| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ද්‌වෙමාතිකාපාළි • Dvemātikāpāḷi |
5. අචෙලකවග්‌ගො
5. Acelakavaggo
1. අචෙලකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
1. Acelakasikkhāpadavaṇṇanā
අචෙලකවග්‌ගස්‌ස පඨමෙ එතෙසං අචෙලකාදීනං අඤ්‌ඤතිත්‌ථියානං යංකිඤ්‌චි ආමිසං එකප්‌පයොගෙන දෙන්‌තස්‌ස එකං පාචිත්‌තියං, අවච්‌ඡින්‌දිත්‌වා අවච්‌ඡින්‌දිත්‌වා දෙන්‌තස්‌ස පයොගෙ පයොගෙ පාචිත්‌තියං.
Acelakavaggassa paṭhame etesaṃ acelakādīnaṃ aññatitthiyānaṃ yaṃkiñci āmisaṃ ekappayogena dentassa ekaṃ pācittiyaṃ, avacchinditvā avacchinditvā dentassa payoge payoge pācittiyaṃ.
වෙසාලියං ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං ආරබ්‌භ පරිබ්‌බාජිකාය ද්‌වෙ පූවෙ දානවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, අසාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, උදකදන්‌තපොනං දෙන්‌තස්‌ස, අතිත්‌ථියෙ තිත්‌ථියසඤ්‌ඤිස්‌ස, වෙමතිකස්‌ස ච දුක්‌කටං. අතිත්‌ථියෙ අතිත්‌ථියසඤ්‌ඤිස්‌ස, අනුපසම්‌පන්‌නෙන දාපෙන්‌තස්‌ස, තෙසං සන්‌තිකෙ භාජනං නික්‌ඛිපිත්‌වා ‘‘ඉදං ගණ්‌හථා’’ති භණන්‌තස්‌ස, තෙසං වා නික්‌ඛිත්‌තභාජනෙ දෙන්‌තස්‌ස, බාහිරලෙපං දෙන්‌තස්‌ස, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. අඤ්‌ඤතිත්‌ථියතා, අනනුඤ්‌ඤාතතා, අජ්‌ඣොහරණීයං අජ්‌ඣොහරණත්‌ථාය සහත්‌ථා අනික්‌ඛිත්‌තභාජනෙ දානන්‌ති ඉමානෙත්‌ථ තීණි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානීති.
Vesāliyaṃ āyasmantaṃ ānandaṃ ārabbha paribbājikāya dve pūve dānavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, udakadantaponaṃ dentassa, atitthiye titthiyasaññissa, vematikassa ca dukkaṭaṃ. Atitthiye atitthiyasaññissa, anupasampannena dāpentassa, tesaṃ santike bhājanaṃ nikkhipitvā ‘‘idaṃ gaṇhathā’’ti bhaṇantassa, tesaṃ vā nikkhittabhājane dentassa, bāhiralepaṃ dentassa, ummattakādīnañca anāpatti. Aññatitthiyatā, ananuññātatā, ajjhoharaṇīyaṃ ajjhoharaṇatthāya sahatthā anikkhittabhājane dānanti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānīti.
අචෙලකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Acelakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
2. උය්‍යොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
2. Uyyojanasikkhāpadavaṇṇanā
දුතියෙ දාපෙත්‌වා වා අදාපෙත්‌වා වාති යංකිඤ්‌චි ආමිසං දාපෙත්‌වා වා න දාපෙත්‌වා වා. උය්‍යොජෙය්‍යාති මාතුගාමෙන සද්‌ධිං හසනකීළනරහොනිසජ්‌ජාදීනි කත්‌තුකාමො ‘ගච්‌ඡා’තිආදීනි වත්‌වා උය්‍යොජෙය්‍ය. එතදෙවාති එතං අනාචාරමෙව පච්‌චයං කරිත්‌වා, න අඤ්‌ඤං පතිරූපං කාරණං. පාචිත්‌තියන්‌ති උය්‍යොජනමත්‌තෙ තාව දුක්‌කටං, යදා පනස්‌ස සො දස්‌සනූපචාරං වා සවනූපචාරං වා එකෙන පාදෙන විජහති, අපරං දුක්‌කටං, දුතියෙන විජහිතෙ පාචිත්‌තියං. එත්‌ථ ච දස්‌සනූපචාරස්‌ස අජ්‌ඣොකාසෙ ඨත්‌වා ද්‌වාදසහත්‌ථප්‌පමාණං, තථා සවනූපචාරස්‌ස. සචෙ පන අන්‌තරා කුට්‌ටද්‌වාරපාකාරාදයො හොන්‌ති, තෙහි අන්‌තරිතභාවොයෙව උපචාරාතික්‌කමො.
Dutiye dāpetvā vā adāpetvā vāti yaṃkiñci āmisaṃ dāpetvā vā na dāpetvā vā. Uyyojeyyāti mātugāmena saddhiṃ hasanakīḷanarahonisajjādīni kattukāmo ‘gacchā’tiādīni vatvā uyyojeyya. Etadevāti etaṃ anācārameva paccayaṃ karitvā, na aññaṃ patirūpaṃ kāraṇaṃ. Pācittiyanti uyyojanamatte tāva dukkaṭaṃ, yadā panassa so dassanūpacāraṃ vā savanūpacāraṃ vā ekena pādena vijahati, aparaṃ dukkaṭaṃ, dutiyena vijahite pācittiyaṃ. Ettha ca dassanūpacārassa ajjhokāse ṭhatvā dvādasahatthappamāṇaṃ, tathā savanūpacārassa. Sace pana antarā kuṭṭadvārapākārādayo honti, tehi antaritabhāvoyeva upacārātikkamo.
සාවත්‌ථියං උපනන්‌දං ආරබ්‌භ උය්‍යොජනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, උය්‍යොජනාණත්‌තිකාය සාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, අනුපසම්‌පන්‌නෙ තිකදුක්‌කටං, උභින්‌නම්‌පි කලිසාසනාරොපනෙ දුක්‌කටමෙව, ‘‘උභො එකතො න යාපෙස්‌සාමා’’ති එවමාදීහි පතිරූපකාරණෙහි උය්‍යොජෙන්‌තස්‌ස, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. අනාචාරං ආචරිතුකාමතා, තදත්‌ථමෙව උපසම්‌පන්‌නස්‌ස උය්‍යොජනං, එවං උය්‍යොජිතස්‌ස උපචාරාතික්‌කමොති ඉමානෙත්‌ථ තීණි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි අදින්‌නාදානසදිසානීති.
Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha uyyojanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, uyyojanāṇattikāya sāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, anupasampanne tikadukkaṭaṃ, ubhinnampi kalisāsanāropane dukkaṭameva, ‘‘ubho ekato na yāpessāmā’’ti evamādīhi patirūpakāraṇehi uyyojentassa, ummattakādīnañca anāpatti. Anācāraṃ ācaritukāmatā, tadatthameva upasampannassa uyyojanaṃ, evaṃ uyyojitassa upacārātikkamoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni adinnādānasadisānīti.
උය්‍යොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Uyyojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
3. සභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
3. Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
තතියෙ සහ උභොහි ජනෙහීති සභොජනං, තස්‌මිං සභොජනෙ. අථ වා සභොජනෙති සභොගෙ, රාගපරියුට්‌ඨිතපුරිසස්‌ස හි ඉත්‌ථී භොගො, ඉත්‌ථියා ච පුරිසො, තෙනෙවස්‌ස පදභාජනෙ ‘‘ඉත්‌ථී චෙව හොති, පුරිසො චා’’තිආදි (පාචි. 281) වුත්‌තං. අනුපඛජ්‌ජ නිසජ්‌ජං කප්‌පෙය්‍යාති අනුපවිසිත්‌වා නිසීදෙය්‍ය, යං තස්‌මිං කුලෙ සයනිඝරං, තස්‌ස මහාචතුස්‌සාලාදීසු කතස්‌ස මහල්‌ලකස්‌ස පිට්‌ඨසඞ්‌ඝාටතො හත්‌ථපාසං විජහිත්‌වා අන්‌තොසයනස්‌ස ආසන්‌නෙ ඨානෙ, ඛුද්‌දකස්‌ස වා වෙමජ්‌ඣං අතික්‌කමිත්‌වා නිසීදෙය්‍යාති අත්‌ථො, එවං නිසින්‌නස්‌ස පාචිත්‌තියං.
