Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    అధికరణకథావణ్ణనా

    Adhikaraṇakathāvaṇṇanā

    ౨౧౬. వివాదాధికరణస్స కిం మూలన్తిఆదీసు వివాదమూలానీతి వివాదస్స మూలాని. కోధనోతి కుజ్ఝనలక్ఖణేన కోధేన సమన్నాగతో. ఉపనాహీతి వేరఅప్పటినిస్సగ్గలక్ఖణేన ఉపనాహేన సమన్నాగతో. అగారవోతి (దీ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౩.౩౨౩; మ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౩.౪౪) గారవవిరహితో. అప్పతిస్సోతి అప్పతిస్సయో అనీచవుత్తి. ఏత్థ పన యో భిక్ఖు సత్థరి ధరమానే తీసు కాలేసు ఉపట్ఠానం న యాతి, సత్థరి అనుపాహనే చఙ్కమన్తే సఉపాహనో చఙ్కమతి, నీచే చఙ్కమే చఙ్కమన్తే ఉచ్చే చఙ్కమతి, హేట్ఠా వసన్తే ఉపరి వసతి, సత్థు దస్సనట్ఠానే ఉభో అంసే పారుపతి, ఛత్తం ధారేతి, ఉపాహనం ధారేతి, నహాయతి, ఉచ్చారం వా పస్సావం వా కరోతి, పరినిబ్బుతే వా పన చేతియం వన్దితుం న గచ్ఛతి, చేతియస్స పఞ్ఞాయనట్ఠానే సత్థుదస్సనట్ఠానే వుత్తం సబ్బం కరోతి, అఞ్ఞేహి చ భిక్ఖూహి ‘‘కస్మా ఏవం కరోసి, న ఇదం వట్టతి, సమ్మాసమ్బుద్ధస్స నామ లజ్జితుం వట్టతీ’’తి వుత్తే ‘‘తుణ్హీ హోహి, బుద్ధో బుద్ధోతి వదసి, కిం బుద్ధో నామా’’తి భణతి, అయం సత్థరి అగారవో నామ.

    216.Vivādādhikaraṇassa kiṃ mūlantiādīsu vivādamūlānīti vivādassa mūlāni. Kodhanoti kujjhanalakkhaṇena kodhena samannāgato. Upanāhīti veraappaṭinissaggalakkhaṇena upanāhena samannāgato. Agāravoti (dī. ni. aṭṭha. 3.323; ma. ni. aṭṭha. 3.44) gāravavirahito. Appatissoti appatissayo anīcavutti. Ettha pana yo bhikkhu satthari dharamāne tīsu kālesu upaṭṭhānaṃ na yāti, satthari anupāhane caṅkamante saupāhano caṅkamati, nīce caṅkame caṅkamante ucce caṅkamati, heṭṭhā vasante upari vasati, satthu dassanaṭṭhāne ubho aṃse pārupati, chattaṃ dhāreti, upāhanaṃ dhāreti, nahāyati, uccāraṃ vā passāvaṃ vā karoti, parinibbute vā pana cetiyaṃ vandituṃ na gacchati, cetiyassa paññāyanaṭṭhāne satthudassanaṭṭhāne vuttaṃ sabbaṃ karoti, aññehi ca bhikkhūhi ‘‘kasmā evaṃ karosi, na idaṃ vaṭṭati, sammāsambuddhassa nāma lajjituṃ vaṭṭatī’’ti vutte ‘‘tuṇhī hohi, buddho buddhoti vadasi, kiṃ buddho nāmā’’ti bhaṇati, ayaṃ satthari agāravo nāma.

