Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / චූළවග්ග-අට්ඨකථා • Cūḷavagga-aṭṭhakathā |
අධිකරණකථා
Adhikaraṇakathā
215. භික්ඛුනීනං අනුපඛජ්ජාති භික්ඛුනීනං අන්තො පවිසිත්වා. විවාදාධිකරණාදීනං වචනත්ථො දුට්ඨදොසවණ්ණනායං වුත්තොයෙව. විපච්චතාය වොහාරොති චිත්තදුක්ඛත්ථං වොහාරො; ඵරුසවචනන්ති අත්ථො. යො තත්ථ අනුවාදොති යො තෙසු අනුවදන්තෙසු උපවාදො. අනුවදනාති ආකාරනිදස්සනමෙතං; උපවදනාති අත්ථො. අනුල්ලපනා අනුභණනාති උභයං අනුවදනවෙවචනමත්තමෙව. අනුසම්පවඞ්කතාති පුනප්පුනං කායචිත්තවාචාහි තත්ථෙව සම්පවඞ්කතා; අනුවදනභාවොති අත්ථො. අබ්භුස්සහනතාති ‘‘කස්මා එවං න උපවදිස්සාමි, උපවදිස්සාමියෙවා’’ති උස්සාහං කත්වා අනුවදනා. අනුබලප්පදානන්ති පුරිමවචනස්ස කාරණං දස්සෙත්වා පච්ඡිමවචනෙන බලප්පදානං.
215.Bhikkhunīnaṃ anupakhajjāti bhikkhunīnaṃ anto pavisitvā. Vivādādhikaraṇādīnaṃ vacanattho duṭṭhadosavaṇṇanāyaṃ vuttoyeva. Vipaccatāya vohāroti cittadukkhatthaṃ vohāro; pharusavacananti attho. Yo tattha anuvādoti yo tesu anuvadantesu upavādo. Anuvadanāti ākāranidassanametaṃ; upavadanāti attho. Anullapanā anubhaṇanāti ubhayaṃ anuvadanavevacanamattameva. Anusampavaṅkatāti punappunaṃ kāyacittavācāhi tattheva sampavaṅkatā; anuvadanabhāvoti attho. Abbhussahanatāti ‘‘kasmā evaṃ na upavadissāmi, upavadissāmiyevā’’ti ussāhaṃ katvā anuvadanā. Anubalappadānanti purimavacanassa kāraṇaṃ dassetvā pacchimavacanena balappadānaṃ.
කිච්චයතා කරණීයතාති එත්ථ කිච්චමෙව කිච්චයං, කිච්චයස්ස භාවො කිච්චයතා, කරණීයස්ස භාවො කරණීයතා; උභයම්පෙතං සඞ්ඝකම්මස්සෙව අධිවචනං. අපලොකනකම්මන්තිආදි පන තස්සෙව පභෙදවචනං. තත්ථ අපලොකනකම්මං නාම සීමට්ඨකසඞ්ඝං සොධෙත්වා ඡන්දාරහානං ඡන්දං ආහරිත්වා සමග්ගස්ස සඞ්ඝස්ස අනුමතියා තික්ඛත්තුං සාවෙත්වා කත්තබ්බකම්මං. ඤත්තිකම්මං නාම වුත්තනයෙනෙව සමග්ගස්ස සඞ්ඝස්ස අනුමතියා එකාය ඤත්තියා කත්තබ්බකම්මං. ඤත්තිදුතියකම්මං නාම වුත්තනයෙනෙව සමග්ගස්ස සඞ්ඝස්ස අනුමතියා එකාය ඤත්තියා එකාය ච අනුස්සාවනායාති එවං ඤත්තිදුතියාය අනුස්සාවනාය කත්තබ්බකම්මං. ඤත්තිචතුත්ථකම්මං නාම වුත්තනයෙනෙව සමග්ගස්ස සඞ්ඝස්ස අනුමතියා එකාය ඤත්තියා තීහි ච අනුස්සාවනාහීති එවං ඤත්තිචතුත්ථාහි තීහි අනුස්සාවනාහි කත්තබ්බකම්මං.
