Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā |
အဓိကရဏကထာ
Adhikaraṇakathā
၂၁၅. ဘိက္ခုနီနံ အနုပခဇ္ဇာတိ ဘိက္ခုနီနံ အန္တော ပဝိသိတ္ဝာ။ ဝိဝာဒာဓိကရဏာဒီနံ ဝစနတ္ထော ဒုဋ္ဌဒောသဝဏ္ဏနာယံ ဝုတ္တောယေဝ။ ဝိပစ္စတာယ ဝောဟာရောတိ စိတ္တဒုက္ခတ္ထံ ဝောဟာရော; ဖရုသဝစနန္တိ အတ္ထော။ ယော တတ္ထ အနုဝာဒောတိ ယော တေသု အနုဝဒန္တေသု ဥပဝာဒော။ အနုဝဒနာတိ အာကာရနိဒသ္သနမေတံ; ဥပဝဒနာတိ အတ္ထော။ အနုလ္လပနာ အနုဘဏနာတိ ဥဘယံ အနုဝဒနဝေဝစနမတ္တမေဝ။ အနုသမ္ပဝင္ကတာတိ ပုနပ္ပုနံ ကာယစိတ္တဝာစာဟိ တတ္ထေဝ သမ္ပဝင္ကတာ; အနုဝဒနဘာဝောတိ အတ္ထော။ အဗ္ဘုသ္သဟနတာတိ ‘‘ကသ္မာ ဧဝံ န ဥပဝဒိသ္သာမိ, ဥပဝဒိသ္သာမိယေဝာ’’တိ ဥသ္သာဟံ ကတ္ဝာ အနုဝဒနာ။ အနုဗလပ္ပဒာနန္တိ ပုရိမဝစနသ္သ ကာရဏံ ဒသ္သေတ္ဝာ ပစ္ဆိမဝစနေန ဗလပ္ပဒာနံ။
215.Bhikkhunīnaṃ anupakhajjāti bhikkhunīnaṃ anto pavisitvā. Vivādādhikaraṇādīnaṃ vacanattho duṭṭhadosavaṇṇanāyaṃ vuttoyeva. Vipaccatāya vohāroti cittadukkhatthaṃ vohāro; pharusavacananti attho. Yo tattha anuvādoti yo tesu anuvadantesu upavādo. Anuvadanāti ākāranidassanametaṃ; upavadanāti attho. Anullapanā anubhaṇanāti ubhayaṃ anuvadanavevacanamattameva. Anusampavaṅkatāti punappunaṃ kāyacittavācāhi tattheva sampavaṅkatā; anuvadanabhāvoti attho. Abbhussahanatāti ‘‘kasmā evaṃ na upavadissāmi, upavadissāmiyevā’’ti ussāhaṃ katvā anuvadanā. Anubalappadānanti purimavacanassa kāraṇaṃ dassetvā pacchimavacanena balappadānaṃ.
ကိစ္စယတာ ကရဏီယတာတိ ဧတ္ထ ကိစ္စမေဝ ကိစ္စယံ, ကိစ္စယသ္သ ဘာဝော ကိစ္စယတာ, ကရဏီယသ္သ ဘာဝော ကရဏီယတာ; ဥဘယမ္ပေတံ သင္ဃကမ္မသ္သေဝ အဓိဝစနံ။ အပလောကနကမ္မန္တိအာဒိ ပန တသ္သေဝ ပဘေဒဝစနံ။ တတ္ထ အပလောကနကမ္မံ နာမ သီမဋ္ဌကသင္ဃံ သောဓေတ္ဝာ ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒံ အာဟရိတ္ဝာ သမဂ္ဂသ္သ သင္ဃသ္သ အနုမတိယာ တိက္ခတ္တုံ သာဝေတ္ဝာ ကတ္တဗ္ဗကမ္မံ။ ဉတ္တိကမ္မံ နာမ ဝုတ္တနယေနေဝ သမဂ္ဂသ္သ သင္ဃသ္သ အနုမတိယာ ဧကာယ ဉတ္တိယာ ကတ္တဗ္ဗကမ္မံ။ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ နာမ ဝုတ္တနယေနေဝ သမဂ္ဂသ္သ သင္ဃသ္သ အနုမတိယာ ဧကာယ ဉတ္တိယာ ဧကာယ စ အနုသ္သာဝနာယာတိ ဧဝံ ဉတ္တိဒုတိယာယ အနုသ္သာဝနာယ ကတ္တဗ္ဗကမ္မံ။ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ နာမ ဝုတ္တနယေနေဝ သမဂ္ဂသ္သ သင္ဃသ္သ အနုမတိယာ ဧကာယ ဉတ္တိယာ တီဟိ စ အနုသ္သာဝနာဟီတိ ဧဝံ ဉတ္တိစတုတ္ထာဟိ တီဟိ အနုသ္သာဝနာဟိ ကတ္တဗ္ဗကမ္မံ။
