| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
आदायसत्तककथावण्णना
Ādāyasattakakathāvaṇṇanā
३११. ‘‘न पुन आगमिस्स’’न्ति इदं आवासपलिबोधुपच्छेदकारणदस्सनं। पञ्चसु हि चीवरमासेसु यदा कदाचि न पच्चेस्सन्ति चित्तेन उपचारसीमातिक्कमेन आवासपलिबोधो छिज्जति। पच्चेस्सन्ति बहिउपचारगतस्स पन यत्थ कत्थचि न पच्चेस्सन्ति चित्ते उप्पन्नमत्ते छिज्जति। पठमं चीवरपलिबोधो छिज्जतीति न पच्चेस्सन्ति पक्कमनतो पुरेतरमेव चीवरस्स निट्ठितत्ता वुत्तं। ‘‘कतचीवरमादाया’’ति हि वुत्तं। अत्थतकथिनस्स हि भिक्खुनो याव ‘‘सङ्घतो वा दायककुलादितो वा चीवरं लभिस्सामी’’ति चीवरासा वा लद्धवत्थानं सहायसम्पदादियोगं लभित्वा सङ्घाटिआदिभावेन ‘‘छिन्दित्वा करिस्सामी’’ति करणिच्छा वा पवत्तति, ताव चीवरपलिबोधो अनुपच्छिन्नो एव। यदा पन यथापत्थितट्ठानतो चीवरादीनं सब्बथा अलाभेन वा चीवरासा चेव लद्धानं कत्वा निट्ठानेन वा नट्ठविनट्ठादिभावेन वा चीवरे निरपेक्खताय वा करणिच्छा च विगच्छति, तदा चीवरपलिबोधो उपच्छिन्नो होति।
311.‘‘Na puna āgamissa’’nti idaṃ āvāsapalibodhupacchedakāraṇadassanaṃ. Pañcasu hi cīvaramāsesu yadā kadāci na paccessanti cittena upacārasīmātikkamena āvāsapalibodho chijjati. Paccessanti bahiupacāragatassa pana yattha katthaci na paccessanti citte uppannamatte chijjati. Paṭhamaṃ cīvarapalibodho chijjatīti na paccessanti pakkamanato puretarameva cīvarassa niṭṭhitattā vuttaṃ. ‘‘Katacīvaramādāyā’’ti hi vuttaṃ. Atthatakathinassa hi bhikkhuno yāva ‘‘saṅghato vā dāyakakulādito vā cīvaraṃ labhissāmī’’ti cīvarāsā vā laddhavatthānaṃ sahāyasampadādiyogaṃ labhitvā saṅghāṭiādibhāvena ‘‘chinditvā karissāmī’’ti karaṇicchā vā pavattati, tāva cīvarapalibodho anupacchinno eva. Yadā pana yathāpatthitaṭṭhānato cīvarādīnaṃ sabbathā alābhena vā cīvarāsā ceva laddhānaṃ katvā niṭṭhānena vā naṭṭhavinaṭṭhādibhāvena vā cīvare nirapekkhatāya vā karaṇicchā ca vigacchati, tadā cīvarapalibodho upacchinno hoti.
