| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸாரத்த²தீ³பனீ-டீகா • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
அதி⁴கரணகதா²வண்ணனா
Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
216. விவாதா³தி⁴கரணஸ்ஸ கிங் மூலந்திஆதீ³ஸு விவாத³மூலானீதி விவாத³ஸ்ஸ மூலானி. கோத⁴னோதி குஜ்ஜ²னலக்க²ணேன கோதே⁴ன ஸமன்னாக³தோ. உபனாஹீதி வேரஅப்படினிஸ்ஸக்³க³லக்க²ணேன உபனாஹேன ஸமன்னாக³தோ. அகா³ரவோதி (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.323; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.44) கா³ரவவிரஹிதோ. அப்பதிஸ்ஸோதி அப்பதிஸ்ஸயோ அனீசவுத்தி. எத்த² பன யோ பி⁴க்கு² ஸத்த²ரி த⁴ரமானே தீஸு காலேஸு உபட்டா²னங் ந யாதி, ஸத்த²ரி அனுபாஹனே சங்கமந்தே ஸஉபாஹனோ சங்கமதி, நீசே சங்கமே சங்கமந்தே உச்சே சங்கமதி, ஹெட்டா² வஸந்தே உபரி வஸதி, ஸத்து² த³ஸ்ஸனட்டா²னே உபோ⁴ அங்ஸே பாருபதி, ச²த்தங் தா⁴ரேதி, உபாஹனங் தா⁴ரேதி, நஹாயதி, உச்சாரங் வா பஸ்ஸாவங் வா கரோதி, பரினிப்³பு³தே வா பன சேதியங் வந்தி³துங் ந க³ச்ச²தி, சேதியஸ்ஸ பஞ்ஞாயனட்டா²னே ஸத்து²த³ஸ்ஸனட்டா²னே வுத்தங் ஸப்³ப³ங் கரோதி, அஞ்ஞேஹி ச பி⁴க்கூ²ஹி ‘‘கஸ்மா ஏவங் கரோஸி, ந இத³ங் வட்டதி, ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ நாம லஜ்ஜிதுங் வட்டதீ’’தி வுத்தே ‘‘துண்ஹீ ஹோஹி, பு³த்³தோ⁴ பு³த்³தோ⁴தி வத³ஸி, கிங் பு³த்³தோ⁴ நாமா’’தி ப⁴ணதி, அயங் ஸத்த²ரி அகா³ரவோ நாம.
216.Vivādādhikaraṇassa kiṃ mūlantiādīsu vivādamūlānīti vivādassa mūlāni. Kodhanoti kujjhanalakkhaṇena kodhena samannāgato. Upanāhīti veraappaṭinissaggalakkhaṇena upanāhena samannāgato. Agāravoti (dī. ni. aṭṭha. 3.323; ma. ni. aṭṭha. 3.44) gāravavirahito. Appatissoti appatissayo anīcavutti. Ettha pana yo bhikkhu satthari dharamāne tīsu kālesu upaṭṭhānaṃ na yāti, satthari anupāhane caṅkamante saupāhano caṅkamati, nīce caṅkame caṅkamante ucce caṅkamati, heṭṭhā vasante upari vasati, satthu dassanaṭṭhāne ubho aṃse pārupati, chattaṃ dhāreti, upāhanaṃ dhāreti, nahāyati, uccāraṃ vā passāvaṃ vā karoti, parinibbute vā pana cetiyaṃ vandituṃ na gacchati, cetiyassa paññāyanaṭṭhāne satthudassanaṭṭhāne vuttaṃ sabbaṃ karoti, aññehi ca bhikkhūhi ‘‘kasmā evaṃ karosi, na idaṃ vaṭṭati, sammāsambuddhassa nāma lajjituṃ vaṭṭatī’’ti vutte ‘‘tuṇhī hohi, buddho buddhoti vadasi, kiṃ buddho nāmā’’ti bhaṇati, ayaṃ satthari agāravo nāma.
