Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga

५. अचेलकवग्गो

5. Acelakavaggo

१. अचेलकसिक्खापदं

1. Acelakasikkhāpadaṃ

२६९. तेन समयेन बुद्धो भगवा वेसालियं विहरति महावने कूटागारसालायं। तेन खो पन समयेन सङ्घस्स खादनीयं उस्सन्‍नं होति। अथ खो आयस्मा आनन्दो भगवतो एतमत्थं आरोचेसि। ‘‘तेनहानन्द, विघासादानं पूवं देही’’ति। ‘‘एवं भन्ते’’ति खो आयस्मा आनन्दो भगवतो पटिस्सुणित्वा विघासादे पटिपाटिया निसीदापेत्वा एकेकं पूवं देन्तो अञ्‍ञतरिस्सा परिब्बाजिकाय एकं मञ्‍ञमानो द्वे पूवे अदासि। सामन्ता परिब्बाजिकायो तं परिब्बाजिकं एतदवोचुं – ‘‘जारो ते एसो समणो’’ति। ‘‘न मे सो समणो जारो, एकं मञ्‍ञमानो द्वे पूवे अदासी’’ति। दुतियम्पि खो…पे॰… ततियम्पि खो आयस्मा आनन्दो एकेकं पूवं देन्तो तस्सायेव परिब्बाजिकाय एकं मञ्‍ञमानो द्वे पूवे अदासि। सामन्ता परिब्बाजिकायो तं परिब्बाजिकं एतदवोचुं – ‘‘जारो ते एसो समणो’’ति। ‘‘न मे सो समणो जारो, एकं मञ्‍ञमानो द्वे पूवे अदासी’’ति। ‘‘जारो न जारो’’ति भण्डिंसु। अञ्‍ञतरोपि आजीवको परिवेसनं अगमासि। अञ्‍ञतरो भिक्खु पहूतेन सप्पिना ओदनं मद्दित्वा तस्स आजीवकस्स महन्तं पिण्डं अदासि। अथ खो सो आजीवको तं पिण्डं आदाय अगमासि। अञ्‍ञतरो आजीवको तं आजीवकं एतदवोच – ‘‘कुतो तया, आवुसो, पिण्डो लद्धो’’ति? ‘‘तस्सावुसो, समणस्स गोतमस्स मुण्डगहपतिकस्स परिवेसनाय लद्धो’’ति।

269. Tena samayena buddho bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena saṅghassa khādanīyaṃ ussannaṃ hoti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi. ‘‘Tenahānanda, vighāsādānaṃ pūvaṃ dehī’’ti. ‘‘Evaṃ bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā vighāsāde paṭipāṭiyā nisīdāpetvā ekekaṃ pūvaṃ dento aññatarissā paribbājikāya ekaṃ maññamāno dve pūve adāsi. Sāmantā paribbājikāyo taṃ paribbājikaṃ etadavocuṃ – ‘‘jāro te eso samaṇo’’ti. ‘‘Na me so samaṇo jāro, ekaṃ maññamāno dve pūve adāsī’’ti. Dutiyampi kho…pe… tatiyampi kho āyasmā ānando ekekaṃ pūvaṃ dento tassāyeva paribbājikāya ekaṃ maññamāno dve pūve adāsi. Sāmantā paribbājikāyo taṃ paribbājikaṃ etadavocuṃ – ‘‘jāro te eso samaṇo’’ti. ‘‘Na me so samaṇo jāro, ekaṃ maññamāno dve pūve adāsī’’ti. ‘‘Jāro na jāro’’ti bhaṇḍiṃsu. Aññataropi ājīvako parivesanaṃ agamāsi. Aññataro bhikkhu pahūtena sappinā odanaṃ madditvā tassa ājīvakassa mahantaṃ piṇḍaṃ adāsi. Atha kho so ājīvako taṃ piṇḍaṃ ādāya agamāsi. Aññataro ājīvako taṃ ājīvakaṃ etadavoca – ‘‘kuto tayā, āvuso, piṇḍo laddho’’ti? ‘‘Tassāvuso, samaṇassa gotamassa muṇḍagahapatikassa parivesanāya laddho’’ti.

अस्सोसुं खो उपासका तेसं आजीवकानं इमं कथासल्‍लापं। अथ खो ते उपासका येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्‍ना खो ते उपासका भगवन्तं एतदवोचुं – ‘‘इमे, भन्ते, तित्थिया अवण्णकामा बुद्धस्स अवण्णकामा धम्मस्स अवण्णकामा सङ्घस्स। साधु, भन्ते, अय्या तित्थियानं सहत्था न ददेय्यु’’न्ति। अथ खो भगवा ते उपासके धम्मिया कथाय सन्दस्सेसि समादपेसि समुत्तेजेसि सम्पहंसेसि। अथ खो ते उपासका भगवता धम्मिया कथाय सन्दस्सिता समादपिता समुत्तेजिता सम्पहंसिता उट्ठायासना भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा पक्‍कमिंसु। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘तेन हि, भिक्खवे, भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञपेस्सामि दस अत्थवसे पटिच्‍च – सङ्घसुट्ठुताय, सङ्घफासुताय …पे॰… सद्धम्मट्ठितिया, विनयानुग्गहाय। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Assosuṃ kho upāsakā tesaṃ ājīvakānaṃ imaṃ kathāsallāpaṃ. Atha kho te upāsakā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te upāsakā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘ime, bhante, titthiyā avaṇṇakāmā buddhassa avaṇṇakāmā dhammassa avaṇṇakāmā saṅghassa. Sādhu, bhante, ayyā titthiyānaṃ sahatthā na dadeyyu’’nti. Atha kho bhagavā te upāsake dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho te upāsakā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘tena hi, bhikkhave, bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññapessāmi dasa atthavase paṭicca – saṅghasuṭṭhutāya, saṅghaphāsutāya …pe… saddhammaṭṭhitiyā, vinayānuggahāya. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२७०. ‘‘यो पन भिक्खु अचेलकस्स वा परिब्बाजकस्स वा परिब्बाजिकाय वा सहत्था खादनीयं वा भोजनीयं वा ददेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

270.‘‘Yo pana bhikkhu acelakassa vā paribbājakassa vā paribbājikāya vā sahatthā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā dadeyya, pācittiya’’nti.

२७१. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

271.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

अचेलको नाम यो कोचि परिब्बाजकसमापन्‍नो नग्गो।

Acelako nāma yo koci paribbājakasamāpanno naggo.

परिब्बाजको नाम भिक्खुञ्‍च सामणेरञ्‍च ठपेत्वा यो कोचि परिब्बाजकसमापन्‍नो।

Paribbājako nāma bhikkhuñca sāmaṇerañca ṭhapetvā yo koci paribbājakasamāpanno.

परिब्बाजिका नाम भिक्खुनिञ्‍च सिक्खमानञ्‍च सामणेरिञ्‍च ठपेत्वा या काचि परिब्बाजिकसमापन्‍ना।

Paribbājikā nāma bhikkhuniñca sikkhamānañca sāmaṇeriñca ṭhapetvā yā kāci paribbājikasamāpannā.

खादनीयं नाम पञ्‍च भोजनानि – उदकदन्तपोनं ठपेत्वा अवसेसं खादनीयं नाम।

Khādanīyaṃ nāma pañca bhojanāni – udakadantaponaṃ ṭhapetvā avasesaṃ khādanīyaṃ nāma.

भोजनीयं नाम पञ्‍च भोजनानि – ओदनो, कुम्मासो, सत्तु, मच्छो, मंसं।

Bhojanīyaṃ nāma pañca bhojanāni – odano, kummāso, sattu, maccho, maṃsaṃ.

ददेय्याति कायेन वा कायपटिबद्धेन वा निस्सग्गियेन वा देति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Dadeyyāti kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā nissaggiyena vā deti, āpatti pācittiyassa.

२७२. तित्थिये तित्थियसञ्‍ञी सहत्था खादनीयं वा भोजनीयं वा देति, आपत्ति पाचित्तियस्स। तित्थिये वेमतिको सहत्था खादनीयं वा भोजनीयं वा देति, आपत्ति पाचित्तियस्स। तित्थिये अतित्थियसञ्‍ञी सहत्था खादनीयं वा भोजनीयं वा देति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

272. Titthiye titthiyasaññī sahatthā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā deti, āpatti pācittiyassa. Titthiye vematiko sahatthā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā deti, āpatti pācittiyassa. Titthiye atitthiyasaññī sahatthā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā deti, āpatti pācittiyassa.

उदकदन्तपोनं देति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अतित्थिये तित्थियसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अतित्थिये वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अतित्थिये अतित्थियसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Udakadantaponaṃ deti, āpatti dukkaṭassa. Atitthiye titthiyasaññī, āpatti dukkaṭassa. Atitthiye vematiko, āpatti dukkaṭassa. Atitthiye atitthiyasaññī, anāpatti.

२७३. अनापत्ति दापेति न देति, उपनिक्खिपित्वा देति, बाहिरालेपं देति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

273. Anāpatti dāpeti na deti, upanikkhipitvā deti, bāhirālepaṃ deti, ummattakassa, ādikammikassāti.

अचेलकसिक्खापदं निट्ठितं पठमं।

Acelakasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.

२. उय्योजनसिक्खापदं

2. Uyyojanasikkhāpadaṃ

२७४. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो भातुनो सद्धिविहारिकं भिक्खुं एतदवोच – ‘‘एहावुसो, गामं पिण्डाय पविसिस्सामा’’ति। तस्स अदापेत्वा उय्योजेसि – ‘‘गच्छावुसो, न मे तया सद्धिं कथा वा निसज्‍जा वा फासु होति, एककस्स मे कथा वा निसज्‍जा वा फासु होती’’ति। अथ खो सो भिक्खु उपकट्ठे काले नासक्खि पिण्डाय चरितुं, पटिक्‍कमनेपि भत्तविस्सग्गं न सम्भावेसि, छिन्‍नभत्तो अहोसि। अथ खो सो भिक्खु आरामं गन्त्वा भिक्खूनं एतमत्थं आरोचेसि। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो भिक्खुं – ‘एहावुसो, गामं पिण्डाय पविसिस्सामा’ति तस्स अदापेत्वा उय्योजेस्सती’’ति …पे॰… सच्‍चं किर त्वं, उपनन्द, भिक्खुं – ‘‘एहावुसो, गामं पिण्डाय पविसिस्सामा’’ति तस्स अदापेत्वा उय्योजेसीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, भिक्खुं – ‘‘एहावुसो, गामं पिण्डाय पविसिस्सामा’’ति तस्स अदापेत्वा उय्योजेस्ससि! नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे , इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

274. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā upanando sakyaputto bhātuno saddhivihārikaṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘ehāvuso, gāmaṃ piṇḍāya pavisissāmā’’ti. Tassa adāpetvā uyyojesi – ‘‘gacchāvuso, na me tayā saddhiṃ kathā vā nisajjā vā phāsu hoti, ekakassa me kathā vā nisajjā vā phāsu hotī’’ti. Atha kho so bhikkhu upakaṭṭhe kāle nāsakkhi piṇḍāya carituṃ, paṭikkamanepi bhattavissaggaṃ na sambhāvesi, chinnabhatto ahosi. Atha kho so bhikkhu ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā upanando sakyaputto bhikkhuṃ – ‘ehāvuso, gāmaṃ piṇḍāya pavisissāmā’ti tassa adāpetvā uyyojessatī’’ti …pe… saccaṃ kira tvaṃ, upananda, bhikkhuṃ – ‘‘ehāvuso, gāmaṃ piṇḍāya pavisissāmā’’ti tassa adāpetvā uyyojesīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, bhikkhuṃ – ‘‘ehāvuso, gāmaṃ piṇḍāya pavisissāmā’’ti tassa adāpetvā uyyojessasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave , imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२७५. ‘‘यो पन भिक्खु भिक्खुं – ‘‘एहावुसो, गामं वा निगमं वा पिण्डाय पविसिस्सामा’ति तस्स दापेत्वा वा अदापेत्वा वा उय्योजेय्य – ‘गच्छावुसो, न मे तया सद्धिं कथा वा निसज्‍जा वा फासु होति, एककस्स मे कथा वा निसज्‍जा वा फासु होती’ति, एतदेव पच्‍चयं करित्वा अनञ्‍ञं, पाचित्तिय’’न्ति।

275.‘‘Yo pana bhikkhu bhikkhuṃ – ‘‘ehāvuso, gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisissāmā’ti tassa dāpetvā vā adāpetvā vā uyyojeyya – ‘gacchāvuso, na me tayā saddhiṃ kathā vā nisajjā vā phāsu hoti, ekakassa me kathā vā nisajjā vā phāsu hotī’ti, etadeva paccayaṃ karitvā anaññaṃ, pācittiya’’nti.