Tatiye saha ubhohi janehīti sabhojanaṃ, tasmiṃ sabhojane. Atha vā sabhojaneti sabhoge, rāgapariyuṭṭhitapurisassa hi itthī bhogo, itthiyā ca puriso, tenevassa padabhājane ‘‘itthī ceva hoti, puriso cā’’tiādi (pāci. 281) vuttaṃ. Anupakhajja nisajjaṃ kappeyyāti anupavisitvā nisīdeyya, yaṃ tasmiṃ kule sayanigharaṃ, tassa mahācatussālādīsu katassa mahallakassa piṭṭhasaṅghāṭato hatthapāsaṃ vijahitvā antosayanassa āsanne ṭhāne, khuddakassa vā vemajjhaṃ atikkamitvā nisīdeyyāti attho, evaṃ nisinnassa pācittiyaṃ.
සාවත්‌ථියං උපනන්‌දං ආරබ්‌භ අනුපඛජ්‌ජ නිසජ්‌ජනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, අසයනිඝරෙ සයනිඝරසඤ්‌ඤිනො, වෙමතිකස්‌ස වා දුක්‌කටං. නසයනිඝරසඤ්‌ඤිස්‌ස, වුත්‌තලක්‌ඛණං පදෙසං අනතික්‌කමිත්‌වා නිසින්‌නස්‌ස, භික්‌ඛුස්‌මිං දුතියකෙ සති, උභොසු නික්‌ඛන්‌තෙසු වා, වීතරාගෙසු වා නිසීදන්‌තස්‌ස, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. අවීතරාගජායම්‌පතිකානං සන්‌නිහිතතා, සයනිඝරතා, දුතියස්‌ස භික්‌ඛුනො අභාවො, අනුපඛජ්‌ජ නිසීදනන්‌ති ඉමානෙත්‌ථ චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි පඨමපාරාජිකසදිසානීති.
Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha anupakhajja nisajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, asayanighare sayanigharasaññino, vematikassa vā dukkaṭaṃ. Nasayanigharasaññissa, vuttalakkhaṇaṃ padesaṃ anatikkamitvā nisinnassa, bhikkhusmiṃ dutiyake sati, ubhosu nikkhantesu vā, vītarāgesu vā nisīdantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Avītarāgajāyampatikānaṃ sannihitatā, sayanigharatā, dutiyassa bhikkhuno abhāvo, anupakhajja nisīdananti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisānīti.
සභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
4-5. රහොපටිච්‌ඡන්‌න-රහොනිසජ්‌ජසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
4-5. Rahopaṭicchanna-rahonisajjasikkhāpadavaṇṇanā
චතුත්‌ථපඤ්‌චමානි සාවත්‌ථියං උපනන්‌දං ආරබ්‌භ පටිච්‌ඡන්‌නාසනෙ ච, රහො ච නිසජ්‌ජනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තානි, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌තියො, එතෙසම්‌පි සමුට්‌ඨානාදීනි පඨමපාරාජිකසදිසානෙව. සෙසො කථානයො අනියතද්‌වයෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බො.
Catutthapañcamāni sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha paṭicchannāsane ca, raho ca nisajjanavatthusmiṃ paññattāni, sādhāraṇapaññattiyo, etesampi samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisāneva. Seso kathānayo aniyatadvaye vuttanayeneva veditabbo.