யோ பன த⁴ம்மஸவனே ஸங்கு⁴ட்டே² ஸக்கச்சங் ந க³ச்ச²தி, ஸக்கச்சங் த⁴ம்மங் ந ஸுணாதி, நித்³தா³யதி வா ஸல்லபந்தோ வா நிஸீத³தி, ஸக்கச்சங் ந க³ண்ஹாதி ந வாசேதி, ‘‘கிங் த⁴ம்மே அகா³ரவங் கரோஸீ’’தி வுத்தே ‘‘துண்ஹீ ஹோஹி, த⁴ம்மோ த⁴ம்மோதி வத³ஸி, கிங் த⁴ம்மோ நாமா’’தி வத³தி, அயங் த⁴ம்மே அகா³ரவோ நாம. யோ பன தே²ரேன பி⁴க்கு²னா அனஜ்ஜி²ட்டோ² த⁴ம்மங் தே³ஸேதி உத்³தி³ஸதி பஞ்ஹங் கதே²தி, வுட்³டே⁴ பி⁴க்கூ² க⁴ட்டெந்தோ க³ச்ச²தி திட்ட²தி நிஸீத³தி, து³ஸ்ஸபல்லத்தி²கங் வா ஹத்த²பல்லத்தி²கங் வா கரோதி, ஸங்க⁴மஜ்ஜே² உபோ⁴ அங்ஸே பாருபதி, ச²த்துபாஹனங் தா⁴ரேதி, ‘‘பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஸ்ஸ லஜ்ஜிதுங் வட்டதீ’’தி வுத்தேபி ‘‘துண்ஹீ ஹோஹி, ஸங்கோ⁴ ஸங்கோ⁴தி வத³ஸி, கிங் ஸங்கோ⁴, மிக³ஸங்கோ⁴ அஜஸங்கோ⁴’’திஆதீ³னி வத³தி, அயங் ஸங்கே⁴ அகா³ரவோ நாம. ஏகபி⁴க்கு²ஸ்மிம்பி ஹி அகா³ரவே கதே ஸங்கே⁴ கதோயேவ ஹோதி. திஸ்ஸோ ஸிக்கா² பன அபூரயமானோ ஸிக்கா²ய ந பரிபூரகாரீ நாம.
Yo pana dhammasavane saṅghuṭṭhe sakkaccaṃ na gacchati, sakkaccaṃ dhammaṃ na suṇāti, niddāyati vā sallapanto vā nisīdati, sakkaccaṃ na gaṇhāti na vāceti, ‘‘kiṃ dhamme agāravaṃ karosī’’ti vutte ‘‘tuṇhī hohi, dhammo dhammoti vadasi, kiṃ dhammo nāmā’’ti vadati, ayaṃ dhamme agāravo nāma. Yo pana therena bhikkhunā anajjhiṭṭho dhammaṃ deseti uddisati pañhaṃ katheti, vuḍḍhe bhikkhū ghaṭṭento gacchati tiṭṭhati nisīdati, dussapallatthikaṃ vā hatthapallatthikaṃ vā karoti, saṅghamajjhe ubho aṃse pārupati, chattupāhanaṃ dhāreti, ‘‘bhikkhusaṅghassa lajjituṃ vaṭṭatī’’ti vuttepi ‘‘tuṇhī hohi, saṅgho saṅghoti vadasi, kiṃ saṅgho, migasaṅgho ajasaṅgho’’tiādīni vadati, ayaṃ saṅghe agāravo nāma. Ekabhikkhusmimpi hi agārave kate saṅghe katoyeva hoti. Tisso sikkhā pana apūrayamāno sikkhāya na paripūrakārī nāma.
அஹிதாய து³க்கா²ய தே³வமனுஸ்ஸானந்தி (தீ³॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.325; ம॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.42; அ॰ நி॰ அட்ட²॰ 3.6.36) ஏகஸ்மிங் விஹாரே த்³வின்னங் பி⁴க்கூ²னங் உப்பன்னவிவாதோ³ கத²ங் தே³வமனுஸ்ஸானங் அஹிதாய து³க்கா²ய ஸங்வத்ததி? கோஸம்ப³கக்க²ந்த⁴கே விய ஹி த்³வீஸு பி⁴க்கூ²ஸு விவாத³ங் ஆபன்னேஸு தஸ்மிங் விஹாரே தேஸங் அந்தேவாஸிகா விவத³ந்தி, தேஸங் ஓவாத³ங் க³ண்ஹந்தோ பி⁴க்கு²னிஸங்கோ⁴ விவத³தி, ததோ தேஸங் உபட்டா²கா விவத³ந்தி, அத² மனுஸ்ஸானங் ஆரக்க²தே³வதா த்³வே கொட்டா²ஸா ஹொந்தி. தத்த² த⁴ம்மவாதீ³னங் ஆரக்க²தே³வதா த⁴ம்மவாதி³னியோ ஹொந்தி, அத⁴ம்மவாதீ³னங் அத⁴ம்மவாதி³னியோ. ததோ ஆரக்க²தே³வதானங் மித்தா பு⁴ம்மதே³வதா பி⁴ஜ்ஜந்தி. ஏவங் பரம்பராய யாவ ப்³ரஹ்மலோகா ட²பெத்வா அரியஸாவகே ஸப்³பே³ தே³வமனுஸ்ஸா த்³வே கொட்டா²ஸா ஹொந்தி. த⁴ம்மவாதீ³ஹி பன அத⁴ம்மவாதி³னோவ ப³ஹுதரா ஹொந்தி. ததோ ‘‘யங் ப³ஹுகேஹி க³ஹிதங், தங் தச்ச²’’ந்தி த⁴ம்மங் விஸ்ஸஜ்ஜெத்வா ப³ஹுதரா அத⁴ம்மங் க³ண்ஹந்தி. தே அத⁴ம்மங் புரக்க²த்வா விஹரந்தா அபாயேஸு நிப்³ப³த்தந்தி. ஏவங் ஏகஸ்மிங் விஹாரே த்³வின்னங் பி⁴க்கூ²னங் உப்பன்னோ விவாதோ³ ப³ஹூனங் அஹிதாய து³க்கா²ய ஹோதி. அஜ்ஜ²த்தங் வாதி அத்தனி வா அத்தனோ பரிஸாய வா. ப³ஹித்³தா⁴ வாதி பரஸ்மிங் வா பரஸ்ஸ பரிஸாய வா. ஆயதிங் அனவஸ்ஸவாயாதி ஆயதிங் அனுப்பாதா³ய.