२७६. यो पनाति यो, यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

276.Yo panāti yo, yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

भिक्खुन्ति अञ्‍ञं भिक्खुं।

Bhikkhunti aññaṃ bhikkhuṃ.

एहावुसो, गामं वा निगमं वाति गामोपि निगमोपि नगरम्पि, गामो चेव निगमो च।

Ehāvuso, gāmaṃ vā nigamaṃ vāti gāmopi nigamopi nagarampi, gāmo ceva nigamo ca.

तस्स दापेत्वाति यागुं वा भत्तं वा खादनीयं वा भोजनीयं वा दापेत्वा।

Tassa dāpetvāti yāguṃ vā bhattaṃ vā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā dāpetvā.

अदापेत्वाति न किञ्‍चि दापेत्वा।

Adāpetvāti na kiñci dāpetvā.

उय्योजेय्याति मातुगामेन सद्धिं हसितुकामो कीळितुकामो रहो निसीदितुकामो अनाचारं आचरितुकामो एवं वदेति – ‘‘गच्छावुसो, न मे तया सद्धिं कथा वा निसज्‍जा वा फासु होति, एककस्स मे कथा वा निसज्‍जा वा फासु होती’’ति उय्योजेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। दस्सनूपचारं वा सवनूपचारं वा विजहन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स। विजहिते, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Uyyojeyyāti mātugāmena saddhiṃ hasitukāmo kīḷitukāmo raho nisīditukāmo anācāraṃ ācaritukāmo evaṃ vadeti – ‘‘gacchāvuso, na me tayā saddhiṃ kathā vā nisajjā vā phāsu hoti, ekakassa me kathā vā nisajjā vā phāsu hotī’’ti uyyojeti, āpatti dukkaṭassa. Dassanūpacāraṃ vā savanūpacāraṃ vā vijahantassa āpatti dukkaṭassa. Vijahite, āpatti pācittiyassa.

एतदेव पच्‍चयं करित्वा अनञ्‍ञन्ति न अञ्‍ञो कोचि पच्‍चयो होति उय्योजेतुं।

Etadeva paccayaṃ karitvā anaññanti na añño koci paccayo hoti uyyojetuṃ.

२७७. उपसम्पन्‍ने उपसम्पन्‍नसञ्‍ञी उय्योजेति, आपत्ति पाचित्तियस्स । उपसम्पन्‍ने वेमतिको उय्योजेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। उपसम्पन्‍ने अनुपसम्पन्‍नसञ्‍ञी उय्योजेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

277. Upasampanne upasampannasaññī uyyojeti, āpatti pācittiyassa . Upasampanne vematiko uyyojeti, āpatti pācittiyassa. Upasampanne anupasampannasaññī uyyojeti, āpatti pācittiyassa.

कलिसासनं आरोपेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अनुपसम्पन्‍नं उय्योजेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। कलिसासनं आरोपेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अनुपसम्पन्‍ने उपसम्पन्‍नसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अनुपसम्पन्‍ने वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अनुपसम्पन्‍ने अनुपसम्पन्‍नसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Kalisāsanaṃ āropeti, āpatti dukkaṭassa. Anupasampannaṃ uyyojeti, āpatti dukkaṭassa. Kalisāsanaṃ āropeti, āpatti dukkaṭassa. Anupasampanne upasampannasaññī, āpatti dukkaṭassa. Anupasampanne vematiko, āpatti dukkaṭassa. Anupasampanne anupasampannasaññī, āpatti dukkaṭassa.

२७८. अनापत्ति ‘‘उभो एकतो न यापेस्सामा’’ति उय्योजेति, ‘‘महग्घं भण्डं पस्सित्वा लोभधम्मं उप्पादेस्सती’’ति उय्योजेति, ‘‘मातुगामं पस्सित्वा अनभिरतिं उप्पादेस्सती’’ति उय्योजेति, ‘‘गिलानस्स वा ओहिय्यकस्स वा विहारपालस्स वा यागुं वा भत्तं वा खादनीयं वा भोजनीयं वा नीहरा’’ति उय्योजेति, न अनाचारं आचरितुकामो, सति करणीये उय्योजेति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

278. Anāpatti ‘‘ubho ekato na yāpessāmā’’ti uyyojeti, ‘‘mahagghaṃ bhaṇḍaṃ passitvā lobhadhammaṃ uppādessatī’’ti uyyojeti, ‘‘mātugāmaṃ passitvā anabhiratiṃ uppādessatī’’ti uyyojeti, ‘‘gilānassa vā ohiyyakassa vā vihārapālassa vā yāguṃ vā bhattaṃ vā khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā nīharā’’ti uyyojeti, na anācāraṃ ācaritukāmo, sati karaṇīye uyyojeti, ummattakassa, ādikammikassāti.

उय्योजनसिक्खापदं निट्ठितं दुतियं।

Uyyojanasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.

३. सभोजनसिक्खापदं

3. Sabhojanasikkhāpadaṃ

२७९. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो सहायकस्स घरं गन्त्वा तस्स पजापतिया सद्धिं सयनिघरे ¹ निसज्‍जं कप्पेसि। अथ खो सो पुरिसो येनायस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मन्तं उपनन्दं सक्यपुत्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो सो पुरिसो पजापतिं एतदवोच – ‘‘ददेहाय्यस्स भिक्ख’’न्ति। अथ खो सा इत्थी आयस्मतो उपनन्दस्स सक्यपुत्तस्स भिक्खं अदासि। अथ खो सो पुरिसो आयस्मन्तं उपनन्दं सक्यपुत्तं एतदवोच – ‘‘गच्छथ, भन्ते, यतो अय्यस्स भिक्खा दिन्‍ना’’ति। अथ खो सा इत्थी सल्‍लक्खेत्वा – ‘‘परियुट्ठितो अयं पुरिसो’’ति, आयस्मन्तं उपनन्दं सक्यपुत्तं एतदवोच – ‘‘निसीदथ, भन्ते, मा अगमित्था’’ति। दुतियम्पि खो सो पुरिसो…पे॰… ततियम्पि खो सो पुरिसो आयस्मन्तं उपनन्दं सक्यपुत्तं एतदवोच – ‘‘गच्छथ, भन्ते, यतो अय्यस्स भिक्खा दिन्‍ना’’ति। ततियम्पि खो सा इत्थी आयस्मन्तं उपनन्दं सक्यपुत्तं एतदवोच – ‘‘निसीदथ, भन्ते, मा अगमित्था’’ति।

279. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā upanando sakyaputto sahāyakassa gharaṃ gantvā tassa pajāpatiyā saddhiṃ sayanighare ² nisajjaṃ kappesi. Atha kho so puriso yenāyasmā upanando sakyaputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ upanandaṃ sakyaputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so puriso pajāpatiṃ etadavoca – ‘‘dadehāyyassa bhikkha’’nti. Atha kho sā itthī āyasmato upanandassa sakyaputtassa bhikkhaṃ adāsi. Atha kho so puriso āyasmantaṃ upanandaṃ sakyaputtaṃ etadavoca – ‘‘gacchatha, bhante, yato ayyassa bhikkhā dinnā’’ti. Atha kho sā itthī sallakkhetvā – ‘‘pariyuṭṭhito ayaṃ puriso’’ti, āyasmantaṃ upanandaṃ sakyaputtaṃ etadavoca – ‘‘nisīdatha, bhante, mā agamitthā’’ti. Dutiyampi kho so puriso…pe… tatiyampi kho so puriso āyasmantaṃ upanandaṃ sakyaputtaṃ etadavoca – ‘‘gacchatha, bhante, yato ayyassa bhikkhā dinnā’’ti. Tatiyampi kho sā itthī āyasmantaṃ upanandaṃ sakyaputtaṃ etadavoca – ‘‘nisīdatha, bhante, mā agamitthā’’ti.

अथ खो सो पुरिसो निक्खमित्वा भिक्खू उज्झापेसि – ‘‘अयं, भन्ते, अय्यो उपनन्दो मय्हं पजापतिया सद्धिं सयनिघरे निसिन्‍नो। सो मया उय्योजीयमानो न इच्छति गन्तुं। बहुकिच्‍चा मयं बहुकरणीया’’ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो सभोजने कुले अनुपखज्‍ज निसज्‍जं कप्पेस्सती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर त्वं, उपनन्द, सभोजने कुले अनुपखज्‍ज निसज्‍जं कप्पेसीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, सभोजने कुले अनुपखज्‍ज निसज्‍जं कप्पेस्ससि! नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Atha kho so puriso nikkhamitvā bhikkhū ujjhāpesi – ‘‘ayaṃ, bhante, ayyo upanando mayhaṃ pajāpatiyā saddhiṃ sayanighare nisinno. So mayā uyyojīyamāno na icchati gantuṃ. Bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā upanando sakyaputto sabhojane kule anupakhajja nisajjaṃ kappessatī’’ti…pe… saccaṃ kira tvaṃ, upananda, sabhojane kule anupakhajja nisajjaṃ kappesīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, sabhojane kule anupakhajja nisajjaṃ kappessasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२८०. ‘‘यो पन भिक्खु सभोजने कुले अनुपखज्‍ज निसज्‍जं कप्पेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

280.‘‘Yo pana bhikkhu sabhojane kule anupakhajja nisajjaṃ kappeyya, pācittiya’’nti.

२८१. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

281.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

सभोजनं नाम कुलं इत्थी चेव होति पुरिसो च, इत्थी च पुरिसो च उभो अनिक्खन्ता होन्ति, उभो अवीतरागा।

Sabhojanaṃ nāma kulaṃ itthī ceva hoti puriso ca, itthī ca puriso ca ubho anikkhantā honti, ubho avītarāgā.

अनुपखज्‍जाति अनुपविसित्वा।

Anupakhajjāti anupavisitvā.

निसज्‍जं कप्पेय्याति महल्‍लके घरे पिट्ठसङ्घाटस्स ³ हत्थपासं विजहित्वा निसीदति, आपत्ति पाचित्तियस्स। खुद्दके घरे पिट्ठिवंसं अतिक्‍कमित्वा निसीदति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Nisajjaṃ kappeyyāti mahallake ghare piṭṭhasaṅghāṭassa ⁴ hatthapāsaṃ vijahitvā nisīdati, āpatti pācittiyassa. Khuddake ghare piṭṭhivaṃsaṃ atikkamitvā nisīdati, āpatti pācittiyassa.