    యో పన ధమ్మసవనే సఙ్ఘుట్ఠే సక్కచ్చం న గచ్ఛతి, సక్కచ్చం ధమ్మం న సుణాతి, నిద్దాయతి వా సల్లపన్తో వా నిసీదతి, సక్కచ్చం న గణ్హాతి న వాచేతి, ‘‘కిం ధమ్మే అగారవం కరోసీ’’తి వుత్తే ‘‘తుణ్హీ హోహి, ధమ్మో ధమ్మోతి వదసి, కిం ధమ్మో నామా’’తి వదతి, అయం ధమ్మే అగారవో నామ. యో పన థేరేన భిక్ఖునా అనజ్ఝిట్ఠో ధమ్మం దేసేతి ఉద్దిసతి పఞ్హం కథేతి, వుడ్ఢే భిక్ఖూ ఘట్టేన్తో గచ్ఛతి తిట్ఠతి నిసీదతి, దుస్సపల్లత్థికం వా హత్థపల్లత్థికం వా కరోతి, సఙ్ఘమజ్ఝే ఉభో అంసే పారుపతి, ఛత్తుపాహనం ధారేతి, ‘‘భిక్ఖుసఙ్ఘస్స లజ్జితుం వట్టతీ’’తి వుత్తేపి ‘‘తుణ్హీ హోహి, సఙ్ఘో సఙ్ఘోతి వదసి, కిం సఙ్ఘో, మిగసఙ్ఘో అజసఙ్ఘో’’తిఆదీని వదతి, అయం సఙ్ఘే అగారవో నామ. ఏకభిక్ఖుస్మిమ్పి హి అగారవే కతే సఙ్ఘే కతోయేవ హోతి. తిస్సో సిక్ఖా పన అపూరయమానో సిక్ఖాయ న పరిపూరకారీ నామ.

    Yo pana dhammasavane saṅghuṭṭhe sakkaccaṃ na gacchati, sakkaccaṃ dhammaṃ na suṇāti, niddāyati vā sallapanto vā nisīdati, sakkaccaṃ na gaṇhāti na vāceti, ‘‘kiṃ dhamme agāravaṃ karosī’’ti vutte ‘‘tuṇhī hohi, dhammo dhammoti vadasi, kiṃ dhammo nāmā’’ti vadati, ayaṃ dhamme agāravo nāma. Yo pana therena bhikkhunā anajjhiṭṭho dhammaṃ deseti uddisati pañhaṃ katheti, vuḍḍhe bhikkhū ghaṭṭento gacchati tiṭṭhati nisīdati, dussapallatthikaṃ vā hatthapallatthikaṃ vā karoti, saṅghamajjhe ubho aṃse pārupati, chattupāhanaṃ dhāreti, ‘‘bhikkhusaṅghassa lajjituṃ vaṭṭatī’’ti vuttepi ‘‘tuṇhī hohi, saṅgho saṅghoti vadasi, kiṃ saṅgho, migasaṅgho ajasaṅgho’’tiādīni vadati, ayaṃ saṅghe agāravo nāma. Ekabhikkhusmimpi hi agārave kate saṅghe katoyeva hoti. Tisso sikkhā pana apūrayamāno sikkhāya na paripūrakārī nāma.

    అహితాయ దుక్ఖాయ దేవమనుస్సానన్తి (దీ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౩.౩౨౫; మ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౩.౪౨; అ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౩.౬.౩౬) ఏకస్మిం విహారే ద్విన్నం భిక్ఖూనం ఉప్పన్నవివాదో కథం దేవమనుస్సానం అహితాయ దుక్ఖాయ సంవత్తతి? కోసమ్బకక్ఖన్ధకే వియ హి ద్వీసు భిక్ఖూసు వివాదం ఆపన్నేసు తస్మిం విహారే తేసం అన్తేవాసికా వివదన్తి, తేసం ఓవాదం గణ్హన్తో భిక్ఖునిసఙ్ఘో వివదతి, తతో తేసం ఉపట్ఠాకా వివదన్తి, అథ మనుస్సానం ఆరక్ఖదేవతా ద్వే కోట్ఠాసా హోన్తి. తత్థ ధమ్మవాదీనం ఆరక్ఖదేవతా ధమ్మవాదినియో హోన్తి, అధమ్మవాదీనం అధమ్మవాదినియో. తతో ఆరక్ఖదేవతానం మిత్తా భుమ్మదేవతా భిజ్జన్తి. ఏవం పరమ్పరాయ యావ బ్రహ్మలోకా ఠపేత్వా అరియసావకే సబ్బే దేవమనుస్సా ద్వే కోట్ఠాసా హోన్తి. ధమ్మవాదీహి పన అధమ్మవాదినోవ బహుతరా హోన్తి. తతో ‘‘యం బహుకేహి గహితం, తం తచ్ఛ’’న్తి ధమ్మం విస్సజ్జేత్వా బహుతరా అధమ్మం గణ్హన్తి. తే అధమ్మం పురక్ఖత్వా విహరన్తా అపాయేసు నిబ్బత్తన్తి. ఏవం ఏకస్మిం విహారే ద్విన్నం భిక్ఖూనం ఉప్పన్నో వివాదో బహూనం అహితాయ దుక్ఖాయ హోతి. అజ్ఝత్తం వాతి అత్తని వా అత్తనో పరిసాయ వా. బహిద్ధా వాతి పరస్మిం వా పరస్స పరిసాయ వా. ఆయతిం అనవస్సవాయాతి ఆయతిం అనుప్పాదాయ.