Ahitāya dukkhāya devamanussānanti (dī. ni. aṭṭha. 3.325; ma. ni. aṭṭha. 3.42; a. ni. aṭṭha. 3.6.36) ekasmiṃ vihāre dvinnaṃ bhikkhūnaṃ uppannavivādo kathaṃ devamanussānaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattati? Kosambakakkhandhake viya hi dvīsu bhikkhūsu vivādaṃ āpannesu tasmiṃ vihāre tesaṃ antevāsikā vivadanti, tesaṃ ovādaṃ gaṇhanto bhikkhunisaṅgho vivadati, tato tesaṃ upaṭṭhākā vivadanti, atha manussānaṃ ārakkhadevatā dve koṭṭhāsā honti. Tattha dhammavādīnaṃ ārakkhadevatā dhammavādiniyo honti, adhammavādīnaṃ adhammavādiniyo. Tato ārakkhadevatānaṃ mittā bhummadevatā bhijjanti. Evaṃ paramparāya yāva brahmalokā ṭhapetvā ariyasāvake sabbe devamanussā dve koṭṭhāsā honti. Dhammavādīhi pana adhammavādinova bahutarā honti. Tato ‘‘yaṃ bahukehi gahitaṃ, taṃ taccha’’nti dhammaṃ vissajjetvā bahutarā adhammaṃ gaṇhanti. Te adhammaṃ purakkhatvā viharantā apāyesu nibbattanti. Evaṃ ekasmiṃ vihāre dvinnaṃ bhikkhūnaṃ uppanno vivādo bahūnaṃ ahitāya dukkhāya hoti. Ajjhattaṃ vāti attani vā attano parisāya vā. Bahiddhā vāti parasmiṃ vā parassa parisāya vā. Āyatiṃ anavassavāyāti āyatiṃ anuppādāya.
மக்கீ²தி பரேஸங் கு³ணமக்க²னலக்க²ணேன மக்கே²ன ஸமன்னாக³தோ. பளாஸீதி யுக³க்³கா³ஹலக்க²ணேன பளாஸேன ஸமன்னாக³தோ. இஸ்ஸுகீதி பரஸக்காராதீ³னங் இஸ்ஸாயனலக்க²ணாய இஸ்ஸாய ஸமன்னாக³தோ. மச்ச²ரீதி ஆவாஸமச்ச²ரியாதீ³ஹி ஸமன்னாக³தோ. ஸடோ²தி கேராடிகோ. மாயாவீதி கதபாபபடிச்சா²த³கோ. பாபிச்சோ²தி அஸந்தஸம்பா⁴வனிச்ச²கோ து³ஸ்ஸீலோ. மிச்சா²தி³ட்டீ²தி நத்தி²கவாதீ³ அஹேதுகவாதீ³ அகிரியவாதீ³. ஸந்தி³ட்டி²பராமாஸீதி ஸயங் தி³ட்ட²மேவ பராமஸதி க³ண்ஹாதி. ஆதா⁴னக்³கா³ஹீதி த³ள்ஹக்³கா³ஹீ. து³ப்படினிஸ்ஸக்³கீ³தி ந ஸக்கா ஹோதி க³ஹிதங் நிஸ்ஸஜ்ஜாபேதுங். எத்த² ச கோத⁴னோ ஹோதி உபனாஹீதிஆதி³னா புக்³க³லாதி⁴ட்டா²னநயேன கோதூ⁴பனாஹாத³யோ அகுஸலத⁴ம்மா விவாத³மூலானீதி த³ஸ்ஸிதானி, ததா² து³ட்ட²சித்தா விவத³ந்தீதிஆதி³னா லோப⁴தோ³ஸமோஹா. அது³ட்ட²சித்தா விவத³ந்தீதிஆதி³னா ச அலோபா⁴த³யோ விவாத³மூலானீதி த³ஸ்ஸிதானி.
