Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
၇. အစေလကသ္သပသုတ္တဝဏ္ဏနာ
7. Acelakassapasuttavaṇṇanā
၁၇. သတ္တမေ အစေလော ကသ္သပောတိ လိင္ဂေန အစေလော နိစ္စေလော, နာမေန ကသ္သပော။ ဒူရတောဝာတိ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန ပရိဝုတံ အာဂစ္ဆန္တံ ဒူရတော ဧဝ အဒ္ဒသ။ ကိဉ္စိဒေဝ ဒေသန္တိ ကိဉ္စိဒေဝ ကာရဏံ။ ဩကာသန္တိ ပဉ္ဟဗ္ယာကရဏသ္သ ခဏံ ကာလံ။ အန္တရဃရန္တိ ‘‘န ပလ္လတ္ထိကာယ အန္တရဃရေ နိသီဒိသ္သာမီ’’တိ ဧတ္ထ အန္တောနိဝေသနံ အန္တရဃရံ။ ‘‘ဩက္ခိတ္တစက္ခု အန္တရဃရေ ဂမိသ္သာမီ’’တိ ဧတ္ထ ဣန္ဒခီလတော ပဋ္ဌာယ အန္တောဂာမော။ ဣဓာပိ အယမေဝ အဓိပ္ပေတော။ ယဒာကင္ခသီတိ ယံ ဣစ္ဆသိ။
17. Sattame acelo kassapoti liṅgena acelo niccelo, nāmena kassapo. Dūratovāti mahatā bhikkhusaṅghena parivutaṃ āgacchantaṃ dūrato eva addasa. Kiñcideva desanti kiñcideva kāraṇaṃ. Okāsanti pañhabyākaraṇassa khaṇaṃ kālaṃ. Antaragharanti ‘‘na pallatthikāya antaraghare nisīdissāmī’’ti ettha antonivesanaṃ antaragharaṃ. ‘‘Okkhittacakkhu antaraghare gamissāmī’’ti ettha indakhīlato paṭṭhāya antogāmo. Idhāpi ayameva adhippeto. Yadākaṅkhasīti yaṃ icchasi.
ကသ္မာ ပန ဘဂဝာ ကထေတုကာမော ယာဝတတိယံ ပဋိက္ခိပီတိ? ဂာရဝဇနနတ္ထံ။ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ ဟိ ခိပ္ပံ ကထိယမာနေ ဂာရဝံ န ကရောန္တိ, ‘‘သမဏံ ဂောတမံ ဥပသင္ကမိတုမ္ပိ ပုစ္ဆိတုမ္ပိ သုကရံ, ပုစ္ဆိတမတ္တေယေဝ ကထေတီ’’တိ ဝစနမ္ပိ န သဒ္ဒဟန္တိ။ ဒ္ဝေ တယော ဝာရေ ပဋိက္ခိတ္တေ ပန ဂာရဝံ ကရောန္တိ, ‘‘သမဏံ ဂောတမံ ဥပသင္ကမိတုမ္ပိ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတုမ္ပိ ဒုက္ကရ’’န္တိ ယာဝတတိယံ ယာစိတေ ကထိယမာနံ သုသ္သူသန္တိ သဒ္ဒဟန္တိ။ ဣတိ ဘဂဝာ ‘‘အယံ သုသ္သူသိသ္သတိ သဒ္ဒဟိသ္သတီ’’တိ ယာဝတတိယံ ယာစာပေတ္ဝာ ကထေသိ။ အပိစ ယထာ ဘိသက္ကော တေလံ ဝာ ဖာဏိတံ ဝာ ပစန္တော မုဒုပာကခရပာကာနံ ပာကကာလံ အာဂမယမာနော ပာကကာလံ အနတိက္ကမိတ္ဝာဝ ဩတာရေတိ။ ဧဝံ ဘဂဝာ သတ္တာနံ ဉာဏပရိပာကံ အာဂမယမာနော ‘‘ဧတ္တကေန ကာလေန ဣမသ္သ ဉာဏံ ပရိပာကံ ဂမိသ္သတီ’’တိ ဉတ္ဝာဝ ယာဝတတိယံ ယာစာပေသိ။
Kasmā pana bhagavā kathetukāmo yāvatatiyaṃ paṭikkhipīti? Gāravajananatthaṃ. Diṭṭhigatikā hi khippaṃ kathiyamāne gāravaṃ na karonti, ‘‘samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitumpi pucchitumpi sukaraṃ, pucchitamatteyeva kathetī’’ti vacanampi na saddahanti. Dve tayo vāre paṭikkhitte pana gāravaṃ karonti, ‘‘samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamitumpi pañhaṃ pucchitumpi dukkara’’nti yāvatatiyaṃ yācite kathiyamānaṃ sussūsanti saddahanti. Iti bhagavā ‘‘ayaṃ sussūsissati saddahissatī’’ti yāvatatiyaṃ yācāpetvā kathesi. Apica yathā bhisakko telaṃ vā phāṇitaṃ vā pacanto mudupākakharapākānaṃ pākakālaṃ āgamayamāno pākakālaṃ anatikkamitvāva otāreti. Evaṃ bhagavā sattānaṃ ñāṇaparipākaṃ āgamayamāno ‘‘ettakena kālena imassa ñāṇaṃ paripākaṃ gamissatī’’ti ñatvāva yāvatatiyaṃ yācāpesi.