රහොපටිච්‌ඡන්‌න-රහොනිසජ්‌ජසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Rahopaṭicchanna-rahonisajjasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
6. චාරිත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
6. Cārittasikkhāpadavaṇṇanā
ඡට්‌ඨෙ නිමන්‌තිතොති පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං අඤ්‌ඤතරෙන නිමන්‌තිතො. සභත්‌තො සමානොති තෙනෙව නිමන්‌තනභත්‌තෙන සභත්‌තො සමානො. සන්‌තං භික්‌ඛුං අනාපුච්‌ඡාති අන්‌තොඋපචාරසීමාය දස්‌සනූපචාරෙ භික්‌ඛුං දිස්‌වා යං සක්‌කා හොති පකතිවචනෙන ආපුච්‌ඡිතුං, තාදිසං ‘‘අහං ඉත්‌ථන්‌නාමස්‌ස ඝරං ගච්‌ඡාමී’’ති වා ‘‘චාරිත්‌තං ආපජ්‌ජාමී’’ති වා ඊදිසෙන වචනෙන අනාපුච්‌ඡිත්‌වා. පුරෙභත්‌තං වා පච්‌ඡාභත්‌තං වාති යෙන භත්‌තෙන නිමන්‌තිතො, තස්‌මිං භුත්‌තෙ වා අභුත්‌තෙ වා. කුලෙසු චාරිත්‌තං ආපජ්‌ජෙය්‍යාති යස්‌මිං කුලෙ නිමන්‌තිතො, තතො අඤ්‌ඤානි කුලානි පවිසෙය්‍ය. අඤ්‌ඤත්‍ර සමයා පාචිත්‌තියන්‌ති සචෙ සො භික්‌ඛු වුත්‌තලක්‌ඛණං දුවිධම්‌පි සමයං ඨපෙත්‌වා අවීතිවත්‌තෙ මජ්‌ඣන්‌හිකෙ අඤ්‌ඤං කුලං පවිසති, අථස්‌ස ඝරූපචාරොක්‌කමනෙ දුක්‌කටං, පඨමපාදෙන උම්‌මාරං අතික්‌කමන්‌තස්‌ස අපරම්‌පි දුක්‌කටං, දුතියපාදෙන අතික්‌කමෙ පාචිත්‌තියං.
Chaṭṭhe nimantitoti pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena nimantito. Sabhatto samānoti teneva nimantanabhattena sabhatto samāno. Santaṃ bhikkhuṃ anāpucchāti antoupacārasīmāya dassanūpacāre bhikkhuṃ disvā yaṃ sakkā hoti pakativacanena āpucchituṃ, tādisaṃ ‘‘ahaṃ itthannāmassa gharaṃ gacchāmī’’ti vā ‘‘cārittaṃ āpajjāmī’’ti vā īdisena vacanena anāpucchitvā. Purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vāti yena bhattena nimantito, tasmiṃ bhutte vā abhutte vā. Kulesu cārittaṃ āpajjeyyāti yasmiṃ kule nimantito, tato aññāni kulāni paviseyya. Aññatra samayā pācittiyanti sace so bhikkhu vuttalakkhaṇaṃ duvidhampi samayaṃ ṭhapetvā avītivatte majjhanhike aññaṃ kulaṃ pavisati, athassa gharūpacārokkamane dukkaṭaṃ, paṭhamapādena ummāraṃ atikkamantassa aparampi dukkaṭaṃ, dutiyapādena atikkame pācittiyaṃ.
රාජගහෙ උපනන්‌දං ආරබ්‌භ චාරිත්‌තාපජ්‌ජනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, ‘‘සන්‌තං භික්‌ඛුං, අනාපුච්‌ඡා, පුරෙභත්‌තං පච්‌ඡාභත්‌තං, අඤ්‌ඤත්‍ර සමයා’’ති අයමෙත්‌ථ චතුබ්‌බිධා අනුපඤ්‌ඤත්‌ති, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, අනිමන්‌තිතෙ නිමන්‌තිතසඤ්‌ඤිස්‌ස, වෙමතිකස්‌ස වා දුක්‌කටං. තස්‌මිං අනිමන්‌තිතසඤ්‌ඤිස්‌ස, සමයෙ සන්‌තං භික්‌ඛුං ආපුච්‌ඡිත්‌වා, අසන්‌තං භික්‌ඛුං අනාපුච්‌ඡිත්‌වා පවිසතො, අඤ්‌ඤස්‌ස ඝරෙන වා ඝරූපචාරෙන වා මග්‌ගො හොති, තෙන ගච්‌ඡතො, අන්‌තරාරාමභික්‌ඛුනුපස්‌සයතිත්‌ථියසෙය්‍යපටික්‌කමනභත්‌තියඝරානි ගච්‌ඡතො, ආපදාසු, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං අඤ්‌ඤතරෙන නිමන්‌තනසාදියනං, සන්‌තං භික්‌ඛුං අනාපුච්‌ඡනා, භත්‌තියඝරතො අඤ්‌ඤඝරප්‌පවිසනං, මජ්‌ඣන්‌හිකානතික්‌කමො, සමයස්‌ස වා ආපදානං වා අභාවොති ඉමානෙත්‌ථ පඤ්‌ච අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි පඨමකථිනසදිසානෙව, ඉදං පන කිරියාකිරියන්‌ති.
Rājagahe upanandaṃ ārabbha cārittāpajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘santaṃ bhikkhuṃ, anāpucchā, purebhattaṃ pacchābhattaṃ, aññatra samayā’’ti ayamettha catubbidhā anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, animantite nimantitasaññissa, vematikassa vā dukkaṭaṃ. Tasmiṃ animantitasaññissa, samaye santaṃ bhikkhuṃ āpucchitvā, asantaṃ bhikkhuṃ anāpucchitvā pavisato, aññassa gharena vā gharūpacārena vā maggo hoti, tena gacchato, antarārāmabhikkhunupassayatitthiyaseyyapaṭikkamanabhattiyagharāni gacchato, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti. Pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena nimantanasādiyanaṃ, santaṃ bhikkhuṃ anāpucchanā, bhattiyagharato aññagharappavisanaṃ, majjhanhikānatikkamo, samayassa vā āpadānaṃ vā abhāvoti imānettha pañca aṅgāni. Samuṭṭhānādīni paṭhamakathinasadisāneva, idaṃ pana kiriyākiriyanti.
චාරිත්‌තසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Cārittasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
7. මහානාමසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
7. Mahānāmasikkhāpadavaṇṇanā
සත්‌තමෙ චතුමාසප්‌පච්‌චයපවාරණාති චත්‌තාරො මාසෙ ගිලානප්‌පච්‌චයපවාරණා, සබ්‌බඤ්‌චෙතං වත්‌ථුවසෙන වුත්‌තං. අයං පනෙත්‌ථ අත්‌ථො – චතුමාසපවාරණා වා හොතු, පුනපවාරණා වා, නිච්‌චපවාරණා වා, සබ්‌බාපි සාදිතබ්‌බා, ‘‘ඉදානි මම රොගො නත්‌ථී’’ති න පටික්‌ඛිපිතබ්‌බා, ‘‘රොගෙ පන සති විඤ්‌ඤාපෙස්‌සාමී’’ති අධිවාසෙතබ්‌බාති. තතො චෙ උත්‌තරි සාදියෙය්‍යාති එත්‌ථ සචෙ තත්‌ථ රත්‌තීහි වා භෙසජ්‌ජෙහි වා පරිච්‌ඡෙදො කතො හොති ‘‘එත්‌තකායෙව රත්‌තියො, එත්‌තකානි වා භෙසජ්‌ජානි විඤ්‌ඤාපෙතබ්‌බානී’’ති, අථ තතො රත්‌තිපරියන්‌තතො වා භෙසජ්‌ජපරියන්‌තතො වා උත්‌තරි, න භෙසජ්‌ජකරණීයෙන වා භෙසජ්‌ජං, අඤ්‌ඤභෙසජ්‌ජකරණීයෙන වා අඤ්‌ඤං භෙසජ්‌ජං විඤ්‌ඤාපෙන්‌තස්‌ස පාචිත්‌තියං.
Sattame catumāsappaccayapavāraṇāti cattāro māse gilānappaccayapavāraṇā, sabbañcetaṃ vatthuvasena vuttaṃ. Ayaṃ panettha attho – catumāsapavāraṇā vā hotu, punapavāraṇā vā, niccapavāraṇā vā, sabbāpi sāditabbā, ‘‘idāni mama rogo natthī’’ti na paṭikkhipitabbā, ‘‘roge pana sati viññāpessāmī’’ti adhivāsetabbāti. Tato ce uttari sādiyeyyāti ettha sace tattha rattīhi vā bhesajjehi vā paricchedo kato hoti ‘‘ettakāyeva rattiyo, ettakāni vā bhesajjāni viññāpetabbānī’’ti, atha tato rattipariyantato vā bhesajjapariyantato vā uttari, na bhesajjakaraṇīyena vā bhesajjaṃ, aññabhesajjakaraṇīyena vā aññaṃ bhesajjaṃ viññāpentassa pācittiyaṃ.
