| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
၇. အစေလကသ္သပသုတ္တဝဏ္ဏနာ
7. Acelakassapasuttavaṇṇanā
၁၇. လိင္ဂေန အစေလကောတိ ပဗ္ဗဇိတလိင္ဂေန အစေလကော။ တေန အစေလကစရဏေန အစေလော, န နိစ္စေလတာမတ္တေနာတိ ဒသ္သေတိ။ နာမေနာတိ ဂောတ္တနာမေန ကသ္သပောတိ။ ဒေသေတိ ပဝေဒေတိ သံသယဝိဂမနံ ဧတေနာတိ ဒေသော, နိစ္ဆယဟေတူတိ အာဟ ‘‘ကိဉ္စိဒေဝ ဒေသ’’န္တိအာဒိ။ သော ဟိ သံသယဝိဂမနံ ကရောတီတိ ကာရဏံ။ ဩကာသန္တိ အဝသံသန္ဒနပဒေသံ။ တေနာဟ ‘‘ခဏံ ကာလ’’န္တိ။ အန္တရဃရံ အန္တောနိဝေသနံ။ အန္တရေ ဃရာနိ ဧတသ္သာတိ အန္တရဃရံ, အန္တောဂာမော။ ယဒာကင္ခသီတိ ယံ အာကင္ခသိ။ ဣတိ ဘဂဝာ သဗ္ဗညုပဝာရဏာယ ပဝာရေတိ။ တေနာဟ ‘‘ယံ ဣစ္ဆသီ’’တိ။ ယဒာကင္ခသီတိ ယံ အာကင္ခသိ, ကသ္သပ, တိက္ခတ္တုံ ပဋိက္ခိပန္တောပိ ပုစ္ဆသိ, ယံ အာကင္ခသိ, တမေဝ ပုစ္ဆာတိ အတ္ထော။
17.Liṅgenaacelakoti pabbajitaliṅgena acelako. Tena acelakacaraṇena acelo, na niccelatāmattenāti dasseti. Nāmenāti gottanāmena kassapoti. Deseti pavedeti saṃsayavigamanaṃ etenāti deso, nicchayahetūti āha ‘‘kiñcideva desa’’ntiādi. So hi saṃsayavigamanaṃ karotīti kāraṇaṃ. Okāsanti avasaṃsandanapadesaṃ. Tenāha ‘‘khaṇaṃ kāla’’nti. Antaragharaṃ antonivesanaṃ. Antare gharāni etassāti antaragharaṃ, antogāmo. Yadākaṅkhasīti yaṃ ākaṅkhasi. Iti bhagavā sabbaññupavāraṇāya pavāreti. Tenāha ‘‘yaṃ icchasī’’ti. Yadākaṅkhasīti yaṃ ākaṅkhasi, kassapa, tikkhattuṃ paṭikkhipantopi pucchasi, yaṃ ākaṅkhasi, tameva pucchāti attho.
‘‘ယာဝတတိယံ ပဋိက္ခိပီ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ ‘‘တတိယမ္ပိ ခော’’တိအာဒိနာ ပာဌေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ သော ပန နယဝသေန သံခိတ္တောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ယေန ကာရဏေန ဘဂဝာ အစေလကသ္သ တိက္ခတ္တုံ ယာစာပေတ္ဝာ စသ္သ ပဉ္ဟံ ကထေသိ, တံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ကသ္မာ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ ဂာရဝဇနနတ္ထံ ယာဝတတိယံ ပဋိက္ခိပိ တဉ္စ ဓမ္မသ္သ သုသ္သူသာယ။ ဓမ္မဂရုကာ ဟိ ဗုဒ္ဓာ ဘဂဝန္တော။ သတ္တာနံ ဉာဏပရိပာကံ အာဂမယမာနော ယာဝတတိယံ ယာစာပေတီတိ ဝိဘတ္တိဝိပရိဏာမဝသေန သာဓာရဏတော ပဒံ ယောဇေတ္ဝာ ပုန ‘‘ဧတ္တကေန ကာလေနာ’’တိ ကသ္သပသ္သ ဝသေန ယောဇေတဗ္ဗံ။
‘‘Yāvatatiyaṃ paṭikkhipī’’ti vuttattā ‘‘tatiyampi kho’’tiādinā pāṭhena bhavitabbaṃ. So pana nayavasena saṃkhittoti daṭṭhabbo. Yena kāraṇena bhagavā acelakassa tikkhattuṃ yācāpetvā cassa pañhaṃ kathesi, taṃ dassetuṃ ‘‘kasmā panā’’tiādimāha. Gāravajananatthaṃ yāvatatiyaṃ paṭikkhipi tañca dhammassa sussūsāya. Dhammagarukā hi buddhā bhagavanto. Sattānaṃ ñāṇaparipākaṃ āgamayamāno yāvatatiyaṃ yācāpetīti vibhattivipariṇāmavasena sādhāraṇato padaṃ yojetvā puna ‘‘ettakena kālenā’’ti kassapassa vasena yojetabbaṃ.