မာ ဟေဝံ, ကသ္သပာတိ, ကသ္သပ, မာ ဧဝံ ဘဏိ။ သယံကတံ ဒုက္ခန္တိ ဟိ ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတိ, အတ္တာ နာမ ကောစိ ဒုက္ခသ္သ ကာရကော နတ္ထီတိ ဒီပေတိ။ ပရတောပိ ဧသေဝ နယော။ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နန္တိ အကာရဏေန ယဒိစ္ဆာယ ဥပ္ပန္နံ။ ဣတိ ပုဋ္ဌော သမာနောတိ ကသ္မာ ဧဝမာဟ? ဧဝံ ကိရသ္သ အဟောသိ – ‘‘အယံ ‘သယံကတံ ဒုက္ခ’န္တိအာဒိနာ ပုဋ္ဌော ‘မာ ဟေဝ’န္တိ ဝဒတိ, ‘နတ္ထီ’တိ ပုဋ္ဌော ‘အတ္ထီ’တိ ဝဒတိ။ ‘ဘဝံ ဂောတမော ဒုက္ခံ န ဇာနာတိ န ပသ္သတီ’တိ ပုဋ္ဌော ‘ဇာနာမိ ခ္ဝာဟ’န္တိ ဝဒတိ။ ကိဉ္စိ နု ခော မယာ ဝိရဇ္ဈိတ္ဝာ ပုစ္ဆိတော’’တိ မူလတော ပဋ္ဌာယ အတ္တနော ပုစ္ဆမေဝ သောဓေန္တော ဧဝမာဟ။ အာစိက္ခတု စ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာတိ ဣဓ သတ္ထရိ သဉ္ဇာတဂာရဝော ‘‘ဘဝ’’န္တိ အဝတ္ဝာ ‘‘ဘဂဝာ’’တိ ဝဒတိ။
Mā hevaṃ, kassapāti, kassapa, mā evaṃ bhaṇi. Sayaṃkataṃ dukkhanti hi vattuṃ na vaṭṭati, attā nāma koci dukkhassa kārako natthīti dīpeti. Paratopi eseva nayo. Adhiccasamuppannanti akāraṇena yadicchāya uppannaṃ. Iti puṭṭho samānoti kasmā evamāha? Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘ayaṃ ‘sayaṃkataṃ dukkha’ntiādinā puṭṭho ‘mā heva’nti vadati, ‘natthī’ti puṭṭho ‘atthī’ti vadati. ‘Bhavaṃ gotamo dukkhaṃ na jānāti na passatī’ti puṭṭho ‘jānāmi khvāha’nti vadati. Kiñci nu kho mayā virajjhitvā pucchito’’ti mūlato paṭṭhāya attano pucchameva sodhento evamāha. Ācikkhatu ca me, bhante, bhagavāti idha satthari sañjātagāravo ‘‘bhava’’nti avatvā ‘‘bhagavā’’ti vadati.