    Ahitāya dukkhāya devamanussānanti (dī. ni. aṭṭha. 3.325; ma. ni. aṭṭha. 3.42; a. ni. aṭṭha. 3.6.36) ekasmiṃ vihāre dvinnaṃ bhikkhūnaṃ uppannavivādo kathaṃ devamanussānaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattati? Kosambakakkhandhake viya hi dvīsu bhikkhūsu vivādaṃ āpannesu tasmiṃ vihāre tesaṃ antevāsikā vivadanti, tesaṃ ovādaṃ gaṇhanto bhikkhunisaṅgho vivadati, tato tesaṃ upaṭṭhākā vivadanti, atha manussānaṃ ārakkhadevatā dve koṭṭhāsā honti. Tattha dhammavādīnaṃ ārakkhadevatā dhammavādiniyo honti, adhammavādīnaṃ adhammavādiniyo. Tato ārakkhadevatānaṃ mittā bhummadevatā bhijjanti. Evaṃ paramparāya yāva brahmalokā ṭhapetvā ariyasāvake sabbe devamanussā dve koṭṭhāsā honti. Dhammavādīhi pana adhammavādinova bahutarā honti. Tato ‘‘yaṃ bahukehi gahitaṃ, taṃ taccha’’nti dhammaṃ vissajjetvā bahutarā adhammaṃ gaṇhanti. Te adhammaṃ purakkhatvā viharantā apāyesu nibbattanti. Evaṃ ekasmiṃ vihāre dvinnaṃ bhikkhūnaṃ uppanno vivādo bahūnaṃ ahitāya dukkhāya hoti. Ajjhattaṃ vāti attani vā attano parisāya vā. Bahiddhā vāti parasmiṃ vā parassa parisāya vā. Āyatiṃ anavassavāyāti āyatiṃ anuppādāya.

    మక్ఖీతి పరేసం గుణమక్ఖనలక్ఖణేన మక్ఖేన సమన్నాగతో. పళాసీతి యుగగ్గాహలక్ఖణేన పళాసేన సమన్నాగతో. ఇస్సుకీతి పరసక్కారాదీనం ఇస్సాయనలక్ఖణాయ ఇస్సాయ సమన్నాగతో. మచ్ఛరీతి ఆవాసమచ్ఛరియాదీహి సమన్నాగతో. సఠోతి కేరాటికో. మాయావీతి కతపాపపటిచ్ఛాదకో. పాపిచ్ఛోతి అసన్తసమ్భావనిచ్ఛకో దుస్సీలో. మిచ్ఛాదిట్ఠీతి నత్థికవాదీ అహేతుకవాదీ అకిరియవాదీ. సన్దిట్ఠిపరామాసీతి సయం దిట్ఠమేవ పరామసతి గణ్హాతి. ఆధానగ్గాహీతి దళ్హగ్గాహీ. దుప్పటినిస్సగ్గీతి న సక్కా హోతి గహితం నిస్సజ్జాపేతుం. ఏత్థ చ కోధనో హోతి ఉపనాహీతిఆదినా పుగ్గలాధిట్ఠాననయేన కోధూపనాహాదయో అకుసలధమ్మా వివాదమూలానీతి దస్సితాని, తథా దుట్ఠచిత్తా వివదన్తీతిఆదినా లోభదోసమోహా. అదుట్ఠచిత్తా వివదన్తీతిఆదినా చ అలోభాదయో వివాదమూలానీతి దస్సితాని.

