Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
చూళవగ్గవణ్ణనా
Cūḷavaggavaṇṇanā
౧. కమ్మక్ఖన్ధకవణ్ణనా
1. Kammakkhandhakavaṇṇanā
అధమ్మకమ్మద్వాదసకకథావణ్ణనా
Adhammakammadvādasakakathāvaṇṇanā
౪. అసమ్ముఖా కతం హోతీతిఆదయో తికా కేవలం దేసనామత్తమేవ. న హి తీహి ఏవ అఙ్గేహి సమోధానేహి అధమ్మకమ్మం హోతి, ఏకేనపి హోతి ఏవ, అయమత్థో ‘‘తిణ్ణం, భిక్ఖవే’’తిఆదిపాళియా (చూళవ॰ ౬) సాధేతబ్బో. ‘‘అప్పటిఞ్ఞాయ కతం హోతీ’’తి లజ్జిం సన్ధాయ వుత్తం. కణ్హపక్ఖే ‘‘అదేసనాగామినియా ఆపత్తియా కతం హోతీ’’తి సుక్కపక్ఖే ‘‘దేసనాగామినియా ఆపత్తియా కతం హోతీ’’తి ఇదం ద్వయం పరతో ‘‘తీహి, భిక్ఖవే, అఙ్గేహి సమన్నాగతస్స భిక్ఖునో ఆకఙ్ఖమానో సఙ్ఘో తజ్జనీయకమ్మం కరేయ్య. అధిసీలే సీలవిపన్నో హోతీ’’తి ఇమినా విరుజ్ఝతి, అదేసనాగామినిం ఆపన్నో హి ‘‘అధిసీలే సీలవిపన్నో’’తి వుచ్చతీతి. యుత్తమేతం, కత్తు అధిప్పాయో ఏత్థ చిన్తేతబ్బో. ఏత్థాహ ఉపతిస్సత్థేరో ‘‘తజ్జనీయకమ్మస్స హి విసేసేన భణ్డనకారకత్తం అఙ్గ’న్తి అట్ఠకథాయం వుత్తం, తం పాళియా ఆగతనిదానేన యుజ్జతి, తస్మా సబ్బత్తికేసుపి భణ్డనం ఆరోపేత్వా భణ్డనపచ్చయా ఆపన్నాపత్తివసేన ఇదం కమ్మం కాతబ్బం, తస్మా ‘అధిసీలే సీలవిపన్నో’తి ఏత్థాపి పుబ్బభాగే వా అపరభాగే వా చోదనాసారణాదికాలే భణ్డనపచ్చయా ఆపన్నాపత్తివసేనేవ కారేతబ్బం, న కేవలం సఙ్ఘాదిసేసపచ్చయా కాతబ్బ’’న్తి. ‘‘అదేసనాగామినియా ఆపత్తియాతి పారాజికాపత్తియా’తి ఏత్తకమత్తం వత్వా పరతో ‘అధిసీలే పారాజికసఙ్ఘాదిసేసే అజ్ఝాచారా’తి పోరాణగణ్ఠిపదే వుత్త’’న్తి లిఖితం. ‘‘అధిసీలే సీలవిపన్నో’తి సఙ్ఘాదిసేసం సన్ధాయా’’తి గణ్ఠిపదే లిఖితం. ఇదం పోరాణగణ్ఠిపదే పురిమవచనేన సమేతి, తస్మా తత్థ పచ్ఛిమం పారాజికపదం అత్థుద్ధారవసేన వుత్తం సియా , అట్ఠకథాయఞ్చ ‘‘అదేసనాగామినియాతి పారాజికాపత్తియా వా సఙ్ఘాదిసేసాపత్తియా వా’’తి వుత్తం, తత్థ పారాజికాపత్తి అత్థుద్ధారవసేన వుత్తా సియా. యతో గణ్ఠిపదే ‘‘అధిసీలే సీలవిపన్నో’తి సఙ్ఘాదిసేసం సన్ధాయా’’తి ఏత్తకమేవ లిఖితం, తస్మా సబ్బత్థ గణ్ఠిపదే సకలేన నయేన పారాజికాపత్తిపచ్చయా ఉప్పన్నభణ్డనహేతు న తజ్జనీయకమ్మం కాతబ్బం పయోజనాభావా, సఙ్ఘాదిసేసపచ్చయా కాతబ్బన్తి అయమత్థో సిద్ధో హోతి. న, సుక్కపక్ఖే ‘‘దేసనాగామినియా ఆపత్తియా కతం హోతీ’’తి (చూళవ॰ ౫) వచనతోతి చే? న, ఏకేన పరియాయేన సఙ్ఘాదిసేసస్సపి దేసనాగామినివోహారసమ్భవతో,