Kiccayatākaraṇīyatāti ettha kiccameva kiccayaṃ, kiccayassa bhāvo kiccayatā, karaṇīyassa bhāvo karaṇīyatā; ubhayampetaṃ saṅghakammasseva adhivacanaṃ. Apalokanakammantiādi pana tasseva pabhedavacanaṃ. Tattha apalokanakammaṃ nāma sīmaṭṭhakasaṅghaṃ sodhetvā chandārahānaṃ chandaṃ āharitvā samaggassa saṅghassa anumatiyā tikkhattuṃ sāvetvā kattabbakammaṃ. Ñattikammaṃ nāma vuttanayeneva samaggassa saṅghassa anumatiyā ekāya ñattiyā kattabbakammaṃ. Ñattidutiyakammaṃ nāma vuttanayeneva samaggassa saṅghassa anumatiyā ekāya ñattiyā ekāya ca anussāvanāyāti evaṃ ñattidutiyāya anussāvanāya kattabbakammaṃ. Ñatticatutthakammaṃ nāma vuttanayeneva samaggassa saṅghassa anumatiyā ekāya ñattiyā tīhi ca anussāvanāhīti evaṃ ñatticatutthāhi tīhi anussāvanāhi kattabbakammaṃ.
တတ္ထ အပလောကနကမ္မံ အပလောကေတ္ဝာဝ ကာတဗ္ဗံ, ဉတ္တိကမ္မာဒိဝသေန န ကာတဗ္ဗံ။ ဉတ္တိကမ္မမ္ပိ ဧကံ ဉတ္တိံ ဌပေတ္ဝာဝ ကာတဗ္ဗံ, အပလောကနကမ္မာဒိဝသေန န ကာတဗ္ဗံ။ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ ပန အပလောကေတ္ဝာ ကတ္တဗ္ဗမ္ပိ အတ္ထိ, အကတ္တဗ္ဗမ္ပိ အတ္ထိ။ တတ္ထ သီမာသမ္မုတိ သီမာသမူဟနနံ ကထိနဒာနံ ကထိနုဗ္ဘာရော ကုဋိဝတ္ထုဒေသနာ ဝိဟာရဝတ္ထုဒေသနာတိ ဣမာနိ ဆ ကမ္မာနိ ဂရုကာနိ, အပလောကေတ္ဝာ ကာတုံ န ဝဋ္ဋန္တိ။ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝာစံ သာဝေတ္ဝာဝ ကာတဗ္ဗာနိ။ အဝသေသာ တေရသ သမ္မုတိယော သေနာသနဂ္ဂာဟကမတကစီဝရဒာနာဒိသမ္မုတိယော စာတိ ဧဝရူပာနိ လဟုကကမ္မာနိ အပလောကေတ္ဝာပိ ကာတုံ ဝဋ္ဋန္တိ။ ဉတ္တိကမ္မဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မဝသေန ပန န ကာတဗ္ဗမေဝ။ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ ဉတ္တိဉ္စ တိသ္သော စ ကမ္မဝာစာယော သာဝေတ္ဝာဝ ကာတဗ္ဗံ, အပလောကနကမ္မာဒိဝသေန န ကာတဗ္ဗန္တိ အယမေတ္ထ သင္ခေပော။
Tattha apalokanakammaṃ apaloketvāva kātabbaṃ, ñattikammādivasena na kātabbaṃ. Ñattikammampi ekaṃ ñattiṃ ṭhapetvāva kātabbaṃ, apalokanakammādivasena na kātabbaṃ. Ñattidutiyakammaṃ pana apaloketvā kattabbampi atthi, akattabbampi atthi. Tattha sīmāsammuti sīmāsamūhananaṃ kathinadānaṃ kathinubbhāro kuṭivatthudesanā vihāravatthudesanāti imāni cha kammāni garukāni, apaloketvā kātuṃ na vaṭṭanti. Ñattidutiyakammavācaṃ sāvetvāva kātabbāni. Avasesā terasa sammutiyo senāsanaggāhakamatakacīvaradānādisammutiyo cāti evarūpāni lahukakammāni apaloketvāpi kātuṃ vaṭṭanti. Ñattikammañatticatutthakammavasena pana na kātabbameva. Ñatticatutthakammaṃ ñattiñca tisso ca kammavācāyo sāvetvāva kātabbaṃ, apalokanakammādivasena na kātabbanti ayamettha saṅkhepo.
