វា តស្ស វសេន ‘‘សយំកតំ ទុក្ខ’’ន្តិ បុច្ឆតីតិ ភគវា ‘‘មា ហេវ’’ន្តិ អវោច, តេនាហ ‘‘សយំកតំ ទុក្ខន្តិ វត្តុំ ន វដ្ដតី’’តិអាទិ។ ឯត្ថ ច យទិ ពាហិរកេហិ បរិកប្បិតោ អត្តា នាម កោចិ អត្ថិ, សោ ច និច្ចោ, តស្ស និព្ពិការតាយ, បុរិមរូបាវិជហនតោ កស្សចិ វិសេសាធានស្ស កាតុំ អសក្កុណេយ្យតាយ អហិតតោ និវត្តនត្ថំ, ហិតេ ច វត្តនត្ថំ ឧបទេសោ ច និប្បយោជនោ សិយា អត្តវាទិនោ។ កថំ វា សោ ឧបទេសោ បវត្តីយតិ? វិការាភាវតោ។ ឯវញ្ច អត្តនោ អជដាកាសស្ស វិយ ទានាទិកិរិយា ហិំសាទិកិរិយា ច ន សម្ភវតិ, តថា សុខស្ស ទុក្ខស្ស ច អនុភវនពន្ធោ ឯវ អត្តវាទិនោ ន យុជ្ជតិ កម្មពន្ធាភាវតោ។ ជាតិអាទីនញ្ច អសម្ភវតោ កុតោ វិមោក្ខោ។ អថ បន ‘‘ធម្មមត្តំ តស្ស ឧប្បជ្ជតិ ចេវ វិនស្សតិ ច។ យស្ស វសេនាយំ កិរិយាវោហារោ’’តិ វទេយ្យ, ឯវម្បិ បុរិមរូបាវិជហនេន អវដ្ឋិតស្ស អត្តនោ ធម្មមត្តន្តិ ន សក្កា សម្ភាវេតុំ។ តេ វា បនស្ស ធម្មា អវត្ថាភូតា, តតោ អញ្ញេ វា សិយុំ អនញ្ញេ វា។ យទិ អញ្ញេ, ន តាហិ តស្ស ឧប្បន្នាហិបិ កោចិ វិសេសោ អត្ថិ។ យោ ហិ ករោតិ បដិសំវេទេតិ ចវតិ ឧបបជ្ជតិ ចាតិ ឥច្ឆិតំ, តស្មា តទត្ថោ ឯវ យថាវុត្តទោសោ។ កិញ្ច ធម្មកប្បនាបិ និរត្ថិកា សិយា។ អថ អនញ្ញេ, ឧប្បាទវិនាសវន្តីហិ អវត្ថាហិ អនញ្ញស្ស អត្តនោ តាសំ វិយ ឧប្បាទវិនាសសម្ភវតោ កុតោ និច្ចតាវកាសោ។ តាសម្បិ វា អត្តនោ វិយ និច្ចតាបត្តីតិ ពន្ធវិមោក្ខានំ អសម្ភវោ ឯវាតិ ន យុជ្ជតេវាយំ អត្តវាទោ។ តេនាហ ‘‘អត្តា នាម កោចិ ទុក្ខស្ស ការកោ នត្ថីតិ ទីបេតី’’តិ។ បរតោតិ ‘‘បរំកតំ ទុក្ខ’’ន្តិអាទិកេ បរស្មិំ តិវិធេបិ នយេ។ អធិច្ចសមុប្បន្នន្តិ អធិច្ច យទិច្ឆាយ កិញ្ចិ ការណំ កស្សចិ វា បុព្ពំ វិនា សមុប្បន្នំ។ តេនាហ ‘‘អការណេន យទិច្ឆាយ ឧប្បន្ន’’ន្តិ។ កស្មា ឯវមាហាតិ ឯវំ វក្ខមានោតិ អធិប្បាយោ។ អស្សាតិ អចេលស្ស។ អយន្តិ ភគវន្តំ សន្ធាយ វទតិ។ សោធេន្តោតិ សយំ វិសុទ្ធំ កត្វា បុច្ឆិតមត្ថំ ឯវ អត្តនោ បុច្ឆាយ សុទ្ធិំ ទស្សេន្តោ។ លទ្ធិយា ‘‘សយំកតំ ទុក្ខ’’ន្តិ មិច្ឆាគហណស្ស បដិសេធនត្ថាយ។
Māti paṭisedhe nipāto. Bhaṇīti punavacanavasena kiriyāpadaṃ vadati. Mā evaṃ bhaṇi, kathesīti attho. ‘‘Iti bhagavā avocā’’ti pana saṅgītikāravacanaṃ. Sayaṃkataṃ dukkhanti purisassa uppajjamānadukkhaṃ, tena kataṃ nāma tassa kāraṇassa pubbe teneva kammassa upacitattāti ayaṃ nayo anavajjo. Diṭṭhigatiko pana pañcakkhandhavinimuttaṃ niccaṃ kārakavedakalakkhaṇaṃ attānaṃ parikappetvā tassa vasena ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti pucchatīti bhagavā ‘‘mā heva’’nti avoca, tenāha ‘‘sayaṃkataṃ dukkhanti vattuṃ na vaṭṭatī’’tiādi. Ettha ca yadi bāhirakehi parikappito attā nāma koci atthi, so ca nicco, tassa nibbikāratāya, purimarūpāvijahanato kassaci visesādhānassa kātuṃ asakkuṇeyyatāya ahitato nivattanatthaṃ, hite ca vattanatthaṃ upadeso ca nippayojano siyā attavādino. Kathaṃ vā so upadeso pavattīyati? Vikārābhāvato. Evañca attano ajaṭākāsassa viya dānādikiriyā hiṃsādikiriyā ca na sambhavati, tathā sukhassa dukkhassa ca anubhavanabandho eva attavādino na yujjati kammabandhābhāvato. Jātiādīnañca asambhavato kuto vimokkho. Atha pana ‘‘dhammamattaṃ tassa uppajjati ceva vinassati ca. Yassa vasenāyaṃ kiriyāvohāro’’ti vadeyya, evampi purimarūpāvijahanena avaṭṭhitassa attano dhammamattanti na sakkā sambhāvetuṃ. Te vā panassa dhammā avatthābhūtā, tato aññe vā siyuṃ anaññe vā. Yadi aññe, na tāhi tassa uppannāhipi koci viseso atthi. Yo hi karoti paṭisaṃvedeti cavati upapajjati cāti icchitaṃ, tasmā tadattho eva yathāvuttadoso. Kiñca dhammakappanāpi niratthikā siyā. Atha anaññe, uppādavināsavantīhi avatthāhi anaññassa attano tāsaṃ viya uppādavināsasambhavato kuto niccatāvakāso. Tāsampi vā attano viya niccatāpattīti bandhavimokkhānaṃ asambhavo evāti na yujjatevāyaṃ attavādo. Tenāha ‘‘attā nāma koci dukkhassa kārako natthīti dīpetī’’ti. Paratoti ‘‘paraṃkataṃ dukkha’’ntiādike parasmiṃ tividhepi naye. Adhiccasamuppannanti adhicca yadicchāya kiñci kāraṇaṃ kassaci vā pubbaṃ vinā samuppannaṃ. Tenāha ‘‘akāraṇena yadicchāya uppanna’’nti. Kasmā evamāhāti evaṃ vakkhamānoti adhippāyo. Assāti acelassa. Ayanti bhagavantaṃ sandhāya vadati. Sodhentoti sayaṃ visuddhaṃ katvā pucchitamatthaṃ eva attano pucchāya suddhiṃ dassento. Laddhiyā ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti micchāgahaṇassa paṭisedhanatthāya.