4.Asammukhākataṃ hotītiādayo tikā kevalaṃ desanāmattameva. Na hi tīhi eva aṅgehi samodhānehi adhammakammaṃ hoti, ekenapi hoti eva, ayamattho ‘‘tiṇṇaṃ, bhikkhave’’tiādipāḷiyā (cūḷava. 6) sādhetabbo. ‘‘Appaṭiññāya kataṃ hotī’’ti lajjiṃ sandhāya vuttaṃ. Kaṇhapakkhe ‘‘adesanāgāminiyā āpattiyā kataṃ hotī’’ti sukkapakkhe ‘‘desanāgāminiyā āpattiyā kataṃ hotī’’ti idaṃ dvayaṃ parato ‘‘tīhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho tajjanīyakammaṃ kareyya. Adhisīle sīlavipanno hotī’’ti iminā virujjhati, adesanāgāminiṃ āpanno hi ‘‘adhisīle sīlavipanno’’ti vuccatīti. Yuttametaṃ, kattu adhippāyo ettha cintetabbo. Etthāha upatissatthero ‘‘tajjanīyakammassa hi visesena bhaṇḍanakārakattaṃ aṅga’nti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ, taṃ pāḷiyā āgatanidānena yujjati, tasmā sabbattikesupi bhaṇḍanaṃ āropetvā bhaṇḍanapaccayā āpannāpattivasena idaṃ kammaṃ kātabbaṃ, tasmā ‘adhisīle sīlavipanno’ti etthāpi pubbabhāge vā aparabhāge vā codanāsāraṇādikāle bhaṇḍanapaccayā āpannāpattivaseneva kāretabbaṃ, na kevalaṃ saṅghādisesapaccayā kātabba’’nti. ‘‘Adesanāgāminiyā āpattiyāti pārājikāpattiyā’ti ettakamattaṃ vatvā parato ‘adhisīle pārājikasaṅghādisese ajjhācārā’ti porāṇagaṇṭhipade vutta’’nti likhitaṃ. ‘‘Adhisīle sīlavipanno’ti saṅghādisesaṃ sandhāyā’’ti gaṇṭhipade likhitaṃ. Idaṃ porāṇagaṇṭhipade purimavacanena sameti, tasmā tattha pacchimaṃ pārājikapadaṃ atthuddhāravasena vuttaṃ siyā , aṭṭhakathāyañca ‘‘adesanāgāminiyāti pārājikāpattiyā vā saṅghādisesāpattiyā vā’’ti vuttaṃ, tattha pārājikāpatti atthuddhāravasena vuttā siyā. Yato gaṇṭhipade ‘‘adhisīle sīlavipanno’ti saṅghādisesaṃ sandhāyā’’ti ettakameva likhitaṃ, tasmā sabbattha gaṇṭhipade sakalena nayena pārājikāpattipaccayā uppannabhaṇḍanahetu na tajjanīyakammaṃ kātabbaṃ payojanābhāvā, saṅghādisesapaccayā kātabbanti ayamattho siddho hoti. Na, sukkapakkhe ‘‘desanāgāminiyā āpattiyā kataṃ hotī’’ti (cūḷava. 5) vacanatoti ce? Na, ekena pariyāyena saṅghādisesassapi desanāgāminivohārasambhavato,
యేన కమ్మేన సన్తజ్జనం కరీయతి, తం తజ్జనీయకమ్మం నామ. యేన కమ్మేన నిస్సాయ తే వత్థబ్బన్తి నిస్సియతి భజాపియతి నియస్సో, తం నియసకమ్మం నామ. యేన తతో ఆవాసతో, గామతో చ పబ్బాజేన్తి కులదూసకం, తం పబ్బాజనీయకమ్మం నామ. యేన కమ్మేన అక్కుట్ఠగహట్ఠసమఈపమేవ పటిసారియతి సో అక్కోసకో పచ్ఛా పేసియతి, తం పటిసారణీయకమ్మం నామ. యేన సమానసంవాసకభూమితో ఉక్ఖిపియతి. ఛడ్డీయతి సాతిసారో భిక్ఖుసఙ్ఘేన, తం కమ్మం ఉక్ఖేపనీయకమ్మం నామాతి వేదితబ్బం.