සක්‌කෙසු ඡබ්‌බග්‌ගියෙ ආරබ්‌භ භෙසජ්‌ජවිඤ්‌ඤාපනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, නතතුත්‌තරි තතුත්‌තරිසඤ්‌ඤිනො, වෙමතිකස්‌ස වා දුක්‌කටං. නතතුත්‌තරි නතතුත්‌තරිසඤ්‌ඤිස්‌ස, යෙහි භෙසජ්‌ජෙහි පවාරිතො, තතො අඤ්‌ඤෙහි වා අධිකතරෙහි වා අත්‌ථෙ සති, යාසු ච රත්‌තීසු පවාරිතො, තා අතික්‌කමිත්‌වාපි අත්‌ථෙ සති යථාභූතං ආචික්‌ඛිත්‌වා විඤ්‌ඤාපෙන්‌තස්‌ස, යෙ ච ඤාතකෙ වා පුග්‌ගලිකප්‌පවාරණාය පවාරිතෙ වා අපරියන්‌තපවාරණාය වා පවාරිතෙ, අඤ්‌ඤස්‌ස වා අත්‌ථාය, අත්‌තනො වා ධනෙන විඤ්‌ඤාපෙන්‌ති, තෙසං, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. සඞ්‌ඝපවාරණතා, තතො භෙසජ්‌ජවිඤ්‌ඤත්‌ති, අගිලානතා, පරියන්‌තාතික්‌කමොති ඉමානෙත්‌ථ චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි සඤ්‌චරිත්‌තසදිසානීති.
Sakkesu chabbaggiye ārabbha bhesajjaviññāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, natatuttari tatuttarisaññino, vematikassa vā dukkaṭaṃ. Natatuttari natatuttarisaññissa, yehi bhesajjehi pavārito, tato aññehi vā adhikatarehi vā atthe sati, yāsu ca rattīsu pavārito, tā atikkamitvāpi atthe sati yathābhūtaṃ ācikkhitvā viññāpentassa, ye ca ñātake vā puggalikappavāraṇāya pavārite vā apariyantapavāraṇāya vā pavārite, aññassa vā atthāya, attano vā dhanena viññāpenti, tesaṃ, ummattakādīnañca anāpatti. Saṅghapavāraṇatā, tato bhesajjaviññatti, agilānatā, pariyantātikkamoti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni sañcarittasadisānīti.
මහානාමසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Mahānāmasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
8. උය්‍යුත්‌තසෙනාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
8. Uyyuttasenāsikkhāpadavaṇṇanā
අට්‌ඨමෙ උය්‍යුත්‌තන්‌ති කතඋය්‍යොගං, ගාමතො නික්‌ඛන්‌තන්‌ති අත්‌ථො. සෙනන්‌ති චතුරඞ්‌ගිනිං. අඤ්‌ඤත්‍ර තථාරූපප්‌පච්‌චයාති තථාරූපෙ කාරණෙ අසති කෙවලං සෙනං දස්‌සනත්‌ථාය ගච්‌ඡතො පදෙ පදෙ දුක්‌කටං, දස්‌සනූපචාරෙ ඨත්‌වා පස්‌සතො පාචිත්‌තියං. දස්‌සනූපචාරො නාම යත්‌ථ ඨිතො පස්‌සති, තං පන විජහිත්‌වා පුනප්‌පුනං පස්‌සතො පයොගෙ පයොගෙ පාචිත්‌තියං.
Aṭṭhame uyyuttanti katauyyogaṃ, gāmato nikkhantanti attho. Senanti caturaṅginiṃ. Aññatra tathārūpappaccayāti tathārūpe kāraṇe asati kevalaṃ senaṃ dassanatthāya gacchato pade pade dukkaṭaṃ, dassanūpacāre ṭhatvā passato pācittiyaṃ. Dassanūpacāro nāma yattha ṭhito passati, taṃ pana vijahitvā punappunaṃ passato payoge payoge pācittiyaṃ.