မာတိ ပဋိသေဓေ နိပာတော။ ဘဏီတိ ပုနဝစနဝသေန ကိရိယာပဒံ ဝဒတိ။ မာ ဧဝံ ဘဏိ, ကထေသီတိ အတ္ထော။ ‘‘ဣတိ ဘဂဝာ အဝောစာ’’တိ ပန သင္ဂီတိကာရဝစနံ။ သယံကတံ ဒုက္ခန္တိ ပုရိသသ္သ ဥပ္ပဇ္ဇမာနဒုက္ခံ, တေန ကတံ နာမ တသ္သ ကာရဏသ္သ ပုဗ္ဗေ တေနေဝ ကမ္မသ္သ ဥပစိတတ္တာတိ အယံ နယော အနဝဇ္ဇော။ ဒိဋ္ဌိဂတိကော ပန ပဉ္စက္ခန္ဓဝိနိမုတ္တံ နိစ္စံ ကာရကဝေဒကလက္ခဏံ အတ္တာနံ ပရိကပ္ပေတ္ဝာ တသ္သ ဝသေန ‘‘သယံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ ပုစ္ဆတီတိ ဘဂဝာ ‘‘မာ ဟေဝ’’န္တိ အဝောစ, တေနာဟ ‘‘သယံကတံ ဒုက္ခန္တိ ဝတ္တုံ န ဝဋ္ဋတီ’’တိအာဒိ။ ဧတ္ထ စ ယဒိ ဗာဟိရကေဟိ ပရိကပ္ပိတော အတ္တာ နာမ ကောစိ အတ္ထိ, သော စ နိစ္စော, တသ္သ နိဗ္ဗိကာရတာယ, ပုရိမရူပာဝိဇဟနတော ကသ္သစိ ဝိသေသာဓာနသ္သ ကာတုံ အသက္ကုဏေယ္ယတာယ အဟိတတော နိဝတ္တနတ္ထံ, ဟိတေ စ ဝတ္တနတ္ထံ ဥပဒေသော စ နိပ္ပယောဇနော သိယာ အတ္တဝာဒိနော။ ကထံ ဝာ သော ဥပဒေသော ပဝတ္တီယတိ? ဝိကာရာဘာဝတော။ ဧဝဉ္စ အတ္တနော အဇဋာကာသသ္သ ဝိယ ဒာနာဒိကိရိယာ ဟိံသာဒိကိရိယာ စ န သမ္ဘဝတိ, တထာ သုခသ္သ ဒုက္ခသ္သ စ အနုဘဝနဗန္ဓော ဧဝ အတ္တဝာဒိနော န ယုဇ္ဇတိ ကမ္မဗန္ဓာဘာဝတော။ ဇာတိအာဒီနဉ္စ အသမ္ဘဝတော ကုတော ဝိမောက္ခော။ အထ ပန ‘‘ဓမ္မမတ္တံ တသ္သ ဥပ္ပဇ္ဇတိ စေဝ ဝိနသ္သတိ စ။ ယသ္သ ဝသေနာယံ ကိရိယာဝောဟာရော’’တိ ဝဒေယ္ယ, ဧဝမ္ပိ ပုရိမရူပာဝိဇဟနေန အဝဋ္ဌိတသ္သ အတ္တနော ဓမ္မမတ္တန္တိ န သက္ကာ သမ္ဘာဝေတုံ။ တေ ဝာ ပနသ္သ ဓမ္မာ အဝတ္ထာဘူတာ, တတော အညေ ဝာ သိယုံ အနညေ ဝာ။ ယဒိ အညေ, န တာဟိ တသ္သ ဥပ္ပန္နာဟိပိ ကောစိ ဝိသေသော အတ္ထိ။ ယော ဟိ ကရောတိ ပဋိသံဝေဒေတိ စဝတိ ဥပပဇ္ဇတိ စာတိ ဣစ္ဆိတံ, တသ္မာ တဒတ္ထော ဧဝ ယထာဝုတ္တဒောသော။ ကိဉ္စ ဓမ္မကပ္ပနာပိ နိရတ္ထိကာ သိယာ။ အထ အနညေ, ဥပ္ပာဒဝိနာသဝန္တီဟိ အဝတ္ထာဟိ အနညသ္သ အတ္တနော တာသံ ဝိယ ဥပ္ပာဒဝိနာသသမ္ဘဝတော ကုတော နိစ္စတာဝကာသော။ တာသမ္ပိ ဝာ အတ္တနော ဝိယ နိစ္စတာပတ္တီတိ ဗန္ဓဝိမောက္ခာနံ အသမ္ဘဝော ဧဝာတိ န ယုဇ္ဇတေဝာယံ အတ္တဝာဒော။ တေနာဟ ‘‘အတ္တာ နာမ ကောစိ ဒုက္ခသ္သ ကာရကော နတ္ထီတိ ဒီပေတီ’’တိ။ ပရတောတိ ‘‘ပရံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိအာဒိကေ ပရသ္မိံ တိဝိဓေပိ နယေ။ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နန္တိ အဓိစ္စ ယဒိစ္ဆာယ ကိဉ္စိ ကာရဏံ ကသ္သစိ ဝာ ပုဗ္ဗံ ဝိနာ သမုပ္ပန္နံ။ တေနာဟ ‘‘အကာရဏေန ယဒိစ္ဆာယ ဥပ္ပန္န’’န္တိ။ ကသ္မာ ဧဝမာဟာတိ ဧဝံ ဝက္ခမာနောတိ အဓိပ္ပာယော။ အသ္သာတိ အစေလသ္သ။ အယန္တိ ဘဂဝန္တံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ သောဓေန္တောတိ သယံ ဝိသုဒ္ဓံ ကတ္ဝာ ပုစ္ဆိတမတ္ထံ ဧဝ အတ္တနော ပုစ္ဆာယ သုဒ္ဓိံ ဒသ္သေန္တော။ လဒ္ဓိယာ ‘‘သယံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ မိစ္ဆာဂဟဏသ္သ ပဋိသေဓနတ္ထာယ။
