| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi |
၈. အဓိကရဏကထာ
8. Adhikaraṇakathā
၂၁၅. ဝိပစ္စတာယာတိ ဧတ္ထ ဝိကာရဘာဝေန ပတတိ ပဝတ္တတီတိ ဝိပစ္စံ, စိတ္တဒုက္ခံ, တဒေဝ ဝိပစ္စတာ, တဒတ္ထာယာတိ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘စိတ္တဒုက္ခတ္ထ’’န္တိ။ ‘‘ဖရုသဝစန’’န္တိ ဣမိနာ ဝောဟာရ သဒ္ဒော ဝစနပရိယာယောတိ ဒသ္သေတိ။ ယော တတ္ထာတိ ဧတ္ထ တသဒ္ဒသ္သ ဝိသယံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘တေသု အနုဝဒန္တေသူ’’တိ။ ယော ဥပဝာဒောတိ ယောဇနာ။ ‘‘အနုဝဒနာ’’တိ ဧတံ ပဒန္တိ ယောဇနာ။ အာကာရဒသ္သနန္တိ အနုဝဒနသ္သ အာကာရဒသ္သနံ, ဒသ္သနဟေတု ဝာ။ ‘‘ပုနပ္ပုန’’န္တိ ဣမိနာ အနုသမ္ပဝင္ကတာတိ ဧတ္ထ အနုသဒ္ဒသ္သ န ဥပစ္ဆိန္နတ္ထံ ဒသ္သေတိ။ တတ္ထေဝာတိ အနုဝဒနေ ဧဝ။ သမ္ပဝင္ကတာတိ သမ္မာ ပကာရေန နိန္နပောနပဗ္ဘာရတာ။ အဗ္ဘုသ္သဟနတာတိ ဧတ္ထ အတိရေကံ ဥသ္သာဟနတာတိ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ကသ္မာ’’တိအာဒိ။ အနုဗလပ္ပဒာနန္တိ ဧတ္ထ ပုနပ္ပုနံ ဗလသ္သ ပဒာနန္တိ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ပုရိမဝစနသ္သာ’’တိအာဒိ။
215.Vipaccatāyāti ettha vikārabhāvena patati pavattatīti vipaccaṃ, cittadukkhaṃ, tadeva vipaccatā, tadatthāyāti dassento āha ‘‘cittadukkhattha’’nti. ‘‘Pharusavacana’’nti iminā vohāra saddo vacanapariyāyoti dasseti. Yo tatthāti ettha tasaddassa visayaṃ dassento āha ‘‘tesu anuvadantesū’’ti. Yo upavādoti yojanā. ‘‘Anuvadanā’’ti etaṃ padanti yojanā. Ākāradassananti anuvadanassa ākāradassanaṃ, dassanahetu vā. ‘‘Punappuna’’nti iminā anusampavaṅkatāti ettha anusaddassa na upacchinnatthaṃ dasseti. Tatthevāti anuvadane eva. Sampavaṅkatāti sammā pakārena ninnaponapabbhāratā. Abbhussahanatāti ettha atirekaṃ ussāhanatāti dassento āha ‘‘kasmā’’tiādi. Anubalappadānanti ettha punappunaṃ balassa padānanti dassento āha ‘‘purimavacanassā’’tiādi.