සාවත්‌ථියං ඡබ්‌බග්‌ගියෙ ආරබ්‌භ සෙනාදස්‌සනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, ‘‘අඤ්‌ඤත්‍ර තථාරූපප්‌පච්‌චයා’’ති අයමෙත්‌ථ අනුපඤ්‌ඤත්‌ති, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, හත්‌ථිආදීසු එකමෙකං දස්‌සනාය ගමනෙ වුත්‌තනයෙනෙව දුක්‌කටං, තථා අනුය්‍යුත්‌තෙ උය්‍යුත්‌තසඤ්‌ඤිනො, වෙමතිකස්‌ස ච දුක්‌කටං. අනුය්‍යුත්‌තසඤ්‌ඤිනො පන, ආරාමෙ ඨත්‌වා අත්‌තනො ඨිතොකාසං ආගතං, පටිපථං ආගච්‌ඡන්‌තඤ්‌ච පස්‌සතො, තථාරූපප්‌පච්‌චයෙ, ආපදාසු, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. උය්‍යුත්‌තසෙනං දස්‌සනත්‌ථාය ගමනං, අනුඤ්‌ඤාතොකාසතො අඤ්‌ඤත්‍ර දස්‌සනං, තථාරූපප්‌පච්‌චයස්‌ස ආපදාය වා අභාවොති ඉමානෙත්‌ථ චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානි, ඉදං පන ලොකවජ්‌ජං, අකුසලචිත්‌තං, තිවෙදනන්‌ති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha senādassanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra tathārūpappaccayā’’ti ayamettha anupaññatti, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, hatthiādīsu ekamekaṃ dassanāya gamane vuttanayeneva dukkaṭaṃ, tathā anuyyutte uyyuttasaññino, vematikassa ca dukkaṭaṃ. Anuyyuttasaññino pana, ārāme ṭhatvā attano ṭhitokāsaṃ āgataṃ, paṭipathaṃ āgacchantañca passato, tathārūpappaccaye, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti. Uyyuttasenaṃ dassanatthāya gamanaṃ, anuññātokāsato aññatra dassanaṃ, tathārūpappaccayassa āpadāya vā abhāvoti imānettha cattāri aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisāni, idaṃ pana lokavajjaṃ, akusalacittaṃ, tivedananti.
උය්‍යුත්‌තසෙනාසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Uyyuttasenāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
9. සෙනාවාසසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
9. Senāvāsasikkhāpadavaṇṇanā
නවමෙ තතො චෙ උත්‌තරීති තිරත්‌තතො උත්‌තරි චතුත්‌ථදිවසෙ අත්‌ථඞ්‌ගතෙ සූරියෙ සෙනාය තිට්‌ඨතු වා නිසීදතු වා සයතු වා, සචෙපි ආකාසෙ ඉද්‌ධියා කඤ්‌චි ඉරියාපථං කප්‌පෙති, පාචිත්‌තියමෙව.
Navame tato ce uttarīti tirattato uttari catutthadivase atthaṅgate sūriye senāya tiṭṭhatu vā nisīdatu vā sayatu vā, sacepi ākāse iddhiyā kañci iriyāpathaṃ kappeti, pācittiyameva.
සාවත්‌ථියං ඡබ්‌බග්‌ගියෙ ආරබ්‌භ අතිරෙකතිරත්‌තං සෙනාය වසනවත්‌ථුස්‌මිං පඤ්‌ඤත්‌තං, සාධාරණපඤ්‌ඤත්‌ති, අනාණත්‌තිකං, තිකපාචිත්‌තියං, ඌනකතිරත්‌තෙ අතිරෙකසඤ්‌ඤිනො, වෙමතිකස්‌ස වා දුක්‌කටං. ඌනකසඤ්‌ඤිස්‌ස, තතියාය රත්‌තියා පුරාරුණා නික්‌ඛමිත්‌වා පුන වසතො, ගිලානස්‌ස වා ගිලානකරණීයෙන වා වසතො, පටිසෙනාරුද්‌ධාය සෙනාය, කෙනචි පලිබුද්‌ධස්‌ස, ආපදාසු, උම්‌මත්‌තකාදීනඤ්‌ච අනාපත්‌ති. තිරත්‌තාතික්‌කමො, සෙනාය සූරියස්‌ස අත්‌ථඞ්‌ගමො, ගිලානතාදීනං අභාවොති ඉමානෙත්‌ථ තීණි අඞ්‌ගානි. සමුට්‌ඨානාදීනි එළකලොමසදිසානෙවාති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha atirekatirattaṃ senāya vasanavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ūnakatiratte atirekasaññino, vematikassa vā dukkaṭaṃ. Ūnakasaññissa, tatiyāya rattiyā purāruṇā nikkhamitvā puna vasato, gilānassa vā gilānakaraṇīyena vā vasato, paṭisenāruddhāya senāya, kenaci palibuddhassa, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti. Tirattātikkamo, senāya sūriyassa atthaṅgamo, gilānatādīnaṃ abhāvoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni eḷakalomasadisānevāti.
සෙනාවාසසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Senāvāsasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
10. උය්‍යොධිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
10. Uyyodhikasikkhāpadavaṇṇanā
දසමෙ උග්‌ගන්‌ත්‌වා උග්‌ගන්‌ත්‌වා එත්‌ථ යුජ්‌ඣන්‌තීති උය්‍යොධිකං, සම්‌පහාරට්‌ඨානස්‌සෙතං නාමං. බලස්‌ස අග්‌ගං ජානන්‌ති එත්‌ථාති බලග්‌ගං, බලගණනට්‌ඨානන්‌ති අත්‌ථො. සෙනාය වියූහං සෙනාබ්‍යූහං, සෙනානිවෙසස්‌සෙතං නාමං. අනීකස්‌ස දස්‌සනං අනීකදස්‌සනං. අනීකං නාම ‘‘ද්‌වාදසපුරිසො හත්‌ථී, තිපුරිසො අස්‌සො, චතුප්‌පුරිසො රථො’’තිඉමිනා (පාචි. 314) ලක්‌ඛණෙන තයො හත්‌ථී පච්‌ඡිමකං හත්‌ථානීකං, අස්‌සානීකරථානීකෙසුපි එසෙව නයො. චත්‌තාරො පන ආවුධහත්‌ථා පුරිසා පච්‌ඡිමකං පත්‌තානීකං. එතෙසු යංකිඤ්‌චි දස්‌සනාය ගච්‌ඡතො පදෙ පදෙ දුක්‌කටං, දස්‌සනූපචාරෙ ඨත්‌වා පස්‌සතො පාචිත්‌තියං, උපචාරං පන විජහිත්‌වා පුනප්‌පුනං පස්‌සතො පයොගෙ පයොගෙ පාචිත්‌තියං. සෙසං උය්‍යුත්‌තසෙනාසික්‌ඛාපදෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බං, ආපත්‌තිභෙදො පනෙත්‌ථ නත්‌ථෙවාති.
Dasame uggantvā uggantvā ettha yujjhantīti uyyodhikaṃ, sampahāraṭṭhānassetaṃ nāmaṃ. Balassa aggaṃ jānanti etthāti balaggaṃ, balagaṇanaṭṭhānanti attho. Senāya viyūhaṃ senābyūhaṃ, senānivesassetaṃ nāmaṃ. Anīkassa dassanaṃ anīkadassanaṃ. Anīkaṃ nāma ‘‘dvādasapuriso hatthī, tipuriso asso, catuppuriso ratho’’tiiminā (pāci. 314) lakkhaṇena tayo hatthī pacchimakaṃ hatthānīkaṃ, assānīkarathānīkesupi eseva nayo. Cattāro pana āvudhahatthā purisā pacchimakaṃ pattānīkaṃ. Etesu yaṃkiñci dassanāya gacchato pade pade dukkaṭaṃ, dassanūpacāre ṭhatvā passato pācittiyaṃ, upacāraṃ pana vijahitvā punappunaṃ passato payoge payoge pācittiyaṃ. Sesaṃ uyyuttasenāsikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ, āpattibhedo panettha natthevāti.
උය්‍යොධිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Uyyodhikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
අචෙලකවග්‌ගො පඤ්‌චමො.
Acelakavaggo pañcamo.