សោ ករោតីតិ សោ កម្មំ ករោតិ។ សោ បដិសំវេទយតីតិ ការកវេទកានំ អនញ្ញត្តទស្សនបរំ ឯតំ, ន បន កម្មកិរិយាផលានំ បដិសំវេទនានំ សមានកាលតាទស្សនបរំ។ ឥតីតិ និទស្សនត្ថេ និបាតោ។ ខោតិ អវធារណេ។ ‘‘សោ ឯវា’’តិ ទស្សិតោ។ អនិយតាទេសា ហិ ឯតេ និបាតា។ អាទិតោតិ ភុម្មត្ថេ និស្សក្កវចនន្តិ អាហ ‘‘អាទិម្ហិយេវា’’តិ។ ‘‘សយំកតំ ទុក្ខ’’ន្តិ លទ្ធិយា បគេវ ‘‘សោ ករោតិ, សោ បដិសំវេទយតី’’តិ សញ្ញាចិត្តវិបល្លាសា ភវន្តិ។ សញ្ញាវិបល្លាសតោ ហិ ចិត្តវិបល្លាសោ, ចិត្តវិបល្លាសតោ ទិដ្ឋិវិបល្លាសោ, តេនាហ ‘‘ឯវំ សតិ បច្ឆា សយំកតំ ទុក្ខន្តិ អយំ លទ្ធិ ហោតី’’តិ។ ឯវំ សតិ សញ្ញាចិត្តវិបល្លាសានំ ព្រូហិតោ មិច្ឆាភិនិវេសោ, យទិទំ ‘‘សយំកតំ ទុក្ខ’’ន្តិ លទ្ធិ។ តស្មា បដិនិស្សជ្ជេតុំ បាបកំ ទិដ្ឋិគតន្តិ ទស្សេតិ។ តេនាហ ភគវា ‘‘សយំកតំ…បេ.… ឯតំ បរេតី’’តិ។ វដ្ដទុក្ខំ អធិប្បេតំ អវិសេសតោ អត្ថីតិ ច វុត្តត្តា។ សស្សតំ សស្សតគាហំ ទីបេតិ បរេសំ បកាសេតិ, តថាភូតោ ច សស្សតំ ទឡ្ហគ្គាហំ គណ្ហាតីតិ។ តស្សាតិ ទិដ្ឋិគតិកស្ស។ តំ ‘‘សយំកតំ ទុក្ខ’’ន្តិ ឯវំ បវត្តំ វិបរីតទស្សនំ។ ឯតំ សស្សតគ្គហណំ។ បរេតិ ឧបេតិ។ តេនាហ ‘‘ការកញ្ច…បេ.… អត្ថោ’’តិ។ ឯកមេវ គណ្ហន្តន្តិ សតិបិ វត្ថុភេទេ អយោនិសោ ឧប្បជ្ជនេន ឯកមេវ កត្វា គណ្ហន្តំ។
So karotīti so kammaṃ karoti. So paṭisaṃvedayatīti kārakavedakānaṃ anaññattadassanaparaṃ etaṃ, na pana kammakiriyāphalānaṃ paṭisaṃvedanānaṃ samānakālatādassanaparaṃ. Itīti nidassanatthe nipāto. Khoti avadhāraṇe. ‘‘So evā’’ti dassito. Aniyatādesā hi ete nipātā. Āditoti bhummatthe nissakkavacananti āha ‘‘ādimhiyevā’’ti. ‘‘Sayaṃkataṃ dukkha’’nti laddhiyā pageva ‘‘so karoti, so paṭisaṃvedayatī’’ti saññācittavipallāsā bhavanti. Saññāvipallāsato hi cittavipallāso, cittavipallāsato diṭṭhivipallāso, tenāha ‘‘evaṃ sati pacchā sayaṃkataṃ dukkhanti ayaṃ laddhi hotī’’ti. Evaṃ sati saññācittavipallāsānaṃ brūhito micchābhiniveso, yadidaṃ ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti laddhi. Tasmā paṭinissajjetuṃ pāpakaṃ diṭṭhigatanti dasseti. Tenāha bhagavā ‘‘sayaṃkataṃ…pe… etaṃ paretī’’ti. Vaṭṭadukkhaṃ adhippetaṃ avisesato atthīti ca vuttattā. Sassataṃ sassatagāhaṃ dīpeti paresaṃ pakāseti, tathābhūto ca sassataṃ daḷhaggāhaṃ gaṇhātīti. Tassāti diṭṭhigatikassa. Taṃ ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti evaṃ pavattaṃ viparītadassanaṃ. Etaṃ sassataggahaṇaṃ. Pareti upeti. Tenāha ‘‘kārakañca…pe… attho’’ti. Ekameva gaṇhantanti satipi vatthubhede ayoniso uppajjanena ekameva katvā gaṇhantaṃ.