ကိစ္စယတာတိ ဧတ္ထ ‘‘မာ ပဏ္ဍိစ္စယ’’န္တိအာဒီသု (ဇာ. ၂.၂၂.၁) ဝိယ ဗ္ယဉ္ဇနဝဍ္ဎနဝသေန ယကာရာဂမောတိ အာဟ ‘‘ကိစ္စမေဝ ကိစ္စယ’’န္တိ။ ‘‘ဥဘယံပေတံ သင္ဃသ္သေဝ အဓိဝစန’’န္တိ ဣမိနာ ကိစ္စကရဏီယသဒ္ဒော ကတ္တုဝာစကောတိ ဒသ္သေတိ, သင္ဃော ဟိ ကရောတီတိ ဝစနတ္ထေန ကိစ္စောတိ စ ကရဏီယောတိ စ ဝုစ္စတိ။ တသ္သ ဘာဝော, ကိစ္စယတာ ကရဏီယတာတိ ဝုတ္တေ သင္ဃကမ္မံယေဝ လဗ္ဘတိ။ တေန ဝုတ္တံ ‘‘ဥဘယံပေတံ သင္ဃကမ္မသ္သေဝ အဓိဝစန’’န္တိ။ ယဒိ ကမ္မဝာစကော ဘဝေယ္ယ, ‘‘ကတ္တဗ္ဗန္တိ ကိစ္စံ, ကရဏီယ’’န္တိ ဝုတ္တေယေဝ သင္ဃကမ္မသ္သ လဘနတော တာပစ္စယော သ္ဝတ္ထော ဘဝေယ္ယ။ ဧဝဉ္ဟိ သတိ ကိစ္စယသ္သ ဘာဝော ကိစ္စယတာ ကရဏီယသ္သ ဘာဝော ကရဏီယတာတိ ဝစနတ္ထော န ကတ္တဗ္ဗော ဘဝေယ္ယ, ကတော စ, တသ္မာ န ကမ္မဝာစကောတိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ တသ္သေဝာတိ သင္ဃကမ္မသ္သေဝ။ တတ္ထာတိ အပလောကနာဒီသု စတူသု ကမ္မေသု။ သီမဋ္ဌကသင္ဃန္တိ ‘‘ဥပစာရသီမာဒီသု ဌိတံ သင္ဃံ။ သောဓေတ္ဝာတိ ဧတ္ထ သောဓနံ နာမ သီမဋ္ဌကသင္ဃသ္သ ဟတ္ထပာသနယနံ, ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒသ္သ အာဟရဏံ, သီမတော ဗဟိကရဏံ။ တမေဝတ္ထံ ဧကဒေသတော ဒသ္သေတုံ ဝုတ္တံ ‘‘ဆန္ဒာရဟာနံ ဆန္ဒံ အာဟရိတ္ဝာ’’တိ။ အပလောကေတိ အာပုစ္ဆတိ အနေနာတိ အပလောကနံ, တံယေဝ ကမ္မံ အပလောကနကမ္မံ။ ဝုတ္တနယေနေဝာတိ ‘‘သီမဋ္ဌကသင္ဃံ သောဓေတ္ဝာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တနယေနေဝ။ ‘‘သုဏာတု မေ’’တိအာဒိနာ သင္ဃဂဏပုဂ္ဂလေ ဉာပေတိ ဧတာယာတိ ဉတ္တိ, သာယေဝ ကမ္မံ ဉတ္တိကမ္မံ, ဉတ္တိယေဝ ဒုတိယံ ဉတ္တိဒုတိယံ, တမေဝ ကမ္မံ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ။ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ ဉတ္တိ ပဌမံ ဌပိတာ, ကမ္မဝာစာယေဝ ဒုတိယာ ဟောတိ, ‘‘ဖသ္သပဉ္စမာ’’တိအာဒီသု (ဓာတု. ၃၁၆) ဝိယ ပန ပဋိလောမဝသေန ဝောဟာရံ ကတ္ဝာ ‘‘ဉတ္တိဒုတိယာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဖသ္သပဉ္စမာတိ ဧတ္ထ ကိဉ္စာပိ ဓမ္မသင္ဂဏိယံ (ဓ. သ. ၁ အာဒယော) ‘‘ဖသ္သော ဟောတိ, ဝေဒနာ ဟောတိ, သညာ ဟောတိ, စေတနာ ဟောတိ , စိတ္တံ ဟောတီ’’တိ ဖသ္သံ ပဌမံ ဝုတ္တံ, ပဋိလောမဝသေန ပန ဝောဟာရံ ကတ္ဝာ ‘‘ဖသ္သပဉ္စမာ’’တိ ဓာတုကထာယံ ဝုတ္တန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ဧသေဝ နယော ဉတ္တိ စတုတ္ထကမ္မေပိ။ ဧကာယ စ အနုသာဝနာယာတိ ဉတ္တိတော အနုပစ္ဆာ သာဝေတဗ္ဗာတိ အနုသာဝနာ, တာယ, တီဟိ စ အနုသာဝနာဟီတိ ဉတ္တိတောအနု ပစ္ဆာ, ပုနပ္ပုနံ ဝာ တိက္ခတ္တုံ သာဝေတဗ္ဗာတိ အနုသာဝနာ, တာဟိ။ တတ္ထာတိ စတူသု ကမ္မေသု။
Kiccayatāti ettha ‘‘mā paṇḍiccaya’’ntiādīsu (jā. 2.22.1) viya byañjanavaḍḍhanavasena yakārāgamoti āha ‘‘kiccameva kiccaya’’nti. ‘‘Ubhayaṃpetaṃ saṅghasseva adhivacana’’nti iminā kiccakaraṇīyasaddo kattuvācakoti dasseti, saṅgho hi karotīti vacanatthena kiccoti ca karaṇīyoti ca vuccati. Tassa bhāvo, kiccayatā karaṇīyatāti vutte saṅghakammaṃyeva labbhati. Tena vuttaṃ ‘‘ubhayaṃpetaṃ saṅghakammasseva adhivacana’’nti. Yadi kammavācako bhaveyya, ‘‘kattabbanti kiccaṃ, karaṇīya’’nti vutteyeva saṅghakammassa labhanato tāpaccayo svattho bhaveyya. Evañhi sati kiccayassa bhāvo kiccayatā karaṇīyassa bhāvo karaṇīyatāti vacanattho na kattabbo bhaveyya, kato ca, tasmā na kammavācakoti daṭṭhabbaṃ. Tassevāti saṅghakammasseva. Tatthāti apalokanādīsu catūsu kammesu. Sīmaṭṭhakasaṅghanti ‘‘upacārasīmādīsu ṭhitaṃ saṅghaṃ. Sodhetvāti ettha sodhanaṃ nāma sīmaṭṭhakasaṅghassa hatthapāsanayanaṃ, chandārahānaṃ chandassa āharaṇaṃ, sīmato bahikaraṇaṃ. Tamevatthaṃ ekadesato dassetuṃ vuttaṃ ‘‘chandārahānaṃ chandaṃ āharitvā’’ti. Apaloketi āpucchati anenāti apalokanaṃ, taṃyeva kammaṃ apalokanakammaṃ. Vuttanayenevāti ‘‘sīmaṭṭhakasaṅghaṃ sodhetvā’’tiādinā vuttanayeneva. ‘‘Suṇātu me’’tiādinā saṅghagaṇapuggale ñāpeti etāyāti ñatti, sāyeva kammaṃ ñattikammaṃ, ñattiyeva dutiyaṃ ñattidutiyaṃ, tameva kammaṃ ñattidutiyakammaṃ. Ettha kiñcāpi ñatti paṭhamaṃ ṭhapitā, kammavācāyeva dutiyā hoti, ‘‘phassapañcamā’’tiādīsu (dhātu. 316) viya pana paṭilomavasena vohāraṃ katvā ‘‘ñattidutiyā’’ti vuttaṃ. Phassapañcamāti ettha kiñcāpi dhammasaṅgaṇiyaṃ (dha. sa. 1 ādayo) ‘‘phasso hoti, vedanā hoti, saññā hoti, cetanā hoti , cittaṃ hotī’’ti phassaṃ paṭhamaṃ vuttaṃ, paṭilomavasena pana vohāraṃ katvā ‘‘phassapañcamā’’ti dhātukathāyaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Eseva nayo ñatti catutthakammepi. Ekāya ca anusāvanāyāti ñattito anupacchā sāvetabbāti anusāvanā, tāya, tīhi ca anusāvanāhīti ñattitoanu pacchā, punappunaṃ vā tikkhattuṃ sāvetabbāti anusāvanā, tāhi. Tatthāti catūsu kammesu.