२८२. सयनिघरे सयनिघरसञ्‍ञी सभोजने कुले अनुपखज्‍ज निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। सयनिघरे वेमतिको सभोजने कुले अनुपखज्‍ज निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। सयनिघरे नसयनिघरसञ्‍ञी सभोजने कुले अनुपखज्‍ज निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

282. Sayanighare sayanigharasaññī sabhojane kule anupakhajja nisajjaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa. Sayanighare vematiko sabhojane kule anupakhajja nisajjaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa. Sayanighare nasayanigharasaññī sabhojane kule anupakhajja nisajjaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa.

नसयनिघरे सयनिघरसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। नसयनिघरे वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। नसयनिघरे नसयनिघरसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Nasayanighare sayanigharasaññī, āpatti dukkaṭassa. Nasayanighare vematiko, āpatti dukkaṭassa. Nasayanighare nasayanigharasaññī, anāpatti.

२८३. अनापत्ति महल्‍लके घरे पिट्ठसङ्घाटस्स हत्थपासं अविजहित्वा निसीदति, खुद्दके घरे पिट्ठिवंसं अनतिक्‍कमित्वा निसीदति, भिक्खु दुतियो होति, उभो निक्खन्ता होन्ति, उभो वीतरागा, नसयनिघरे, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

283. Anāpatti mahallake ghare piṭṭhasaṅghāṭassa hatthapāsaṃ avijahitvā nisīdati, khuddake ghare piṭṭhivaṃsaṃ anatikkamitvā nisīdati, bhikkhu dutiyo hoti, ubho nikkhantā honti, ubho vītarāgā, nasayanighare, ummattakassa, ādikammikassāti.

सभोजनसिक्खापदं निट्ठितं ततियं।

Sabhojanasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.

४. रहोपटिच्छन्‍नसिक्खापदं

4. Rahopaṭicchannasikkhāpadaṃ

२८४. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो सहायकस्स घरं गन्त्वा तस्स पजापतिया सद्धिं रहो पटिच्छन्‍ने आसने निसज्‍जं कप्पेसि। अथ खो सो पुरिसो उज्झायति खिय्यति विपाचेति – ‘‘कथञ्हि नाम अय्यो उपनन्दो मय्हं पजापतिया सद्धिं रहो पटिच्छन्‍ने आसने निसज्‍जं कप्पेस्सती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खू तस्स पुरिसस्स उज्झायन्तस्स खिय्यन्तस्स विपाचेन्तस्स। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – कथञ्हि नाम आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो मातुगामेन सद्धिं रहो पटिच्छन्‍ने आसने निसज्‍जं कप्पेस्सतीति…पे॰… सच्‍चं किर त्वं, उपनन्द, मातुगामेन सद्धिं रहो पटिच्छन्‍ने आसने निसज्‍जं कप्पेसीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, मातुगामेन सद्धिं रहो पटिच्छन्‍ने आसने निसज्‍जं कप्पेस्ससि! नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

284. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā upanando sakyaputto sahāyakassa gharaṃ gantvā tassa pajāpatiyā saddhiṃ raho paṭicchanne āsane nisajjaṃ kappesi. Atha kho so puriso ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma ayyo upanando mayhaṃ pajāpatiyā saddhiṃ raho paṭicchanne āsane nisajjaṃ kappessatī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tassa purisassa ujjhāyantassa khiyyantassa vipācentassa. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – kathañhi nāma āyasmā upanando sakyaputto mātugāmena saddhiṃ raho paṭicchanne āsane nisajjaṃ kappessatīti…pe… saccaṃ kira tvaṃ, upananda, mātugāmena saddhiṃ raho paṭicchanne āsane nisajjaṃ kappesīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, mātugāmena saddhiṃ raho paṭicchanne āsane nisajjaṃ kappessasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२८५. ‘‘यो पन भिक्खु मातुगामेन सद्धिं रहो पटिच्छन्‍ने आसने निसज्‍जं कप्पेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

285.‘‘Yopana bhikkhu mātugāmena saddhiṃ raho paṭicchanne āsane nisajjaṃ kappeyya, pācittiya’’nti.

२८६. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

286.Yopanāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

मातुगामो नाम मनुस्सित्थी, न यक्खी न पेती न तिरच्छानगता, अन्तमसो तदहुजातापि दारिका, पगेव महत्तरी।

Mātugāmo nāma manussitthī, na yakkhī na petī na tiracchānagatā, antamaso tadahujātāpi dārikā, pageva mahattarī.

सद्धिन्ति एकतो।

Saddhinti ekato.

⁵ रहो नाम चक्खुस्स रहो सोतस्स रहो। चक्खुस्स रहो नाम न सक्‍का होति अक्खिं वा निखणीयमाने भमुकं वा उक्खिपीयमाने सीसं वा उक्खिपीयमाने पस्सितुं। सोतस्स रहो नाम न सक्‍का होति पकतिकथा सोतुं।

⁶Raho nāma cakkhussa raho sotassa raho. Cakkhussa raho nāma na sakkā hoti akkhiṃ vā nikhaṇīyamāne bhamukaṃ vā ukkhipīyamāne sīsaṃ vā ukkhipīyamāne passituṃ. Sotassa raho nāma na sakkā hoti pakatikathā sotuṃ.

⁷ पटिच्छन्‍नं नाम आसनं कुट्टेन ⁸ वा कवाटेन वा किलञ्‍जेन वा साणिपाकारेन वा रुक्खेन वा थम्भेन वा कोत्थळिया ⁹ वा, येन केनचि पटिच्छन्‍नं होति।

¹⁰Paṭicchannaṃ nāma āsanaṃ kuṭṭena ¹¹ vā kavāṭena vā kilañjena vā sāṇipākārena vā rukkhena vā thambhena vā kotthaḷiyā ¹² vā, yena kenaci paṭicchannaṃ hoti.

निसज्‍जं कप्पेय्याति मातुगामे निसिन्‍ने भिक्खु उपनिसिन्‍नो वा होति उपनिपन्‍नो वा, आपत्ति पाचित्तियस्स। भिक्खु निसिन्‍ने मातुगामो उपनिसिन्‍नो वा होति उपनिपन्‍नो वा, आपत्ति पाचित्तियस्स। उभो वा निसिन्‍ना होन्ति उभो वा निपन्‍ना, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Nisajjaṃ kappeyyāti mātugāme nisinne bhikkhu upanisinno vā hoti upanipanno vā, āpatti pācittiyassa. Bhikkhu nisinne mātugāmo upanisinno vā hoti upanipanno vā, āpatti pācittiyassa. Ubho vā nisinnā honti ubho vā nipannā, āpatti pācittiyassa.

२८७. मातुगामे मातुगामसञ्‍ञी रहो पटिच्छन्‍ने आसने निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। मातुगामे वेमतिको रहो पटिच्छन्‍ने आसने निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। मातुगामे अमातुगामसञ्‍ञी रहो पटिच्छन्‍ने आसने निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

287. Mātugāme mātugāmasaññī raho paṭicchanne āsane nisajjaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa. Mātugāme vematiko raho paṭicchanne āsane nisajjaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa. Mātugāme amātugāmasaññī raho paṭicchanne āsane nisajjaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa.

यक्खिया वा पेतिया वा पण्डकेन वा तिरच्छानगताय वा मनुस्सविग्गहित्थिया वा सद्धिं रहो पटिच्छन्‍ने आसने निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे मातुगामसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे अमातुगामसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Yakkhiyā vā petiyā vā paṇḍakena vā tiracchānagatāya vā manussaviggahitthiyā vā saddhiṃ raho paṭicchanne āsane nisajjaṃ kappeti, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme mātugāmasaññī, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme vematiko, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme amātugāmasaññī, anāpatti.

२८८. अनापत्ति यो कोचि विञ्‍ञू पुरिसो दुतियो होति, तिट्ठति न निसीदति, अरहोपेक्खो, अञ्‍ञविहितो निसीदति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

288. Anāpatti yo koci viññū puriso dutiyo hoti, tiṭṭhati na nisīdati, arahopekkho, aññavihito nisīdati, ummattakassa, ādikammikassāti.

रहोपटिच्छन्‍नसिक्खापदं निट्ठितं चतुत्थं।

Rahopaṭicchannasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.

५. रहोनिसज्‍जसिक्खापदं

5. Rahonisajjasikkhāpadaṃ

२८९. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो सहायकस्स घरं गन्त्वा तस्स पजापतिया सद्धिं एको एकाय रहो निसज्‍जं कप्पेसि। अथ खो सो पुरिसो उज्झायति खिय्यति विपाचेति – ‘‘कथञ्हि नाम अय्यो उपनन्दो मय्हं पजापतिया सद्धिं एको एकाय रहो निसज्‍जं कप्पेस्सती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खू तस्स पुरिसस्स उज्झायन्तस्स खिय्यन्तस्स विपाचेन्तस्स। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो मातुगामेन सद्धिं एको एकाय रहो निसज्‍जं कप्पेस्सती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर त्वं, उपनन्द, मातुगामेन सद्धिं एको एकाय रहो निसज्‍जं कप्पेसीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, मातुगामेन सद्धिं एको एकाय रहो निसज्‍जं कप्पेस्ससि! नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पासादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

289. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā upanando sakyaputto sahāyakassa gharaṃ gantvā tassa pajāpatiyā saddhiṃ eko ekāya raho nisajjaṃ kappesi. Atha kho so puriso ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma ayyo upanando mayhaṃ pajāpatiyā saddhiṃ eko ekāya raho nisajjaṃ kappessatī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tassa purisassa ujjhāyantassa khiyyantassa vipācentassa. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā upanando sakyaputto mātugāmena saddhiṃ eko ekāya raho nisajjaṃ kappessatī’’ti…pe… saccaṃ kira tvaṃ, upananda, mātugāmena saddhiṃ eko ekāya raho nisajjaṃ kappesīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, mātugāmena saddhiṃ eko ekāya raho nisajjaṃ kappessasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pāsādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२९०. ‘‘यो पन भिक्खु मातुगामेन सद्धिं एको एकाय रहो निसज्‍जं कप्पेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

290.‘‘Yo pana bhikkhu mātugāmena saddhiṃ eko ekāya raho nisajjaṃ kappeyya, pācittiya’’nti.

२९१. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

291.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

मातुगामो नाम मनुस्सित्थी, न यक्खी न पेती न तिरच्छानगता, विञ्‍ञू पटिबला सुभासितदुब्भासितं दुट्ठुल्‍लादुट्ठुल्‍लं आजानितुं।

Mātugāmo nāma manussitthī, na yakkhī na petī na tiracchānagatā, viññū paṭibalā subhāsitadubbhāsitaṃ duṭṭhullāduṭṭhullaṃ ājānituṃ.

सद्धिन्ति एकतो।

Saddhinti ekato.

एको एकायाति भिक्खु चेव होति मातुगामो च।

Ekoekāyāti bhikkhu ceva hoti mātugāmo ca.

¹³ रहो नाम चक्खुस्स रहो, सोतस्स रहो। चक्खुस्स रहो नाम न सक्‍का होति अक्खिं वा निखणीयमाने भमुकं वा उक्खिपीयमाने सीसं वा उक्खिपीयमाने पस्सितुं। सोतस्स रहो नाम न सक्‍का होति पकतिकथा सोतुं।

¹⁴Raho nāma cakkhussa raho, sotassa raho. Cakkhussa raho nāma na sakkā hoti akkhiṃ vā nikhaṇīyamāne bhamukaṃ vā ukkhipīyamāne sīsaṃ vā ukkhipīyamāne passituṃ. Sotassa raho nāma na sakkā hoti pakatikathā sotuṃ.