Māti paṭisedhe nipāto. Bhaṇīti punavacanavasena kiriyāpadaṃ vadati. Mā evaṃ bhaṇi, kathesīti attho. ‘‘Iti bhagavā avocā’’ti pana saṅgītikāravacanaṃ. Sayaṃkataṃ dukkhanti purisassa uppajjamānadukkhaṃ, tena kataṃ nāma tassa kāraṇassa pubbe teneva kammassa upacitattāti ayaṃ nayo anavajjo. Diṭṭhigatiko pana pañcakkhandhavinimuttaṃ niccaṃ kārakavedakalakkhaṇaṃ attānaṃ parikappetvā tassa vasena ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti pucchatīti bhagavā ‘‘mā heva’’nti avoca, tenāha ‘‘sayaṃkataṃ dukkhanti vattuṃ na vaṭṭatī’’tiādi. Ettha ca yadi bāhirakehi parikappito attā nāma koci atthi, so ca nicco, tassa nibbikāratāya, purimarūpāvijahanato kassaci visesādhānassa kātuṃ asakkuṇeyyatāya ahitato nivattanatthaṃ, hite ca vattanatthaṃ upadeso ca nippayojano siyā attavādino. Kathaṃ vā so upadeso pavattīyati? Vikārābhāvato. Evañca attano ajaṭākāsassa viya dānādikiriyā hiṃsādikiriyā ca na sambhavati, tathā sukhassa dukkhassa ca anubhavanabandho eva attavādino na yujjati kammabandhābhāvato. Jātiādīnañca asambhavato kuto vimokkho. Atha pana ‘‘dhammamattaṃ tassa uppajjati ceva vinassati ca. Yassa vasenāyaṃ kiriyāvohāro’’ti vadeyya, evampi purimarūpāvijahanena avaṭṭhitassa attano dhammamattanti na sakkā sambhāvetuṃ. Te vā panassa dhammā avatthābhūtā, tato aññe vā siyuṃ anaññe vā. Yadi aññe, na tāhi tassa uppannāhipi koci viseso atthi. Yo hi karoti paṭisaṃvedeti cavati upapajjati cāti icchitaṃ, tasmā tadattho eva yathāvuttadoso. Kiñca dhammakappanāpi niratthikā siyā. Atha anaññe, uppādavināsavantīhi avatthāhi anaññassa attano tāsaṃ viya uppādavināsasambhavato kuto niccatāvakāso. Tāsampi vā attano viya niccatāpattīti bandhavimokkhānaṃ asambhavo evāti na yujjatevāyaṃ attavādo. Tenāha ‘‘attā nāma koci dukkhassa kārako natthīti dīpetī’’ti. Paratoti ‘‘paraṃkataṃ dukkha’’ntiādike parasmiṃ tividhepi naye. Adhiccasamuppannanti adhicca yadicchāya kiñci kāraṇaṃ kassaci vā pubbaṃ vinā samuppannaṃ. Tenāha ‘‘akāraṇena yadicchāya uppanna’’nti. Kasmā evamāhāti evaṃ vakkhamānoti adhippāyo. Assāti acelassa. Ayanti bhagavantaṃ sandhāya vadati. Sodhentoti sayaṃ visuddhaṃ katvā pucchitamatthaṃ eva attano pucchāya suddhiṃ dassento. Laddhiyā ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti micchāgahaṇassa paṭisedhanatthāya.