Makkhīti paresaṃ guṇamakkhanalakkhaṇena makkhena samannāgato. Paḷāsīti yugaggāhalakkhaṇena paḷāsena samannāgato. Issukīti parasakkārādīnaṃ issāyanalakkhaṇāya issāya samannāgato. Maccharīti āvāsamacchariyādīhi samannāgato. Saṭhoti kerāṭiko. Māyāvīti katapāpapaṭicchādako. Pāpicchoti asantasambhāvanicchako dussīlo. Micchādiṭṭhīti natthikavādī ahetukavādī akiriyavādī. Sandiṭṭhiparāmāsīti sayaṃ diṭṭhameva parāmasati gaṇhāti. Ādhānaggāhīti daḷhaggāhī. Duppaṭinissaggīti na sakkā hoti gahitaṃ nissajjāpetuṃ. Ettha ca kodhano hoti upanāhītiādinā puggalādhiṭṭhānanayena kodhūpanāhādayo akusaladhammā vivādamūlānīti dassitāni, tathā duṭṭhacittā vivadantītiādinā lobhadosamohā. Aduṭṭhacittā vivadantītiādinā ca alobhādayo vivādamūlānīti dassitāni.
217. து³ப்³ப³ண்ணோதி பங்ஸுபிஸாசகோ விய ஜா²மகா²ணுவண்ணோ. து³த்³த³ஸ்ஸிகோதி விஜாதமாதுயாபி அமனாபத³ஸ்ஸனோ. ஓகோடிமகோதி லகுண்ட³கோ. காணோதி ஏகக்கி²காணோ வா உப⁴யக்கி²காணோ வா. குணீதி ஏகஹத்த²குணீ வா உப⁴யஹத்த²குணீ வா. க²ஞ்ஜோதி ஏகபாத³க²ஞ்ஜோ வா உப⁴யபாத³க²ஞ்ஜோ வா. பக்க²ஹதோதி ஹதபக்கோ² பீட²ஸப்பீ.
217.Dubbaṇṇoti paṃsupisācako viya jhāmakhāṇuvaṇṇo. Duddassikoti vijātamātuyāpi amanāpadassano. Okoṭimakoti lakuṇḍako. Kāṇoti ekakkhikāṇo vā ubhayakkhikāṇo vā. Kuṇīti ekahatthakuṇī vā ubhayahatthakuṇī vā. Khañjoti ekapādakhañjo vā ubhayapādakhañjo vā. Pakkhahatoti hatapakkho pīṭhasappī.
220. விவாதா³தி⁴கரணங் குஸலங் அகுஸலங் அப்³யாகதந்தி விவாதா³தி⁴கரணங் கிங் குஸலங் அகுஸலங் உதா³ஹு அப்³யாகதந்தி புச்ச²தி. விவாதா³தி⁴கரணங் ஸியா குஸலந்திஆதி³ விஸ்ஸஜ்ஜனங். ஏஸ நயோ ஸேஸேஸுபி. விவத³ந்தி ஏதேனாதி விவாதோ³தி ஆஹ ‘‘யேன விவத³ந்தி, ஸோ சித்துப்பாதோ³ விவாதோ³’’தி. கத²ங் பன ஸோ சித்துப்பாதோ³ அதி⁴கரணங் நாமாதி ஆஹ ‘‘ஸமதே²ஹி ச அதி⁴கரணீயதாய அதி⁴கரண’’ந்தி, ஸமதே²ஹி ஸமேதப்³ப³தாய அதி⁴கரணந்தி அத்தோ². விவாத³ஹேதுபூ⁴தஸ்ஸ ஹி சித்துப்பாத³ஸ்ஸ வூபஸமேன தப்பப⁴வஸ்ஸ ஸத்³த³ஸ்ஸபி வூபஸமோ ஹோதீதி சித்துப்பாத³ஸ்ஸ ஸமதே²ஹி அதி⁴கரணீயதா பரியாயோ ஸம்ப⁴வதி.
220.Vivādādhikaraṇaṃ kusalaṃ akusalaṃ abyākatanti vivādādhikaraṇaṃ kiṃ kusalaṃ akusalaṃ udāhu abyākatanti pucchati. Vivādādhikaraṇaṃ siyā kusalantiādi vissajjanaṃ. Esa nayo sesesupi. Vivadanti etenāti vivādoti āha ‘‘yena vivadanti, so cittuppādo vivādo’’ti. Kathaṃ pana so cittuppādo adhikaraṇaṃ nāmāti āha ‘‘samathehi ca adhikaraṇīyatāya adhikaraṇa’’nti, samathehi sametabbatāya adhikaraṇanti attho. Vivādahetubhūtassa hi cittuppādassa vūpasamena tappabhavassa saddassapi vūpasamo hotīti cittuppādassa samathehi adhikaraṇīyatā pariyāyo sambhavati.