အပလောကေတ္ဝာဝာတိ ဧတ္ထ ဧဝဖလံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ဉတ္တိကမ္မာဒိဝသေန န ကာတဗ္ဗ’’န္တိ။ ဉတ္တိကမ္မမ္ပီတိ ပိသဒ္ဒေန န ကေဝလံ အပလောကနကမ္မမေဝ, အထ ခော ဉတ္တိကမ္မမ္ပီတိ ဒသ္သေတိ။ ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ ပနာတိ ဧတ္ထ ပနသဒ္ဒော ဝိသေသတ္ထဇောတကော, ပက္ခန္တရဇောတကော ဝာ။ တတ္ထာတိ ဒ္ဝီသု ကမ္မေသု။ ဂရုကာနီတိ အလဟုကာနိ။ အဝသေသာနီတိ ဆဟိ ကမ္မေဟိ အဝသေသာနိ, ဧဝရူပာနိ လဟုကကမ္မာနီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ‘‘အဝသေသာ’’တိပိ ပာဌော, သမ္မုတိယောတိ သမ္ဗန္ဓော။ အပလောကေတ္ဝာပီတိ ပိသဒ္ဒော ဉတ္တိဒုတိယကမ္မဝာစံ သာဝေတ္ဝာပီတိ သမ္ပိဏ္ဍေတိ။ အညတ္ထာပောဟနံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ဉတ္တိကမ္မဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မဝသေန ပန န ကာတဗ္ဗမေဝာ’’တိ။ ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ ကာတဗ္ဗန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတ္ထာတိ သမထက္ခန္ဓကေ။
Apaloketvāvāti ettha evaphalaṃ dassento āha ‘‘ñattikammādivasena na kātabba’’nti. Ñattikammampīti pisaddena na kevalaṃ apalokanakammameva, atha kho ñattikammampīti dasseti. Ñattidutiyakammaṃ panāti ettha panasaddo visesatthajotako, pakkhantarajotako vā. Tatthāti dvīsu kammesu. Garukānīti alahukāni. Avasesānīti chahi kammehi avasesāni, evarūpāni lahukakammānīti sambandho. ‘‘Avasesā’’tipi pāṭho, sammutiyoti sambandho. Apaloketvāpīti pisaddo ñattidutiyakammavācaṃ sāvetvāpīti sampiṇḍeti. Aññatthāpohanaṃ dassento āha ‘‘ñattikammañatticatutthakammavasena pana na kātabbamevā’’ti. Ñatticatutthakammaṃ kātabbanti sambandho. Etthāti samathakkhandhake.
ဝိတ္ထာရတော ပန အာဂတောယေဝာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ဧတေသန္တိ စတုန္နံ ကမ္မာနံ။ ယံ ပန အတ္ထဇာတံ အနုတ္တာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ စတူသု ကမ္မေသု။ တန္တိ အတ္ထဇာတံ။ ဧဝန္တိ ဧဝံ ကမ္မဝဂ္ဂေယေဝ ဝဏ္ဏယမာနေ။ ဟီတိ လဒ္ဓဂုဏဇောတကော။ သုဝိညေယ္ယာတိ သုခေန ဝိညာတဗ္ဗာ။
Vitthārato pana āgatoyevāti sambandho. Etesanti catunnaṃ kammānaṃ. Yaṃ pana atthajātaṃ anuttānanti sambandho. Tatthāti catūsu kammesu. Tanti atthajātaṃ. Evanti evaṃ kammavaggeyeva vaṇṇayamāne. Hīti laddhaguṇajotako. Suviññeyyāti sukhena viññātabbā.
၂၁၆. ပာဠိဝသေနေဝာတိ န အဋ္ဌကထာဝသေနာတိ အဓိပ္ပာယော။
216.Pāḷivasenevāti na aṭṭhakathāvasenāti adhippāyo.
၂၂၀. ယေနာတိ စိတ္တုပ္ပာဒေန။ ဣမိနာ ဝိဝဒန္တိ အနေနာတိ ဝိဝာဒောတိ ဝစနတ္ထံ ဒသ္သေတိ။ သမထေဟိ စာတိ စသဒ္ဒော သမ္ပိဏ္ဍနတ္ထော။ တေန န ကေဝလံ ဝိဝာဒောယေဝ, အထ ခော အဓိကရဏဉ္စာတိ သမ္ပိဏ္ဍေတိ, အထ ဝာ သမထေဟိ စာတိ သမထေဟိ ဧဝ။ ဣမိနာ သမထေဟိ အဓိကရီယတိ ဝူပသမီယတီတိ အဓိကရဏန္တိ ဝစနတ္ထံ ဒသ္သေတိ။ ဝိဝာဒောယေဝ အဓိကရဏံ ဝိဝာဒာဓိကရဏံ။ ဧဝမာဒိနာ နယေနာတိ အာဒိသဒ္ဒေန အနုဒ္ဓံသနေန ဝဒန္တိ အနေန စိတ္တုပ္ပာဒေနာတိ အနုဝာဒောတိအာဒယော ဝစနတ္ထေ သင္ဂဏ္ဟာတိ။
220.Yenāti cittuppādena. Iminā vivadanti anenāti vivādoti vacanatthaṃ dasseti. Samathehi cāti casaddo sampiṇḍanattho. Tena na kevalaṃ vivādoyeva, atha kho adhikaraṇañcāti sampiṇḍeti, atha vā samathehi cāti samathehi eva. Iminā samathehi adhikarīyati vūpasamīyatīti adhikaraṇanti vacanatthaṃ dasseti. Vivādoyeva adhikaraṇaṃ vivādādhikaraṇaṃ. Evamādinā nayenāti ādisaddena anuddhaṃsanena vadanti anena cittuppādenāti anuvādotiādayo vacanatthe saṅgaṇhāti.