သော ကရောတီတိ သော ကမ္မံ ကရောတိ။ သော ပဋိသံဝေဒယတီတိ ကာရကဝေဒကာနံ အနညတ္တဒသ္သနပရံ ဧတံ, န ပန ကမ္မကိရိယာဖလာနံ ပဋိသံဝေဒနာနံ သမာနကာလတာဒသ္သနပရံ။ ဣတီတိ နိဒသ္သနတ္ထေ နိပာတော။ ခောတိ အဝဓာရဏေ။ ‘‘သော ဧဝာ’’တိ ဒသ္သိတော။ အနိယတာဒေသာ ဟိ ဧတေ နိပာတာ။ အာဒိတောတိ ဘုမ္မတ္ထေ နိသ္သက္ကဝစနန္တိ အာဟ ‘‘အာဒိမ္ဟိယေဝာ’’တိ။ ‘‘သယံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ လဒ္ဓိယာ ပဂေဝ ‘‘သော ကရောတိ, သော ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိ သညာစိတ္တဝိပလ္လာသာ ဘဝန္တိ။ သညာဝိပလ္လာသတော ဟိ စိတ္တဝိပလ္လာသော, စိတ္တဝိပလ္လာသတော ဒိဋ္ဌိဝိပလ္လာသော, တေနာဟ ‘‘ဧဝံ သတိ ပစ္ဆာ သယံကတံ ဒုက္ခန္တိ အယံ လဒ္ဓိ ဟောတီ’’တိ။ ဧဝံ သတိ သညာစိတ္တဝိပလ္လာသာနံ ဗ္ရူဟိတော မိစ္ဆာဘိနိဝေသော, ယဒိဒံ ‘‘သယံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ လဒ္ဓိ။ တသ္မာ ပဋိနိသ္သဇ္ဇေတုံ ပာပကံ ဒိဋ္ဌိဂတန္တိ ဒသ္သေတိ။ တေနာဟ ဘဂဝာ ‘‘သယံကတံ။ပေ.။ ဧတံ ပရေတီ’’တိ။ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ အဓိပ္ပေတံ အဝိသေသတော အတ္ထီတိ စ ဝုတ္တတ္တာ။ သသ္သတံ သသ္သတဂာဟံ ဒီပေတိ ပရေသံ ပကာသေတိ, တထာဘူတော စ သသ္သတံ ဒဠ္ဟဂ္ဂာဟံ ဂဏ္ဟာတီတိ။ တသ္သာတိ ဒိဋ္ဌိဂတိကသ္သ။ တံ ‘‘သယံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ ဧဝံ ပဝတ္တံ ဝိပရီတဒသ္သနံ။ ဧတံ သသ္သတဂ္ဂဟဏံ။ ပရေတိ ဥပေတိ။ တေနာဟ ‘‘ကာရကဉ္စ။ပေ.။ အတ္ထော’’တိ။ ဧကမေဝ ဂဏ္ဟန္တန္တိ သတိပိ ဝတ္ထုဘေဒေ အယောနိသော ဥပ္ပဇ္ဇနေန ဧကမေဝ ကတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တံ။
So karotīti so kammaṃ karoti. So paṭisaṃvedayatīti kārakavedakānaṃ anaññattadassanaparaṃ etaṃ, na pana kammakiriyāphalānaṃ paṭisaṃvedanānaṃ samānakālatādassanaparaṃ. Itīti nidassanatthe nipāto. Khoti avadhāraṇe. ‘‘So evā’’ti dassito. Aniyatādesā hi ete nipātā. Āditoti bhummatthe nissakkavacananti āha ‘‘ādimhiyevā’’ti. ‘‘Sayaṃkataṃ dukkha’’nti laddhiyā pageva ‘‘so karoti, so paṭisaṃvedayatī’’ti saññācittavipallāsā bhavanti. Saññāvipallāsato hi cittavipallāso, cittavipallāsato diṭṭhivipallāso, tenāha ‘‘evaṃ sati pacchā sayaṃkataṃ dukkhanti ayaṃ laddhi hotī’’ti. Evaṃ sati saññācittavipallāsānaṃ brūhito micchābhiniveso, yadidaṃ ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti laddhi. Tasmā paṭinissajjetuṃ pāpakaṃ diṭṭhigatanti dasseti. Tenāha bhagavā ‘‘sayaṃkataṃ…pe… etaṃ paretī’’ti. Vaṭṭadukkhaṃ adhippetaṃ avisesato atthīti ca vuttattā. Sassataṃ sassatagāhaṃ dīpeti paresaṃ pakāseti, tathābhūto ca sassataṃ daḷhaggāhaṃ gaṇhātīti. Tassāti diṭṭhigatikassa. Taṃ ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti evaṃ pavattaṃ viparītadassanaṃ. Etaṃ sassataggahaṇaṃ. Pareti upeti. Tenāha ‘‘kārakañca…pe… attho’’ti. Ekameva gaṇhantanti satipi vatthubhede ayoniso uppajjanena ekameva katvā gaṇhantaṃ.
ဣဓ ‘‘အာဒိမ္ဟိယေဝာ’’တိ ပဒေ။ ‘‘ပရံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ လဒ္ဓိယာ ပဂေဝာတိအာဒိနာ ဟေတ္ထ ဝုတ္တနယာနုသာရေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အယဉ္ဟေတ္ထ ယောဇနာ – ‘‘ပရံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ လဒ္ဓိယာ ပဂေဝ အညော ကရောတိ, အညော ပဋိသံဝေဒယတီတိ သညာစိတ္တဝိပလ္လာသာ ဘဝန္တီတိ သဗ္ဗံ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဧဝံ သတီတိ ဧဝံ မုဒုကေ ဥစ္ဆေဒဝိပလ္လာသေ ပဌမုပ္ပန္နေ သတိ ပစ္ဆာ ‘‘ပရံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ အယံ လဒ္ဓိ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကာရကောတိ ကမ္မသ္သ ကာရကော။ တေန ကတန္တိ ကမ္မကာရကေန ကတံ။ ကမ္မုနာ ဟိ ဖလသ္သ ဝောဟာရော အဘေဒောပစာရကတ္တာ။ ဧဝန္တိ ဒိဋ္ဌိသဟဂတာ ဝေဒနာ သာတသဘာဝာ ကိလေသပရိဠာဟာဒိနာ သပရိသ္သယာ သဥပာယာသာ, ဧဝံ။ ‘‘ပဂေဝ ဣတရေ’’တိ ဝုတ္တဝေဒနာယ အဘိတုန္နသ္သ ဝိဒ္ဓသ္သ။ ‘‘ဝုတ္တနယေန ယောဇေတဗ္ဗ’’န္တိ ဝတ္ဝာ တံ ယောဇနံ ဒသ္သေန္တော ‘‘တတ္ရာယ’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဥစ္ဆေဒန္တိ သတော သတ္တသ္သ ဥစ္ဆေဒံ ဝိနာသံ, ဝိဘဝန္တိ အတ္ထော။ အသတော ဟိ ဝိနာသာသမ္ဘဝတော အတ္ထိဘာဝနိဗန္ဓနော ဥစ္ဆေဒော။ ယထာ ဟေတုဖလဘာဝေန ပဝတ္တမာနာနံ သဘာဝဓမ္မာနံ သတိပိ ဧကသန္တာနပရိယာပန္နာနံ ဘိန္နသန္တတိပတိတေဟိ ဝိသေသေ ဟေတုဖလာနံ ပရမတ္ထတော အဝိနာဘာဝတ္တာ ဘိန္နသန္တာနပတိတာနံ ဝိယ အစ္စန္တဘေဒသန္နိဋ္ဌာနေန နာနတ္တနယသ္သ မိစ္ဆာဂဟဏံ ဥစ္ဆေဒာဘိနိဝေသသ္သ ကာရဏံ။ ဧဝံ ဟေတုဖလဘူတာနံ ဓမ္မာနံ ဝိဇ္ဇမာနေပိ သဘာဝဘေဒေ ဧကသန္တတိပရိယာပန္နတာယ ဧကတ္တနယေန အစ္စန္တာဘေဒဂဟဏမ္ပိ ကာရဏမေဝာတိ ဒသ္သေတုံ ‘‘သတ္တသ္သာ’’တိ ဝုတ္တံ ပာဠိယံ။ သန္တာနဝသေန ဟိ ဝတ္တမာနေသု ခန္ဓေသု ဃနဝိနိဗ္ဘောဂာဘာဝေန ဧကတ္တဂဟဏနိဗန္ဓနော သတ္တဂ္ဂာဟော, သတ္တသ္သ စ အတ္ထိဘာဝဂ္ဂာဟနိဗန္ဓနော ဥစ္ဆေဒဂ္ဂာဟော, ယာဝာယံ အတ္တာ န ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ, တာဝာယံ ဝိဇ္ဇတိယေဝာတိ ဂဟဏတော နိရုဒယဝိနာသော ဣဓ ဥစ္ဆေဒောတိ အဓိပ္ပေတောတိ ‘‘ဥစ္ဆေဒ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ဝိသေသေန နာသော ဝိနာသော, အဘာဝော။ သော ပန မံသစက္ခုပညာစက္ခူနံ ဒသ္သနပထာတိက္ကမောယေဝ ဟောတီတိ ဝုတ္တံ ‘‘အဒသ္သန’’န္တိ။ အဒသ္သနေ ဟိ နာသသဒ္ဒော လောကေ နိရုဠ္ဟောတိ။ သဘာဝဝိဂမော သဘာဝာပဂမော ဝိဘဝော။ ယော ဟိ နိရုဒယဝိနာသေန ဥစ္ဆိဇ္ဇတိ, န သော အတ္တနော သဘာဝေန တိဋ္ဌတိ။
Idha ‘‘ādimhiyevā’’ti pade. ‘‘Paraṃkataṃ dukkha’’nti laddhiyā pagevātiādinā hettha vuttanayānusārena attho veditabbo. Ayañhettha yojanā – ‘‘paraṃkataṃ dukkha’’nti laddhiyā pageva añño karoti, añño paṭisaṃvedayatīti saññācittavipallāsā bhavantīti sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva yojetabbaṃ. Evaṃ satīti evaṃ muduke ucchedavipallāse paṭhamuppanne sati pacchā ‘‘paraṃkataṃ dukkha’’nti ayaṃ laddhi hotīti sambandho. Kārakoti kammassa kārako. Tena katanti kammakārakena kataṃ. Kammunā hi phalassa vohāro abhedopacārakattā. Evanti diṭṭhisahagatā vedanā sātasabhāvā kilesapariḷāhādinā saparissayā saupāyāsā, evaṃ. ‘‘Pageva itare’’ti vuttavedanāya abhitunnassa viddhassa. ‘‘Vuttanayena yojetabba’’nti vatvā taṃ yojanaṃ dassento ‘‘tatrāya’’ntiādimāha. Ucchedanti sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ, vibhavanti attho. Asato hi vināsāsambhavato atthibhāvanibandhano ucchedo. Yathā hetuphalabhāvena pavattamānānaṃ sabhāvadhammānaṃ satipi ekasantānapariyāpannānaṃ bhinnasantatipatitehi visese hetuphalānaṃ paramatthato avinābhāvattā bhinnasantānapatitānaṃ viya accantabhedasanniṭṭhānena nānattanayassa micchāgahaṇaṃ ucchedābhinivesassa kāraṇaṃ. Evaṃ hetuphalabhūtānaṃ dhammānaṃ vijjamānepi sabhāvabhede ekasantatipariyāpannatāya ekattanayena accantābhedagahaṇampi kāraṇamevāti dassetuṃ ‘‘sattassā’’ti vuttaṃ pāḷiyaṃ. Santānavasena hi vattamānesu khandhesu ghanavinibbhogābhāvena ekattagahaṇanibandhano sattaggāho, sattassa ca atthibhāvaggāhanibandhano ucchedaggāho, yāvāyaṃ attā na ucchijjati, tāvāyaṃ vijjatiyevāti gahaṇato nirudayavināso idha ucchedoti adhippetoti ‘‘uccheda’’nti vuttaṃ. Visesena nāso vināso, abhāvo. So pana maṃsacakkhupaññācakkhūnaṃ dassanapathātikkamoyeva hotīti vuttaṃ ‘‘adassana’’nti. Adassane hi nāsasaddo loke niruḷhoti. Sabhāvavigamo sabhāvāpagamo vibhavo. Yo hi nirudayavināsena ucchijjati, na so attano sabhāvena tiṭṭhati.