222. ஆபத்தாதி⁴கரணங் ஸியா அகுஸலங் ஸியா அப்³யாகதந்தி அயங் விகப்போ பஞ்ஞத்திவஜ்ஜங்யேவ ஸந்தா⁴ய வுத்தோ, ந லோகவஜ்ஜந்தி த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஸந்தா⁴யபா⁴ஸிதவஸேனா’’திஆதி³மாஹ. கஸ்மா பனெத்த² ஸந்தா⁴யபா⁴ஸிதவஸேன அத்தோ² வேதி³தப்³போ³தி ஆஹ ‘‘யஸ்மிங் ஹீ’’திஆதி³. பத²வீக²ணனாதி³கேதி எத்த² ஆதி³-ஸத்³தே³ன பூ⁴தகா³மபாதப்³யதாதி³பஞ்ஞத்திவஜ்ஜங் ஸிக்கா²பத³ங் ஸங்க³ண்ஹாதி. யோ வினயே அபகதஞ்ஞுதாய வத்தஸீஸேன ஸம்முஞ்ஜனிஆதி³னா பத²வீக²ணனாதீ³னி கரோதி, ததா³ தஸ்ஸுப்பன்னசித்தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தங் ‘‘குஸலசித்தங் அங்க³ங் ஹோதீ’’தி. அங்க³ங் ஹோதீதி ச வத்தஸீஸேன கரொந்தஸ்ஸபி ‘‘இமங் பத²விங் க²ணாமீ’’திஆதி³னா வீதிக்கமஜானநவஸேன பவத்தத்தா தங் குஸலசித்தங் ஆபத்தாதி⁴கரணங், குஸலசித்தங் ஆபத்தியா காரணங் ஹோதீதி அத்தோ². ந ஹி வீதிக்கமங் அஜானந்தஸ்ஸ பத²வீக²ணனாதீ³ஸு ஆபத்தி ஸம்ப⁴வதி. தஸ்மிங் ஸதீதி தஸ்மிங் குஸலசித்தே ஆபத்திபா⁴வேன க³ஹிதே ஸதீதி அதி⁴ப்பாயோ. தஸ்மாதி யஸ்மா குஸலசித்தே ஆபத்திபா⁴வேன க³ஹிதே ஸதி ‘‘நத்தி² ஆபத்தாதி⁴கரணங் குஸல’’ந்தி ந ஸக்கா வத்துங், தஸ்மா. நயித³ங் அங்க³ப்பஹோனகசித்தங் ஸந்தா⁴ய வுத்தந்தி ‘‘ஆபத்தாதி⁴கரணங் ஸியா அகுஸலங் ஸியா அப்³யாகதங், நத்தி² ஆபத்தாதி⁴கரணங் குஸல’’ந்தி இத³ங் ஆபத்திஸமுட்டா²பகபா⁴வேன அங்க³ப்பஹோனகங் ஆபத்தியா காரணபூ⁴தங் சித்தங் ஸந்தா⁴ய ந வுத்தங். கிங் பன ஸந்தா⁴ய வுத்தந்தி ஆஹ ‘‘இத³ங் பனா’’திஆதி³. பி⁴க்கு²ம்ஹி கம்மட்டா²னக³தசித்தேன நிபன்னே நித்³தா³யந்தே வா மாதுகா³மோ சே ஸெய்யங் கப்பேதி, தஸ்மிங் க²ணே ஸெய்யாகாரேன வத்தமானரூபமேவ ஆபத்தி, ந குஸலாதி³வஸப்பவத்தங் சித்தந்தி ஆஹ ‘‘அஸஞ்சிச்ச…பே॰… ஸஹஸெய்யாதி³வஸேன ஆபஜ்ஜதோ (பரி॰ 323 அத்த²தோ ஸமானங்) அப்³யாகதங் ஹோதீ’’தி. தஸ்மிஞ்ஹி க²ணே உட்டா²தப்³பே³ ஜாதே அனுட்டா²னதோ ததா³காரபவத்தோ ரூபக்க²ந்தோ⁴வ ஆபத்தி.