၂၂၂. သန္ဓာယဘာသိတဝသေနာတိ လောကဝဇ္ဇံ သန္ဓာယ ဘာသိတသ္သ ဝစနသ္သ ဝသေန။ သန္ဓာယဘာသိတတ္ထံ ဝိတ္ထာရေန္တော အာဟ ‘‘ယသ္မိံ ဟီ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ ပထဝိခဏနာဒိကေ ယသ္မိံ အာပတ္တာဓိကရဏေတိ ယောဇနာ။ တသ္မိန္တိ ကုသလစိတ္တင္ဂေ အာပတ္တာဓိကရဏေ။ တသ္မာတိ ယသ္မာ န သက္ကာ ဝတ္တုံ, တသ္မာ။ ဣဒန္တိ ‘‘နတ္ထိ အာပတ္တာဓိကရဏံ ကုသလ’’န္တိ ဝစနံ, ဝုတ္တန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ သန္ဓာယ အဝုတ္တံ ဒသ္သေတ္ဝာ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ဣဒံ ပန သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ။ တတ္ထ ဣဒံ ပနာတိ ကာရဏံ ပန သန္ဓာယာတိ သမ္ဗန္ဓော။ ယံ အာပတ္တာဓိကရဏန္တိ ယောဇနာ။ ‘‘လောကဝဇ္ဇ’’န္တိ ပဒေ တုလ္ယာဓိကရဏံ။ လောကသ္မိံ, လောကေဟိ ဝာ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗန္တိ လောကဝဇ္ဇံ။ တန္တိ အာပတ္တာဓိကရဏံ။ တတ္ထာတိ အာပတ္တာဓိကရဏေ။ ဝိကပ္ပောတိ ဝိဝိဓာ ကပ္ပနံ, ဝိဝိဓတက္ကော ဝာ။ ယံ ပနာတိ အာပတ္တာဓိကရဏံ ပန။ ‘‘ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇ’’န္တိ ပဒေ တုလ္ယာဓိကရဏံ။ ဘဂဝတော ပညတ္တိယာ ဟေတုဘူတာယ ဝဇ္ဇေတဗ္ဗန္တိ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ။ တန္တိ အာပတ္တာဓိကရဏံ, အကုသလံ ဟောတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ ကိဉ္စီတိ အပ္ပမတ္တကံ, အာပတ္တာနာပတ္တိံ အဇာနန္တသ္သ အာပဇ္ဇနတောတိ သမ္ဗန္ဓော။ တသ္မာတိ ယသ္မာ အဗ္ယာကတံ ဟောတိ, တသ္မာ။ တတ္ထာတိ ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇဘူတေ အာပတ္တာဓိကရဏေ။ ‘‘အာပတ္တာဓိကရဏံ။ပေ.။ ကုသလ’’န္တိ ဣဒံ ဝစနံ ဝုတ္တန္တိ ယောဇနာ။
222.Sandhāyabhāsitavasenāti lokavajjaṃ sandhāya bhāsitassa vacanassa vasena. Sandhāyabhāsitatthaṃ vitthārento āha ‘‘yasmiṃ hī’’tiādi. Tattha pathavikhaṇanādike yasmiṃ āpattādhikaraṇeti yojanā. Tasminti kusalacittaṅge āpattādhikaraṇe. Tasmāti yasmā na sakkā vattuṃ, tasmā. Idanti ‘‘natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti vacanaṃ, vuttanti sambandho. Sandhāya avuttaṃ dassetvā sandhāya vuttaṃ dassento āha ‘‘idaṃ pana sandhāya vutta’’nti. Tattha idaṃ panāti kāraṇaṃ pana sandhāyāti sambandho. Yaṃ āpattādhikaraṇanti yojanā. ‘‘Lokavajja’’nti pade tulyādhikaraṇaṃ. Lokasmiṃ, lokehi vā vajjetabbanti lokavajjaṃ. Tanti āpattādhikaraṇaṃ. Tatthāti āpattādhikaraṇe. Vikappoti vividhā kappanaṃ, vividhatakko vā. Yaṃ panāti āpattādhikaraṇaṃ pana. ‘‘Paṇṇattivajja’’nti pade tulyādhikaraṇaṃ. Bhagavato paññattiyā hetubhūtāya vajjetabbanti paṇṇattivajjaṃ. Tanti āpattādhikaraṇaṃ, akusalaṃ hotīti sambandho. Kiñcīti appamattakaṃ, āpattānāpattiṃ ajānantassa āpajjanatoti sambandho. Tasmāti yasmā abyākataṃ hoti, tasmā. Tatthāti paṇṇattivajjabhūte āpattādhikaraṇe. ‘‘Āpattādhikaraṇaṃ…pe… kusala’’nti idaṃ vacanaṃ vuttanti yojanā.