Kiccayatākaraṇīyatāti ettha kiccameva kiccayaṃ, kiccayassa bhāvo kiccayatā, karaṇīyassa bhāvo karaṇīyatā; ubhayampetaṃ saṅghakammasseva adhivacanaṃ. Apalokanakammantiādi pana tasseva pabhedavacanaṃ. Tattha apalokanakammaṃ nāma sīmaṭṭhakasaṅghaṃ sodhetvā chandārahānaṃ chandaṃ āharitvā samaggassa saṅghassa anumatiyā tikkhattuṃ sāvetvā kattabbakammaṃ. Ñattikammaṃ nāma vuttanayeneva samaggassa saṅghassa anumatiyā ekāya ñattiyā kattabbakammaṃ. Ñattidutiyakammaṃ nāma vuttanayeneva samaggassa saṅghassa anumatiyā ekāya ñattiyā ekāya ca anussāvanāyāti evaṃ ñattidutiyāya anussāvanāya kattabbakammaṃ. Ñatticatutthakammaṃ nāma vuttanayeneva samaggassa saṅghassa anumatiyā ekāya ñattiyā tīhi ca anussāvanāhīti evaṃ ñatticatutthāhi tīhi anussāvanāhi kattabbakammaṃ.
තත්ථ අපලොකනකම්මං අපලොකෙත්වාව කාතබ්බං, ඤත්තිකම්මාදිවසෙන න කාතබ්බං. ඤත්තිකම්මම්පි එකං ඤත්තිං ඨපෙත්වාව කාතබ්බං, අපලොකනකම්මාදිවසෙන න කාතබ්බං. ඤත්තිදුතියකම්මං පන අපලොකෙත්වා කත්තබ්බම්පි අත්ථි, අකත්තබ්බම්පි අත්ථි. තත්ථ සීමාසම්මුති සීමාසමූහනනං කථිනදානං කථිනුබ්භාරො කුටිවත්ථුදෙසනා විහාරවත්ථුදෙසනාති ඉමානි ඡ කම්මානි ගරුකානි, අපලොකෙත්වා කාතුං න වට්ටන්ති. ඤත්තිදුතියකම්මවාචං සාවෙත්වාව කාතබ්බානි. අවසෙසා තෙරස සම්මුතියො සෙනාසනග්ගාහකමතකචීවරදානාදිසම්මුතියො චාති එවරූපානි ලහුකකම්මානි අපලොකෙත්වාපි කාතුං වට්ටන්ති. ඤත්තිකම්මඤත්තිචතුත්ථකම්මවසෙන පන න කාතබ්බමෙව. ඤත්තිචතුත්ථකම්මං ඤත්තිඤ්ච තිස්සො ච කම්මවාචායො සාවෙත්වාව කාතබ්බං, අපලොකනකම්මාදිවසෙන න කාතබ්බන්ති අයමෙත්ථ සඞ්ඛෙපො.
Tattha apalokanakammaṃ apaloketvāva kātabbaṃ, ñattikammādivasena na kātabbaṃ. Ñattikammampi ekaṃ ñattiṃ ṭhapetvāva kātabbaṃ, apalokanakammādivasena na kātabbaṃ. Ñattidutiyakammaṃ pana apaloketvā kattabbampi atthi, akattabbampi atthi. Tattha sīmāsammuti sīmāsamūhananaṃ kathinadānaṃ kathinubbhāro kuṭivatthudesanā vihāravatthudesanāti imāni cha kammāni garukāni, apaloketvā kātuṃ na vaṭṭanti. Ñattidutiyakammavācaṃ sāvetvāva kātabbāni. Avasesā terasa sammutiyo senāsanaggāhakamatakacīvaradānādisammutiyo cāti evarūpāni lahukakammāni apaloketvāpi kātuṃ vaṭṭanti. Ñattikammañatticatutthakammavasena pana na kātabbameva. Ñatticatutthakammaṃ ñattiñca tisso ca kammavācāyo sāvetvāva kātabbaṃ, apalokanakammādivasena na kātabbanti ayamettha saṅkhepo.
විත්ථාරතො පන ඉමානි චත්තාරි කම්මානි ‘‘කතිහාකාරෙහි විපජ්ජන්තී’’තිආදිනා නයෙන පරිවාරාවසානෙ කම්මවග්ගෙ එතෙසං විනිච්ඡයො ආගතොයෙව. යං පන තත්ථ අනුත්තානං, තං කම්මවග්ගෙයෙව වණ්ණයිස්සාම. එවඤ්හි සති න අට්ඨානෙ වණ්ණනා භවිස්සති, ආදිතො පට්ඨාය ච තස්ස තස්ස කම්මස්ස විඤ්ඤාතත්තා සුවිඤ්ඤෙය්යො භවිස්සති.