Yena kammena santajjanaṃ karīyati, taṃ tajjanīyakammaṃ nāma. Yena kammena nissāya te vatthabbanti nissiyati bhajāpiyati niyasso, taṃ niyasakammaṃ nāma. Yena tato āvāsato, gāmato ca pabbājenti kuladūsakaṃ, taṃ pabbājanīyakammaṃ nāma. Yena kammena akkuṭṭhagahaṭṭhasamaīpameva paṭisāriyati so akkosako pacchā pesiyati, taṃ paṭisāraṇīyakammaṃ nāma. Yena samānasaṃvāsakabhūmito ukkhipiyati. Chaḍḍīyati sātisāro bhikkhusaṅghena, taṃ kammaṃ ukkhepanīyakammaṃ nāmāti veditabbaṃ.
౧౧. ‘‘నిస్సాయ తే వత్థబ్బ’’న్తి గరునిస్సయం సన్ధాయ వుత్తం, న ఇతరన్తి.
11.‘‘Nissāya te vatthabba’’nti garunissayaṃ sandhāya vuttaṃ, na itaranti.
౨౧. అస్సజిపునబ్బసుకవత్థుస్మిం ‘‘తేసు విబ్భన్తేసుపి కమ్మం పటిప్పస్సమ్భేతుం అనుఞ్ఞాతమ్పి సమ్మావత్తన్తానంయేవా’’తి లిఖితం. సమ్ముఖా వుత్తమేవ గిహిపటిసంయుత్తం నామ. పరమ్ముఖా వుత్తం దేసనం గచ్ఛతి.
21.Assajipunabbasukavatthusmiṃ ‘‘tesu vibbhantesupi kammaṃ paṭippassambhetuṃ anuññātampi sammāvattantānaṃyevā’’ti likhitaṃ. Sammukhā vuttameva gihipaṭisaṃyuttaṃ nāma. Parammukhā vuttaṃ desanaṃ gacchati.
౪౧. ఖమాపేన్తేన ‘‘ఖమాహీ’’తి వత్తబ్బమత్తమేవ, న ఉక్కుటికాదిసామీచినా పయోజనన్తి. అనుదూతన్తి సహాయన్తి అత్థో.
41. Khamāpentena ‘‘khamāhī’’ti vattabbamattameva, na ukkuṭikādisāmīcinā payojananti. Anudūtanti sahāyanti attho.
౫౦. అదస్సనేయేవ ఉక్ఖేపనీయం కాతబ్బం, న అఞ్ఞథా. ‘‘తజ్జనీయాదికరణకాలే ఆపత్తిం రోపేత్వా తస్సా అదస్సనే, అప్పటికమ్మే వా భణ్డనకారకాదిఅఙ్గేహి కాతబ్బ’’న్తి లిఖితం.
50.Adassaneyeva ukkhepanīyaṃ kātabbaṃ, na aññathā. ‘‘Tajjanīyādikaraṇakāle āpattiṃ ropetvā tassā adassane, appaṭikamme vā bhaṇḍanakārakādiaṅgehi kātabba’’nti likhitaṃ.
తజ్జనీయకమ్మాదీసు అయం పకిణ్ణకవినిచ్ఛయోతి వేదితబ్బో. కిం తజ్జనీయకమ్మం, తజ్జనీయకమ్మస్స కిం మూలం, కిం వత్థు, కిం పరియోసానం, కస్మా ‘‘తజ్జనీయకమ్మ’’న్తి వుచ్చతీతి? కిం తజ్జనీయకమ్మన్తి వత్థుస్మిం సతి కరణసమ్పత్తి. తజ్జనీయకమ్మస్స కిం మూలన్తి సఙ్ఘో మూలం. తజ్జనీయకమ్మస్స కిం వత్థూతి కలహజాతాపత్తివత్థు. కిం పరియోసానన్తి భావనాపరియోసానం. కస్మా తజ్జనీయకమ్మన్తి వుచ్చతీతి సఙ్ఘో కలహకారకపుగ్గలం కలహే చ భేదే చ భయం దస్సేత్వా ఖన్తియా జనేతి, ఉపసమే జనేతి, తస్మా ‘‘తజ్జనీయకమ్మ’’న్తి వుచ్చతి. కథం తజ్జనీయకమ్మం కతం హోతి, కథం అకతం. కిన్తి చ తజ్జనీయకమ్మం కతం హోతి, కిన్తి చ అకతం. కేన చ తజ్జనీయకమ్మం కతం హోతి, కేన చ అకతం. కత్థ చ తజ్జనీయకమ్మం కతం హోతి, కత్థ చ అకతం. కాయ వేలాయ తజ్జనీయకమ్మం కతం హోతి, కాయ వేలాయ అకతం హోతి? కథం తజ్జనీయకమ్మం కతం హోతీతి సమగ్గేన సఙ్ఘేన ఞత్తిచతుత్థేన కమ్మేన. కథం అకతం హోతీతి వగ్గేన సఙ్ఘేన ఞత్తిచతుత్థేన కమ్మేన. కిన్తి చ కతం హోతీతి కరణసమ్పత్తియా. కిన్తి చ అకతం హోతీతి కరణవిపత్తియా. కేన చ కతం హోతీతి సఙ్ఘేన. కేన చ అకతం హోతీతి గణేన పుగ్గలేన. కత్థ చ కతం హోతీతి యస్స పుగ్గలస్స సఙ్ఘో తజ్జనీయకమ్మం కరోతి, తస్స పుగ్గలస్స సమ్ముఖీభూతే. కత్థ చ అకతం హోతీతి యస్స పుగ్గలస్స సఙ్ఘో తజ్జనీయకమ్మం కరోతి, తస్స పుగ్గలస్స అసమ్ముఖీభూతే. కాయ వేలాయ కతం హోతీతి యదా కలహజాతాపత్తి సంవిజ్జతి. కాయ వేలాయ అకతం హోతీతి యదా కలహజాతాపత్తి న సంవిజ్జతి. కతిహాకారేహి తజ్జనీయకమ్మస్స పత్తకల్లం హోతి, కతిహాకారేహి అపత్తకల్లం? సత్తహాకారేహి తజ్జనీయకమ్మస్స పత్తకల్లం హోతి, సత్తహాకారేహి అపత్తకల్లం. కతమేహి సత్తహాకారేహి పత్తకల్లం, కతమేహి సత్తహాకారేహి అపత్తకల్లం హోతి? కలహజాతాపత్తి న సంవిజ్జతి, సో వా పుగ్గలో అసమ్ముఖీభూతో హోతి, సఙ్ఘో వా వగ్గో హోతి, అసంవాసికో వా పుగ్గలో తస్సం పరిసాయం సంవిజ్జతి, అచోదితో వా హోతి అసారితో వా, ఆపత్తిం వా అనారోపితో. ఇమేహి సత్తహాకారేహి తజ్జనీయకమ్మస్స అపత్తకల్లం హోతి, ఇతరేహి సత్తహాకారేహి పత్తకల్లం హోతి. ఏవం సేసకమ్మేసూతి.
Tajjanīyakammādīsu ayaṃ pakiṇṇakavinicchayoti veditabbo. Kiṃ tajjanīyakammaṃ, tajjanīyakammassa kiṃ mūlaṃ, kiṃ vatthu, kiṃ pariyosānaṃ, kasmā ‘‘tajjanīyakamma’’nti vuccatīti? Kiṃ tajjanīyakammanti vatthusmiṃ sati karaṇasampatti. Tajjanīyakammassa kiṃ mūlanti saṅgho mūlaṃ. Tajjanīyakammassa kiṃ vatthūti kalahajātāpattivatthu. Kiṃ pariyosānanti bhāvanāpariyosānaṃ. Kasmā tajjanīyakammanti vuccatīti saṅgho kalahakārakapuggalaṃ kalahe ca bhede ca bhayaṃ dassetvā khantiyā janeti, upasame janeti, tasmā ‘‘tajjanīyakamma’’nti vuccati. Kathaṃ tajjanīyakammaṃ kataṃ hoti, kathaṃ akataṃ. Kinti ca tajjanīyakammaṃ kataṃ hoti, kinti ca akataṃ. Kena ca tajjanīyakammaṃ kataṃ hoti, kena ca akataṃ. Kattha ca tajjanīyakammaṃ kataṃ hoti, kattha ca akataṃ. Kāya velāya tajjanīyakammaṃ kataṃ hoti, kāya velāya akataṃ hoti? Kathaṃ tajjanīyakammaṃ kataṃ hotīti samaggena saṅghena ñatticatutthena kammena. Kathaṃ akataṃ hotīti vaggena saṅghena ñatticatutthena kammena. Kinti ca kataṃ hotīti karaṇasampattiyā. Kinti ca akataṃ hotīti karaṇavipattiyā. Kena ca kataṃ hotīti saṅghena. Kena ca akataṃ hotīti gaṇena puggalena. Kattha ca kataṃ hotīti yassa puggalassa saṅgho tajjanīyakammaṃ karoti, tassa puggalassa sammukhībhūte. Kattha ca akataṃ hotīti yassa puggalassa saṅgho tajjanīyakammaṃ karoti, tassa puggalassa asammukhībhūte. Kāya velāya kataṃ hotīti yadā kalahajātāpatti saṃvijjati. Kāya velāya akataṃ hotīti yadā kalahajātāpatti na saṃvijjati. Katihākārehi tajjanīyakammassa pattakallaṃ hoti, katihākārehi apattakallaṃ? Sattahākārehi tajjanīyakammassa pattakallaṃ hoti, sattahākārehi apattakallaṃ. Katamehi sattahākārehi pattakallaṃ, katamehi sattahākārehi apattakallaṃ hoti? Kalahajātāpatti na saṃvijjati, so vā puggalo asammukhībhūto hoti, saṅgho vā vaggo hoti, asaṃvāsiko vā puggalo tassaṃ parisāyaṃ saṃvijjati, acodito vā hoti asārito vā, āpattiṃ vā anāropito. Imehi sattahākārehi tajjanīyakammassa apattakallaṃ hoti, itarehi sattahākārehi pattakallaṃ hoti. Evaṃ sesakammesūti.
కమ్మక్ఖన్ధకవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Kammakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / చూళవగ్గపాళి • Cūḷavaggapāḷi
అధమ్మకమ్మద్వాదసకం • Adhammakammadvādasakaṃ
౨. నియస్సకమ్మం • 2. Niyassakammaṃ
౩. పబ్బాజనీయకమ్మం • 3. Pabbājanīyakammaṃ
అట్ఠారసవత్తం • Aṭṭhārasavattaṃ
ఆకఙ్ఖమానఛక్కం • Ākaṅkhamānachakkaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / చూళవగ్గ-అట్ఠకథా • Cūḷavagga-aṭṭhakathā
అధమ్మకమ్మద్వాదసకకథా • Adhammakammadvādasakakathā
నియస్సకమ్మకథా • Niyassakammakathā
పబ్బాజనీయకమ్మకథా • Pabbājanīyakammakathā
ఆపత్తియా అదస్సనే ఉక్ఖేపనీయకమ్మకథా • Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammakathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā
అధమ్మకమ్మద్వాదసకకథావణ్ణనా • Adhammakammadvādasakakathāvaṇṇanā
నియస్సకమ్మకథావణ్ణనా • Niyassakammakathāvaṇṇanā
పటిసారణీయకమ్మకథావణ్ణనా • Paṭisāraṇīyakammakathāvaṇṇanā
ఆపత్తియా అదస్సనే ఉక్ఖేపనీయకమ్మకథావణ్ణనా • Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā
అధమ్మకమ్మద్వాదసకకథాదివణ్ణనా • Adhammakammadvādasakakathādivaṇṇanā
నియస్సకమ్మకథాదివణ్ణనా • Niyassakammakathādivaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi
అధమ్మకమ్మద్వాదసకకథా • Adhammakammadvādasakakathā
౨. నియస్సకమ్మకథా • 2. Niyassakammakathā
౫. ఆపత్తియా అదస్సనే ఉక్ఖేపనీయకమ్మకథా • 5. Āpattiyā adassane ukkhepanīyakammakathā