    Makkhīti paresaṃ guṇamakkhanalakkhaṇena makkhena samannāgato. Paḷāsīti yugaggāhalakkhaṇena paḷāsena samannāgato. Issukīti parasakkārādīnaṃ issāyanalakkhaṇāya issāya samannāgato. Maccharīti āvāsamacchariyādīhi samannāgato. Saṭhoti kerāṭiko. Māyāvīti katapāpapaṭicchādako. Pāpicchoti asantasambhāvanicchako dussīlo. Micchādiṭṭhīti natthikavādī ahetukavādī akiriyavādī. Sandiṭṭhiparāmāsīti sayaṃ diṭṭhameva parāmasati gaṇhāti. Ādhānaggāhīti daḷhaggāhī. Duppaṭinissaggīti na sakkā hoti gahitaṃ nissajjāpetuṃ. Ettha ca kodhano hoti upanāhītiādinā puggalādhiṭṭhānanayena kodhūpanāhādayo akusaladhammā vivādamūlānīti dassitāni, tathā duṭṭhacittā vivadantītiādinā lobhadosamohā. Aduṭṭhacittā vivadantītiādinā ca alobhādayo vivādamūlānīti dassitāni.

    ౨౧౭. దుబ్బణ్ణోతి పంసుపిసాచకో వియ ఝామఖాణువణ్ణో. దుద్దస్సికోతి విజాతమాతుయాపి అమనాపదస్సనో. ఓకోటిమకోతి లకుణ్డకో. కాణోతి ఏకక్ఖికాణో వా ఉభయక్ఖికాణో వా. కుణీతి ఏకహత్థకుణీ వా ఉభయహత్థకుణీ వా. ఖఞ్జోతి ఏకపాదఖఞ్జో వా ఉభయపాదఖఞ్జో వా. పక్ఖహతోతి హతపక్ఖో పీఠసప్పీ.

    217.Dubbaṇṇoti paṃsupisācako viya jhāmakhāṇuvaṇṇo. Duddassikoti vijātamātuyāpi amanāpadassano. Okoṭimakoti lakuṇḍako. Kāṇoti ekakkhikāṇo vā ubhayakkhikāṇo vā. Kuṇīti ekahatthakuṇī vā ubhayahatthakuṇī vā. Khañjoti ekapādakhañjo vā ubhayapādakhañjo vā. Pakkhahatoti hatapakkho pīṭhasappī.

    ౨౨౦. వివాదాధికరణం కుసలం అకుసలం అబ్యాకతన్తి వివాదాధికరణం కిం కుసలం అకుసలం ఉదాహు అబ్యాకతన్తి పుచ్ఛతి. వివాదాధికరణం సియా కుసలన్తిఆది విస్సజ్జనం. ఏస నయో సేసేసుపి. వివదన్తి ఏతేనాతి వివాదోతి ఆహ ‘‘యేన వివదన్తి, సో చిత్తుప్పాదో వివాదో’’తి. కథం పన సో చిత్తుప్పాదో అధికరణం నామాతి ఆహ ‘‘సమథేహి చ అధికరణీయతాయ అధికరణ’’న్తి, సమథేహి సమేతబ్బతాయ అధికరణన్తి అత్థో. వివాదహేతుభూతస్స హి చిత్తుప్పాదస్స వూపసమేన తప్పభవస్స సద్దస్సపి వూపసమో హోతీతి చిత్తుప్పాదస్స సమథేహి అధికరణీయతా పరియాయో సమ్భవతి.