သော ကရောတီတိအာဒိ, ‘‘သယံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ လဒ္ဓိယာ ပဋိသေဓနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ စ သတောတိ ဣဒံ ဘုမ္မတ္ထေ သာမိဝစနံ, တသ္မာ ဧဝမတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော – သော ကရောတိ သော ပဋိသံဝေဒယတီတိ ခော, ကသ္သပ, အာဒိမ္ဟိယေဝ ဧဝံ သတိ ပစ္ဆာ သယံကတံ ဒုက္ခန္တိ အယံ လဒ္ဓိ ဟောတိ။ ဧတ္ထ စ ဒုက္ခန္တိ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ အဓိပ္ပေတံ။ ဣတိ ဝဒန္တိ ဧတသ္သ ပုရိမေန အာဒိသဒ္ဒေန အနန္တရေန စ သသ္သတသဒ္ဒေန သမ္ဗန္ဓော ဟောတိ။ ‘‘ဒီပေတိ ဂဏ္ဟာတီ’’တိ အယံ ပနေတ္ထ ပာဌသေသော။ ဣဒဉ္ဟိ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဣတိ ဧဝံ ဝဒန္တော အာဒိတောဝ သသ္သတံ ဒီပေတိ, သသ္သတံ ဂဏ္ဟာတိ။ ကသ္မာ? တသ္သ ဟိ တံ ဒသ္သနံ ဧတံ ပရေတိ, ကာရကဉ္စ ဝေဒကဉ္စ ဧကမေဝ ဂဏ္ဟန္တံ ဧတံ သသ္သတံ ဥပဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။
So karotītiādi, ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti laddhiyā paṭisedhanatthaṃ vuttaṃ. Ettha ca satoti idaṃ bhummatthe sāmivacanaṃ, tasmā evamattho daṭṭhabbo – so karoti so paṭisaṃvedayatīti kho, kassapa, ādimhiyeva evaṃ sati pacchā sayaṃkataṃ dukkhanti ayaṃ laddhi hoti. Ettha ca dukkhanti vaṭṭadukkhaṃ adhippetaṃ. Iti vadanti etassa purimena ādisaddena anantarena ca sassatasaddena sambandho hoti. ‘‘Dīpeti gaṇhātī’’ti ayaṃ panettha pāṭhaseso. Idañhi vuttaṃ hoti – iti evaṃ vadanto āditova sassataṃ dīpeti, sassataṃ gaṇhāti. Kasmā? Tassa hi taṃ dassanaṃ etaṃ pareti, kārakañca vedakañca ekameva gaṇhantaṃ etaṃ sassataṃ upagacchatīti attho.
အညော ကရောတီတိအာဒိ ပန ‘‘ပရံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ လဒ္ဓိယာ ပဋိသေဓနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ ‘‘အာဒိတော သတော’’တိ ဣဒံ ပန ဣဓာပိ အာဟရိတဗ္ဗံ။ အယဉ္ဟေတ္ထ အတ္ထော – အညော ကရောတိ အညော ပဋိသံဝေဒိယတီတိ ခော ပန, ကသ္သပ, အာဒိမ္ဟိယေဝ ဧဝံ သတိ, ပစ္ဆာ ‘‘ကာရကော ဣဓေဝ ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ, တေန ကတံ အညော ပဋိသံဝေဒိယတီ’’တိ ဧဝံ ဥပ္ပန္နာယ ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိယာ သဒ္ဓိံ သမ္ပယုတ္တာယ ဝေဒနာယ အဘိတုန္နသ္သ ဝိဒ္ဓသ္သ သတော ‘‘ပရံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ အယံ လဒ္ဓိ ဟောတီတိ။ ဣတိ ဝဒန္တိအာဒိ ဝုတ္တနယေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။ တတ္ရာယံ ယောဇနာ – ဧဝဉ္စ ဝဒန္တော အာဒိတောဝ ဥစ္ဆေဒံ ဒီပေတိ, ဥစ္ဆေဒံ ဂဏ္ဟာတိ။ ကသ္မာ? တသ္သ ဟိ တံ ဒသ္သနံ ဧတံ ပရေတိ, ဧတံ ဥစ္ဆေဒံ ဥပဂစ္ဆတီတိ အတ္ထော။
Añño karotītiādi pana ‘‘paraṃkataṃ dukkha’’nti laddhiyā paṭisedhanatthaṃ vuttaṃ. ‘‘Ādito sato’’ti idaṃ pana idhāpi āharitabbaṃ. Ayañhettha attho – añño karoti añño paṭisaṃvediyatīti kho pana, kassapa, ādimhiyeva evaṃ sati, pacchā ‘‘kārako idheva ucchijjati, tena kataṃ añño paṭisaṃvediyatī’’ti evaṃ uppannāya ucchedadiṭṭhiyā saddhiṃ sampayuttāya vedanāya abhitunnassa viddhassa sato ‘‘paraṃkataṃ dukkha’’nti ayaṃ laddhi hotīti. Iti vadantiādi vuttanayeneva yojetabbaṃ. Tatrāyaṃ yojanā – evañca vadanto āditova ucchedaṃ dīpeti, ucchedaṃ gaṇhāti. Kasmā? Tassa hi taṃ dassanaṃ etaṃ pareti, etaṃ ucchedaṃ upagacchatīti attho.