ဧတေ တေတိ ဝာ ယေ ဣမေ တယာ ‘‘သယံကတံ ဒုက္ခ’’န္တိ စ ပုဋ္ဌေန မယာ ‘‘သော ကရောတိ, သော ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိအာဒိနာ, ‘‘အညော ကရောတိ, အညော ပဋိသံဝေဒယတီ’’တိအာဒိနာ စ ပဋိက္ခိတ္တာ သသ္သတုစ္ဆေဒသင္ခာတာ အန္တာ, တေ ဥဘော အန္တေတိ ယောဇနာ။ အထ ဝာ ဧတေ တေတိ ယတ္ထ ပုထူ အညတိတ္ထိယာ အနုပစိတဉာဏသမ္ဘာရတာယ ပရမဂမ္ဘီရံ သဏ္ဟံ သုခုမံ သုညတံ အပ္ပဇာနန္တာ သသ္သတုစ္ဆေဒေ နိမုဂ္ဂာ သီသံ ဥက္ခိပိတုံ န ဝိသဟန္တိ, ဧတေ တေ ဥဘော အန္တေ အနုပဂမ္မာတိ ယောဇနာ။ ဒေသေတီတိ ပဌမံ တာဝ အနညသာဓာရဏေ ပဋိပတ္တိဓမ္မေ ဉာဏာနုဘာဝေန မဇ္ဈိမာယ ပဋိပဒာယ ဌိတော, ကရုဏာနုဘာဝေန ဒေသနာဓမ္မေ မဇ္ဈိမာယ ပဋိပဒာယ ဌိတော ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ဧတ္ထ ဟီတိ ဟိ-သဒ္ဒော ဟေတုအတ္ထော။ ယသ္မာ ကာရဏတော။ပေ.။ နိဒ္ဒိဋ္ဌော, တသ္မာ မဇ္ဈိမာယ ပဋိပဒာယ ဌိတော ဓမ္မံ ဒေသေတီတိ ယောဇနာ။ ကာရဏတော ဖလံ ဒီပိတန္တိ ယောဇနာ, အဘိဓေယ္ယာနုရူပဉ္ဟိ လိင္ဂဝစနာနိ ဟောန္တိ။ အသ္သာတိ ဖလသ္သ။ န ကောစိ ကာရကော ဝာ ဝေဒကော ဝာ နိဒ္ဒိဋ္ဌော, အညဒတ္ထု ပဋိက္ခိတ္တော ဟေတုဖလမတ္တတာဒသ္သနတော ကေဝလံ ဒုက္ခက္ခန္ဓဂဟဏတောတိ။ ဧတ္တာဝတာတိ ‘‘ဧတေ တေ, ကသ္သပ။ပေ.။ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ နိရောဓော ဟောတီ’’တိ ဧတ္တကေန တာဝ ပဒေန။ သေသပဉ္ဟာတိ ‘‘သယံကတဉ္စ ပရံကတဉ္စ ဒုက္ခ’’န္တိအာဒိကာ သေသာ စတ္တာရော ပဉ္ဟာ။ အဋ္ဌကထာယံ ပန ‘‘ကိံ နု ခော, ဘော ဂောတမ, နတ္ထိ ဒုက္ခ’’န္တိ ပဉ္ဟော ပာဠိယံ သရူပေနေဝ ပဋိက္ခိတ္တောတိ န ဥဒ္ဓတော။ ပဋိသေဓိတာ ဟောန္တီတိ တတိယပဉ္ဟော, တာဝ ပဌမဒုတိယပဉ္ဟပဋိက္ခေပေနေဝ ပဋိက္ခိတ္တော, သော ဟိ ပဉ္ဟော ဝိသုံ ဝိသုံ ပဋိက္ခေပေန ဧကဇ္ဈံ ပဋိက္ခေပေန စ။ တေနာဟ ‘‘ဥဘော။ပေ.။ ပဋိက္ခိတ္တော’’တိ။ ဧတ္ထ စ ယသ္သ အတ္တာ ကာရကော ဝေဒကော ဝာ ဣစ္ဆိတော, တေန ဝိပရိဏာမဓမ္မော အတ္တာ အနုညာတော ဟောတိ။ တထာ စ သတိ အနုပုဗ္ဗဓမ္မပ္ပဝတ္တိယာ ရူပာဒိဓမ္မာနံ ဝိယ , သုခာဒိဓမ္မာနံ ဝိယ စသ္သ ပစ္စယာယတ္တဝုတ္တိတာယ ဥပ္ပာဒဝန္တတာ အာပဇ္ဇတိ။ ဥပ္ပာဒေ စ သတိ အဝသ္သံဘာဝီ နိရောဓောတိ အနဝကာသာ နိစ္စတာတိ။ တသ္သ ‘‘သယံကတ’’န္တိ ပဌမပဉ္ဟပဋိက္ခေပော ပစ္ဆာ စေ အတ္တနော နိရုဠ္ဟသ္သ သမုဒယော ဟောတီတိ ပုဗ္ဗေ ဝိယ အနေန ဘဝိတဗ္ဗံ, ပုဗ္ဗေ ဝိယ ဝာ ပစ္ဆာပိ။ သေသပဉ္ဟာတိ တတိယပဉ္ဟာဒယော။ တတိယပဉ္ဟော ပဋိက္ခိတ္တောတိ ဧဝဉ္စ တတိယပဉ္ဟော ပဋိက္ခိတ္တော ဝေဒိတဗ္ဗော – ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ’’တိအာဒိနာ သတတံ သမိတံ ပစ္စယာယတ္တသ္သ ဒီပနေန ဒုက္ခသ္သ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နတာ ပဋိက္ခိတ္တာ, တတော ဧဝ တသ္သ အဇာနနဉ္စ ပဋိက္ခိတ္တံ။ တေနာဟ ဘဂဝာ ‘‘ဧဝမေတသ္သ ကေဝလသ္သ ဒုက္ခက္ခန္ဓသ္သ သမုဒယော ဟောတီ’’တိ (မ. နိ. ၃.၁၂၆; သံ. နိ. ၂.၃၉-၄၀; မဟာဝ. ၁; ဥဒာ. ၁)။