Vitthārato pana imāni cattāri kammāni ‘‘katihākārehi vipajjantī’’tiādinā nayena parivārāvasāne kammavagge etesaṃ vinicchayo āgatoyeva. Yaṃ pana tattha anuttānaṃ, taṃ kammavaggeyeva vaṇṇayissāma. Evañhi sati na aṭṭhāne vaṇṇanā bhavissati, ādito paṭṭhāya ca tassa tassa kammassa viññātattā suviññeyyo bhavissati.
216. විවාදාධිකරණස්ස කිං මූලන්තිආදීනි පාළිවසෙනෙව වෙදිතබ්බානි.
216.Vivādādhikaraṇassa kiṃ mūlantiādīni pāḷivaseneva veditabbāni.
220. ‘‘විවාදාධිකරණං සියා කුසල’’න්තිආදීසු යෙන විවදන්ති, සො චිත්තුප්පාදො විවාදො, සමථෙහි ච අධිකරණීයතාය අධිකරණන්ති එවමාදිනා නයෙන අත්ථො දට්ඨබ්බො.
220.‘‘Vivādādhikaraṇaṃsiyā kusala’’ntiādīsu yena vivadanti, so cittuppādo vivādo, samathehi ca adhikaraṇīyatāya adhikaraṇanti evamādinā nayena attho daṭṭhabbo.
222. ආපත්තාධිකරණං සියා අකුසලං සියා අබ්යාකතං, නත්ථි ආපත්තාධිකරණං කුසලන්ති එත්ථ සන්ධාය භාසිතවසෙන අත්ථො වෙදිතබ්බො. යස්මිඤ්හි පථවිඛණනාදිකෙ ආපත්තාධිකරණෙ කුසලචිත්තං අඞ්ගං හොති, තස්මිං සති න සක්කා වත්තුං ‘‘නත්ථි ආපත්තාධිකරණං කුසල’’න්ති, තස්මා නයිදං අඞ්ගප්පහොනකචිත්තං සන්ධාය වුත්තං. ඉදං පන සන්ධාය වුත්තං. යං තාව ආපත්තාධිකරණං ලොකවජ්ජං, තං එකන්තතො අකුසලමෙව, තත්ථ ‘‘සියා අකුසල’’න්ති විකප්පො නත්ථි. යං පන පණ්ණත්තිවජ්ජං, තං යස්මා සඤ්චිච්ච ‘‘ඉමං ආපත්තිං වීතික්කමාමී’’ති වීතික්කමන්තස්සෙව අකුසලං හොති, අසඤ්චිච්ච පන කිඤ්චි අජානන්තස්ස සහසෙය්යාදිවසෙන ආපජ්ජතො අබ්යාකතං හොති, තස්මා තත්ථ සඤ්චිච්චාසඤ්චිච්චවසෙන ඉමං විකප්පභාවං සන්ධාය ඉදං වුත්තං – ‘‘ආපත්තාධිකරණං සියා අකුසලං, සියා අබ්යාකතං, නත්ථි ආපත්තාධිකරණං කුසල’’න්ති.
222.Āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākataṃ, natthi āpattādhikaraṇaṃ kusalanti ettha sandhāya bhāsitavasena attho veditabbo. Yasmiñhi pathavikhaṇanādike āpattādhikaraṇe kusalacittaṃ aṅgaṃ hoti, tasmiṃ sati na sakkā vattuṃ ‘‘natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti, tasmā nayidaṃ aṅgappahonakacittaṃ sandhāya vuttaṃ. Idaṃ pana sandhāya vuttaṃ. Yaṃ tāva āpattādhikaraṇaṃ lokavajjaṃ, taṃ ekantato akusalameva, tattha ‘‘siyā akusala’’nti vikappo natthi. Yaṃ pana paṇṇattivajjaṃ, taṃ yasmā sañcicca ‘‘imaṃ āpattiṃ vītikkamāmī’’ti vītikkamantasseva akusalaṃ hoti, asañcicca pana kiñci ajānantassa sahaseyyādivasena āpajjato abyākataṃ hoti, tasmā tattha sañciccāsañciccavasena imaṃ vikappabhāvaṃ sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ, siyā abyākataṃ, natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti.
සචෙ පන ‘‘යං කුසලචිත්තො ආපජ්ජති, ඉදං වුච්චති ආපත්තාධිකරණං කුසල’’න්ති වදෙය්ය, අචිත්තකානං පන එළකලොමපදසොධම්මාදිසමුට්ඨානානම්පි කුසලචිත්තං ආපජ්ජෙය්ය, න ච තත්ථ විජ්ජමානම්පි කුසලචිත්තං ආපත්තියා අඞ්ගං. කායවචීවිඤ්ඤත්තිවසෙන පන චලිතප්පවත්තානං කායවාචානං අඤ්ඤතරමෙව අඞ්ගං, තඤ්ච රූපක්ඛන්ධපරියාපන්නත්තා අබ්යාකතන්ති.