ឥធ ‘‘អាទិម្ហិយេវា’’តិ បទេ។ ‘‘បរំកតំ ទុក្ខ’’ន្តិ លទ្ធិយា បគេវាតិអាទិនា ហេត្ថ វុត្តនយានុសារេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ អយញ្ហេត្ថ យោជនា – ‘‘បរំកតំ ទុក្ខ’’ន្តិ លទ្ធិយា បគេវ អញ្ញោ ករោតិ, អញ្ញោ បដិសំវេទយតីតិ សញ្ញាចិត្តវិបល្លាសា ភវន្តីតិ សព្ពំ ហេដ្ឋា វុត្តនយេនេវ យោជេតព្ពំ។ ឯវំ សតីតិ ឯវំ មុទុកេ ឧច្ឆេទវិបល្លាសេ បឋមុប្បន្នេ សតិ បច្ឆា ‘‘បរំកតំ ទុក្ខ’’ន្តិ អយំ លទ្ធិ ហោតីតិ សម្ពន្ធោ។ ការកោតិ កម្មស្ស ការកោ។ តេន កតន្តិ កម្មការកេន កតំ។ កម្មុនា ហិ ផលស្ស វោហារោ អភេទោបចារកត្តា។ ឯវន្តិ ទិដ្ឋិសហគតា វេទនា សាតសភាវា កិលេសបរិឡាហាទិនា សបរិស្សយា សឧបាយាសា, ឯវំ។ ‘‘បគេវ ឥតរេ’’តិ វុត្តវេទនាយ អភិតុន្នស្ស វិទ្ធស្ស។ ‘‘វុត្តនយេន យោជេតព្ព’’ន្តិ វត្វា តំ យោជនំ ទស្សេន្តោ ‘‘តត្រាយ’’ន្តិអាទិមាហ។ ឧច្ឆេទន្តិ សតោ សត្តស្ស ឧច្ឆេទំ វិនាសំ, វិភវន្តិ អត្ថោ។ អសតោ ហិ វិនាសាសម្ភវតោ អត្ថិភាវនិពន្ធនោ ឧច្ឆេទោ។ យថា ហេតុផលភាវេន បវត្តមានានំ សភាវធម្មានំ សតិបិ ឯកសន្តានបរិយាបន្នានំ ភិន្នសន្តតិបតិតេហិ វិសេសេ ហេតុផលានំ បរមត្ថតោ អវិនាភាវត្តា ភិន្នសន្តានបតិតានំ វិយ អច្ចន្តភេទសន្និដ្ឋានេន នានត្តនយស្ស មិច្ឆាគហណំ ឧច្ឆេទាភិនិវេសស្ស ការណំ។ ឯវំ ហេតុផលភូតានំ ធម្មានំ វិជ្ជមានេបិ សភាវភេទេ ឯកសន្តតិបរិយាបន្នតាយ ឯកត្តនយេន អច្ចន្តាភេទគហណម្បិ ការណមេវាតិ ទស្សេតុំ ‘‘សត្តស្សា’’តិ វុត្តំ បាឡិយំ។ សន្តានវសេន ហិ វត្តមានេសុ ខន្ធេសុ ឃនវិនិព្ភោគាភាវេន ឯកត្តគហណនិពន្ធនោ សត្តគ្គាហោ, សត្តស្ស ច អត្ថិភាវគ្គាហនិពន្ធនោ ឧច្ឆេទគ្គាហោ, យាវាយំ អត្តា ន ឧច្ឆិជ្ជតិ, តាវាយំ វិជ្ជតិយេវាតិ គហណតោ និរុទយវិនាសោ ឥធ ឧច្ឆេទោតិ អធិប្បេតោតិ ‘‘ឧច្ឆេទ’’ន្តិ វុត្តំ។ វិសេសេន នាសោ វិនាសោ, អភាវោ។ សោ បន មំសចក្ខុបញ្ញាចក្ខូនំ ទស្សនបថាតិក្កមោយេវ ហោតីតិ វុត្តំ ‘‘អទស្សន’’ន្តិ។ អទស្សនេ ហិ នាសសទ្ទោ លោកេ និរុឡ្ហោតិ។ សភាវវិគមោ សភាវាបគមោ វិភវោ។ យោ ហិ និរុទយវិនាសេន ឧច្ឆិជ្ជតិ, ន សោ អត្តនោ សភាវេន តិដ្ឋតិ។
Idha ‘‘ādimhiyevā’’ti pade. ‘‘Paraṃkataṃ dukkha’’nti laddhiyā pagevātiādinā hettha vuttanayānusārena attho veditabbo. Ayañhettha yojanā – ‘‘paraṃkataṃ dukkha’’nti laddhiyā pageva añño karoti, añño paṭisaṃvedayatīti saññācittavipallāsā bhavantīti sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva yojetabbaṃ. Evaṃ satīti evaṃ muduke ucchedavipallāse paṭhamuppanne sati pacchā ‘‘paraṃkataṃ dukkha’’nti ayaṃ laddhi hotīti sambandho. Kārakoti kammassa kārako. Tena katanti kammakārakena kataṃ. Kammunā hi phalassa vohāro abhedopacārakattā. Evanti diṭṭhisahagatā vedanā sātasabhāvā kilesapariḷāhādinā saparissayā saupāyāsā, evaṃ. ‘‘Pageva itare’’ti vuttavedanāya abhitunnassa viddhassa. ‘‘Vuttanayena yojetabba’’nti vatvā taṃ yojanaṃ dassento ‘‘tatrāya’’ntiādimāha. Ucchedanti sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ, vibhavanti attho. Asato hi vināsāsambhavato atthibhāvanibandhano ucchedo. Yathā hetuphalabhāvena pavattamānānaṃ sabhāvadhammānaṃ satipi ekasantānapariyāpannānaṃ bhinnasantatipatitehi visese hetuphalānaṃ paramatthato avinābhāvattā bhinnasantānapatitānaṃ viya accantabhedasanniṭṭhānena nānattanayassa micchāgahaṇaṃ ucchedābhinivesassa kāraṇaṃ. Evaṃ hetuphalabhūtānaṃ dhammānaṃ vijjamānepi sabhāvabhede ekasantatipariyāpannatāya ekattanayena accantābhedagahaṇampi kāraṇamevāti dassetuṃ ‘‘sattassā’’ti vuttaṃ pāḷiyaṃ. Santānavasena hi vattamānesu khandhesu ghanavinibbhogābhāvena ekattagahaṇanibandhano sattaggāho, sattassa ca atthibhāvaggāhanibandhano ucchedaggāho, yāvāyaṃ attā na ucchijjati, tāvāyaṃ vijjatiyevāti gahaṇato nirudayavināso idha ucchedoti adhippetoti ‘‘uccheda’’nti vuttaṃ. Visesena nāso vināso, abhāvo. So pana maṃsacakkhupaññācakkhūnaṃ dassanapathātikkamoyeva hotīti vuttaṃ ‘‘adassana’’nti. Adassane hi nāsasaddo loke niruḷhoti. Sabhāvavigamo sabhāvāpagamo vibhavo. Yo hi nirudayavināsena ucchijjati, na so attano sabhāvena tiṭṭhati.
ឯតេ តេតិ វា យេ ឥមេ តយា ‘‘សយំកតំ ទុក្ខ’’ន្តិ ច បុដ្ឋេន មយា ‘‘សោ ករោតិ, សោ បដិសំវេទយតី’’តិអាទិនា, ‘‘អញ្ញោ ករោតិ, អញ្ញោ បដិសំវេទយតី’’តិអាទិនា ច បដិក្ខិត្តា សស្សតុច្ឆេទសង្ខាតា អន្តា, តេ ឧភោ អន្តេតិ យោជនា។ អថ វា ឯតេ តេតិ យត្ថ បុថូ អញ្ញតិត្ថិយា អនុបចិតញាណសម្ភារតាយ បរមគម្ភីរំ សណ្ហំ សុខុមំ សុញ្ញតំ អប្បជានន្តា សស្សតុច្ឆេទេ និមុគ្គា សីសំ ឧក្ខិបិតុំ ន វិសហន្តិ, ឯតេ តេ ឧភោ អន្តេ អនុបគម្មាតិ យោជនា។ ទេសេតីតិ បឋមំ តាវ អនញ្ញសាធារណេ បដិបត្តិធម្មេ ញាណានុភាវេន មជ្ឈិមាយ បដិបទាយ ឋិតោ, ករុណានុភាវេន ទេសនាធម្មេ មជ្ឈិមាយ បដិបទាយ ឋិតោ ធម្មំ ទេសេតិ។ ឯត្ថ ហីតិ ហិ-សទ្ទោ ហេតុអត្ថោ។ យស្មា ការណតោ…បេ.