सो च इध ‘‘कतचीवरं आदाया’’ति वचनेन पकासितो। एवं उपरि सब्बत्थ पाळिवचनक्कमं निस्साय नेसं पठमं, पच्छा च उपच्छिज्जनं वुत्तन्ति दट्ठब्बं। सब्बथापि च इमेसं उभिन्नं पलिबोधानं उपच्छेदेनेव कथिनुब्भारो, न एकस्स। तेसञ्च पुब्बापरियेन, एकक्खणे च उपच्छिज्जनं दस्सेतुं इमा अट्ठ मातिका ठपिताति वेदितब्बा। अन्तोसीमायन्ति चीवरनिट्ठानक्खणेयेव छिन्नत्ता वुत्तं। नेविमं चीवरं कारेस्सन्ति चीवरे अपेक्खाय विगतत्ता करणपलिबोधस्सापि उपच्छिन्नतं दस्सेति। यो पन अप्पिच्छताय वा अनत्थिकताय वा सब्बथा चीवरं न सम्पटिच्छति, तस्स बहिसीमागतस्स सब्बथापि चीवरपलिबोधाभावेन न पच्चेस्सन्ति सन्निट्ठानमत्तेन सन्निट्ठानन्तिको कथिनुब्भारो वेदितब्बो। सो पनाति पलिबोधुपच्छेदो। अयं पनाति आसावच्छेदको कथिनुब्भारो विसुं वित्थारेत्वा वुत्तो, इध न वुत्तोति सम्बन्धो।
So ca idha ‘‘katacīvaraṃ ādāyā’’ti vacanena pakāsito. Evaṃ upari sabbattha pāḷivacanakkamaṃ nissāya nesaṃ paṭhamaṃ, pacchā ca upacchijjanaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Sabbathāpi ca imesaṃ ubhinnaṃ palibodhānaṃ upacchedeneva kathinubbhāro, na ekassa. Tesañca pubbāpariyena, ekakkhaṇe ca upacchijjanaṃ dassetuṃ imā aṭṭha mātikā ṭhapitāti veditabbā. Antosīmāyanti cīvaraniṭṭhānakkhaṇeyeva chinnattā vuttaṃ. Nevimaṃ cīvaraṃ kāressanti cīvare apekkhāya vigatattā karaṇapalibodhassāpi upacchinnataṃ dasseti. Yo pana appicchatāya vā anatthikatāya vā sabbathā cīvaraṃ na sampaṭicchati, tassa bahisīmāgatassa sabbathāpi cīvarapalibodhābhāvena na paccessanti sanniṭṭhānamattena sanniṭṭhānantiko kathinubbhāro veditabbo. So panāti palibodhupacchedo. Ayaṃ panāti āsāvacchedako kathinubbhāro visuṃ vitthāretvā vutto, idha na vuttoti sambandho.
अनासाय लभतीति ‘‘यस्मिं कुले चीवरं लभिस्सामा’’ति आसा अनुप्पन्नपुब्बा, तत्थ चीवरासाय अनुप्पन्नट्ठाने यत्थ कत्थचि लभतीति अत्थो। आसाय न लभतीति आसीसितट्ठाने न लभतीति अत्थो। इध न वुत्तोति इध सवनन्तिकानन्तरे न वुत्तो। तत्थाति तस्मिं सीमातिक्कन्तिके। सीमातिक्कन्तिको नाम चीवरमासानं परियन्तदिवससङ्खाताय सीमाय अतिक्कमनतो सञ्जातो। केचि ‘‘बहिसीमाय कालातिक्कमो सीमातिक्कमो’’ति मञ्ञन्ति, तेसं अन्तोउपचारे चीवरकालातिक्कमेपि कथिनुब्भारो असम्मतो नाम सियाति न चेतं युत्तं। तस्मा यत्थ कत्थचि कालातिक्कमो सीमातिक्कमोति वेदितब्बो। एत्थ च पाळियं ‘‘कतचीवरो’’ति इदं उपलक्खणमत्तं, अकतचीवरस्सपि कालातिक्कमेन सीमातिक्कन्तिको होति, द्वे च पलिबोधा एकतो छिज्जन्ति। एवं अञ्ञत्थापि यथासम्भवं तंतं विसेसनाभावेपि कथिनुब्भारता, पलिबोधुपच्छेदप्पकारो च वेदितब्बो। ‘‘सहुब्भारे द्वेपि पलिबोधा अपुब्बं अचरिमं छिज्जन्ती’’ति इदं अकतचीवरस्स पच्चेस्सन्ति अधिट्ठानसम्भवपक्खं सन्धाय वुत्तं, तेसु अञ्ञतराभावेपि सहुब्भारोव होति।