ဝိတ္ထာရတော ပန ဣမာနိ စတ္တာရိ ကမ္မာနိ ‘‘ကတိဟာကာရေဟိ ဝိပဇ္ဇန္တီ’’တိအာဒိနာ နယေန ပရိဝာရာဝသာနေ ကမ္မဝဂ္ဂေ ဧတေသံ ဝိနိစ္ဆယော အာဂတောယေဝ။ ယံ ပန တတ္ထ အနုတ္တာနံ, တံ ကမ္မဝဂ္ဂေယေဝ ဝဏ္ဏယိသ္သာမ။ ဧဝဉ္ဟိ သတိ န အဋ္ဌာနေ ဝဏ္ဏနာ ဘဝိသ္သတိ, အာဒိတော ပဋ္ဌာယ စ တသ္သ တသ္သ ကမ္မသ္သ ဝိညာတတ္တာ သုဝိညေယ္ယော ဘဝိသ္သတိ။
Vitthārato pana imāni cattāri kammāni ‘‘katihākārehi vipajjantī’’tiādinā nayena parivārāvasāne kammavagge etesaṃ vinicchayo āgatoyeva. Yaṃ pana tattha anuttānaṃ, taṃ kammavaggeyeva vaṇṇayissāma. Evañhi sati na aṭṭhāne vaṇṇanā bhavissati, ādito paṭṭhāya ca tassa tassa kammassa viññātattā suviññeyyo bhavissati.
၂၁၆. ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ ကိံ မူလန္တိအာဒီနိ ပာဠိဝသေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။
216.Vivādādhikaraṇassa kiṃ mūlantiādīni pāḷivaseneva veditabbāni.
၂၂၀. ‘‘ဝိဝာဒာဓိကရဏံ သိယာ ကုသလ’’န္တိအာဒီသု ယေန ဝိဝဒန္တိ, သော စိတ္တုပ္ပာဒော ဝိဝာဒော, သမထေဟိ စ အဓိကရဏီယတာယ အဓိကရဏန္တိ ဧဝမာဒိနာ နယေန အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။
220.‘‘Vivādādhikaraṇaṃsiyā kusala’’ntiādīsu yena vivadanti, so cittuppādo vivādo, samathehi ca adhikaraṇīyatāya adhikaraṇanti evamādinā nayena attho daṭṭhabbo.