Sace pana ‘‘yaṃ kusalacitto āpajjati, idaṃ vuccati āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti vadeyya, acittakānaṃ pana eḷakalomapadasodhammādisamuṭṭhānānampi kusalacittaṃ āpajjeyya, na ca tattha vijjamānampi kusalacittaṃ āpattiyā aṅgaṃ. Kāyavacīviññattivasena pana calitappavattānaṃ kāyavācānaṃ aññatarameva aṅgaṃ, tañca rūpakkhandhapariyāpannattā abyākatanti.
යං ජානන්තොතිආදිම්හි පන අයමත්ථො – යං චිත්තං ආපත්තියා අඞ්ගං හොති, තෙන වත්ථුං ජානන්තො ‘‘ඉදං වීතික්කමාමී’’ති ච වීතික්කමාකාරෙන සද්ධිං ජානන්තො සඤ්ජානන්තො වීතික්කමචෙතනාවසෙන චෙතෙත්වා පකප්පෙත්වා උපක්කමවසෙන මද්දන්තො අභිවිතරිත්වා නිරාසඞ්කචිත්තං පෙසෙත්වා යං ආපත්තාධිකරණං වීතික්කමං ආපජ්ජති, තස්ස එවං වීතික්කමතො යො වීතික්කමො, ඉදං වුච්චති ‘‘ආපත්තාධිකරණං අකුසල’’න්ති.
Yaṃ jānantotiādimhi pana ayamattho – yaṃ cittaṃ āpattiyā aṅgaṃ hoti, tena vatthuṃ jānanto ‘‘idaṃ vītikkamāmī’’ti ca vītikkamākārena saddhiṃ jānanto sañjānanto vītikkamacetanāvasena cetetvā pakappetvā upakkamavasena maddanto abhivitaritvā nirāsaṅkacittaṃ pesetvā yaṃ āpattādhikaraṇaṃ vītikkamaṃ āpajjati, tassa evaṃ vītikkamato yo vītikkamo, idaṃ vuccati ‘‘āpattādhikaraṇaṃ akusala’’nti.
අබ්යාකතවාරෙපි යං චිත්තං ආපත්තියා අඞ්ගං හොති, තස්ස අභාවෙන අජානන්තො වීතික්කමාකාරෙන ච සද්ධිං අජානන්තො අසඤ්ජානන්තො ආපත්තිඅඞ්ගභූතාය වීතික්කමචෙතනාය අභාවෙන අචෙතෙත්වා සඤ්චිච්ච මද්දනස්ස අභාවෙන අනභිවිතරිත්වා නිරාසඞ්කචිත්තං අපෙසෙත්වා යං ආපත්තාධිකරණං වීතික්කමං ආපජ්ජති, තස්ස එවං වීතික්කමතො යො වීතික්කමො, ඉදං වුච්චති ‘‘ආපත්තාධිකරණං අබ්යාකත’’න්ති.
Abyākatavārepi yaṃ cittaṃ āpattiyā aṅgaṃ hoti, tassa abhāvena ajānanto vītikkamākārena ca saddhiṃ ajānanto asañjānanto āpattiaṅgabhūtāya vītikkamacetanāya abhāvena acetetvā sañcicca maddanassa abhāvena anabhivitaritvā nirāsaṅkacittaṃ apesetvā yaṃ āpattādhikaraṇaṃ vītikkamaṃ āpajjati, tassa evaṃ vītikkamato yo vītikkamo, idaṃ vuccati ‘‘āpattādhikaraṇaṃ abyākata’’nti.
224. අයං විවාදො නො අධිකරණන්තිආදීසු සමථෙහි අධිකරණීයතාය අභාවතො නොඅධිකරණන්ති එවමත්ථො වෙදිතබ්බො.
224.Ayaṃ vivādo no adhikaraṇantiādīsu samathehi adhikaraṇīyatāya abhāvato noadhikaraṇanti evamattho veditabbo.
අධිකරණකථා නිට්ඨිතා.
Adhikaraṇakathā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / චූළවග්ගපාළි • Cūḷavaggapāḷi / 8. අධිකරණං • 8. Adhikaraṇaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / අධිකරණකථාවණ්ණනා • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / අධිකරණකථාවණ්ණනා • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / අධිකරණකථාවණ්ණනා • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 8. අධිකරණකථා • 8. Adhikaraṇakathā