… និទ្ទិដ្ឋោ, តស្មា មជ្ឈិមាយ បដិបទាយ ឋិតោ ធម្មំ ទេសេតីតិ យោជនា។ ការណតោ ផលំ ទីបិតន្តិ យោជនា, អភិធេយ្យានុរូបញ្ហិ លិង្គវចនានិ ហោន្តិ។ អស្សាតិ ផលស្ស។ ន កោចិ ការកោ វា វេទកោ វា និទ្ទិដ្ឋោ, អញ្ញទត្ថុ បដិក្ខិត្តោ ហេតុផលមត្តតាទស្សនតោ កេវលំ ទុក្ខក្ខន្ធគហណតោតិ។ ឯត្តាវតាតិ ‘‘ឯតេ តេ, កស្សប…បេ.… ទុក្ខក្ខន្ធស្ស និរោធោ ហោតី’’តិ ឯត្តកេន តាវ បទេន។ សេសបញ្ហាតិ ‘‘សយំកតញ្ច បរំកតញ្ច ទុក្ខ’’ន្តិអាទិកា សេសា ចត្តារោ បញ្ហា។ អដ្ឋកថាយំ បន ‘‘កិំ នុ ខោ, ភោ គោតម, នត្ថិ ទុក្ខ’’ន្តិ បញ្ហោ បាឡិយំ សរូបេនេវ បដិក្ខិត្តោតិ ន ឧទ្ធតោ។ បដិសេធិតា ហោន្តីតិ តតិយបញ្ហោ, តាវ បឋមទុតិយបញ្ហបដិក្ខេបេនេវ បដិក្ខិត្តោ, សោ ហិ បញ្ហោ វិសុំ វិសុំ បដិក្ខេបេន ឯកជ្ឈំ បដិក្ខេបេន ច។ តេនាហ ‘‘ឧភោ…បេ.… បដិក្ខិត្តោ’’តិ។ ឯត្ថ ច យស្ស អត្តា ការកោ វេទកោ វា ឥច្ឆិតោ, តេន វិបរិណាមធម្មោ អត្តា អនុញ្ញាតោ ហោតិ។ តថា ច សតិ អនុបុព្ពធម្មប្បវត្តិយា រូបាទិធម្មានំ វិយ , សុខាទិធម្មានំ វិយ ចស្ស បច្ចយាយត្តវុត្តិតាយ ឧប្បាទវន្តតា អាបជ្ជតិ។ ឧប្បាទេ ច សតិ អវស្សំភាវី និរោធោតិ អនវកាសា និច្ចតាតិ។ តស្ស ‘‘សយំកត’’ន្តិ បឋមបញ្ហបដិក្ខេបោ បច្ឆា ចេ អត្តនោ និរុឡ្ហស្ស សមុទយោ ហោតីតិ បុព្ពេ វិយ អនេន ភវិតព្ពំ, បុព្ពេ វិយ វា បច្ឆាបិ។ សេសបញ្ហាតិ តតិយបញ្ហាទយោ។ តតិយបញ្ហោ បដិក្ខិត្តោតិ ឯវញ្ច តតិយបញ្ហោ បដិក្ខិត្តោ វេទិតព្ពោ – ‘‘អវិជ្ជាបច្ចយា សង្ខារា’’តិអាទិនា សតតំ សមិតំ បច្ចយាយត្តស្ស ទីបនេន ទុក្ខស្ស អធិច្ចសមុប្បន្នតា បដិក្ខិត្តា, តតោ ឯវ តស្ស អជាននញ្ច បដិក្ខិត្តំ។ តេនាហ ភគវា ‘‘ឯវមេតស្ស កេវលស្ស ទុក្ខក្ខន្ធស្ស សមុទយោ ហោតី’’តិ (ម. និ. ៣.១២៦; សំ. និ. ២.៣៩-៤០; មហាវ. ១; ឧទា. ១)។
Ete teti vā ye ime tayā ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti ca puṭṭhena mayā ‘‘so karoti, so paṭisaṃvedayatī’’tiādinā, ‘‘añño karoti, añño paṭisaṃvedayatī’’tiādinā ca paṭikkhittā sassatucchedasaṅkhātā antā, te ubho anteti yojanā. Atha vā ete teti yattha puthū aññatitthiyā anupacitañāṇasambhāratāya paramagambhīraṃ saṇhaṃ sukhumaṃ suññataṃ appajānantā sassatucchede nimuggā sīsaṃ ukkhipituṃ na visahanti, ete te ubho ante anupagammāti yojanā. Desetīti paṭhamaṃ tāva anaññasādhāraṇe paṭipattidhamme ñāṇānubhāvena majjhimāya paṭipadāya ṭhito, karuṇānubhāvena desanādhamme majjhimāya paṭipadāya ṭhito dhammaṃ deseti. Ettha hīti hi-saddo hetuattho. Yasmā kāraṇato…pe… niddiṭṭho, tasmā majjhimāya paṭipadāya ṭhito dhammaṃ desetīti yojanā. Kāraṇato phalaṃ dīpitanti yojanā, abhidheyyānurūpañhi liṅgavacanāni honti. Assāti phalassa. Na koci kārako vā vedako vā niddiṭṭho, aññadatthu paṭikkhitto hetuphalamattatādassanato kevalaṃ dukkhakkhandhagahaṇatoti. Ettāvatāti ‘‘ete te, kassapa…pe… dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti ettakena tāva padena. Sesapañhāti ‘‘sayaṃkatañca paraṃkatañca dukkha’’ntiādikā sesā cattāro pañhā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kiṃ nu kho, bho gotama, natthi dukkha’’nti pañho pāḷiyaṃ sarūpeneva paṭikkhittoti na uddhato. Paṭisedhitā hontīti tatiyapañho, tāva paṭhamadutiyapañhapaṭikkhepeneva paṭikkhitto, so hi pañho visuṃ visuṃ paṭikkhepena ekajjhaṃ paṭikkhepena ca. Tenāha ‘‘ubho…pe… paṭikkhitto’’ti. Ettha ca yassa attā kārako vedako vā icchito, tena vipariṇāmadhammo attā anuññāto hoti. Tathā ca sati anupubbadhammappavattiyā rūpādidhammānaṃ viya , sukhādidhammānaṃ viya cassa paccayāyattavuttitāya uppādavantatā āpajjati. Uppāde ca sati avassaṃbhāvī nirodhoti anavakāsā niccatāti. Tassa ‘‘sayaṃkata’’nti paṭhamapañhapaṭikkhepo pacchā ce attano niruḷhassa samudayo hotīti pubbe viya anena bhavitabbaṃ, pubbe viya vā pacchāpi. Sesapañhāti tatiyapañhādayo. Tatiyapañho paṭikkhittoti evañca tatiyapañho paṭikkhitto veditabbo – ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’tiādinā satataṃ samitaṃ paccayāyattassa dīpanena dukkhassa adhiccasamuppannatā paṭikkhittā, tato eva tassa ajānanañca paṭikkhittaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti (ma. ni. 3.126; saṃ. ni. 2.39-40; mahāva. 1; udā. 1).