၂၂၂. အာပတ္တာဓိကရဏံ သိယာ အကုသလံ သိယာ အဗ္ယာကတံ, နတ္ထိ အာပတ္တာဓိကရဏံ ကုသလန္တိ ဧတ္ထ သန္ဓာယ ဘာသိတဝသေန အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယသ္မိဉ္ဟိ ပထဝိခဏနာဒိကေ အာပတ္တာဓိကရဏေ ကုသလစိတ္တံ အင္ဂံ ဟောတိ, တသ္မိံ သတိ န သက္ကာ ဝတ္တုံ ‘‘နတ္ထိ အာပတ္တာဓိကရဏံ ကုသလ’’န္တိ, တသ္မာ နယိဒံ အင္ဂပ္ပဟောနကစိတ္တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ဣဒံ ပန သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ ယံ တာဝ အာပတ္တာဓိကရဏံ လောကဝဇ္ဇံ, တံ ဧကန္တတော အကုသလမေဝ, တတ္ထ ‘‘သိယာ အကုသလ’’န္တိ ဝိကပ္ပော နတ္ထိ။ ယံ ပန ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ, တံ ယသ္မာ သဉ္စိစ္စ ‘‘ဣမံ အာပတ္တိံ ဝီတိက္ကမာမီ’’တိ ဝီတိက္ကမန္တသ္သေဝ အကုသလံ ဟောတိ, အသဉ္စိစ္စ ပန ကိဉ္စိ အဇာနန္တသ္သ သဟသေယ္ယာဒိဝသေန အာပဇ္ဇတော အဗ္ယာကတံ ဟောတိ, တသ္မာ တတ္ထ သဉ္စိစ္စာသဉ္စိစ္စဝသေန ဣမံ ဝိကပ္ပဘာဝံ သန္ဓာယ ဣဒံ ဝုတ္တံ – ‘‘အာပတ္တာဓိကရဏံ သိယာ အကုသလံ, သိယာ အဗ္ယာကတံ, နတ္ထိ အာပတ္တာဓိကရဏံ ကုသလ’’န္တိ။
222.Āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākataṃ, natthi āpattādhikaraṇaṃ kusalanti ettha sandhāya bhāsitavasena attho veditabbo. Yasmiñhi pathavikhaṇanādike āpattādhikaraṇe kusalacittaṃ aṅgaṃ hoti, tasmiṃ sati na sakkā vattuṃ ‘‘natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti, tasmā nayidaṃ aṅgappahonakacittaṃ sandhāya vuttaṃ. Idaṃ pana sandhāya vuttaṃ. Yaṃ tāva āpattādhikaraṇaṃ lokavajjaṃ, taṃ ekantato akusalameva, tattha ‘‘siyā akusala’’nti vikappo natthi. Yaṃ pana paṇṇattivajjaṃ, taṃ yasmā sañcicca ‘‘imaṃ āpattiṃ vītikkamāmī’’ti vītikkamantasseva akusalaṃ hoti, asañcicca pana kiñci ajānantassa sahaseyyādivasena āpajjato abyākataṃ hoti, tasmā tattha sañciccāsañciccavasena imaṃ vikappabhāvaṃ sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ, siyā abyākataṃ, natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti.
သစေ ပန ‘‘ယံ ကုသလစိတ္တော အာပဇ္ဇတိ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ အာပတ္တာဓိကရဏံ ကုသလ’’န္တိ ဝဒေယ္ယ, အစိတ္တကာနံ ပန ဧဠကလောမပဒသောဓမ္မာဒိသမုဋ္ဌာနာနမ္ပိ ကုသလစိတ္တံ အာပဇ္ဇေယ္ယ, န စ တတ္ထ ဝိဇ္ဇမာနမ္ပိ ကုသလစိတ္တံ အာပတ္တိယာ အင္ဂံ။ ကာယဝစီဝိညတ္တိဝသေန ပန စလိတပ္ပဝတ္တာနံ ကာယဝာစာနံ အညတရမေဝ အင္ဂံ, တဉ္စ ရူပက္ခန္ဓပရိယာပန္နတ္တာ အဗ္ယာကတန္တိ။
Sace pana ‘‘yaṃ kusalacitto āpajjati, idaṃ vuccati āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti vadeyya, acittakānaṃ pana eḷakalomapadasodhammādisamuṭṭhānānampi kusalacittaṃ āpajjeyya, na ca tattha vijjamānampi kusalacittaṃ āpattiyā aṅgaṃ. Kāyavacīviññattivasena pana calitappavattānaṃ kāyavācānaṃ aññatarameva aṅgaṃ, tañca rūpakkhandhapariyāpannattā abyākatanti.
