| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
१०. सळवग्गो
10. Saḷavaggo
१. अदन्तअगुत्तसुत्तं
1. Adantaaguttasuttaṃ
९४. सावत्थिनिदानं । ‘‘छयिमे , भिक्खवे, फस्सायतना अदन्ता अगुत्ता अरक्खिता असंवुता दुक्खाधिवाहा होन्ति। कतमे छ? चक्खु, भिक्खवे, फस्सायतनं अदन्तं अगुत्तं अरक्खितं असंवुतं दुक्खाधिवाहं होति…पे॰… जिव्हा, भिक्खवे, फस्सायतनं अदन्तं अगुत्तं अरक्खितं असंवुतं दुक्खाधिवाहं होति…पे॰… मनो, भिक्खवे, फस्सायतनं अदन्तं अगुत्तं अरक्खितं असंवुतं दुक्खाधिवाहं होति। इमे खो, भिक्खवे, छ फस्सायतना अदन्ता अगुत्ता अरक्खिता असंवुता दुक्खाधिवाहा होन्ति’’।
94. Sāvatthinidānaṃ . ‘‘Chayime , bhikkhave, phassāyatanā adantā aguttā arakkhitā asaṃvutā dukkhādhivāhā honti. Katame cha? Cakkhu, bhikkhave, phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti…pe… jivhā, bhikkhave, phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti…pe… mano, bhikkhave, phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti. Ime kho, bhikkhave, cha phassāyatanā adantā aguttā arakkhitā asaṃvutā dukkhādhivāhā honti’’.
‘‘छयिमे, भिक्खवे, फस्सायतना सुदन्ता सुगुत्ता सुरक्खिता सुसंवुता सुखाधिवाहा होन्ति। कतमे छ? चक्खु, भिक्खवे, फस्सायतनं सुदन्तं सुगुत्तं सुरक्खितं सुसंवुतं सुखाधिवाहं होति…पे॰… जिव्हा, भिक्खवे, फस्सायतनं सुदन्तं सुगुत्तं सुरक्खितं सुसंवुतं सुखाधिवाहं होति…पे॰… मनो, भिक्खवे, फस्सायतनं सुदन्तं सुगुत्तं सुरक्खितं सुसंवुतं सुखाधिवाहं होति। इमे खो, भिक्खवे, छ फस्सायतना सुदन्ता सुगुत्ता सुरक्खिता सुसंवुता सुखाधिवाहा होन्ती’’ति। इदमवोच भगवा…पे॰… एतदवोच सत्था –
‘‘Chayime, bhikkhave, phassāyatanā sudantā suguttā surakkhitā susaṃvutā sukhādhivāhā honti. Katame cha? Cakkhu, bhikkhave, phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti…pe… jivhā, bhikkhave, phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti…pe… mano, bhikkhave, phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti. Ime kho, bhikkhave, cha phassāyatanā sudantā suguttā surakkhitā susaṃvutā sukhādhivāhā hontī’’ti. Idamavoca bhagavā…pe… etadavoca satthā –
असंवुतो यत्थ दुक्खं निगच्छति।
Asaṃvuto yattha dukkhaṃ nigacchati;
तेसञ्च ये संवरणं अवेदिसुं,
Tesañca ye saṃvaraṇaṃ avedisuṃ,
सद्धादुतिया विहरन्तानवस्सुता॥
Saddhādutiyā viharantānavassutā.
‘‘दिस्वान रूपानि मनोरमानि,
‘‘Disvāna rūpāni manoramāni,
अथोपि दिस्वान अमनोरमानि।
Athopi disvāna amanoramāni;
मनोरमे रागपथं विनोदये,
Manorame rāgapathaṃ vinodaye,
न चाप्पियं मेति मनं पदोसये॥
Na cāppiyaṃ meti manaṃ padosaye.
‘‘सद्दञ्च सुत्वा दुभयं पियाप्पियं,
‘‘Saddañca sutvā dubhayaṃ piyāppiyaṃ,
पियम्हि सद्दे न समुच्छितो सिया।
Piyamhi sadde na samucchito siyā;
अथोप्पिये दोसगतं विनोदये,
Athoppiye dosagataṃ vinodaye,
न चाप्पियं मेति मनं पदोसये॥
Na cāppiyaṃ meti manaṃ padosaye.
‘‘गन्धञ्च घत्वा सुरभिं मनोरमं,
‘‘Gandhañca ghatvā surabhiṃ manoramaṃ,
अथोपि घत्वा असुचिं अकन्तियं।
Athopi ghatvā asuciṃ akantiyaṃ;
अकन्तियस्मिं पटिघं विनोदये,
Akantiyasmiṃ paṭighaṃ vinodaye,
छन्दानुनीतो न च कन्तिये सिया॥
Chandānunīto na ca kantiye siyā.
‘‘रसञ्च भोत्वान असादितञ्च सादुं,
‘‘Rasañca bhotvāna asāditañca sāduṃ,
अथोपि भोत्वान असादुमेकदा।
Athopi bhotvāna asādumekadā;
सादुं रसं नाज्झोसाय भुञ्जे,
Sāduṃ rasaṃ nājjhosāya bhuñje,
विरोधमासादुसु नोपदंसये॥
Virodhamāsādusu nopadaṃsaye.
दुक्खेन फुट्ठोपि न सम्पवेधे।
Dukkhena phuṭṭhopi na sampavedhe;
फस्सद्वयं सुखदुक्खे उपेक्खे,
Phassadvayaṃ sukhadukkhe upekkhe,
अनानुरुद्धो अविरुद्ध केनचि॥
Anānuruddho aviruddha kenaci.
‘‘पपञ्चसञ्ञा इतरीतरा नरा,
‘‘Papañcasaññā itarītarā narā,
पपञ्चयन्ता उपयन्ति सञ्ञिनो।
Papañcayantā upayanti saññino;
मनोमयं गेहसितञ्च सब्बं,
Manomayaṃ gehasitañca sabbaṃ,
पनुज्ज नेक्खम्मसितं इरीयति॥
Panujja nekkhammasitaṃ irīyati.
‘‘एवं मनो छस्सु यदा सुभावितो,
‘‘Evaṃ mano chassu yadā subhāvito,
फुट्ठस्स चित्तं न विकम्पते क्वचि।
Phuṭṭhassa cittaṃ na vikampate kvaci;
ते रागदोसे अभिभुय्य भिक्खवो,
Te rāgadose abhibhuyya bhikkhavo,
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १. अदन्तअगुत्तवण्णना • 1. Adantaaguttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १. अदन्तअगुत्तसुत्तवण्णना • 1. Adantaaguttasuttavaṇṇanā