យំ បរិវាសំ សមាទិយិត្វា បរិវសតីតិ យោជនា។ វចនសិលិដ្ឋតាវសេនាតិ ‘‘ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជ្ជំ លភេយ្យំ ឧបសម្បទ’’ន្តិ យាចន្តេន តេន វុត្តវចនសិលិដ្ឋតាវសេន។ គាមប្បវេសនាទីនីតិ អាទិ-សទ្ទេន នាតិទិវាបដិក្កមនំ, នវេសិយាទិគោចរតា, សព្រហ្មចារីនំ កិច្ចេសុ ទក្ខតាទិ, ឧទ្ទេសាទីសុ តិព្ពច្ឆន្ទតា, តិត្ថិយានំ អវណ្ណភណនេ អត្តមនតា, ពុទ្ធាទីនំ អវណ្ណភណនេ អនត្តមនតា, តិត្ថិយានំ វណ្ណភណនេ អនត្តមនតា, ពុទ្ធាទីនំ វណ្ណភណនេ អត្តមនតាតិ (មហាវ. ៨៧) ឥមេសំ សង្គហោ។ អដ្ឋ វត្តានីតិ ឥមានិ អដ្ឋ តិត្ថិយវត្តានិ បូរេន្តេន។ ឯត្ថ ច នាតិកាលេន គាមប្បវេសនា តត្ថ វិសុទ្ធកាយវចីសមាចារេន បិណ្ឌាយ ចរិត្វា នាតិទិវាបដិក្កមនន្តិ ឥទមេកំ វត្តំ។
Yaṃ parivāsaṃ samādiyitvā parivasatīti yojanā. Vacanasiliṭṭhatāvasenāti ‘‘bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyaṃ upasampada’’nti yācantena tena vuttavacanasiliṭṭhatāvasena. Gāmappavesanādīnīti ādi-saddena nātidivāpaṭikkamanaṃ, navesiyādigocaratā, sabrahmacārīnaṃ kiccesu dakkhatādi, uddesādīsu tibbacchandatā, titthiyānaṃ avaṇṇabhaṇane attamanatā, buddhādīnaṃ avaṇṇabhaṇane anattamanatā, titthiyānaṃ vaṇṇabhaṇane anattamanatā, buddhādīnaṃ vaṇṇabhaṇane attamanatāti (mahāva. 87) imesaṃ saṅgaho. Aṭṭha vattānīti imāni aṭṭha titthiyavattāni pūrentena. Ettha ca nātikālena gāmappavesanā tattha visuddhakāyavacīsamācārena piṇḍāya caritvā nātidivāpaṭikkamananti idamekaṃ vattaṃ.
អយមេត្ថ បាឋោតិ ឯតស្មិំ កស្សបសុត្តេ អយំ បាឋោ។ អញ្ញត្ថាតិ សីហនាទសុត្តាទីសុ (ទី. និ. ១.៤០២-៤០៣)។ ឃំសិត្វា កោដ្ដេត្វាតិ យថា សុវណ្ណំ និឃំសិត្វា អធិករណិយា កោដ្ដេត្វា និទ្ទោសមេវ គយ្ហតិ, ឯវំ បរិវាសវត្តចរណេន ឃំសិត្វា សុទ្ធភាវវីមំសនេន កោដ្ដេត្វា សុទ្ធោ ឯវ អញ្ញតិត្ថិយបុព្ពោ ឥធ គយ្ហតិ។ តិព្ពច្ឆន្ទតន្តិ សាសនំ អនុបវិសិត្វា ព្រហ្មចរិយវាសេ តិព្ពច្ឆន្ទតំ ទឡ្ហតរាភិរុចិតំ។ អញ្ញតរំ ភិក្ខុំ អាមន្តេសីតិ នាមគោត្តេន អបាកដំ ឯកំ ភិក្ខុំ អាណាបេសិ ឯហិភិក្ខុឧបសម្បទាយ ឧបនិស្សយាភាវតោ។ គណេ និសីទិត្វាតិ ភិក្ខូ អត្តនោ សន្តិកេ បត្តាសនវសេន គណេ និសីទិត្វា។
Ayamettha pāṭhoti etasmiṃ kassapasutte ayaṃ pāṭho. Aññatthāti sīhanādasuttādīsu (dī. ni. 1.402-403). Ghaṃsitvā koṭṭetvāti yathā suvaṇṇaṃ nighaṃsitvā adhikaraṇiyā koṭṭetvā niddosameva gayhati, evaṃ parivāsavattacaraṇena ghaṃsitvā suddhabhāvavīmaṃsanena koṭṭetvā suddho eva aññatitthiyapubbo idha gayhati. Tibbacchandatanti sāsanaṃ anupavisitvā brahmacariyavāse tibbacchandataṃ daḷhatarābhirucitaṃ. Aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesīti nāmagottena apākaṭaṃ ekaṃ bhikkhuṃ āṇāpesi ehibhikkhuupasampadāya upanissayābhāvato. Gaṇe nisīditvāti bhikkhū attano santike pattāsanavasena gaṇe nisīditvā.
អចេលកស្សបសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Acelakassapasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៧. អចេលកស្សបសុត្តំ • 7. Acelakassapasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៧. អចេលកស្សបសុត្តវណ្ណនា • 7. Acelakassapasuttavaṇṇanā