ယံ ဇာနန္တောတိအာဒိမ္ဟိ ပန အယမတ္ထော – ယံ စိတ္တံ အာပတ္တိယာ အင္ဂံ ဟောတိ, တေန ဝတ္ထုံ ဇာနန္တော ‘‘ဣဒံ ဝီတိက္ကမာမီ’’တိ စ ဝီတိက္ကမာကာရေန သဒ္ဓိံ ဇာနန္တော သဉ္ဇာနန္တော ဝီတိက္ကမစေတနာဝသေန စေတေတ္ဝာ ပကပ္ပေတ္ဝာ ဥပက္ကမဝသေန မဒ္ဒန္တော အဘိဝိတရိတ္ဝာ နိရာသင္ကစိတ္တံ ပေသေတ္ဝာ ယံ အာပတ္တာဓိကရဏံ ဝီတိက္ကမံ အာပဇ္ဇတိ, တသ္သ ဧဝံ ဝီတိက္ကမတော ယော ဝီတိက္ကမော, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အာပတ္တာဓိကရဏံ အကုသလ’’န္တိ။
Yaṃ jānantotiādimhi pana ayamattho – yaṃ cittaṃ āpattiyā aṅgaṃ hoti, tena vatthuṃ jānanto ‘‘idaṃ vītikkamāmī’’ti ca vītikkamākārena saddhiṃ jānanto sañjānanto vītikkamacetanāvasena cetetvā pakappetvā upakkamavasena maddanto abhivitaritvā nirāsaṅkacittaṃ pesetvā yaṃ āpattādhikaraṇaṃ vītikkamaṃ āpajjati, tassa evaṃ vītikkamato yo vītikkamo, idaṃ vuccati ‘‘āpattādhikaraṇaṃ akusala’’nti.
အဗ္ယာကတဝာရေပိ ယံ စိတ္တံ အာပတ္တိယာ အင္ဂံ ဟောတိ, တသ္သ အဘာဝေန အဇာနန္တော ဝီတိက္ကမာကာရေန စ သဒ္ဓိံ အဇာနန္တော အသဉ္ဇာနန္တော အာပတ္တိအင္ဂဘူတာယ ဝီတိက္ကမစေတနာယ အဘာဝေန အစေတေတ္ဝာ သဉ္စိစ္စ မဒ္ဒနသ္သ အဘာဝေန အနဘိဝိတရိတ္ဝာ နိရာသင္ကစိတ္တံ အပေသေတ္ဝာ ယံ အာပတ္တာဓိကရဏံ ဝီတိက္ကမံ အာပဇ္ဇတိ, တသ္သ ဧဝံ ဝီတိက္ကမတော ယော ဝီတိက္ကမော, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ‘‘အာပတ္တာဓိကရဏံ အဗ္ယာကတ’’န္တိ။
Abyākatavārepi yaṃ cittaṃ āpattiyā aṅgaṃ hoti, tassa abhāvena ajānanto vītikkamākārena ca saddhiṃ ajānanto asañjānanto āpattiaṅgabhūtāya vītikkamacetanāya abhāvena acetetvā sañcicca maddanassa abhāvena anabhivitaritvā nirāsaṅkacittaṃ apesetvā yaṃ āpattādhikaraṇaṃ vītikkamaṃ āpajjati, tassa evaṃ vītikkamato yo vītikkamo, idaṃ vuccati ‘‘āpattādhikaraṇaṃ abyākata’’nti.
၂၂၄. အယံ ဝိဝာဒော နော အဓိကရဏန္တိအာဒီသု သမထေဟိ အဓိကရဏီယတာယ အဘာဝတော နောအဓိကရဏန္တိ ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
224.Ayaṃ vivādo no adhikaraṇantiādīsu samathehi adhikaraṇīyatāya abhāvato noadhikaraṇanti evamattho veditabbo.
အဓိကရဏကထာ နိဋ္ဌိတာ။
Adhikaraṇakathā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / စူဠဝဂ္ဂပာဠိ • Cūḷavaggapāḷi / ၈. အဓိကရဏံ • 8. Adhikaraṇaṃ
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / အဓိကရဏကထာဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / အဓိကရဏကထာဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / အဓိကရဏကထာဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၈. အဓိကရဏကထာ • 8. Adhikaraṇakathā