२९२. मातुगामे मातुगामसञ्‍ञी एको एकाय रहो निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। मातुगामे वेमतिको एको एकाय रहो निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। मातुगामे अमातुगामसञ्‍ञी एको एकाय रहो निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

292. Mātugāme mātugāmasaññī eko ekāya raho nisajjaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa. Mātugāme vematiko eko ekāya raho nisajjaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa. Mātugāme amātugāmasaññī eko ekāya raho nisajjaṃ kappeti, āpatti pācittiyassa.

यक्खिया वा पेतिया वा पण्डकेन वा तिरच्छानगतमनुस्सविग्गहित्थिया वा ¹⁵ सद्धिं एको एकाय रहो निसज्‍जं कप्पेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे मातुगामसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अमातुगामे अमातुगामसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Yakkhiyā vā petiyā vā paṇḍakena vā tiracchānagatamanussaviggahitthiyā vā ¹⁶ saddhiṃ eko ekāya raho nisajjaṃ kappeti, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme mātugāmasaññī, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme vematiko, āpatti dukkaṭassa. Amātugāme amātugāmasaññī, anāpatti.

२९३. अनापत्ति यो कोचि विञ्‍ञू पुरिसो दुतियो होति, तिट्ठति न निसीदति, अरहोपेक्खो अञ्‍ञविहितो निसीदति, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

293. Anāpatti yo koci viññū puriso dutiyo hoti, tiṭṭhati na nisīdati, arahopekkho aññavihito nisīdati, ummattakassa, ādikammikassāti.

रहोनिसज्‍जसिक्खापदं निट्ठितं पञ्‍चमं।

Rahonisajjasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.

६. चारित्तसिक्खापदं

6. Cārittasikkhāpadaṃ

२९४. तेन समयेन बुद्धो भगवा राजगहे विहरति वेळुवने कलन्दकनिवापे। तेन खो पन समयेन आयस्मतो उपनन्दस्स सक्यपुत्तस्स उपट्ठाककुलं आयस्मन्तं उपनन्दं सक्यपुत्तं भत्तेन निमन्तेसि। अञ्‍ञेपि भिक्खू भत्तेन निमन्तेसि। तेन खो पन समयेन आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो पुरेभत्तं, कुलानि पयिरुपासति। अथ खो ते भिक्खू ते मनुस्से एतदवोचुं – ‘‘देथावुसो भत्त’’न्ति। ‘‘आगमेथ, भन्ते, यावाय्यो उपनन्दो आगच्छती’’ति। दुतियम्पि खो ते भिक्खू…पे॰… ततियम्पि खो ते भिक्खू ते मनुस्से एतदवोचुं – ‘‘देथावुसो, भत्तं; पुरे कालो अतिक्‍कमती’’ति। ‘‘यम्पि मयं, भन्ते, भत्तं करिम्हा अय्यस्स उपनन्दस्स कारणा। आगमेथ, भन्ते, यावाय्यो उपनन्दो आगच्छती’’ति।

294. Tena samayena buddho bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena āyasmato upanandassa sakyaputtassa upaṭṭhākakulaṃ āyasmantaṃ upanandaṃ sakyaputtaṃ bhattena nimantesi. Aññepi bhikkhū bhattena nimantesi. Tena kho pana samayena āyasmā upanando sakyaputto purebhattaṃ, kulāni payirupāsati. Atha kho te bhikkhū te manusse etadavocuṃ – ‘‘dethāvuso bhatta’’nti. ‘‘Āgametha, bhante, yāvāyyo upanando āgacchatī’’ti. Dutiyampi kho te bhikkhū…pe… tatiyampi kho te bhikkhū te manusse etadavocuṃ – ‘‘dethāvuso, bhattaṃ; pure kālo atikkamatī’’ti. ‘‘Yampi mayaṃ, bhante, bhattaṃ karimhā ayyassa upanandassa kāraṇā. Āgametha, bhante, yāvāyyo upanando āgacchatī’’ti.

अथ खो आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो पुरेभत्तं कुलानि पयिरुपासित्वा दिवा आगच्छति। भिक्खू न चित्तरूपं भुञ्‍जिंसु। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो निमन्तितो सभत्तो समानो पुरेभत्तं कुलेसु चारित्तं आपज्‍जिस्सती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर त्वं, उपनन्द, निमन्तितो सभत्तो समानो पुरेभत्तं कुलेसु चारित्तं आपज्‍जसीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, निमन्तितो सभत्तो समानो पुरेभत्तं कुलेसु चारित्तं आपज्‍जिस्ससि! नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Atha kho āyasmā upanando sakyaputto purebhattaṃ kulāni payirupāsitvā divā āgacchati. Bhikkhū na cittarūpaṃ bhuñjiṃsu. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā upanando sakyaputto nimantito sabhatto samāno purebhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjissatī’’ti…pe… saccaṃ kira tvaṃ, upananda, nimantito sabhatto samāno purebhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjasīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, nimantito sabhatto samāno purebhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjissasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यो पन भिक्खु निमन्तितो सभत्तो समानो पुरेभत्तं कुलेसु चारित्तं आपज्‍जेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Yo pana bhikkhu nimantito sabhatto samāno purebhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjeyya, pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२९५. ¹⁷ तेन खो पन समयेन आयस्मतो उपनन्दस्स सक्यपुत्तस्स उपट्ठाककुलं सङ्घस्सत्थाय खादनीयं पाहेसि – ‘‘अय्यस्स उपनन्दस्स दस्सेत्वा सङ्घस्स दातब्ब’’न्ति। तेन खो पन समयेन आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो गामं पिण्डाय पविट्ठो होति। अथ खो ते मनुस्सा आरामं गन्त्वा भिक्खू पुच्छिंसु – ‘‘कहं, भन्ते, अय्यो उपनन्दो’’ति ? ‘‘एसावुसो, आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो गामं पिण्डाय पविट्ठो’’ति। ‘‘इदं, भन्ते, खादनीयं अय्यस्स उपनन्दस्स दस्सेत्वा सङ्घस्स दातब्ब’’न्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘तेन हि, भिक्खवे, पटिग्गहेत्वा निक्खिपथ याव उपनन्दो आगच्छती’’ति।

295.¹⁸ Tena kho pana samayena āyasmato upanandassa sakyaputtassa upaṭṭhākakulaṃ saṅghassatthāya khādanīyaṃ pāhesi – ‘‘ayyassa upanandassa dassetvā saṅghassa dātabba’’nti. Tena kho pana samayena āyasmā upanando sakyaputto gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭho hoti. Atha kho te manussā ārāmaṃ gantvā bhikkhū pucchiṃsu – ‘‘kahaṃ, bhante, ayyo upanando’’ti ? ‘‘Esāvuso, āyasmā upanando sakyaputto gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭho’’ti. ‘‘Idaṃ, bhante, khādanīyaṃ ayyassa upanandassa dassetvā saṅghassa dātabba’’nti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘tena hi, bhikkhave, paṭiggahetvā nikkhipatha yāva upanando āgacchatī’’ti.

अथ खो आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो – ‘‘भगवता पटिक्खित्तं पुरेभत्तं कुलेसु चारित्तं आपज्‍जितु’’न्ति पच्छाभत्तं कुलानि पयिरुपासित्वा दिवा पटिक्‍कमि, खादनीयं उस्सारियित्थ। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा उपनन्दो सक्यपुत्तो पच्छाभत्तं कुलेसु चारित्तं आपज्‍जिस्सती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर त्वं, उपनन्द, पच्छाभत्तं कुलेसु चारित्तं आपज्‍जसीति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, पच्छाभत्तं कुलेसु चारित्तं आपज्‍जिस्ससि! नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन भिक्खवे इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Atha kho āyasmā upanando sakyaputto – ‘‘bhagavatā paṭikkhittaṃ purebhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjitu’’nti pacchābhattaṃ kulāni payirupāsitvā divā paṭikkami, khādanīyaṃ ussāriyittha. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā upanando sakyaputto pacchābhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjissatī’’ti…pe… saccaṃ kira tvaṃ, upananda, pacchābhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjasīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, pacchābhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjissasi! Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana bhikkhave imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यो पन भिक्खु निमन्तितो सभत्तो समानो पुरेभत्तं वा पच्छाभत्तं वा कुलेसु चारित्तं आपज्‍जेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Yo pana bhikkhu nimantito sabhatto samāno purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā kulesu cārittaṃ āpajjeyya, pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२९६. तेन खो पन समयेन भिक्खू चीवरदानसमये कुक्‍कुच्‍चायन्ता कुलानि न पयिरुपासन्ति। चीवरं परित्तं उप्पज्‍जति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, चीवरदानसमये कुलानि पयिरुपासितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

296. Tena kho pana samayena bhikkhū cīvaradānasamaye kukkuccāyantā kulāni na payirupāsanti. Cīvaraṃ parittaṃ uppajjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, cīvaradānasamaye kulāni payirupāsituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यो पन भिक्खु निमन्तितो सभत्तो समानो पुरेभत्तं वा पच्छाभत्तं वा कुलेसु चारित्तं आपज्‍जेय्य, अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। चीवरदानसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

‘‘Yo pana bhikkhu nimantito sabhatto samāno purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā kulesu cārittaṃ āpajjeyya, aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Cīvaradānasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२९७. तेन खो पन समयेन भिक्खू चीवरकम्मं करोन्ति, अत्थो च होति सूचियापि सुत्तेनपि सत्थकेनपि। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता कुलानि न पयिरुपासन्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, चीवरकारसमये कुलानि पयिरुपासितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

297. Tena kho pana samayena bhikkhū cīvarakammaṃ karonti, attho ca hoti sūciyāpi suttenapi satthakenapi. Bhikkhū kukkuccāyantā kulāni na payirupāsanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, cīvarakārasamaye kulāni payirupāsituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यो पन भिक्खु निमन्तितो सभत्तो समानो पुरेभत्तं वा पच्छाभत्तं वा कुलेसु चारित्तं आपज्‍जेय्य , अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं । तत्थायं समयो। चीवरदानसमयो, चीवरकारसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

‘‘Yopana bhikkhu nimantito sabhatto samāno purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā kulesu cārittaṃ āpajjeyya , aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Cīvaradānasamayo, cīvarakārasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

२९८. तेन खो पन समयेन भिक्खू गिलाना होन्ति, अत्थो च होति भेसज्‍जेहि। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता कुलानि न पयिरुपासन्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, सन्तं भिक्खुं आपुच्छा कुलानि पयिरुपासितुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

298. Tena kho pana samayena bhikkhū gilānā honti, attho ca hoti bhesajjehi. Bhikkhū kukkuccāyantā kulāni na payirupāsanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, santaṃ bhikkhuṃ āpucchā kulāni payirupāsituṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

२९९. ‘‘यो पन भिक्खु निमन्तितो सभत्तो समानो सन्तं भिक्खुं अनापुच्छा पुरेभत्तं वा पच्छाभत्तं वा कुलेसु चारित्तं आपज्‍जेय्य, अञ्‍ञत्र समया, पाचित्तियं। तत्थायं समयो। चीवरदानसमयो, चीवरकारसमयो – अयं तत्थ समयो’’ति।

299.‘‘Yo pana bhikkhu nimantito sabhatto samāno santaṃ bhikkhuṃ anāpucchā purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā kulesu cārittaṃ āpajjeyya, aññatra samayā, pācittiyaṃ. Tatthāyaṃ samayo. Cīvaradānasamayo, cīvarakārasamayo – ayaṃ tattha samayo’’ti.

३००. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

300.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

निमन्तितो नाम पञ्‍चन्‍नं भोजनानं अञ्‍ञतरेन भोजनेन निमन्तितो।

Nimantito nāma pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantito.

सभत्तो नाम येन निमन्तितो तेन सभत्तो।

Sabhatto nāma yena nimantito tena sabhatto.