Ete teti vā ye ime tayā ‘‘sayaṃkataṃ dukkha’’nti ca puṭṭhena mayā ‘‘so karoti, so paṭisaṃvedayatī’’tiādinā, ‘‘añño karoti, añño paṭisaṃvedayatī’’tiādinā ca paṭikkhittā sassatucchedasaṅkhātā antā, te ubho anteti yojanā. Atha vā ete teti yattha puthū aññatitthiyā anupacitañāṇasambhāratāya paramagambhīraṃ saṇhaṃ sukhumaṃ suññataṃ appajānantā sassatucchede nimuggā sīsaṃ ukkhipituṃ na visahanti, ete te ubho ante anupagammāti yojanā. Desetīti paṭhamaṃ tāva anaññasādhāraṇe paṭipattidhamme ñāṇānubhāvena majjhimāya paṭipadāya ṭhito, karuṇānubhāvena desanādhamme majjhimāya paṭipadāya ṭhito dhammaṃ deseti. Ettha hīti hi-saddo hetuattho. Yasmā kāraṇato…pe… niddiṭṭho, tasmā majjhimāya paṭipadāya ṭhito dhammaṃ desetīti yojanā. Kāraṇato phalaṃ dīpitanti yojanā, abhidheyyānurūpañhi liṅgavacanāni honti. Assāti phalassa. Na koci kārako vā vedako vā niddiṭṭho, aññadatthu paṭikkhitto hetuphalamattatādassanato kevalaṃ dukkhakkhandhagahaṇatoti. Ettāvatāti ‘‘ete te, kassapa…pe… dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti ettakena tāva padena. Sesapañhāti ‘‘sayaṃkatañca paraṃkatañca dukkha’’ntiādikā sesā cattāro pañhā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kiṃ nu kho, bho gotama, natthi dukkha’’nti pañho pāḷiyaṃ sarūpeneva paṭikkhittoti na uddhato. Paṭisedhitā hontīti tatiyapañho, tāva paṭhamadutiyapañhapaṭikkhepeneva paṭikkhitto, so hi pañho visuṃ visuṃ paṭikkhepena ekajjhaṃ paṭikkhepena ca. Tenāha ‘‘ubho…pe… paṭikkhitto’’ti. Ettha ca yassa attā kārako vedako vā icchito, tena vipariṇāmadhammo attā anuññāto hoti. Tathā ca sati anupubbadhammappavattiyā rūpādidhammānaṃ viya , sukhādidhammānaṃ viya cassa paccayāyattavuttitāya uppādavantatā āpajjati. Uppāde ca sati avassaṃbhāvī nirodhoti anavakāsā niccatāti. Tassa ‘‘sayaṃkata’’nti paṭhamapañhapaṭikkhepo pacchā ce attano niruḷhassa samudayo hotīti pubbe viya anena bhavitabbaṃ, pubbe viya vā pacchāpi. Sesapañhāti tatiyapañhādayo. Tatiyapañho paṭikkhittoti evañca tatiyapañho paṭikkhitto veditabbo – ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’tiādinā satataṃ samitaṃ paccayāyattassa dīpanena dukkhassa adhiccasamuppannatā paṭikkhittā, tato eva tassa ajānanañca paṭikkhittaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti (ma. ni. 3.126; saṃ. ni. 2.39-40; mahāva. 1; udā. 1).
