Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
१०. सळवग्गो
10. Saḷavaggo
१. अदन्तअगुत्तसुत्तवण्णना
1. Adantaaguttasuttavaṇṇanā
९४. अदमिताति दमं निब्बिसेवनभावं अनीता। अगोपिताति सतिसङ्खाताय वतिया न रक्खिता। अपिहिताति सतिकवाटेन न पिहिता। चतूहिपि पदेहि इन्द्रियानं अनावरणमेवाह। अधिकं वहन्तीति अधिवाहा, दुक्खस्स अधिवाहा दुक्खाधिवाहा। निरयेसु उप्पज्जनकं नेरयिकं। आदि-सद्देन सेसपाळिं सङ्गण्हाति।
94.Adamitāti damaṃ nibbisevanabhāvaṃ anītā. Agopitāti satisaṅkhātāya vatiyā na rakkhitā. Apihitāti satikavāṭena na pihitā. Catūhipi padehi indriyānaṃ anāvaraṇamevāha. Adhikaṃ vahantīti adhivāhā, dukkhassa adhivāhā dukkhādhivāhā. Nirayesu uppajjanakaṃ nerayikaṃ. Ādi-saddena sesapāḷiṃ saṅgaṇhāti.
सळेवाति छ-कारस्स स-कारो, ळ-कारो पदसन्धिकरो। यत्थाति निमित्तत्थे भुम्मं। अनवस्सुता अतिन्ताति रागेन अतेमिता।
Saḷevāti cha-kārassa sa-kāro, ḷa-kāro padasandhikaro. Yatthāti nimittatthe bhummaṃ. Anavassutā atintāti rāgena atemitā.
अस्सादितन्ति अस्सादं इतं उपगतं। तेनाह ‘‘अस्सादवन्त’’न्ति। सुखदुक्खन्ति इट्ठानिट्ठं। अन्वयतीति अन्वयो, हेतु। फस्सोति अन्वयो एतस्साति फस्सन्वयन्ति आह – ‘‘फस्सहेतुक’’न्ति। ‘‘अविरुद्ध’’इति विभत्तिलोपेन निद्देसो।
Assāditanti assādaṃ itaṃ upagataṃ. Tenāha ‘‘assādavanta’’nti. Sukhadukkhanti iṭṭhāniṭṭhaṃ. Anvayatīti anvayo, hetu. Phassoti anvayo etassāti phassanvayanti āha – ‘‘phassahetuka’’nti. ‘‘Aviruddha’’iti vibhattilopena niddeso.
पपञ्चसञ्ञाति तण्हादिसमधूपसंहतसञ्ञा। तेनाह ‘‘किलेससञ्ञाय पपञ्चसञ्ञा नाम हुत्वा’’ति। पपञ्चसञ्ञा एतेसं अत्थीति पपञ्चसञ्ञा, इतरीतरा नरा। पपञ्चयन्ताति संसारे पपञ्चं चिरायनं करोन्ता। सञ्ञिनोति गेहस्सितसञ्ञाय सञ्ञावन्तो। मनोमयं वितक्कन्ति केवलं मनसा सम्भावितं मिच्छावितक्कं। इरीयतीति इरियं पटिपत्तिं इरीयति पटिपज्जति।
Papañcasaññāti taṇhādisamadhūpasaṃhatasaññā. Tenāha ‘‘kilesasaññāya papañcasaññā nāma hutvā’’ti. Papañcasaññā etesaṃ atthīti papañcasaññā, itarītarā narā. Papañcayantāti saṃsāre papañcaṃ cirāyanaṃ karontā. Saññinoti gehassitasaññāya saññāvanto. Manomayaṃ vitakkanti kevalaṃ manasā sambhāvitaṃ micchāvitakkaṃ. Irīyatīti iriyaṃ paṭipattiṃ irīyati paṭipajjati.
सुट्ठु भावितोति सुट्ठुभावं सुभावनं इतो भावितभावितो। फुट्ठस्स चित्तन्ति तेन यथावुत्तफस्सेन फुट्ठं अस्स चित्तं। न विकम्पते क्वचीति किस्मिञ्चि इट्ठानिट्ठारम्मणे न कम्पति। पारगाति पारगामिनो भवथ।
Suṭṭhu bhāvitoti suṭṭhubhāvaṃ subhāvanaṃ ito bhāvitabhāvito. Phuṭṭhassa cittanti tena yathāvuttaphassena phuṭṭhaṃ assa cittaṃ. Na vikampate kvacīti kismiñci iṭṭhāniṭṭhārammaṇe na kampati. Pāragāti pāragāmino bhavatha.
अदन्तअगुत्तसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Adantaaguttasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १. अदन्तअगुत्तसुत्तं • 1. Adantaaguttasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १. अदन्तअगुत्तवण्णना • 1. Adantaaguttavaṇṇanā