सन्तं नाम भिक्खुं सक्‍का होति आपुच्छा पविसितुं।

Santaṃ nāma bhikkhuṃ sakkā hoti āpucchā pavisituṃ.

असन्तं नाम भिक्खुं न सक्‍का होति आपुच्छा पविसितुं।

Asantaṃ nāma bhikkhuṃ na sakkā hoti āpucchā pavisituṃ.

पुरेभत्तं नाम येन निमन्तितो तं अभुत्तावी।

Purebhattaṃ nāma yena nimantito taṃ abhuttāvī.

पच्छाभत्तं नाम येन निमन्तितो तं अन्तमसो कुसग्गेनपि ¹⁹ भुत्तं होति।

Pacchābhattaṃ nāma yena nimantito taṃ antamaso kusaggenapi ²⁰ bhuttaṃ hoti.

कुलं नाम चत्तारि कुलानि – खत्तियकुलं, ब्राह्मणकुलं, वेस्सकुलं, सुद्दकुलं।

Kulaṃ nāma cattāri kulāni – khattiyakulaṃ, brāhmaṇakulaṃ, vessakulaṃ, suddakulaṃ.

कुलेसु चारित्तं आपज्‍जेय्याति अञ्‍ञस्स घरूपचारं ओक्‍कमन्तस्स आपत्ति दुक्‍कटस्स। पठमं पादं उम्मारं अतिक्‍कामेति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। दुतियं पादं अतिक्‍कामेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Kulesucārittaṃ āpajjeyyāti aññassa gharūpacāraṃ okkamantassa āpatti dukkaṭassa. Paṭhamaṃ pādaṃ ummāraṃ atikkāmeti, āpatti dukkaṭassa. Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmeti, āpatti pācittiyassa.

अञ्‍ञत्र समयाति ठपेत्वा समयं।

Aññatrasamayāti ṭhapetvā samayaṃ.

चीवरदानसमयो नाम अनत्थते कथिने वस्सानस्स पच्छिमो मासो, अत्थते कथिने पञ्‍च मासा।

Cīvaradānasamayo nāma anatthate kathine vassānassa pacchimo māso, atthate kathine pañca māsā.

चीवरकारसमयो नाम चीवरे कयिरमाने।

Cīvarakārasamayo nāma cīvare kayiramāne.

३०१. निमन्तिते निमन्तितसञ्‍ञी सन्तं भिक्खुं अनापुच्छा पुरेभत्तं वा पच्छाभत्तं वा कुलेसु चारित्तं आपज्‍जति, अञ्‍ञत्र समया, आपत्ति पाचित्तियस्स। निमन्तिते वेमतिको सन्तं भिक्खुं अनापुच्छा पुरेभत्तं वा पच्छाभत्तं वा कुलेसु चारित्तं आपज्‍जति, अञ्‍ञत्र समया, आपत्ति पाचित्तियस्स। निमन्तिते अनिमन्तितसञ्‍ञी सन्तं भिक्खुं अनापुच्छा पुरेभत्तं वा पच्छाभत्तं वा कुलेसु चारित्तं आपज्‍जति, अञ्‍ञत्र समया, आपत्ति पाचित्तियस्स।

301. Nimantite nimantitasaññī santaṃ bhikkhuṃ anāpucchā purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā kulesu cārittaṃ āpajjati, aññatra samayā, āpatti pācittiyassa. Nimantite vematiko santaṃ bhikkhuṃ anāpucchā purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā kulesu cārittaṃ āpajjati, aññatra samayā, āpatti pācittiyassa. Nimantite animantitasaññī santaṃ bhikkhuṃ anāpucchā purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā kulesu cārittaṃ āpajjati, aññatra samayā, āpatti pācittiyassa.

अनिमन्तिते निमन्तितसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अनिमन्तिते वेमतिको , आपत्ति दुक्‍कटस्स। अनिमन्तिते अनिमन्तितसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Animantite nimantitasaññī, āpatti dukkaṭassa. Animantite vematiko , āpatti dukkaṭassa. Animantite animantitasaññī, anāpatti.

३०२. अनापत्ति समये, सन्तं भिक्खुं आपुच्छा पविसति, असन्तं भिक्खुं अनापुच्छा पविसति, अञ्‍ञस्स घरेन मग्गो होति, घरूपचारेन मग्गो होति, अन्तरारामं गच्छति, भिक्खुनुपस्सयं गच्छति, तित्थियसेय्यं गच्छति, पटिक्‍कमनं गच्छति, भत्तियघरं गच्छति, आपदासु, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

302. Anāpatti samaye, santaṃ bhikkhuṃ āpucchā pavisati, asantaṃ bhikkhuṃ anāpucchā pavisati, aññassa gharena maggo hoti, gharūpacārena maggo hoti, antarārāmaṃ gacchati, bhikkhunupassayaṃ gacchati, titthiyaseyyaṃ gacchati, paṭikkamanaṃ gacchati, bhattiyagharaṃ gacchati, āpadāsu, ummattakassa, ādikammikassāti.

चारित्तसिक्खापदं निट्ठितं छट्ठं।

Cārittasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.

७. महानामसिक्खापदं

7. Mahānāmasikkhāpadaṃ

३०३. तेन समयेन बुद्धो भगवा सक्‍केसु विहरति कपिलवत्थुस्मिं निग्रोधारामे। तेन खो पन समयेन महानामस्स सक्‍कस्स भेसज्‍जं उस्सन्‍नं होति। अथ खो महानामो सक्‍को येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो महानामो सक्‍को भगवन्तं एतदवोच – ‘‘इच्छामहं, भन्ते, सङ्घं चतुमासं ²¹ भेसज्‍जेन पवारेतु’’न्ति। ‘‘साधु साधु , महानाम! तेन हि त्वं, महानाम, सङ्घं चतुमासं भेसज्‍जेन पवारेही’’ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता नाधिवासेन्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, चतुमासं भेसज्‍जप्पच्‍चयपवारणं सादितुन्ति।

303. Tena samayena buddho bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Tena kho pana samayena mahānāmassa sakkassa bhesajjaṃ ussannaṃ hoti. Atha kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, saṅghaṃ catumāsaṃ ²² bhesajjena pavāretu’’nti. ‘‘Sādhu sādhu , mahānāma! Tena hi tvaṃ, mahānāma, saṅghaṃ catumāsaṃ bhesajjena pavārehī’’ti. Bhikkhū kukkuccāyantā nādhivāsenti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, catumāsaṃ bhesajjappaccayapavāraṇaṃ sāditunti.

३०४. तेन खो पन समयेन भिक्खू महानामं सक्‍कं परित्तं भेसज्‍जं विञ्‍ञापेन्ति। तथेव महानामस्स सक्‍कस्स भेसज्‍जं उस्सन्‍नं होति। दुतियम्पि खो महानामो सक्‍को येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो महानामो सक्‍को भगवन्तं एतदवोच – ‘‘इच्छामहं, भन्ते, सङ्घं अपरम्पि चतुमासं भेसज्‍जेन पवारेतु’’न्ति। ‘‘साधु साधु, महानाम! तेन हि त्वं, महानाम, सङ्घं अपरम्पि चतुमासं भेसज्‍जेन पवारेही’’ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता नाधिवासेन्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, पुन पवारणम्पि सादितुन्ति।

304. Tena kho pana samayena bhikkhū mahānāmaṃ sakkaṃ parittaṃ bhesajjaṃ viññāpenti. Tatheva mahānāmassa sakkassa bhesajjaṃ ussannaṃ hoti. Dutiyampi kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, saṅghaṃ aparampi catumāsaṃ bhesajjena pavāretu’’nti. ‘‘Sādhu sādhu, mahānāma! Tena hi tvaṃ, mahānāma, saṅghaṃ aparampi catumāsaṃ bhesajjena pavārehī’’ti. Bhikkhū kukkuccāyantā nādhivāsenti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, puna pavāraṇampi sāditunti.

३०५. तेन खो पन समयेन भिक्खू महानामं सक्‍कं परित्तंयेव भेसज्‍जं विञ्‍ञापेन्ति। तथेव महानामस्स सक्‍कस्स भेसज्‍जं उस्सन्‍नं होति। ततियम्पि खो महानामो सक्‍को येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो महानामो सक्‍को भगवन्तं एतदवोच – ‘‘इच्छामहं, भन्ते, सङ्घं यावजीवं भेसज्‍जेन पवारेतु’’न्ति। ‘‘साधु साधु, महानाम! तेन हि त्वं, महानाम, सङ्घं यावजीवं भेसज्‍जेन पवारेही’’ति। भिक्खू कुक्‍कुच्‍चायन्ता नाधिवासेन्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… अनुजानामि, भिक्खवे, निच्‍चपवारणम्पि सादितुन्ति।

305. Tena kho pana samayena bhikkhū mahānāmaṃ sakkaṃ parittaṃyeva bhesajjaṃ viññāpenti. Tatheva mahānāmassa sakkassa bhesajjaṃ ussannaṃ hoti. Tatiyampi kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, saṅghaṃ yāvajīvaṃ bhesajjena pavāretu’’nti. ‘‘Sādhu sādhu, mahānāma! Tena hi tvaṃ, mahānāma, saṅghaṃ yāvajīvaṃ bhesajjena pavārehī’’ti. Bhikkhū kukkuccāyantā nādhivāsenti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, niccapavāraṇampi sāditunti.

तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू दुन्‍निवत्था होन्ति दुप्पारुता अनाकप्पसम्पन्‍ना। महानामो सक्‍को वत्ता होति – ‘‘किस्स तुम्हे, भन्ते, दुन्‍निवत्था दुप्पारुता अनाकप्पसम्पन्‍ना? ननु नाम पब्बजितेन सुनिवत्थेन भवितब्बं सुपारुतेन आकप्पसम्पन्‍नेना’’ति? छब्बग्गिया भिक्खू महानामे सक्‍के उपनन्धिंसु। अथ खो छब्बग्गियानं भिक्खूनं एतदहोसि – ‘‘केन नु खो मयं उपायेन महानामं सक्‍कं मङ्कु करेय्यामा’’ति? अथ खो छब्बग्गियानं भिक्खूनं एतदहोसि – ‘‘महानामेन खो, आवुसो, सक्‍केन सङ्घो भेसज्‍जेन पवारितो। हन्द मयं, आवुसो, महानामं सक्‍कं सप्पिं विञ्‍ञापेमा’’ति। अथ खो छब्बग्गिया भिक्खू येन महानामो सक्‍को तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा महानामं सक्‍कं एतदवोचुं – ‘‘दोणेन, आवुसो, सप्पिना अत्थो’’ति। ‘‘अज्‍जण्हो, भन्ते, आगमेथ। मनुस्सा वजं गता सप्पिं आहरितुं। कालं आहरिस्सथा’’ति ²³।

Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū dunnivatthā honti duppārutā anākappasampannā. Mahānāmo sakko vattā hoti – ‘‘kissa tumhe, bhante, dunnivatthā duppārutā anākappasampannā? Nanu nāma pabbajitena sunivatthena bhavitabbaṃ supārutena ākappasampannenā’’ti? Chabbaggiyā bhikkhū mahānāme sakke upanandhiṃsu. Atha kho chabbaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘kena nu kho mayaṃ upāyena mahānāmaṃ sakkaṃ maṅku kareyyāmā’’ti? Atha kho chabbaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘mahānāmena kho, āvuso, sakkena saṅgho bhesajjena pavārito. Handa mayaṃ, āvuso, mahānāmaṃ sakkaṃ sappiṃ viññāpemā’’ti. Atha kho chabbaggiyā bhikkhū yena mahānāmo sakko tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā mahānāmaṃ sakkaṃ etadavocuṃ – ‘‘doṇena, āvuso, sappinā attho’’ti. ‘‘Ajjaṇho, bhante, āgametha. Manussā vajaṃ gatā sappiṃ āharituṃ. Kālaṃ āharissathā’’ti ²⁴.