222.Āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākatanti ayaṃ vikappo paññattivajjaṃyeva sandhāya vutto, na lokavajjanti dassetuṃ ‘‘sandhāyabhāsitavasenā’’tiādimāha. Kasmā panettha sandhāyabhāsitavasena attho veditabboti āha ‘‘yasmiṃ hī’’tiādi. Pathavīkhaṇanādiketi ettha ādi-saddena bhūtagāmapātabyatādipaññattivajjaṃ sikkhāpadaṃ saṅgaṇhāti. Yo vinaye apakataññutāya vattasīsena sammuñjaniādinā pathavīkhaṇanādīni karoti, tadā tassuppannacittaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘kusalacittaṃ aṅgaṃ hotī’’ti. Aṅgaṃ hotīti ca vattasīsena karontassapi ‘‘imaṃ pathaviṃ khaṇāmī’’tiādinā vītikkamajānanavasena pavattattā taṃ kusalacittaṃ āpattādhikaraṇaṃ, kusalacittaṃ āpattiyā kāraṇaṃ hotīti attho. Na hi vītikkamaṃ ajānantassa pathavīkhaṇanādīsu āpatti sambhavati. Tasmiṃ satīti tasmiṃ kusalacitte āpattibhāvena gahite satīti adhippāyo. Tasmāti yasmā kusalacitte āpattibhāvena gahite sati ‘‘natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti na sakkā vattuṃ, tasmā. Nayidaṃ aṅgappahonakacittaṃ sandhāya vuttanti ‘‘āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākataṃ, natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti idaṃ āpattisamuṭṭhāpakabhāvena aṅgappahonakaṃ āpattiyā kāraṇabhūtaṃ cittaṃ sandhāya na vuttaṃ. Kiṃ pana sandhāya vuttanti āha ‘‘idaṃ panā’’tiādi. Bhikkhumhi kammaṭṭhānagatacittena nipanne niddāyante vā mātugāmo ce seyyaṃ kappeti, tasmiṃ khaṇe seyyākārena vattamānarūpameva āpatti, na kusalādivasappavattaṃ cittanti āha ‘‘asañcicca…pe… sahaseyyādivasena āpajjato (pari. 323 atthato samānaṃ) abyākataṃ hotī’’ti. Tasmiñhi khaṇe uṭṭhātabbe jāte anuṭṭhānato tadākārapavatto rūpakkhandhova āpatti.
‘‘ஆபத்திங் ஆபஜ்ஜந்தோ குஸலசித்தோ வா ஆபஜ்ஜதி அகுஸலாப்³யாகதசித்தோ வா’’தி வசனதோ குஸலம்பி ஆபத்தாதி⁴கரணங் ஸியாதி சே? ந. யோ ஹி ஆபத்திங் ஆபஜ்ஜதீதி வுச்சதி, ஸோ தீஸு சித்தேஸு அஞ்ஞதரசித்தஸமங்கீ³ ஹுத்வா ஆபஜ்ஜதி, ந அஞ்ஞதா²தி த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘குஸலசித்தோ வா’’திஆதி³ வுத்தங். அயஞ்ஹெத்த² அத்தோ² – பத²வீக²ணனாதீ³ஸு குஸலசித்தக்க²ணே வீதிக்கமாதி³வஸேன பவத்தரூபஸம்ப⁴வதோ குஸலசித்தோ வா ததா²பவத்தரூபஸங்கா²தங் அப்³யாகதாபத்திங் ஆபஜ்ஜதி, ததா² அப்³யாகதசித்தோ வா அப்³யாகதரூபஸங்கா²தங் அப்³யாகதாபத்திங் ஆபஜ்ஜதி. பாணாதிபாதாதி³ங் அகுஸலசித்தோ வா அகுஸலாபத்திங் ஆபஜ்ஜதி, ரூபங் பனெத்த² அப்³போ³ஹாரிகங். ஸுபினந்தே ச பாணாதிபாதாதி³ங் கரொந்தோ ஸஹஸெய்யாதி³வஸேன ஆபஜ்ஜிதப்³பா³பத்திங் ஆபஜ்ஜந்தோ அகுஸலசித்தோ அப்³யாகதாபத்திங் ஆபஜ்ஜதீதி.
‘‘Āpattiṃ āpajjanto kusalacitto vā āpajjati akusalābyākatacitto vā’’ti vacanato kusalampi āpattādhikaraṇaṃ siyāti ce? Na. Yo hi āpattiṃ āpajjatīti vuccati, so tīsu cittesu aññataracittasamaṅgī hutvā āpajjati, na aññathāti dassanatthaṃ ‘‘kusalacitto vā’’tiādi vuttaṃ. Ayañhettha attho – pathavīkhaṇanādīsu kusalacittakkhaṇe vītikkamādivasena pavattarūpasambhavato kusalacitto vā tathāpavattarūpasaṅkhātaṃ abyākatāpattiṃ āpajjati, tathā abyākatacitto vā abyākatarūpasaṅkhātaṃ abyākatāpattiṃ āpajjati. Pāṇātipātādiṃ akusalacitto vā akusalāpattiṃ āpajjati, rūpaṃ panettha abbohārikaṃ. Supinante ca pāṇātipātādiṃ karonto sahaseyyādivasena āpajjitabbāpattiṃ āpajjanto akusalacitto abyākatāpattiṃ āpajjatīti.