ယံ ပရိဝာသံ သမာဒိယိတ္ဝာ ပရိဝသတီတိ ယောဇနာ။ ဝစနသိလိဋ္ဌတာဝသေနာတိ ‘‘ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ လဘေယ္ယံ ဥပသမ္ပဒ’’န္တိ ယာစန္တေန တေန ဝုတ္တဝစနသိလိဋ္ဌတာဝသေန။ ဂာမပ္ပဝေသနာဒီနီတိ အာဒိ-သဒ္ဒေန နာတိဒိဝာပဋိက္ကမနံ, နဝေသိယာဒိဂောစရတာ, သဗ္ရဟ္မစာရီနံ ကိစ္စေသု ဒက္ခတာဒိ, ဥဒ္ဒေသာဒီသု တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒတာ, တိတ္ထိယာနံ အဝဏ္ဏဘဏနေ အတ္တမနတာ, ဗုဒ္ဓာဒီနံ အဝဏ္ဏဘဏနေ အနတ္တမနတာ, တိတ္ထိယာနံ ဝဏ္ဏဘဏနေ အနတ္တမနတာ, ဗုဒ္ဓာဒီနံ ဝဏ္ဏဘဏနေ အတ္တမနတာတိ (မဟာဝ. ၈၇) ဣမေသံ သင္ဂဟော။ အဋ္ဌ ဝတ္တာနီတိ ဣမာနိ အဋ္ဌ တိတ္ထိယဝတ္တာနိ ပူရေန္တေန။ ဧတ္ထ စ နာတိကာလေန ဂာမပ္ပဝေသနာ တတ္ထ ဝိသုဒ္ဓကာယဝစီသမာစာရေန ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ နာတိဒိဝာပဋိက္ကမနန္တိ ဣဒမေကံ ဝတ္တံ။
Yaṃ parivāsaṃ samādiyitvā parivasatīti yojanā. Vacanasiliṭṭhatāvasenāti ‘‘bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyaṃ upasampada’’nti yācantena tena vuttavacanasiliṭṭhatāvasena. Gāmappavesanādīnīti ādi-saddena nātidivāpaṭikkamanaṃ, navesiyādigocaratā, sabrahmacārīnaṃ kiccesu dakkhatādi, uddesādīsu tibbacchandatā, titthiyānaṃ avaṇṇabhaṇane attamanatā, buddhādīnaṃ avaṇṇabhaṇane anattamanatā, titthiyānaṃ vaṇṇabhaṇane anattamanatā, buddhādīnaṃ vaṇṇabhaṇane attamanatāti (mahāva. 87) imesaṃ saṅgaho. Aṭṭha vattānīti imāni aṭṭha titthiyavattāni pūrentena. Ettha ca nātikālena gāmappavesanā tattha visuddhakāyavacīsamācārena piṇḍāya caritvā nātidivāpaṭikkamananti idamekaṃ vattaṃ.
အယမေတ္ထ ပာဌောတိ ဧတသ္မိံ ကသ္သပသုတ္တေ အယံ ပာဌော။ အညတ္ထာတိ သီဟနာဒသုတ္တာဒီသု (ဒီ. နိ. ၁.၄၀၂-၄၀၃)။ ဃံသိတ္ဝာ ကောဋ္ဋေတ္ဝာတိ ယထာ သုဝဏ္ဏံ နိဃံသိတ္ဝာ အဓိကရဏိယာ ကောဋ္ဋေတ္ဝာ နိဒ္ဒောသမေဝ ဂယ္ဟတိ, ဧဝံ ပရိဝာသဝတ္တစရဏေန ဃံသိတ္ဝာ သုဒ္ဓဘာဝဝီမံသနေန ကောဋ္ဋေတ္ဝာ သုဒ္ဓော ဧဝ အညတိတ္ထိယပုဗ္ဗော ဣဓ ဂယ္ဟတိ။ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒတန္တိ သာသနံ အနုပဝိသိတ္ဝာ ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသေ တိဗ္ဗစ္ဆန္ဒတံ ဒဠ္ဟတရာဘိရုစိတံ။ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသီတိ နာမဂောတ္တေန အပာကဋံ ဧကံ ဘိက္ခုံ အာဏာပေသိ ဧဟိဘိက္ခုဥပသမ္ပဒာယ ဥပနိသ္သယာဘာဝတော။ ဂဏေ နိသီဒိတ္ဝာတိ ဘိက္ခူ အတ္တနော သန္တိကေ ပတ္တာသနဝသေန ဂဏေ နိသီဒိတ္ဝာ။
Ayamettha pāṭhoti etasmiṃ kassapasutte ayaṃ pāṭho. Aññatthāti sīhanādasuttādīsu (dī. ni. 1.402-403). Ghaṃsitvā koṭṭetvāti yathā suvaṇṇaṃ nighaṃsitvā adhikaraṇiyā koṭṭetvā niddosameva gayhati, evaṃ parivāsavattacaraṇena ghaṃsitvā suddhabhāvavīmaṃsanena koṭṭetvā suddho eva aññatitthiyapubbo idha gayhati. Tibbacchandatanti sāsanaṃ anupavisitvā brahmacariyavāse tibbacchandataṃ daḷhatarābhirucitaṃ. Aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesīti nāmagottena apākaṭaṃ ekaṃ bhikkhuṃ āṇāpesi ehibhikkhuupasampadāya upanissayābhāvato. Gaṇe nisīditvāti bhikkhū attano santike pattāsanavasena gaṇe nisīditvā.
အစေလကသ္သပသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Acelakassapasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၇. အစေလကသ္သပသုတ္တံ • 7. Acelakassapasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၇. အစေလကသ္သပသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Acelakassapasuttavaṇṇanā