दुतियम्पि खो…पे॰… ततियम्पि खो छब्बग्गिया भिक्खू महानामं सक्‍कं एतदवोचुं – ‘‘दोणेन, आवुसो, सप्पिना अत्थो’’ति। ‘‘अज्‍जण्हो, भन्ते, आगमेथ। मनुस्सा वजं गता सप्पिं आहरितुं। कालं आहरिस्सथा’’ति। ‘‘किं पन तया, आवुसो, अदातुकामेन पवारितेन, यं त्वं पवारेत्वा न देसी’’ति! अथ खो महानामो सक्‍को उज्झायति खिय्यति विपाचेति – ‘‘कथञ्हि नाम भदन्ता – ‘अज्‍जण्हो, भन्ते, आगमेथा’ति वुच्‍चमाना नागमेस्सन्ती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खू महानामस्स सक्‍कस्स उज्झायन्तस्स खिय्यन्तस्स विपाचेन्तस्स। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू महानामेन सक्‍केन – ‘अज्‍जण्हो, भन्ते, आगमेथा’ति वुच्‍चमाना नागमेस्सन्ती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, महानामेन सक्‍केन – ‘‘अज्‍जण्हो, भन्ते, आगमेथा’’ति वुच्‍चमाना नागमेथाति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, महानामेन सक्‍केन – ‘‘अज्‍जण्हो, भन्ते आगमेथा’’ति वुच्‍चमाना नागमेस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

Dutiyampi kho…pe… tatiyampi kho chabbaggiyā bhikkhū mahānāmaṃ sakkaṃ etadavocuṃ – ‘‘doṇena, āvuso, sappinā attho’’ti. ‘‘Ajjaṇho, bhante, āgametha. Manussā vajaṃ gatā sappiṃ āharituṃ. Kālaṃ āharissathā’’ti. ‘‘Kiṃ pana tayā, āvuso, adātukāmena pavāritena, yaṃ tvaṃ pavāretvā na desī’’ti! Atha kho mahānāmo sakko ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma bhadantā – ‘ajjaṇho, bhante, āgamethā’ti vuccamānā nāgamessantī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū mahānāmassa sakkassa ujjhāyantassa khiyyantassa vipācentassa. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū mahānāmena sakkena – ‘ajjaṇho, bhante, āgamethā’ti vuccamānā nāgamessantī’’ti…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, mahānāmena sakkena – ‘‘ajjaṇho, bhante, āgamethā’’ti vuccamānā nāgamethāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, mahānāmena sakkena – ‘‘ajjaṇho, bhante āgamethā’’ti vuccamānā nāgamessatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

३०६. ‘‘अगिलानेन भिक्खुना चतुमासप्पच्‍चयपवारणा सादितब्बा , अञ्‍ञत्र पुनपवारणाय, अञ्‍ञत्र निच्‍चपवारणाय; ततो चे उत्तरि सादियेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

306.‘‘Agilānena bhikkhunā catumāsappaccayapavāraṇā sāditabbā, aññatra punapavāraṇāya, aññatra niccapavāraṇāya; tato ce uttari sādiyeyya, pācittiya’’nti.

३०७. अगिलानेन भिक्खुना चतुमासप्पच्‍चयपवारणा सादितब्बाति गिलानप्पच्‍चयपवारणा सादितब्बा।

307.Agilānena bhikkhunā catumāsappaccayapavāraṇā sāditabbāti gilānappaccayapavāraṇā sāditabbā.

पुनपवारणापि सादितब्बाति यदा गिलानो भविस्सामि तदा विञ्‍ञापेस्सामीति।

Punapavāraṇāpi sāditabbāti yadā gilāno bhavissāmi tadā viññāpessāmīti.

निच्‍चपवारणापि सादितब्बाति यदा गिलानो भविस्सामि तदा विञ्‍ञापेस्सामीति।

Niccapavāraṇāpi sāditabbāti yadā gilāno bhavissāmi tadā viññāpessāmīti.

ततो चे उत्तरि सादियेय्याति अत्थि पवारणा भेसज्‍जपरियन्ता न रत्तिपरियन्ता, अत्थि पवारणा रत्तिपरियन्ता न भेसज्‍जपरियन्ता, अत्थि पवारणा भेसज्‍जपरियन्ता च रत्तिपरियन्ता च, अत्थि पवारणा नेव भेसज्‍जपरियन्ता न रत्तिपरियन्ता।

Tatoce uttari sādiyeyyāti atthi pavāraṇā bhesajjapariyantā na rattipariyantā, atthi pavāraṇā rattipariyantā na bhesajjapariyantā, atthi pavāraṇā bhesajjapariyantā ca rattipariyantā ca, atthi pavāraṇā neva bhesajjapariyantā na rattipariyantā.

भेसज्‍जपरियन्ता नाम भेसज्‍जानि परिग्गहितानि होन्ति – ‘‘एत्तकेहि भेसज्‍जेहि पवारेमी’’ति। रत्तिपरियन्ता नाम रत्तियो परिग्गहितायो होन्ति – ‘‘एत्तकासु रत्तीसु पवारेमी’’ति। भेसज्‍जपरियन्ता च रत्तिपरियन्ता च नाम भेसज्‍जानि च परिग्गहितानि होन्ति रत्तियो च परिग्गहितायो होन्ति – ‘‘एत्तकेहि भेसज्‍जेहि एत्तकासु रत्तीसु पवारेमी’’ति। नेव भेसज्‍जपरियन्ता न रत्तिपरियन्ता नाम भेसज्‍जानि च अपरिग्गहितानि होन्ति रत्तियो च अपरिग्गहितायो होन्ति।

Bhesajjapariyantā nāma bhesajjāni pariggahitāni honti – ‘‘ettakehi bhesajjehi pavāremī’’ti. Rattipariyantā nāma rattiyo pariggahitāyo honti – ‘‘ettakāsu rattīsu pavāremī’’ti. Bhesajjapariyantā ca rattipariyantā ca nāma bhesajjāni ca pariggahitāni honti rattiyo ca pariggahitāyo honti – ‘‘ettakehi bhesajjehi ettakāsu rattīsu pavāremī’’ti. Neva bhesajjapariyantā na rattipariyantā nāma bhesajjāni ca apariggahitāni honti rattiyo ca apariggahitāyo honti.

३०८. भेसज्‍जपरियन्ते – येहि भेसज्‍जेहि पवारितो होति तानि भेसज्‍जानि ठपेत्वा अञ्‍ञानि भेसज्‍जानि विञ्‍ञापेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। रत्तिपरियन्ते – यासु रत्तीसु पवारितो होति, ता रत्तियो ठपेत्वा अञ्‍ञासु रत्तीसु विञ्‍ञापेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। भेसज्‍जपरियन्ते च रत्तिपरियन्ते च – येहि भेसज्‍जेहि पवारितो होति, तानि भेसज्‍जानि ठपेत्वा यासु रत्तीसु पवारितो होति, ता रत्तियो ठपेत्वा अञ्‍ञानि भेसज्‍जानि अञ्‍ञासु रत्तीसु विञ्‍ञापेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। नेव भेसज्‍जपरियन्ते न रत्तिपरियन्ते, अनापत्ति।

308. Bhesajjapariyante – yehi bhesajjehi pavārito hoti tāni bhesajjāni ṭhapetvā aññāni bhesajjāni viññāpeti, āpatti pācittiyassa. Rattipariyante – yāsu rattīsu pavārito hoti, tā rattiyo ṭhapetvā aññāsu rattīsu viññāpeti, āpatti pācittiyassa. Bhesajjapariyante ca rattipariyante ca – yehi bhesajjehi pavārito hoti, tāni bhesajjāni ṭhapetvā yāsu rattīsu pavārito hoti, tā rattiyo ṭhapetvā aññāni bhesajjāni aññāsu rattīsu viññāpeti, āpatti pācittiyassa. Neva bhesajjapariyante na rattipariyante, anāpatti.

३०९. न भेसज्‍जेन करणीयेन ²⁵ भेसज्‍जं विञ्‍ञापेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अञ्‍ञेन भेसज्‍जेन करणीयेन अञ्‍ञं भेसज्‍जं विञ्‍ञापेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। ततुत्तरि ततुत्तरिसञ्‍ञी भेसज्‍जं विञ्‍ञापेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। ततुत्तरि वेमतिको भेसज्‍जं विञ्‍ञापेति, आपत्ति पाचित्तियस्स। ततुत्तरि नततुत्तरिसञ्‍ञी भेसज्‍जं विञ्‍ञापेति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

309. Na bhesajjena karaṇīyena ²⁶ bhesajjaṃ viññāpeti, āpatti pācittiyassa. Aññena bhesajjena karaṇīyena aññaṃ bhesajjaṃ viññāpeti, āpatti pācittiyassa. Tatuttari tatuttarisaññī bhesajjaṃ viññāpeti, āpatti pācittiyassa. Tatuttari vematiko bhesajjaṃ viññāpeti, āpatti pācittiyassa. Tatuttari natatuttarisaññī bhesajjaṃ viññāpeti, āpatti pācittiyassa.

नततुत्तरि ततुत्तरिसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। नततुत्तरि वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। नततुत्तरि नततुत्तरिसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Natatuttari tatuttarisaññī, āpatti dukkaṭassa. Natatuttari vematiko, āpatti dukkaṭassa. Natatuttari natatuttarisaññī, anāpatti.

३१०. अनापत्ति येहि भेसज्‍जेहि पवारितो होति तानि भेसज्‍जानि विञ्‍ञापेति, यासु रत्तीसु पवारितो होति तासु रत्तीसु विञ्‍ञापेति , ‘‘इमेहि तया भेसज्‍जेहि पवारिताम्ह , अम्हाकञ्‍च इमिना च इमिना च भेसज्‍जेन अत्थो’’ति आचिक्खित्वा विञ्‍ञापेति, ‘‘यासु तया रत्तीसु पवारिताम्ह तायो च रत्तियो वीतिवत्ता अम्हाकञ्‍च भेसज्‍जेन अत्थो’’ति आचिक्खित्वा विञ्‍ञापेति, ञातकानं पवारितानं, अञ्‍ञस्सत्थाय, अत्तनो धनेन, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

310. Anāpatti yehi bhesajjehi pavārito hoti tāni bhesajjāni viññāpeti, yāsu rattīsu pavārito hoti tāsu rattīsu viññāpeti , ‘‘imehi tayā bhesajjehi pavāritāmha , amhākañca iminā ca iminā ca bhesajjena attho’’ti ācikkhitvā viññāpeti, ‘‘yāsu tayā rattīsu pavāritāmha tāyo ca rattiyo vītivattā amhākañca bhesajjena attho’’ti ācikkhitvā viññāpeti, ñātakānaṃ pavāritānaṃ, aññassatthāya, attano dhanena, ummattakassa, ādikammikassāti.

महानामसिक्खापदं निट्ठितं सत्तमं।

Mahānāmasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.