ယဒိ ကုသလစိတ္တော အာပဇ္ဇတိ, အထ နနု အာပတ္တာဓိကရဏံ ကုလလန္တိ ဝတ္တဗ္ဗော ဘဝေယ္ယာတိ အာဟ ‘‘သစေ ပနာ’’တိအာဒိ။ ယန္တိ အာပတ္တာဓိကရဏံ။ ‘‘ဣဒံ ဝုစ္စတိ။ပေ.။ ကုသလ’’န္တိ ဝဒေယ္ယ သစေတိ ယောဇနာ။ ဧဠကလောမဉ္စ ပဒသောဓမ္မဉ္စ ဧဠကလောမပဒသောဓမ္မာနိ, တာနိ အာဒီနိ ယေသံ တာနီတိ ဧဠကလောမပဒသောဓမ္မာဒီနိ, တာနိ သမုဋ္ဌာနာနိ ယာသန္တိ ဧဠကလောမပဒသောဓမ္မာဒိသမုဋ္ဌာနာ, တာသံ အာပတ္တီနမ္ပီတိ သမ္ဗန္ဓော။ တတ္ထာတိ ဧဠကလောမပဒသောဓမ္မာဒိသမုဋ္ဌာနာသု အာပတ္တီသု။ အာပတ္တိယာ အင္ဂန္တိ အာပတ္တိယာ ကာရဏံ။ ဧဝံ အာပတ္တိယာ အနင္ဂံ ဒသ္သေတ္ဝာ တသ္သာယေဝ အင္ဂံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘ကာယဝစီဝိညတ္တိဝသေန ပနာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ စလိတပ္ပဝတ္တာနန္တိ စလိတေန ဟေတုဘူတေန ပဝတ္တာနံ။ အထ ဝာ စလိတော စ ကာယော, ပဝတ္တာ စ ဝာစာတိ စလိတပ္ပဝတ္တာ, တာသံ စလိတပ္ပဝတ္တာနံ ကာယဝာစာနံ။ တဉ္စာတိ ကာယဝာစာနံ အညတရဉ္စ။ အဗ္ယာကတန္တိ ဧတ္ထ ဣတိသဒ္ဒော ပရိသမာပနတ္ထော။
Yadi kusalacitto āpajjati, atha nanu āpattādhikaraṇaṃ kulalanti vattabbo bhaveyyāti āha ‘‘sace panā’’tiādi. Yanti āpattādhikaraṇaṃ. ‘‘Idaṃ vuccati…pe… kusala’’nti vadeyya saceti yojanā. Eḷakalomañca padasodhammañca eḷakalomapadasodhammāni, tāni ādīni yesaṃ tānīti eḷakalomapadasodhammādīni, tāni samuṭṭhānāni yāsanti eḷakalomapadasodhammādisamuṭṭhānā, tāsaṃ āpattīnampīti sambandho. Tatthāti eḷakalomapadasodhammādisamuṭṭhānāsu āpattīsu. Āpattiyā aṅganti āpattiyā kāraṇaṃ. Evaṃ āpattiyā anaṅgaṃ dassetvā tassāyeva aṅgaṃ dassento āha ‘‘kāyavacīviññattivasena panā’’tiādi. Tattha calitappavattānanti calitena hetubhūtena pavattānaṃ. Atha vā calito ca kāyo, pavattā ca vācāti calitappavattā, tāsaṃ calitappavattānaṃ kāyavācānaṃ. Tañcāti kāyavācānaṃ aññatarañca. Abyākatanti ettha itisaddo parisamāpanattho.