ဧတေ တေတိ ယေ သသ္သတုစ္ဆေဒသင္ခာတေ ဥဘော အန္တေ (အနုပဂမ္မ တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ, ဧတေ တေ, ကသ္သပ, ဥဘော အန္တေ) အနုပဂမ္မ ပဟာယ အနလ္လီယိတ္ဝာ မဇ္ဈေန တထာဂတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ, မဇ္ဈိမာယ ပဋိပဒာယ ဌိတော ဒေသေတီတိ အတ္ထော။ ကတရံ ဓမ္မန္တိ စေ? ယဒိဒံ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာတိ။ ဧတ္ထ ဟိ ကာရဏတော ဖလံ, ကာရဏနိရောဓေန စသ္သ နိရောဓော ဒီပိတော, န ကောစိ ကာရကော ဝာ ဝေဒကော ဝာ နိဒ္ဒိဋ္ဌော။ ဧတ္တာဝတာ သေသပဉ္ဟာ ပဋိသေဓိတာ ဟောန္တိ။ ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မာတိ ဣမိနာ ဟိ တတိယပဉ္ဟော ပဋိက္ခိတ္တော။ အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာတိ ဣမိနာ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နတာ စေဝ အဇာနနဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Ete teti ye sassatucchedasaṅkhāte ubho ante (anupagamma tathāgato dhammaṃ deseti, ete te, kassapa, ubho ante) anupagamma pahāya anallīyitvā majjhena tathāgato dhammaṃ deseti, majjhimāya paṭipadāya ṭhito desetīti attho. Kataraṃ dhammanti ce? Yadidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārāti. Ettha hi kāraṇato phalaṃ, kāraṇanirodhena cassa nirodho dīpito, na koci kārako vā vedako vā niddiṭṭho. Ettāvatā sesapañhā paṭisedhitā honti. Ubho ante anupagammāti iminā hi tatiyapañho paṭikkhitto. Avijjāpaccayā saṅkhārāti iminā adhiccasamuppannatā ceva ajānanañca paṭikkhittanti veditabbaṃ.
လဘေယ္ယန္တိ ဣဒံ သော ဘဂဝတော သန္တိကေ ဘိက္ခုဘာဝံ ပတ္ထယမာနော အာဟ။ အထ ဘဂဝာ ယောနေန ခန္ဓကေ တိတ္ထိယပရိဝာသော (မဟာဝ. ၈၆) ပညတ္တော, ယံ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော သာမဏေရဘူမိယံ ဌိတော ‘‘အဟံ, ဘန္တေ, ဣတ္ထန္နာမော အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ အာကင္ခာမိ ဥပသမ္ပဒံ။ သ္ဝာဟံ, ဘန္တေ, သင္ဃံ စတ္တာရော မာသေ ပရိဝာသံ ယာစာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန သမာဒိယိတ္ဝာ ပရိဝသတိ, တံ သန္ဓာယ ယော ခော, ကသ္သပ, အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗောတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ပဗ္ဗဇ္ဇန္တိ ဝစနသိလိဋ္ဌတာဝသေန ဝုတ္တံ။ အပရိဝသိတ္ဝာယေဝ ဟိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘတိ။ ဥပသမ္ပဒတ္ထိကေန ပန နာတိကာလေန ဂာမပ္ပဝေသနာဒီနိ အဋ္ဌ ဝတ္တာနိ ပူရေန္တေန ပရိဝသိတဗ္ဗံ။ အာရဒ္ဓစိတ္တာတိ အဋ္ဌဝတ္တပူရဏေန တုဋ္ဌစိတ္တာ။ အယမေတ္ထ သင္ခေပော, ဝိတ္ထာရတော ပနေသ တိတ္ထိယပရိဝာသော သမန္တပာသာဒိကာယ ဝိနယဋ္ဌကထာယ ပဗ္ဗဇ္ဇက္ခန္ဓကဝဏ္ဏနာယံ (မဟာဝ. အဋ္ဌ. ၈၆) ဝုတ္တနယေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗော။
Labheyyanti idaṃ so bhagavato santike bhikkhubhāvaṃ patthayamāno āha. Atha bhagavā yonena khandhake titthiyaparivāso (mahāva. 86) paññatto, yaṃ aññatitthiyapubbo sāmaṇerabhūmiyaṃ ṭhito ‘‘ahaṃ, bhante, itthannāmo aññatitthiyapubbo imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhāmi upasampadaṃ. Svāhaṃ, bhante, saṅghaṃ cattāro māse parivāsaṃ yācāmī’’tiādinā nayena samādiyitvā parivasati, taṃ sandhāya yo kho, kassapa, aññatitthiyapubbotiādimāha. Tattha pabbajjanti vacanasiliṭṭhatāvasena vuttaṃ. Aparivasitvāyeva hi pabbajjaṃ labhati. Upasampadatthikena pana nātikālena gāmappavesanādīni aṭṭha vattāni pūrentena parivasitabbaṃ. Āraddhacittāti aṭṭhavattapūraṇena tuṭṭhacittā. Ayamettha saṅkhepo, vitthārato panesa titthiyaparivāso samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya pabbajjakkhandhakavaṇṇanāyaṃ (mahāva. aṭṭha. 86) vuttanayeneva veditabbo.