குஸலசித்தங் ஆபஜ்ஜெய்யாதி ஏளகலோமங் க³ஹெத்வா கம்மட்டா²னமனஸிகாரேன தியோஜனங் அதிக்கமந்தஸ்ஸ பஞ்ஞத்திங் அஜானித்வா பத³ஸோ த⁴ம்மங் வாசெந்தஸ்ஸ ச ஆபஜ்ஜிதப்³பா³பத்தியா குஸலசித்தங் ஆபஜ்ஜெய்ய. ந ச தத்த² விஜ்ஜமானம்பி குஸலசித்தங் ஆபத்தியா அங்க³ந்தி தஸ்மிங் விஜ்ஜமானம்பி குஸலசித்தங் ஆபத்தியா அங்க³ங் ந ஹோதி, ஸயங் ஆபத்தி ந ஹோதீதி அத்தோ². சலிதப்பவத்தானந்தி சலிதானங் பவத்தானஞ்ச. சலிதோ காயோ, பவத்தா வாசா. அஞ்ஞதரமேவ அங்க³ந்தி காயவாசானங் அஞ்ஞதரமேவ ஆபத்தீதி அத்தோ². தஞ்ச ரூபக்க²ந்த⁴பரியாபன்னத்தா அப்³யாகதந்தி இமினா அப்³யாகதமாபத்தாதி⁴கரணங், நாஞ்ஞந்தி த³ஸ்ஸேதி.
Kusalacittaṃāpajjeyyāti eḷakalomaṃ gahetvā kammaṭṭhānamanasikārena tiyojanaṃ atikkamantassa paññattiṃ ajānitvā padaso dhammaṃ vācentassa ca āpajjitabbāpattiyā kusalacittaṃ āpajjeyya. Na ca tattha vijjamānampi kusalacittaṃ āpattiyā aṅganti tasmiṃ vijjamānampi kusalacittaṃ āpattiyā aṅgaṃ na hoti, sayaṃ āpatti na hotīti attho. Calitappavattānanti calitānaṃ pavattānañca. Calito kāyo, pavattā vācā. Aññatarameva aṅganti kāyavācānaṃ aññatarameva āpattīti attho. Tañca rūpakkhandhapariyāpannattā abyākatanti iminā abyākatamāpattādhikaraṇaṃ, nāññanti dasseti.
யதி³ ஏவங் ‘‘ஸாபத்திகஸ்ஸ, பி⁴க்க²வே, நிரயங் வா வதா³மி திரச்சா²னயோனிங் வா’’தி வசனதோ அப்³யாகதஸ்ஸபி விபாகத⁴ம்மதா ஆபஜ்ஜெய்யாதி? நாபஜ்ஜெய்ய. அஸஞ்சிச்ச ஆபன்னா ஹி ஆபத்தியோ யாவ ஸோ ந ஜானாதி, தாவ அனந்தராயகரா, ஜானித்வா சா²தெ³ந்தோ பன சா²த³னப்பச்சயா அஞ்ஞங் து³க்கடஸங்கா²தங் அகுஸலமாபத்தாதி⁴கரணமாபஜ்ஜதி, தஞ்ச அகுஸலஸபா⁴வத்தா ஸக்³க³மொக்கா²னங் அந்தராயகரணந்தி ஸாபத்திகஸ்ஸ அபாயகா³மிதா வுத்தா. அப்³யாகதங் பன ஆபத்தாதி⁴கரணங் அவிபாகத⁴ம்மமேவாதி நிட்ட²மெத்த² க³ந்தப்³ப³ங். தேனேவ போராணக³ண்டி²பதே³ஸுபி ‘‘புது²ஜ்ஜனோ கல்யாணபுது²ஜ்ஜனோ ஸெக்கோ² அரஹாதி சத்தாரோ புக்³க³லே த³ஸ்ஸெத்வா தேஸு அரஹதோ ஆபத்தாதி⁴கரணங் அப்³யாகதமேவ, ததா² ஸெக்கா²னங், ததா² கல்யாணபுது²ஜ்ஜனஸ்ஸ அஸஞ்சிச்ச வீதிக்கமகாலே அப்³யாகதமேவ. இதரஸ்ஸ அகுஸலம்பி ஹோதி அப்³யாகதம்பி. யஸ்மா சஸ்ஸ ஸஞ்சிச்ச வீதிக்கமகாலே அகுஸலமேவ ஹோதி, தஸ்மா வுத்தங் ‘நத்தி² ஆபத்தாதி⁴கரணங் குஸல’ந்தி. ஸப்³ப³த்த² ஏவங் அப்³யாகதந்தி விபாகாபா⁴வமத்தங் ஸந்தா⁴ய வுத்த’’ந்தி லிகி²தங். யஞ்ச ஆபத்தாதி⁴கரணங் அகுஸலங், தம்பி தே³ஸிதங் வுட்டி²தங் வா அனந்தராயகரங். யதா² ஹி அரியூபவாத³கம்மங் அகுஸலம்பி ஸமானங் அச்சயங் தே³ஸெத்வா க²மாபனேன பயோக³ஸம்பத்திபடிபா³ஹிதத்தா அவிபாகத⁴ம்மதங் ஆபன்னங் அஹோஸிகம்மங் ஹோதி, ஏவமித³ம்பி தே³ஸிதங் வுட்டி²தங் வா பயோக³ஸம்பத்திபடிபா³ஹிதத்தா அவிபாகத⁴ம்மதாய அஹோஸிகம்மபா⁴வேன அனந்தராயகரங் ஜாதங். தேனேவ ‘‘ஸாபத்திகஸ்ஸ, பி⁴க்க²வே, நிரயங் வா வதா³மி திரச்சா²னயோனிங் வா’’தி ஸாபத்திகஸ்ஸேவ அபாயகா³மிதா வுத்தா.
Yadi evaṃ ‘‘sāpattikassa, bhikkhave, nirayaṃ vā vadāmi tiracchānayoniṃ vā’’ti vacanato abyākatassapi vipākadhammatā āpajjeyyāti? Nāpajjeyya. Asañcicca āpannā hi āpattiyo yāva so na jānāti, tāva anantarāyakarā, jānitvā chādento pana chādanappaccayā aññaṃ dukkaṭasaṅkhātaṃ akusalamāpattādhikaraṇamāpajjati, tañca akusalasabhāvattā saggamokkhānaṃ antarāyakaraṇanti sāpattikassa apāyagāmitā vuttā. Abyākataṃ pana āpattādhikaraṇaṃ avipākadhammamevāti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Teneva porāṇagaṇṭhipadesupi ‘‘puthujjano kalyāṇaputhujjano sekkho arahāti cattāro puggale dassetvā tesu arahato āpattādhikaraṇaṃ abyākatameva, tathā sekkhānaṃ, tathā kalyāṇaputhujjanassa asañcicca vītikkamakāle abyākatameva. Itarassa akusalampi hoti abyākatampi. Yasmā cassa sañcicca vītikkamakāle akusalameva hoti, tasmā vuttaṃ ‘natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’nti. Sabbattha evaṃ abyākatanti vipākābhāvamattaṃ sandhāya vutta’’nti likhitaṃ. Yañca āpattādhikaraṇaṃ akusalaṃ, tampi desitaṃ vuṭṭhitaṃ vā anantarāyakaraṃ. Yathā hi ariyūpavādakammaṃ akusalampi samānaṃ accayaṃ desetvā khamāpanena payogasampattipaṭibāhitattā avipākadhammataṃ āpannaṃ ahosikammaṃ hoti, evamidampi desitaṃ vuṭṭhitaṃ vā payogasampattipaṭibāhitattā avipākadhammatāya ahosikammabhāvena anantarāyakaraṃ jātaṃ. Teneva ‘‘sāpattikassa, bhikkhave, nirayaṃ vā vadāmi tiracchānayoniṃ vā’’ti sāpattikasseva apāyagāmitā vuttā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / வினயபிடக • Vinayapiṭaka / சூளவக்³க³பாளி • Cūḷavaggapāḷi / 8. அதி⁴கரணங் • 8. Adhikaraṇaṃ
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / வினயபிடக (அட்ட²கதா²) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / சூளவக்³க³-அட்ட²கதா² • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / அதி⁴கரணகதா² • Adhikaraṇakathā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / வஜிரபு³த்³தி⁴-டீகா • Vajirabuddhi-ṭīkā / அதி⁴கரணகதா²வண்ணனா • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / விமதிவினோத³னீ-டீகா • Vimativinodanī-ṭīkā / அதி⁴கரணகதா²வண்ணனா • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
டீகா • Tīkā / வினயபிடக (டீகா) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / பாசித்யாதி³யோஜனாபாளி • Pācityādiyojanāpāḷi / 8. அதி⁴கரணகதா² • 8. Adhikaraṇakathā