    220.Vivādādhikaraṇaṃ kusalaṃ akusalaṃ abyākatanti vivādādhikaraṇaṃ kiṃ kusalaṃ akusalaṃ udāhu abyākatanti pucchati. Vivādādhikaraṇaṃ siyā kusalantiādi vissajjanaṃ. Esa nayo sesesupi. Vivadanti etenāti vivādoti āha ‘‘yena vivadanti, so cittuppādo vivādo’’ti. Kathaṃ pana so cittuppādo adhikaraṇaṃ nāmāti āha ‘‘samathehi ca adhikaraṇīyatāya adhikaraṇa’’nti, samathehi sametabbatāya adhikaraṇanti attho. Vivādahetubhūtassa hi cittuppādassa vūpasamena tappabhavassa saddassapi vūpasamo hotīti cittuppādassa samathehi adhikaraṇīyatā pariyāyo sambhavati.

    ౨౨౨. ఆపత్తాధికరణం సియా అకుసలం సియా అబ్యాకతన్తి అయం వికప్పో పఞ్ఞత్తివజ్జంయేవ సన్ధాయ వుత్తో, న లోకవజ్జన్తి దస్సేతుం ‘‘సన్ధాయభాసితవసేనా’’తిఆదిమాహ. కస్మా పనేత్థ సన్ధాయభాసితవసేన అత్థో వేదితబ్బోతి ఆహ ‘‘యస్మిం హీ’’తిఆది. పథవీఖణనాదికేతి ఏత్థ ఆది-సద్దేన భూతగామపాతబ్యతాదిపఞ్ఞత్తివజ్జం సిక్ఖాపదం సఙ్గణ్హాతి. యో వినయే అపకతఞ్ఞుతాయ వత్తసీసేన సమ్ముఞ్జనిఆదినా పథవీఖణనాదీని కరోతి, తదా తస్సుప్పన్నచిత్తం సన్ధాయ వుత్తం ‘‘కుసలచిత్తం అఙ్గం హోతీ’’తి. అఙ్గం హోతీతి చ వత్తసీసేన కరోన్తస్సపి ‘‘ఇమం పథవిం ఖణామీ’’తిఆదినా వీతిక్కమజాననవసేన పవత్తత్తా తం కుసలచిత్తం ఆపత్తాధికరణం, కుసలచిత్తం ఆపత్తియా కారణం హోతీతి అత్థో. న హి వీతిక్కమం అజానన్తస్స పథవీఖణనాదీసు ఆపత్తి సమ్భవతి. తస్మిం సతీతి తస్మిం కుసలచిత్తే ఆపత్తిభావేన గహితే సతీతి అధిప్పాయో. తస్మాతి యస్మా కుసలచిత్తే ఆపత్తిభావేన గహితే సతి ‘‘నత్థి ఆపత్తాధికరణం కుసల’’న్తి న సక్కా వత్తుం, తస్మా. నయిదం అఙ్గప్పహోనకచిత్తం సన్ధాయ వుత్తన్తి ‘‘ఆపత్తాధికరణం సియా అకుసలం సియా అబ్యాకతం, నత్థి ఆపత్తాధికరణం కుసల’’న్తి ఇదం ఆపత్తిసముట్ఠాపకభావేన అఙ్గప్పహోనకం ఆపత్తియా కారణభూతం చిత్తం సన్ధాయ న వుత్తం. కిం పన సన్ధాయ వుత్తన్తి ఆహ ‘‘ఇదం పనా’’తిఆది. భిక్ఖుమ్హి కమ్మట్ఠానగతచిత్తేన నిపన్నే నిద్దాయన్తే వా మాతుగామో చే సేయ్యం కప్పేతి, తస్మిం ఖణే సేయ్యాకారేన వత్తమానరూపమేవ ఆపత్తి, న కుసలాదివసప్పవత్తం చిత్తన్తి ఆహ ‘‘అసఞ్చిచ్చ…పే॰… సహసేయ్యాదివసేన ఆపజ్జతో (పరి॰ ౩౨౩ అత్థతో సమానం) అబ్యాకతం హోతీ’’తి. తస్మిఞ్హి ఖణే ఉట్ఠాతబ్బే జాతే అనుట్ఠానతో తదాకారపవత్తో రూపక్ఖన్ధోవ ఆపత్తి.