အယမတ္ထော ဧဝံ ဝေဒိတဗ္ဗောတိ ယောဇနာ။ တေနာတိ စိတ္တေန။ ‘‘ဣဒံ။ပေ.။ သဒ္ဓိ’’န္တိ ဣမိနာ သဉ္ဇာနန္တောတိ ဧတ္ထ သံသဒ္ဒသ္သ သုန္ဒရတ္ထံ သဟ အာကာရေန ဒသ္သေတိ။ ‘‘ဝီတိက္ကမ။ပေ.။ ကပ္ပေတ္ဝာ’’တိ ဣမိနာ စေစ္စာတိ ပဒသ္သ အတ္ထံ သဟ ဝိသေသနေန ဒသ္သေတိ။ ‘‘ဥပက္ကမဝသေန။ပေ.။ ပေသေတ္ဝာ’’တိ ဣမိနာ အဘိဝိတရိတ္ဝာတိ ပဒသ္သ အတ္ထံ ဒသ္သေတိ။ ပာဠိယံ ယံသဒ္ဒောဝီတိက္ကမဝိသယောတိ အာဟ ‘‘ယံ အာပတ္တာဓိကရဏံ ဝီတိက္ကမ’’န္တိ။ ‘‘အာပဇ္ဇတီ’’တိ ဣမိနာ ပာဌသေသံ ဒသ္သေတိ။ ဧဝံ ဝီတိက္ကမတော တသ္သ ဘိက္ခုနောတိ ယောဇနာ။
Ayamattho evaṃ veditabboti yojanā. Tenāti cittena. ‘‘Idaṃ…pe… saddhi’’nti iminā sañjānantoti ettha saṃsaddassa sundaratthaṃ saha ākārena dasseti. ‘‘Vītikkama…pe… kappetvā’’ti iminā ceccāti padassa atthaṃ saha visesanena dasseti. ‘‘Upakkamavasena…pe… pesetvā’’ti iminā abhivitaritvāti padassa atthaṃ dasseti. Pāḷiyaṃ yaṃsaddovītikkamavisayoti āha ‘‘yaṃ āpattādhikaraṇaṃ vītikkama’’nti. ‘‘Āpajjatī’’ti iminā pāṭhasesaṃ dasseti. Evaṃ vītikkamato tassa bhikkhunoti yojanā.
အဗ္ယာကတဝာရေပီတိ ပိသဒ္ဒော အကုသလဝာရံ အပေက္ခတိ။ တသ္သာတိ စိတ္တသ္သ။ အဇာနန္တောတိအာဒီနံ ပဒာနမတ္ထော အကုသလဝာရေ ဝုတ္တပဋိပက္ခဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ ယံ အာပတ္တာဓိကရဏန္တိအာဒီနံ ပဒာနမတ္ထော အကုသလဝာရေန သဒိသောယေဝ။
Abyākatavārepīti pisaddo akusalavāraṃ apekkhati. Tassāti cittassa. Ajānantotiādīnaṃ padānamattho akusalavāre vuttapaṭipakkhavasena veditabbo. Yaṃ āpattādhikaraṇantiādīnaṃ padānamattho akusalavārena sadisoyeva.
၂၂၄. အယံ ဝိဝာဒော နော အဓိကရဏန္တိအာဒီသု ဧဝမတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗောတိ သမ္ဗန္ဓော။
224.Ayaṃ vivādo no adhikaraṇantiādīsu evamattho veditabboti sambandho.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / စူဠဝဂ္ဂပာဠိ • Cūḷavaggapāḷi / ၈. အဓိကရဏံ • 8. Adhikaraṇaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / စူဠဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / အဓိကရဏကထာ • Adhikaraṇakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / အဓိကရဏကထာဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