८. उय्युत्तसेनासिक्खापदं

8. Uyyuttasenāsikkhāpadaṃ

३११. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन राजा पसेनदि कोसलो सेनाय अब्भुय्यातो होति। छब्बग्गिया भिक्खू उय्युत्तं सेनं दस्सनाय अगमंसु। अद्दसा खो राजा पसेनदि कोसलो छब्बग्गिये भिक्खू दूरतोव आगच्छन्ते। दिस्वान पक्‍कोसापेत्वा एतदवोच – ‘‘किस्स तुम्हे, भन्ते, आगतत्था’’ति? ‘‘महाराजानं मयं दट्ठुकामा’’ ²⁷ ति। ‘‘किं, भन्ते, मं दिट्ठेन युद्धाभिनन्दिनं ²⁸; ननु भगवा पस्सितब्बो’’ति? मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया उय्युत्तं सेनं दस्सनाय आगच्छिस्सन्ति! अम्हाकम्पि अलाभा, अम्हाकम्पि दुल्‍लद्धं, ये मयं आजीवस्स हेतु पुत्तदारस्स कारणा सेनाय आगच्छामा’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू उय्युत्तं सेनं दस्सनाय गच्छिस्सन्ती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, उय्युत्तं सेनं दस्सनाय गच्छथाति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, उय्युत्तं सेनं दस्सनाय गच्छिस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

311. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo senāya abbhuyyāto hoti. Chabbaggiyā bhikkhū uyyuttaṃ senaṃ dassanāya agamaṃsu. Addasā kho rājā pasenadi kosalo chabbaggiye bhikkhū dūratova āgacchante. Disvāna pakkosāpetvā etadavoca – ‘‘kissa tumhe, bhante, āgatatthā’’ti? ‘‘Mahārājānaṃ mayaṃ daṭṭhukāmā’’ ²⁹ ti. ‘‘Kiṃ, bhante, maṃ diṭṭhena yuddhābhinandinaṃ ³⁰; nanu bhagavā passitabbo’’ti? Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā uyyuttaṃ senaṃ dassanāya āgacchissanti! Amhākampi alābhā, amhākampi dulladdhaṃ, ye mayaṃ ājīvassa hetu puttadārassa kāraṇā senāya āgacchāmā’’ti! Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū uyyuttaṃ senaṃ dassanāya gacchissantī’’ti…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, uyyuttaṃ senaṃ dassanāya gacchathāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, uyyuttaṃ senaṃ dassanāya gacchissatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

‘‘यो पन भिक्खु उय्युत्तं सेनं दस्सनाय गच्छेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

‘‘Yopana bhikkhu uyyuttaṃ senaṃ dassanāya gaccheyya, pācittiya’’nti.

एवञ्‍चिदं भगवता भिक्खूनं सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं होति।

Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.

३१२. तेन खो पन समयेन अञ्‍ञतरस्स भिक्खुनो मातुलो सेनाय गिलानो होति । सो तस्स भिक्खुनो सन्तिके दूतं पाहेसि – ‘‘अहञ्हि सेनाय गिलानो। आगच्छतु भदन्तो। इच्छामि भदन्तस्स आगत’’न्ति। अथ खो तस्स भिक्खुनो एतदहोसि – ‘‘भगवता सिक्खापदं पञ्‍ञत्तं – ‘न उय्युत्तं सेनं दस्सनाय गन्तब्ब’न्ति। अयञ्‍च मे मातुलो सेनाय गिलानो। कथं नु खो मया पटिपज्‍जितब्ब’’न्ति? भगवतो एतमत्थं आरोचेसि। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, तथारूपप्पच्‍चया सेनाय गन्तुं। एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

312. Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno mātulo senāya gilāno hoti . So tassa bhikkhuno santike dūtaṃ pāhesi – ‘‘ahañhi senāya gilāno. Āgacchatu bhadanto. Icchāmi bhadantassa āgata’’nti. Atha kho tassa bhikkhuno etadahosi – ‘‘bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ – ‘na uyyuttaṃ senaṃ dassanāya gantabba’nti. Ayañca me mātulo senāya gilāno. Kathaṃ nu kho mayā paṭipajjitabba’’nti? Bhagavato etamatthaṃ ārocesi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tathārūpappaccayā senāya gantuṃ. Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

३१३. ‘‘यो पन भिक्खु उय्युत्तं सेनं दस्सनाय गच्छेय्य, अञ्‍ञत्र तथारूपप्पच्‍चया, पाचित्तिय’’न्ति।

313.‘‘Yo pana bhikkhu uyyuttaṃ senaṃ dassanāya gaccheyya, aññatra tathārūpappaccayā, pācittiya’’nti.

३१४. यो पनाति यो यादिसो…पे॰… भिक्खूति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेतो भिक्खूति।

314.Yo panāti yo yādiso…pe… bhikkhūti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti.

उय्युत्ता नाम सेना गामतो निक्खमित्वा निविट्ठा वा होति पयाता वा।

Uyyuttā nāma senā gāmato nikkhamitvā niviṭṭhā vā hoti payātā vā.

सेना नाम हत्थी अस्सा रथा पत्ती। द्वादसपुरिसो हत्थी, तिपुरिसो अस्सो, चतुपुरिसो रथो, चत्तारो पुरिसा सरहत्था पत्ति। दस्सनाय गच्छति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। यत्थ ठितो पस्सति, आपत्ति पाचित्तियस्स। दस्सनूपचारं विजहित्वा पुनप्पुनं पस्सति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Senā nāma hatthī assā rathā pattī. Dvādasapuriso hatthī, tipuriso asso, catupuriso ratho, cattāro purisā sarahatthā patti. Dassanāya gacchati, āpatti dukkaṭassa. Yattha ṭhito passati, āpatti pācittiyassa. Dassanūpacāraṃ vijahitvā punappunaṃ passati, āpatti pācittiyassa.

अञ्‍ञत्र तथारूपप्पच्‍चयाति ठपेत्वा तथारूपप्पच्‍चयं।

Aññatra tathārūpappaccayāti ṭhapetvā tathārūpappaccayaṃ.

३१५. उय्युत्ते उय्युत्तसञ्‍ञी दस्सनाय गच्छति, अञ्‍ञत्र तथारूपप्पच्‍चया, आपत्ति पाचित्तियस्स। उय्युत्ते वेमतिको दस्सनाय गच्छति, अञ्‍ञत्र तथारूपप्पच्‍चया, आपत्ति पाचित्तियस्स। उय्युत्ते अनुय्युत्तसञ्‍ञी दस्सनाय गच्छति, अञ्‍ञत्र तथारूपप्पच्‍चया, आपत्ति पाचित्तियस्स।

315. Uyyutte uyyuttasaññī dassanāya gacchati, aññatra tathārūpappaccayā, āpatti pācittiyassa. Uyyutte vematiko dassanāya gacchati, aññatra tathārūpappaccayā, āpatti pācittiyassa. Uyyutte anuyyuttasaññī dassanāya gacchati, aññatra tathārūpappaccayā, āpatti pācittiyassa.

एकमेकं दस्सनाय गच्छति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। यत्थ ठितो पस्सति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। दस्सनूपचारं विजहित्वा पुनप्पुनं पस्सति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अनुय्युत्ते उय्युत्तसञ्‍ञी , आपत्ति दुक्‍कटस्स। अनुय्युत्ते वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। अनुय्युत्ते अनुय्युत्तसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Ekamekaṃ dassanāya gacchati, āpatti dukkaṭassa. Yattha ṭhito passati, āpatti dukkaṭassa. Dassanūpacāraṃ vijahitvā punappunaṃ passati, āpatti dukkaṭassa. Anuyyutte uyyuttasaññī , āpatti dukkaṭassa. Anuyyutte vematiko, āpatti dukkaṭassa. Anuyyutte anuyyuttasaññī, anāpatti.

३१६. अनापत्ति आरामे ठितो पस्सति, भिक्खुस्स ठितोकासं वा निसिन्‍नोकासं वा निपन्‍नोकासं वा आगच्छति, पटिपथं गच्छन्तो पस्सति, तथारूपप्पच्‍चया, आपदासु, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

316. Anāpatti ārāme ṭhito passati, bhikkhussa ṭhitokāsaṃ vā nisinnokāsaṃ vā nipannokāsaṃ vā āgacchati, paṭipathaṃ gacchanto passati, tathārūpappaccayā, āpadāsu, ummattakassa, ādikammikassāti.

उय्युत्तसेनासिक्खापदं निट्ठितं अट्ठमं।

Uyyuttasenāsikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.

९. सेनावाससिक्खापदं

9. Senāvāsasikkhāpadaṃ

३१७. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू सति करणीये सेनं गन्त्वा अतिरेकतिरत्तं सेनाय वसन्ति। मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया सेनाय वसिस्सन्ति! अम्हाकम्पि अलाभा, अम्हाकम्पि दुल्‍लद्धं, ये मयं आजीवस्स हेतु पुत्तदारस्स कारणा सेनाय पटिवसामा’’ति। अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू अतिरेकतिरत्तं सेनाय वसिस्सन्ती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, अतिरेकतिरत्तं सेनाय वसथाति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, अतिरेकतिरत्तं सेनाय वसिस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे, इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

317. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū sati karaṇīye senaṃ gantvā atirekatirattaṃ senāya vasanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā senāya vasissanti! Amhākampi alābhā, amhākampi dulladdhaṃ, ye mayaṃ ājīvassa hetu puttadārassa kāraṇā senāya paṭivasāmā’’ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū atirekatirattaṃ senāya vasissantī’’ti…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, atirekatirattaṃ senāya vasathāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, atirekatirattaṃ senāya vasissatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

३१८. ‘‘सिया च तस्स भिक्खुनो कोचिदेव पच्‍चयो सेनं गमनाय, दिरत्ततिरत्तं तेन भिक्खुना सेनाय वसितब्बं। ततो चे उत्तरिं वसेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

318.‘‘Siyā ca tassa bhikkhuno kocideva paccayo senaṃ gamanāya, dirattatirattaṃ tena bhikkhunā senāya vasitabbaṃ. Tato ce uttariṃ vaseyya, pācittiya’’nti.

३१९. सिया च तस्स भिक्खुनो कोचिदेव पच्‍चयो सेनं गमनायाति सिया पच्‍चयो सिया करणीयं।

319.Siyā ca tassa bhikkhuno kocideva paccayo senaṃ gamanāyāti siyā paccayo siyā karaṇīyaṃ.

दिरत्ततिरत्तं तेन भिक्खुना सेनाय वसितब्बन्ति द्वेतिस्सो रत्तियो वसितब्बं।

Dirattatirattaṃtena bhikkhunā senāya vasitabbanti dvetisso rattiyo vasitabbaṃ.

ततो चे उत्तरि वसेय्याति चतुत्थे दिवसे अत्थङ्गते सूरिये सेनाय वसति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Tato ce uttari vaseyyāti catutthe divase atthaṅgate sūriye senāya vasati, āpatti pācittiyassa.

३२०. अतिरेकतिरत्ते अतिरेकसञ्‍ञी सेनाय वसति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अतिरेकतिरत्ते वेमतिको सेनाय वसति, आपत्ति पाचित्तियस्स। अतिरेकतिरत्ते ऊनकसञ्‍ञी सेनाय वसति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

320. Atirekatiratte atirekasaññī senāya vasati, āpatti pācittiyassa. Atirekatiratte vematiko senāya vasati, āpatti pācittiyassa. Atirekatiratte ūnakasaññī senāya vasati, āpatti pācittiyassa.

ऊनकतिरत्ते अतिरेकसञ्‍ञी, आपत्ति दुक्‍कटस्स। ऊनकतिरत्ते वेमतिको, आपत्ति दुक्‍कटस्स। ऊनकतिरत्ते ऊनकसञ्‍ञी, अनापत्ति।

Ūnakatiratte atirekasaññī, āpatti dukkaṭassa. Ūnakatiratte vematiko, āpatti dukkaṭassa. Ūnakatiratte ūnakasaññī, anāpatti.