အပိစ မယာတိ အယမေတ္ထ ပာဌော, အညတ္ထ ပန ‘‘အပိစ မေတ္ထာ’’တိ။ ပုဂ္ဂလဝေမတ္တတာ ဝိဒိတာတိ ပုဂ္ဂလနာနတ္တံ ဝိဒိတံ။ ‘‘အယံ ပုဂ္ဂလော ပရိဝာသာရဟော, အယံ န ပရိဝာသာရဟော’’တိ ဣဒံ မယ္ဟံ ပာကဋန္တိ ဒသ္သေတိ။ တတော ကသ္သပော စိန္တေသိ – ‘‘အဟော အစ္ဆရိယံ ဗုဒ္ဓသာသနံ, ယတ္ထ ဧဝံ ဃံသိတ္ဝာ ကောဋ္ဋေတ္ဝာ ယုတ္တမေဝ ဂဏ္ဟန္တိ, အယုတ္တံ ဆဍ္ဍေန္တီ’’တိ။ တတော သုဋ္ဌုတရံ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ သဉ္ဇာတုသ္သာဟော သစေ, ဘန္တေတိအာဒိမာဟ။ အထ ဘဂဝာ တသ္သ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒတံ ဝိဒိတ္ဝာ ‘‘န ကသ္သပော ပရိဝာသံ အရဟတီ’’တိ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, ဘိက္ခု, ကသ္သပံ နဟာပေတ္ဝာ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ အာနေဟီ’’တိ။ သော တထာ ကတ္ဝာ တံ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ ဘဂဝတော သန္တိကံ အဂမာသိ။ ဘဂဝာ ဂဏေ နိသီဒိတ္ဝာ ဥပသမ္ပာဒေသိ။ တေန ဝုတ္တံ အလတ္ထ ခော အစေလော ကသ္သပော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒန္တိ။ အစိရူပသမ္ပန္နောတိအာဒိ သေသံ ဗ္ရာဟ္မဏသံယုတ္တေ (သံ. နိ. ၁.၁၈၇) ဝုတ္တမေဝာတိ။ သတ္တမံ။
Apica mayāti ayamettha pāṭho, aññattha pana ‘‘apica metthā’’ti. Puggalavemattatā viditāti puggalanānattaṃ viditaṃ. ‘‘Ayaṃ puggalo parivāsāraho, ayaṃ na parivāsāraho’’ti idaṃ mayhaṃ pākaṭanti dasseti. Tato kassapo cintesi – ‘‘aho acchariyaṃ buddhasāsanaṃ, yattha evaṃ ghaṃsitvā koṭṭetvā yuttameva gaṇhanti, ayuttaṃ chaḍḍentī’’ti. Tato suṭṭhutaraṃ pabbajjāya sañjātussāho sace, bhantetiādimāha. Atha bhagavā tassa tibbacchandataṃ viditvā ‘‘na kassapo parivāsaṃ arahatī’’ti aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘gaccha, bhikkhu, kassapaṃ nahāpetvā pabbājetvā ānehī’’ti. So tathā katvā taṃ pabbājetvā bhagavato santikaṃ agamāsi. Bhagavā gaṇe nisīditvā upasampādesi. Tena vuttaṃ alattha kho acelo kassapo bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadanti. Acirūpasampannotiādi sesaṃ brāhmaṇasaṃyutte (saṃ. ni. 1.187) vuttamevāti. Sattamaṃ.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၇. အစေလကသ္သပသုတ္တံ • 7. Acelakassapasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၇. အစေလကသ္သပသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Acelakassapasuttavaṇṇanā