    222.Āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākatanti ayaṃ vikappo paññattivajjaṃyeva sandhāya vutto, na lokavajjanti dassetuṃ ‘‘sandhāyabhāsitavasenā’’tiādimāha. Kasmā panettha sandhāyabhāsitavasena attho veditabboti āha ‘‘yasmiṃ hī’’tiādi. Pathavīkhaṇanādiketi ettha ādi-saddena bhūtagāmapātabyatādipaññattivajjaṃ sikkhāpadaṃ saṅgaṇhāti. Yo vinaye apakataññutāya vattasīsena sammuñjaniādinā pathavīkhaṇanādīni karoti, tadā tassuppannacittaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘kusalacittaṃ aṅgaṃ hotī’’ti. Aṅgaṃ hotīti ca vattasīsena karontassapi ‘‘imaṃ pathaviṃ khaṇāmī’’tiādinā vītikkamajānanavasena pavattattā taṃ kusalacittaṃ āpattādhikaraṇaṃ, kusalacittaṃ āpattiyā kāraṇaṃ hotīti attho. Na hi vītikkamaṃ ajānantassa pathavīkhaṇanādīsu āpatti sambhavati. Tasmiṃ satīti tasmiṃ kusalacitte āpattibhāvena gahite satīti adhippāyo. Tasmāti yasmā kusalacitte āpattibhāvena gahite sati ‘‘natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti na sakkā vattuṃ, tasmā. Nayidaṃ aṅgappahonakacittaṃ sandhāya vuttanti ‘‘āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākataṃ, natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti idaṃ āpattisamuṭṭhāpakabhāvena aṅgappahonakaṃ āpattiyā kāraṇabhūtaṃ cittaṃ sandhāya na vuttaṃ. Kiṃ pana sandhāya vuttanti āha ‘‘idaṃ panā’’tiādi. Bhikkhumhi kammaṭṭhānagatacittena nipanne niddāyante vā mātugāmo ce seyyaṃ kappeti, tasmiṃ khaṇe seyyākārena vattamānarūpameva āpatti, na kusalādivasappavattaṃ cittanti āha ‘‘asañcicca…pe… sahaseyyādivasena āpajjato (pari. 323 atthato samānaṃ) abyākataṃ hotī’’ti. Tasmiñhi khaṇe uṭṭhātabbe jāte anuṭṭhānato tadākārapavatto rūpakkhandhova āpatti.

    ‘‘ఆపత్తిం ఆపజ్జన్తో కుసలచిత్తో వా ఆపజ్జతి అకుసలాబ్యాకతచిత్తో వా’’తి వచనతో కుసలమ్పి ఆపత్తాధికరణం సియాతి చే? న. యో హి ఆపత్తిం ఆపజ్జతీతి వుచ్చతి, సో తీసు చిత్తేసు అఞ్ఞతరచిత్తసమఙ్గీ హుత్వా ఆపజ్జతి, న అఞ్ఞథాతి దస్సనత్థం ‘‘కుసలచిత్తో వా’’తిఆది వుత్తం. అయఞ్హేత్థ అత్థో – పథవీఖణనాదీసు కుసలచిత్తక్ఖణే వీతిక్కమాదివసేన పవత్తరూపసమ్భవతో కుసలచిత్తో వా తథాపవత్తరూపసఙ్ఖాతం అబ్యాకతాపత్తిం ఆపజ్జతి, తథా అబ్యాకతచిత్తో వా అబ్యాకతరూపసఙ్ఖాతం అబ్యాకతాపత్తిం ఆపజ్జతి. పాణాతిపాతాదిం అకుసలచిత్తో వా అకుసలాపత్తిం ఆపజ్జతి, రూపం పనేత్థ అబ్బోహారికం. సుపినన్తే చ పాణాతిపాతాదిం కరోన్తో సహసేయ్యాదివసేన ఆపజ్జితబ్బాపత్తిం ఆపజ్జన్తో అకుసలచిత్తో అబ్యాకతాపత్తిం ఆపజ్జతీతి.

