| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi |
๑๖. โสฬสมวโคฺค
16. Soḷasamavaggo
(๑๕๙) ๔. อธิคยฺหมนสิการกถา
(159) 4. Adhigayhamanasikārakathā
๗๔๙. อธิคยฺห มนสิ กโรตีติ? อามนฺตาฯ เตน จิเตฺตน ตํ จิตฺตํ ปชานาตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… เตน จิเตฺตน ตํ จิตฺตํ ปชานาตีติ? อามนฺตา ฯ เตน จิเตฺตน ตํ จิตฺตํ ‘‘จิตฺต’’นฺติ ปชานาตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… เตน จิเตฺตน ตํ จิตฺตํ ‘‘จิตฺต’’นฺติ ปชานาตีติ? อามนฺตาฯ ตํ จิตฺตํ ตสฺส จิตฺตสฺส อารมฺมณนฺติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
749. Adhigayha manasi karotīti? Āmantā. Tena cittena taṃ cittaṃ pajānātīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… tena cittena taṃ cittaṃ pajānātīti? Āmantā . Tena cittena taṃ cittaṃ ‘‘citta’’nti pajānātīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… tena cittena taṃ cittaṃ ‘‘citta’’nti pajānātīti? Āmantā. Taṃ cittaṃ tassa cittassa ārammaṇanti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ตํ จิตฺตํ ตสฺส จิตฺตสฺส อารมฺมณนฺติ? อามนฺตาฯ เตน ผเสฺสน ตํ ผสฺสํ ผุสติ, ตาย เวทนาย…เป.… ตาย สญฺญาย… ตาย เจตนาย… เตน จิเตฺตน… เตน วิตเกฺกน… เตน วิจาเรน… ตาย ปีติยา… ตาย สติยา… ตาย ปญฺญาย ตํ ปญฺญํ ปชานาตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Taṃ cittaṃ tassa cittassa ārammaṇanti? Āmantā. Tena phassena taṃ phassaṃ phusati, tāya vedanāya…pe… tāya saññāya… tāya cetanāya… tena cittena… tena vitakkena… tena vicārena… tāya pītiyā… tāya satiyā… tāya paññāya taṃ paññaṃ pajānātīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
๗๕๐. อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ…เป.… ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
750. Atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasikaronto, anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasi karotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasikaronto, anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasi karotīti? Āmantā. Dvinnaṃ phassānaṃ…pe… dvinnaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ…เป.… ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasikaronto, paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasi karotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasikaronto, paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasi karotīti? Āmantā. Dvinnaṃ phassānaṃ…pe… dvinnaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิ กโรติ, ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิ กโรติ, ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? อามนฺตาฯ ติณฺณํ ผสฺสานํ…เป.… ติณฺณํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasikaronto, anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasi karoti, paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasi karotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasikaronto, anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasi karoti, paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasi karotīti? Āmantā. Tiṇṇaṃ phassānaṃ…pe… tiṇṇaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
๗๕๑. อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ…เป.… ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
751. Anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasikaronto, atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasi karotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasikaronto, atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasi karotīti? Āmantā. Dvinnaṃ phassānaṃ…pe… dvinnaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ…เป.… ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasikaronto, paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasi karotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasikaronto, paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasi karotīti? Āmantā. Dvinnaṃ phassānaṃ…pe… dvinnaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิ กโรติ, ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิ กโรติ, ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? อามนฺตาฯ ติณฺณํ ผสฺสานํ…เป.… ติณฺณํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasikaronto, atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasi karoti, paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasi karotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasikaronto, atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasi karoti, paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasi karotīti? Āmantā. Tiṇṇaṃ phassānaṃ…pe… tiṇṇaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
๗๕๒. ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิกโรโนฺต , อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ…เป.… ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
752. Paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasikaronto , atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasi karotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasikaronto, atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasi karotīti? Āmantā. Dvinnaṃ phassānaṃ…pe… dvinnaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? อามนฺตาฯ ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ…เป.… ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasikaronto, anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasi karotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasikaronto, anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasi karotīti? Āmantā. Dvinnaṃ phassānaṃ…pe… dvinnaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิ กโรติ, อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.… ปจฺจุปฺปนฺนํ ‘‘ปจฺจุปฺปนฺน’’นฺติ มนสิกโรโนฺต, อตีตํ ‘‘อตีต’’นฺติ มนสิ กโรติ, อนาคตํ ‘‘อนาคต’’นฺติ มนสิ กโรตีติ? อามนฺตาฯ ติณฺณํ ผสฺสานํ…เป.… ติณฺณํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ? น เหวํ วตฺตเพฺพ…เป.…ฯ
Paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasikaronto, atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasi karoti, anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasi karotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe… paccuppannaṃ ‘‘paccuppanna’’nti manasikaronto, atītaṃ ‘‘atīta’’nti manasi karoti, anāgataṃ ‘‘anāgata’’nti manasi karotīti? Āmantā. Tiṇṇaṃ phassānaṃ…pe… tiṇṇaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti? Na hevaṃ vattabbe…pe….
๗๕๓. น วตฺตพฺพํ – ‘‘อธิคยฺห มนสิ กโรตี’’ติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา –
753. Na vattabbaṃ – ‘‘adhigayha manasi karotī’’ti? Āmantā. Nanu vuttaṃ bhagavatā –
‘‘สเพฺพ สงฺขารา อนิจฺจาติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ;
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccāti, yadā paññāya passati;
อถ นิพฺพินฺทติ ทุเกฺข, เอส มโคฺค วิสุทฺธิยาฯ
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.
‘‘สเพฺพ สงฺขารา ทุกฺขาติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ;
‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhāti, yadā paññāya passati;
อถ นิพฺพินฺทติ ทุเกฺข, เอส มโคฺค วิสุทฺธิยาฯ
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā.
‘‘สเพฺพ ธมฺมา อนตฺตาติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ;
‘‘Sabbe dhammā anattāti, yadā paññāya passati;
อถ นิพฺพินฺทติ ทุเกฺข, เอส มโคฺค วิสุทฺธิยา’’ติ 1ฯ
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā’’ti 2.
อเตฺถว สุตฺตโนฺตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อธิคยฺห มนสิ กโรตีติฯ
Attheva suttantoti? Āmantā. Tena hi adhigayha manasi karotīti.
อธิคยฺหมนสิการกถา นิฎฺฐิตาฯ
Adhigayhamanasikārakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ๔. อธิคยฺหมนสิการกถาวณฺณนา • 4. Adhigayhamanasikārakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๔. อธิคยฺหมนสิการกถาวณฺณนา • 4. Adhigayhamanasikārakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๔. อธิคยฺหมนสิการกถาวณฺณนา • 4. Adhigayhamanasikārakathāvaṇṇanā