Anāsāya labhatīti ‘‘yasmiṃ kule cīvaraṃ labhissāmā’’ti āsā anuppannapubbā, tattha cīvarāsāya anuppannaṭṭhāne yattha katthaci labhatīti attho. Āsāya na labhatīti āsīsitaṭṭhāne na labhatīti attho. Idha na vuttoti idha savanantikānantare na vutto. Tatthāti tasmiṃ sīmātikkantike. Sīmātikkantiko nāma cīvaramāsānaṃ pariyantadivasasaṅkhātāya sīmāya atikkamanato sañjāto. Keci ‘‘bahisīmāya kālātikkamo sīmātikkamo’’ti maññanti, tesaṃ antoupacāre cīvarakālātikkamepi kathinubbhāro asammato nāma siyāti na cetaṃ yuttaṃ. Tasmā yattha katthaci kālātikkamo sīmātikkamoti veditabbo. Ettha ca pāḷiyaṃ ‘‘katacīvaro’’ti idaṃ upalakkhaṇamattaṃ, akatacīvarassapi kālātikkamena sīmātikkantiko hoti, dve ca palibodhā ekato chijjanti. Evaṃ aññatthāpi yathāsambhavaṃ taṃtaṃ visesanābhāvepi kathinubbhāratā, palibodhupacchedappakāro ca veditabbo. ‘‘Sahubbhāre dvepi palibodhā apubbaṃ acarimaṃ chijjantī’’ti idaṃ akatacīvarassa paccessanti adhiṭṭhānasambhavapakkhaṃ sandhāya vuttaṃ, tesu aññatarābhāvepi sahubbhārova hoti.
३१२-३२५. समादायवारो आदायवारसदिसोव। उपसग्गमेवेत्थ विसेसो। तेनाह ‘‘पुन समादायवारेपि…पे॰… तेयेव दस्सिता’’ति । विप्पकतचीवरे पक्कमनन्तिकस्स अभावतो ‘‘यथासम्भव’’न्ति वुत्तं। तेनेव विप्पकतचीवरवारे छळेव उब्भारा वुत्ता, चीवरे हत्थगते च आसावच्छेदिकस्स असम्भवा, सो एतेसु वारेसु यत्थ कत्थचि न वुत्तो, विसुञ्ञेव वुत्तो। विप्पकतवारे चेत्थ आदायवारसमादायवारवसेन द्वे छक्कवारा वुत्ता।
312-325. Samādāyavāro ādāyavārasadisova. Upasaggamevettha viseso. Tenāha ‘‘puna samādāyavārepi…pe… teyeva dassitā’’ti . Vippakatacīvare pakkamanantikassa abhāvato ‘‘yathāsambhava’’nti vuttaṃ. Teneva vippakatacīvaravāre chaḷeva ubbhārā vuttā, cīvare hatthagate ca āsāvacchedikassa asambhavā, so etesu vāresu yattha katthaci na vutto, visuññeva vutto. Vippakatavāre cettha ādāyavārasamādāyavāravasena dve chakkavārā vuttā.
ततो परं निट्ठानसन्निट्ठाननासनन्तिकानं वसेन तीणि तिकानि दस्सितानि। तत्थ ततियत्तिके अनधिट्ठितेनाति ‘‘पच्चेस्सं, न पच्चेस्स’’न्ति एवं अनधिट्ठितेन, न एवं मनसिकत्वाति अत्थो। ततियत्तिकतो पन परं एकं छक्कं दस्सितं। एवं तीणि तिकानि, एकं छक्कञ्चाति पठमं पन्नरसकं वुत्तं, इमिना नयेन दुतियपन्नरसकादीनि वेदितब्बानि।
Tato paraṃ niṭṭhānasanniṭṭhānanāsanantikānaṃ vasena tīṇi tikāni dassitāni. Tattha tatiyattike anadhiṭṭhitenāti ‘‘paccessaṃ, na paccessa’’nti evaṃ anadhiṭṭhitena, na evaṃ manasikatvāti attho. Tatiyattikato pana paraṃ ekaṃ chakkaṃ dassitaṃ. Evaṃ tīṇi tikāni, ekaṃ chakkañcāti paṭhamaṃ pannarasakaṃ vuttaṃ, iminā nayena dutiyapannarasakādīni veditabbāni.
पाळियं आसाद्वादसके बहिसीमागतस्स कथिनुद्धारेसु तेसम्पि चीवरासादिवसेन चीवरपलिबोधो याव चीवरनिट्ठाना तिट्ठतीति आह ‘‘सो बहिसीमागतो सुणाति ‘उब्भतं किर तस्मिं आवासे कथिनन्ति…पे॰… सवनन्तिको कथिनुद्धारो’’’ति। एत्थ च सवनक्खणे आवासपलिबोधो पठमं छिज्जति, निट्ठिते चीवरपलिबोधोति वेदितब्बो।
Pāḷiyaṃ āsādvādasake bahisīmāgatassa kathinuddhāresu tesampi cīvarāsādivasena cīvarapalibodho yāva cīvaraniṭṭhānā tiṭṭhatīti āha ‘‘so bahisīmāgato suṇāti ‘ubbhataṃ kira tasmiṃ āvāse kathinanti…pe… savanantiko kathinuddhāro’’’ti. Ettha ca savanakkhaṇe āvāsapalibodho paṭhamaṃ chijjati, niṭṭhite cīvarapalibodhoti veditabbo.
दिसंगमिकनवके दिसंगमिको पक्कमतीति न पच्चेस्सन्ति पक्कमति, इमिना आवासपलिबोधाभावो दस्सितो होति। तेनेव वस्संवुत्थावासे पुन गन्त्वा चीवरनिट्ठापितमत्ते निट्ठानन्तिको कथिनुद्धारो वुत्तो। ‘‘चीवरपटिविसं अपविलायमानो’’ति इमिना चीवरपलिबोधसमङ्गिकत्तमस्स दस्सेति, अपविलायमानोति आकङ्खमानो। सेसं सुविञ्ञेय्यमेव।
Disaṃgamikanavake disaṃgamiko pakkamatīti na paccessanti pakkamati, iminā āvāsapalibodhābhāvo dassito hoti. Teneva vassaṃvutthāvāse puna gantvā cīvaraniṭṭhāpitamatte niṭṭhānantiko kathinuddhāro vutto. ‘‘Cīvarapaṭivisaṃ apavilāyamāno’’ti iminā cīvarapalibodhasamaṅgikattamassa dasseti, apavilāyamānoti ākaṅkhamāno. Sesaṃ suviññeyyameva.
आदायसत्तककथावण्णना निट्ठिता।
Ādāyasattakakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
कथिनक्खन्धकवण्णनानयो निट्ठितो।
Kathinakkhandhakavaṇṇanānayo niṭṭhito.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
१८८. आदायसत्तकं • 188. Ādāyasattakaṃ
१८९. समादायसत्तकं • 189. Samādāyasattakaṃ
१९०. आदायछक्कं • 190. Ādāyachakkaṃ
१९१. समादायछक्कं • 191. Samādāyachakkaṃ
१९२. आदायपन्नरसकं • 192. Ādāyapannarasakaṃ
१९३. समादायपन्नरसकादि • 193. Samādāyapannarasakādi
१९४. विप्पकतसमादायपन्नरसकं • 194. Vippakatasamādāyapannarasakaṃ
१९५. अनासादोळसकं • 195. Anāsādoḷasakaṃ
१९६. आसादोळसकं • 196. Āsādoḷasakaṃ
१९७. करणीयदोळसकं • 197. Karaṇīyadoḷasakaṃ
१९८. अपविलायननवकं • 198. Apavilāyananavakaṃ
१९९. फासुविहारपञ्चकं • 199. Phāsuvihārapañcakaṃ
२००. पलिबोधापलिबोधकथा • 200. Palibodhāpalibodhakathā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / आदायसत्तककथा • Ādāyasattakakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / आदायसत्तकादिकथावण्णना • Ādāyasattakādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / आदायसत्तककथावण्णना • Ādāyasattakakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १८८. आदायसत्तककथा • 188. Ādāyasattakakathā
