| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
4. අධිගය්‌හමනසිකාරකථාවණ්‌ණනා
4. Adhigayhamanasikārakathāvaṇṇanā
749-753. ඉදානි අධිගය්‌හ මනසිකාරකථා නාම හොති. තත්‌ථ දුවිධො මනසිකාරො නයතො ච ආරම්‌මණතො ච. තත්‌ථ එකසඞ්‌ඛාරස්‌සාපි අනිච්‌චතාය දිට්‌ඨාය සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චාති අවසෙසෙසු නයතො මනසිකාරො හොති. අතීතෙ පන සඞ්‌ඛාරෙ මනසිකරොන්‌තො න අනාගතෙ මනසිකාතුං සක්‌කොති. අතීතාදීසු අඤ්‌ඤතරං මනසිකරොතො ආරම්‌මණතො මනසිකාරො හොති . තත්‌ථ පච්‌චුප්‌පන්‌නෙ මනසිකරොන්‌තො යෙන චිත්‌තෙන තෙ මනසිකරොති, තං පච්‌චුප්‌පන්‌නක්‌ඛණෙ මනසිකාතුං න සක්‌කොති. තත්‌ථ යෙසං ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා’’තිආදිවචනං නිස්‌සාය ‘‘මනසිකරොන්‌තො නාම අධිගය්‌හ අධිගණ්‌හිත්‌වා සඞ්‌ගණ්‌හිත්‌වා සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරෙ එකතො මනසිකරොතී’’ති ලද්‌ධි, සෙය්‍යථාපි පුබ්‌බසෙලියාපරසෙලියානං; තෙ සන්‌ධාය පුච්‌ඡා සකවාදිස්‌ස, පටිඤ්‌ඤා ඉතරස්‌ස.
749-753. Idāni adhigayha manasikārakathā nāma hoti. Tattha duvidho manasikāro nayato ca ārammaṇato ca. Tattha ekasaṅkhārassāpi aniccatāya diṭṭhāya sabbe saṅkhārā aniccāti avasesesu nayato manasikāro hoti. Atīte pana saṅkhāre manasikaronto na anāgate manasikātuṃ sakkoti. Atītādīsu aññataraṃ manasikaroto ārammaṇato manasikāro hoti . Tattha paccuppanne manasikaronto yena cittena te manasikaroti, taṃ paccuppannakkhaṇe manasikātuṃ na sakkoti. Tattha yesaṃ ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādivacanaṃ nissāya ‘‘manasikaronto nāma adhigayha adhigaṇhitvā saṅgaṇhitvā sabbe saṅkhāre ekato manasikarotī’’ti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyāparaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
අථ නං යස්‌මා සබ්‌බෙ එකතො මනසිකරොන්‌තෙන යෙන චිත්‌තෙන තෙ මනසිකරොති, තම්‌පි මනසිකාතබ්‌බං හොති. තස්‌මා තංචිත්‌තතාය චොදෙතුං තෙන චිත්‌තෙනාති ආහ. ඉතරො ආරම්‌මණං කත්‌වා න සක්‌කා ජානිතුන්‌ති සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති. එවංලක්‌ඛණං චිත්‌තන්‌ති ඤාතත්‌තා පන තම්‌පි චිත්‌තං ඤාතමෙව හොතීති සන්‌ධාය පටිජානාති. අථ වා තඤ්‌ඤෙව තස්‌ස ආරම්‌මණං න හොතීති පටික්‌ඛිපති. ‘‘සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරා අනිච්‌චා, යදා පඤ්‌ඤාය පස්‌සතී’’තිආදීනි නිස්‌සාය උප්‌පන්‌නලද්‌ධිවසෙන පටිජානාති. සෙසපඤ්‌හද්‌වයෙපි එසෙව නයො. තෙන ඵස්‌සෙනාතිආදීසු පන තථාරූපං සුත්‌තං අපස්‌සන්‌තො පටික්‌ඛිපතෙව. අතීතාදිපඤ්‌හෙසු හෙට්‌ඨා වුත්‌තනයෙනෙව පටික්‌ඛෙපපටිඤ්‌ඤා වෙදිතබ්‌බා. සෙසං යථාපාළිමෙව නිය්‍යාතීති. සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛාරාතිආදිවචනං නයතො දස්‌සනං සන්‌ධාය වුත්‌තං, න එකක්‌ඛණෙ ආරම්‌මණතො, තස්‌මා අසාධකන්‌ති.
Atha naṃ yasmā sabbe ekato manasikarontena yena cittena te manasikaroti, tampi manasikātabbaṃ hoti. Tasmā taṃcittatāya codetuṃ tena cittenāti āha. Itaro ārammaṇaṃ katvā na sakkā jānitunti sandhāya paṭikkhipati. Evaṃlakkhaṇaṃ cittanti ñātattā pana tampi cittaṃ ñātameva hotīti sandhāya paṭijānāti. Atha vā taññeva tassa ārammaṇaṃ na hotīti paṭikkhipati. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā, yadā paññāya passatī’’tiādīni nissāya uppannaladdhivasena paṭijānāti. Sesapañhadvayepi eseva nayo. Tena phassenātiādīsu pana tathārūpaṃ suttaṃ apassanto paṭikkhipateva. Atītādipañhesu heṭṭhā vuttanayeneva paṭikkhepapaṭiññā veditabbā. Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyātīti. Sabbe saṅkhārātiādivacanaṃ nayato dassanaṃ sandhāya vuttaṃ, na ekakkhaṇe ārammaṇato, tasmā asādhakanti.
අධිගය්‌හමනසිකාරකථාවණ්‌ණනා.
Adhigayhamanasikārakathāvaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi / (159) 4. අධිගය්‌හමනසිකාරකථා • (159) 4. Adhigayhamanasikārakathā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 4. අධිගය්‌හමනසිකාරකථාවණ්‌ණනා • 4. Adhigayhamanasikārakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 4. අධිගය්‌හමනසිකාරකථාවණ්‌ණනා • 4. Adhigayhamanasikārakathāvaṇṇanā