३२१. अनापत्ति द्वेतिस्सो रत्तियो वसति, ऊनकद्वेतिस्सो रत्तियो वसति, द्वे रत्तियो वसित्वा ततियाय रत्तिया पुरारुणा निक्खमित्वा पुन वसति, गिलानो वसति, गिलानस्स करणीयेन वसति, सेना वा पटिसेनाय रुद्धा होति, केनचि पलिबुद्धो होति, आपदासु, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

321. Anāpatti dvetisso rattiyo vasati, ūnakadvetisso rattiyo vasati, dve rattiyo vasitvā tatiyāya rattiyā purāruṇā nikkhamitvā puna vasati, gilāno vasati, gilānassa karaṇīyena vasati, senā vā paṭisenāya ruddhā hoti, kenaci palibuddho hoti, āpadāsu, ummattakassa, ādikammikassāti.

सेनावाससिक्खापदं निट्ठितं नवमं।

Senāvāsasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.

१०. उय्योधिकसिक्खापदं

10. Uyyodhikasikkhāpadaṃ

३२२. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खू दिरत्ततिरत्तं सेनाय वसमाना उय्योधिकम्पि बलग्गम्पि सेनाब्यूहम्पि अनीकदस्सनम्पि गच्छन्ति। अञ्‍ञतरोपि छब्बग्गियो भिक्खु उय्योधिकं गन्त्वा कण्डेन पटिविद्धो होति। मनुस्सा तं भिक्खुं उप्पण्डेसुं – ‘‘कच्‍चि, भन्ते, सुयुद्धं अहोसि, कति ते लक्खानि लद्धानी’’ति? सो भिक्खु तेहि मनुस्सेहि उप्पण्डीयमानो मङ्कु अहोसि। मनुस्सा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया उय्योधिकं दस्सनाय आगच्छिस्सन्ति! अम्हाकम्पि अलाभा, अम्हाकम्पि दुल्‍लद्धं, ये मयं आजीवस्स हेतु पुत्तदारस्स कारणा उय्योधिकं आगच्छामा’’ति। अस्सोसुं खो भिक्खू तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं । ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खू उय्योधिकं दस्सनाय गच्छिस्सन्ती’’ति…पे॰… सच्‍चं किर तुम्हे, भिक्खवे, उय्योधिकं दस्सनाय गच्छथाति? ‘‘सच्‍चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम तुम्हे, मोघपुरिसा, उय्योधिकं दस्सनाय गच्छिस्सथ! नेतं, मोघपुरिसा, अप्पसन्‍नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्‍च पन, भिक्खवे , इमं सिक्खापदं उद्दिसेय्याथ –

322. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū dirattatirattaṃ senāya vasamānā uyyodhikampi balaggampi senābyūhampi anīkadassanampi gacchanti. Aññataropi chabbaggiyo bhikkhu uyyodhikaṃ gantvā kaṇḍena paṭividdho hoti. Manussā taṃ bhikkhuṃ uppaṇḍesuṃ – ‘‘kacci, bhante, suyuddhaṃ ahosi, kati te lakkhāni laddhānī’’ti? So bhikkhu tehi manussehi uppaṇḍīyamāno maṅku ahosi. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā uyyodhikaṃ dassanāya āgacchissanti! Amhākampi alābhā, amhākampi dulladdhaṃ, ye mayaṃ ājīvassa hetu puttadārassa kāraṇā uyyodhikaṃ āgacchāmā’’ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ . Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū uyyodhikaṃ dassanāya gacchissantī’’ti…pe… saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, uyyodhikaṃ dassanāya gacchathāti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, uyyodhikaṃ dassanāya gacchissatha! Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave , imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –

३२३. ‘‘दिरत्ततिरत्तं चे भिक्खु सेनाय वसमानो उय्योधिकं वा बलग्गं वा सेनाब्यूहं वा अनीकदस्सनं वा गच्छेय्य, पाचित्तिय’’न्ति।

323.‘‘Dirattatirattaṃ ce bhikkhu senāya vasamāno uyyodhikaṃ vā balaggaṃ vā senābyūhaṃ vā anīkadassanaṃ vā gaccheyya, pācittiya’’nti.

३२४. दिरत्ततिरत्तं चे भिक्खु सेनाय वसमानोति द्वेतिस्सो रत्तियो वसमानो।

324.Dirattatirattaṃ ce bhikkhu senāya vasamānoti dvetisso rattiyo vasamāno.

उय्योधिकं नाम यत्थ सम्पहारो दिस्सति।

Uyyodhikaṃ nāma yattha sampahāro dissati.

बलग्गं नाम एत्तका हत्थी, एत्तका अस्सा, एत्तका रथा, एत्तका पत्ती।

Balaggaṃ nāma ettakā hatthī, ettakā assā, ettakā rathā, ettakā pattī.

सेनाब्यूहं नाम इतो हत्थी होन्तु, इतो अस्सा होन्तु, इतो रथा होन्तु, इतो पत्तिका होन्तु।

Senābyūhaṃ nāma ito hatthī hontu, ito assā hontu, ito rathā hontu, ito pattikā hontu.

अनीकं नाम हत्थानीकं, अस्सानीकं , रथानीकं, पत्तानीकं। तयो हत्थी पच्छिमं हत्थानीकं, तयो अस्सा पच्छिमं अस्सानीकं, तयो रथा पच्छिमं रथानीकं, चत्तारो पुरिसा सरहत्था पत्ती पच्छिमं पत्तानीकं। दस्सनाय गच्छति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। यत्थ ठितो पस्सति, आपत्ति पाचित्तियस्स। दस्सनूपचारं विजहित्वा पुनप्पुनं पस्सति, आपत्ति पाचित्तियस्स।

Anīkaṃ nāma hatthānīkaṃ, assānīkaṃ , rathānīkaṃ, pattānīkaṃ. Tayo hatthī pacchimaṃ hatthānīkaṃ, tayo assā pacchimaṃ assānīkaṃ, tayo rathā pacchimaṃ rathānīkaṃ, cattāro purisā sarahatthā pattī pacchimaṃ pattānīkaṃ. Dassanāya gacchati, āpatti dukkaṭassa. Yattha ṭhito passati, āpatti pācittiyassa. Dassanūpacāraṃ vijahitvā punappunaṃ passati, āpatti pācittiyassa.

एकमेकं दस्सनाय गच्छति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। यत्थ ठितो पस्सति, आपत्ति दुक्‍कटस्स। दस्सनूपचारं विजहित्वा पुनप्पुनं पस्सति, आपत्ति दुक्‍कटस्स।

Ekamekaṃ dassanāya gacchati, āpatti dukkaṭassa. Yattha ṭhito passati, āpatti dukkaṭassa. Dassanūpacāraṃ vijahitvā punappunaṃ passati, āpatti dukkaṭassa.

३२५. अनापत्ति आरामे ठितो पस्सति, भिक्खुस्स ठितोकासं वा निसिन्‍नोकासं वा निपन्‍नोकासं वा आगन्त्वा सम्पहारो दिस्सति, पटिपथं गच्छन्तो पस्सति, सति करणीये गन्त्वा पस्सति , आपदासु, उम्मत्तकस्स, आदिकम्मिकस्साति।

325. Anāpatti ārāme ṭhito passati, bhikkhussa ṭhitokāsaṃ vā nisinnokāsaṃ vā nipannokāsaṃ vā āgantvā sampahāro dissati, paṭipathaṃ gacchanto passati, sati karaṇīye gantvā passati , āpadāsu, ummattakassa, ādikammikassāti.

उय्योधिकसिक्खापदं निट्ठितं दसमं।

Uyyodhikasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.

अचेलकवग्गो पञ्‍चमो।

Acelakavaggo pañcamo.

तस्सुद्दानं –

Tassuddānaṃ –

पूवं कथोपनन्दस्स, तयंपट्ठाकमेव च।

Pūvaṃ kathopanandassa, tayaṃpaṭṭhākameva ca;

महानामो पसेनदि, सेनाविद्धो इमे दसाति ³¹॥

Mahānāmo pasenadi, senāviddho ime dasāti ³².

Next: ६. सुरापानवग्गो • 6. Surāpānavaggo

Footnotes:

1. सयनीघरे (स्या॰)

2. sayanīghare (syā.)

3. पिट्ठिसङ्घाटस्स (स्या॰)

4. piṭṭhisaṅghāṭassa (syā.)

5. पाचि॰ २००,२९१; पारा॰ ४४५,४५४

6. pāci. 200,291; pārā. 445,454

7. पारा॰ ४४५

8. कुड्डेन (सी॰ स्या॰)

9. कोट्ठळिया (सी॰ स्या॰) कोत्थळिकाय (क॰)

10. pārā. 445

11. kuḍḍena (sī. syā.)

12. koṭṭhaḷiyā (sī. syā.) kotthaḷikāya (ka.)

13. पाचि॰ २००,२८६; पारा॰ ४४५,४५४

14. pāci. 200,286; pārā. 445,454

15. तिरच्छानगताय वा मनुस्सविग्गहित्थिया वा (क॰)

16. tiracchānagatāya vā manussaviggahitthiyā vā (ka.)

17. महाव॰ २७७

18. mahāva. 277

19. अरुणुग्गमनेपि (सी॰)

20. aruṇuggamanepi (sī.)

21. चतुम्मासं (सी॰) चातुमासं (स्या॰)

22. catummāsaṃ (sī.) cātumāsaṃ (syā.)

23. काले हरिस्सथाति (स्या॰)

24. kāle harissathāti (syā.)

25. करणीये (सी॰ स्या॰)

26. karaṇīye (sī. syā.)

27. महाराज महाराजानं मयं दट्ठुकामा (क॰)

28. युद्धाभिनन्दिना (क॰)

29. mahārāja mahārājānaṃ mayaṃ daṭṭhukāmā (ka.)

30. yuddhābhinandinā (ka.)

31. अचेलकं उय्योजञ्‍च, सभोजनं दुवे रहो। सभत्तकञ्‍च भेसज्‍जं, उय्युत्तं सेनुय्योधिकं

32. acelakaṃ uyyojañca, sabhojanaṃ duve raho; sabhattakañca bhesajjaṃ, uyyuttaṃ senuyyodhikaṃ

टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
१. अचेलकसिक्खापदवण्णना • 1. Acelakasikkhāpadavaṇṇanā
२. उय्योजनसिक्खापदवण्णना • 2. Uyyojanasikkhāpadavaṇṇanā
३. सभोजनसिक्खापदवण्णना • 3. Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
६. चारित्तसिक्खापदवण्णना • 6. Cārittasikkhāpadavaṇṇanā
७. महानामसिक्खापदवण्णना • 7. Mahānāmasikkhāpadavaṇṇanā
८. उय्युत्तसेनासिक्खापदवण्णना • 8. Uyyuttasenāsikkhāpadavaṇṇanā
९. सेनावाससिक्खापदवण्णना • 9. Senāvāsasikkhāpadavaṇṇanā
१०. उय्योधिकसिक्खापदवण्णना • 10. Uyyodhikasikkhāpadavaṇṇanā

टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi
१. अचेलकसिक्खापद-अत्थयोजना • 1. Acelakasikkhāpada-atthayojanā
२. उय्योजनसिक्खापदं • 2. Uyyojanasikkhāpadaṃ
३. सभोजनसिक्खापदं • 3. Sabhojanasikkhāpadaṃ
६. चारित्तसिक्खापदं • 6. Cārittasikkhāpadaṃ
७. महानामसिक्खापदं • 7. Mahānāmasikkhāpadaṃ
८. उय्युत्तसेनासिक्खापदं • 8. Uyyuttasenāsikkhāpadaṃ
९. सेनावाससिक्खापदं • 9. Senāvāsasikkhāpadaṃ
१०. उय्योधिकसिक्खापदं • 10. Uyyodhikasikkhāpadaṃ

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact