| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
अधम्मकम्मद्वादसककथादिवण्णना
Adhammakammadvādasakakathādivaṇṇanā
४. अप्पटिञ्ञाय कतन्ति वत्थुं वा आपत्तिं वा असम्पटिच्छापेत्वा कतं। यो पन सब्बेसं पस्सन्तानं एव वत्थुवीतिक्कमं कत्वा पच्छा कम्मकरणभयेन ‘‘न करोमी’’ति मुसा वदति, तस्स भिक्खूनं सम्मुखे वीतिक्कमकरणमेव पटिञ्ञा। तथतो जाननत्थमेव पटिञ्ञाय करणं अनुञ्ञातं। यत्थ पन सन्देहो होति, तत्थ सम्पटिच्छापेत्वाव कत्तब्बन्ति गहेतब्बं।
4.Appaṭiññāya katanti vatthuṃ vā āpattiṃ vā asampaṭicchāpetvā kataṃ. Yo pana sabbesaṃ passantānaṃ eva vatthuvītikkamaṃ katvā pacchā kammakaraṇabhayena ‘‘na karomī’’ti musā vadati, tassa bhikkhūnaṃ sammukhe vītikkamakaraṇameva paṭiññā. Tathato jānanatthameva paṭiññāya karaṇaṃ anuññātaṃ. Yattha pana sandeho hoti, tattha sampaṭicchāpetvāva kattabbanti gahetabbaṃ.
‘‘पाराजिकापत्तिया वा’’ति इदं लिङ्गनासननिमित्तताय पाराजिकस्स कम्मेन अतिकिच्छनीयतो वुत्तं। ‘‘सङ्घादिसेसापत्तिया वा’’ति इदं पन परिवासादिनिस्सारणकम्मस्स आवेणिकस्स विज्जमानत्ता वुत्तं। यं पन परतो ‘‘अधिसीले सीलविपन्नो होति…पे॰… तज्जनीयकम्मं करेय्या’’ति (चूळव॰ ६) वुत्तं, तं ‘‘आयतिं संवरे ठत्वा वुट्ठानं करोही’’ति ओवदियमानस्स अनादरियादिपच्चयलहुकापत्तिं सन्धाय वुत्तं। सीलविपत्तिमूलकञ्हि लहुकापत्तिं आपन्नो इध अभेदूपचारेन ‘‘अधिसीले सीलविपन्नो’’ति वुत्तो ‘‘अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो’’ति एत्थ विय।
‘‘Pārājikāpattiyā vā’’ti idaṃ liṅganāsananimittatāya pārājikassa kammena atikicchanīyato vuttaṃ. ‘‘Saṅghādisesāpattiyā vā’’ti idaṃ pana parivāsādinissāraṇakammassa āveṇikassa vijjamānattā vuttaṃ. Yaṃ pana parato ‘‘adhisīle sīlavipanno hoti…pe… tajjanīyakammaṃ kareyyā’’ti (cūḷava. 6) vuttaṃ, taṃ ‘‘āyatiṃ saṃvare ṭhatvā vuṭṭhānaṃ karohī’’ti ovadiyamānassa anādariyādipaccayalahukāpattiṃ sandhāya vuttaṃ. Sīlavipattimūlakañhi lahukāpattiṃ āpanno idha abhedūpacārena ‘‘adhisīle sīlavipanno’’ti vutto ‘‘atidiṭṭhiyā diṭṭhivipanno’’ti ettha viya.
यथा च दिट्ठिं गहेत्वा वोहरन्तस्स ‘‘इतो दिट्ठितो ओरमाही’’ति अवत्वा कतकम्मं केवलाय दिट्ठिविपत्तिया कतत्ता अनापत्तिया कतं नाम अधम्मकम्मं होति, एवं सीलविपत्तिं आपज्जित्वा लज्जिधम्मे ओक्कन्ते यथाधम्मं वुट्ठाय संवरे ठातुकामस्स कतं तज्जनीयादिकम्मं केवलाय सीलविपत्तिया कतत्ता अदेसनागामिनिया कतं नाम अधम्मकम्मं होति। तेनेव नियस्सकम्मेपि ‘‘अपिस्सु भिक्खू पकता परिवासं देन्ता’’तिआदिना संवरे अट्ठानमेव कम्मनिमित्तभावेन वुत्तं। अदन्तं दमनत्थमेव हि तज्जनीयादिकम्मानि अनुञ्ञातानीति। केचि पन ‘‘अदेसनागामिनियाति इदं पाराजिकापत्तिंयेव सन्धाय वुत्तं, न सङ्घादिसेस’’न्ति (सारत्थ॰ टी॰ चूळवग्ग ३.४) वदन्ति, तं सुक्कपक्खे ‘‘देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होती’’ति इमिना वचनेन विरुज्झति। सङ्घादिसेसस्सापि च परियायतो देसनागामिनिवोहारे गय्हमाने ‘‘आपत्तिया कतं होती’’ति वुत्तवारतो इमस्स वारस्स विसेसो न सिया, अट्ठकथायम्पेत्थ विसेसभावो न दस्सितो। तस्मा वुत्तनयेनेवेत्थ अधिप्पायो गहेतब्बो।
Yathā ca diṭṭhiṃ gahetvā voharantassa ‘‘ito diṭṭhito oramāhī’’ti avatvā katakammaṃ kevalāya diṭṭhivipattiyā katattā anāpattiyā kataṃ nāma adhammakammaṃ hoti, evaṃ sīlavipattiṃ āpajjitvā lajjidhamme okkante yathādhammaṃ vuṭṭhāya saṃvare ṭhātukāmassa kataṃ tajjanīyādikammaṃ kevalāya sīlavipattiyā katattā adesanāgāminiyā kataṃ nāma adhammakammaṃ hoti. Teneva niyassakammepi ‘‘apissu bhikkhū pakatā parivāsaṃ dentā’’tiādinā saṃvare aṭṭhānameva kammanimittabhāvena vuttaṃ. Adantaṃ damanatthameva hi tajjanīyādikammāni anuññātānīti. Keci pana ‘‘adesanāgāminiyāti idaṃ pārājikāpattiṃyeva sandhāya vuttaṃ, na saṅghādisesa’’nti (sārattha. ṭī. cūḷavagga 3.4) vadanti, taṃ sukkapakkhe ‘‘desanāgāminiyā āpattiyā kataṃ hotī’’ti iminā vacanena virujjhati. Saṅghādisesassāpi ca pariyāyato desanāgāminivohāre gayhamāne ‘‘āpattiyā kataṃ hotī’’ti vuttavārato imassa vārassa viseso na siyā, aṭṭhakathāyampettha visesabhāvo na dassito. Tasmā vuttanayenevettha adhippāyo gahetabbo.
६. सब्बानिपीति तज्जनीयनियस्सपब्बाजनीयकम्मानि तीणिपि। अञ्ञकम्मस्स वत्थुनाति तज्जनीयतो अञ्ञस्स कम्मस्स वत्थुना अञ्ञकम्मकरणं नाम कोचि दोसोपि न होतीति अधिप्पायो। कारणमाह ‘‘कस्मा’’तिआदिना।
6.Sabbānipīti tajjanīyaniyassapabbājanīyakammāni tīṇipi. Aññakammassa vatthunāti tajjanīyato aññassa kammassa vatthunā aññakammakaraṇaṃ nāma koci dosopi na hotīti adhippāyo. Kāraṇamāha ‘‘kasmā’’tiādinā.
८. पन्नलोमाति पतितमानलोमा।
8.Pannalomāti patitamānalomā.
अधम्मकम्मद्वादसककथादिवण्णना निट्ठिता।
Adhammakammadvādasakakathādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi
अधम्मकम्मद्वादसकं • Adhammakammadvādasakaṃ
आकङ्खमानछक्कं • Ākaṅkhamānachakkaṃ
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं • Nappaṭippassambhetabbaaṭṭhārasakaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā
अधम्मकम्मद्वादसककथा • Adhammakammadvādasakakathā
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकादिकथा • Nappaṭippassambhetabbaaṭṭhārasakādikathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
अधम्मकम्मद्वादसककथावण्णना • Adhammakammadvādasakakathāvaṇṇanā
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसककथावण्णना • Nappaṭippassambhetabbaaṭṭhārasakakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / अधम्मकम्मद्वादसककथावण्णना • Adhammakammadvādasakakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi
अधम्मकम्मद्वादसककथा • Adhammakammadvādasakakathā
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकादिकथा • Nappaṭippassambhetabbaaṭṭhārasakādikathā