    ‘‘Āpattiṃ āpajjanto kusalacitto vā āpajjati akusalābyākatacitto vā’’ti vacanato kusalampi āpattādhikaraṇaṃ siyāti ce? Na. Yo hi āpattiṃ āpajjatīti vuccati, so tīsu cittesu aññataracittasamaṅgī hutvā āpajjati, na aññathāti dassanatthaṃ ‘‘kusalacitto vā’’tiādi vuttaṃ. Ayañhettha attho – pathavīkhaṇanādīsu kusalacittakkhaṇe vītikkamādivasena pavattarūpasambhavato kusalacitto vā tathāpavattarūpasaṅkhātaṃ abyākatāpattiṃ āpajjati, tathā abyākatacitto vā abyākatarūpasaṅkhātaṃ abyākatāpattiṃ āpajjati. Pāṇātipātādiṃ akusalacitto vā akusalāpattiṃ āpajjati, rūpaṃ panettha abbohārikaṃ. Supinante ca pāṇātipātādiṃ karonto sahaseyyādivasena āpajjitabbāpattiṃ āpajjanto akusalacitto abyākatāpattiṃ āpajjatīti.

    కుసలచిత్తం ఆపజ్జేయ్యాతి ఏళకలోమం గహేత్వా కమ్మట్ఠానమనసికారేన తియోజనం అతిక్కమన్తస్స పఞ్ఞత్తిం అజానిత్వా పదసో ధమ్మం వాచేన్తస్స చ ఆపజ్జితబ్బాపత్తియా కుసలచిత్తం ఆపజ్జేయ్య. న చ తత్థ విజ్జమానమ్పి కుసలచిత్తం ఆపత్తియా అఙ్గన్తి తస్మిం విజ్జమానమ్పి కుసలచిత్తం ఆపత్తియా అఙ్గం న హోతి, సయం ఆపత్తి న హోతీతి అత్థో. చలితప్పవత్తానన్తి చలితానం పవత్తానఞ్చ. చలితో కాయో, పవత్తా వాచా. అఞ్ఞతరమేవ అఙ్గన్తి కాయవాచానం అఞ్ఞతరమేవ ఆపత్తీతి అత్థో. తఞ్చ రూపక్ఖన్ధపరియాపన్నత్తా అబ్యాకతన్తి ఇమినా అబ్యాకతమాపత్తాధికరణం, నాఞ్ఞన్తి దస్సేతి.

    Kusalacittaṃāpajjeyyāti eḷakalomaṃ gahetvā kammaṭṭhānamanasikārena tiyojanaṃ atikkamantassa paññattiṃ ajānitvā padaso dhammaṃ vācentassa ca āpajjitabbāpattiyā kusalacittaṃ āpajjeyya. Na ca tattha vijjamānampi kusalacittaṃ āpattiyā aṅganti tasmiṃ vijjamānampi kusalacittaṃ āpattiyā aṅgaṃ na hoti, sayaṃ āpatti na hotīti attho. Calitappavattānanti calitānaṃ pavattānañca. Calito kāyo, pavattā vācā. Aññatarameva aṅganti kāyavācānaṃ aññatarameva āpattīti attho. Tañca rūpakkhandhapariyāpannattā abyākatanti iminā abyākatamāpattādhikaraṇaṃ, nāññanti dasseti.

    యది ఏవం ‘‘సాపత్తికస్స, భిక్ఖవే, నిరయం వా వదామి తిరచ్ఛానయోనిం వా’’తి వచనతో అబ్యాకతస్సపి విపాకధమ్మతా ఆపజ్జేయ్యాతి? నాపజ్జేయ్య. అసఞ్చిచ్చ ఆపన్నా హి ఆపత్తియో యావ సో న జానాతి, తావ అనన్తరాయకరా, జానిత్వా ఛాదేన్తో పన ఛాదనప్పచ్చయా అఞ్ఞం దుక్కటసఙ్ఖాతం అకుసలమాపత్తాధికరణమాపజ్జతి, తఞ్చ అకుసలసభావత్తా సగ్గమోక్ఖానం అన్తరాయకరణన్తి సాపత్తికస్స అపాయగామితా వుత్తా. అబ్యాకతం పన ఆపత్తాధికరణం అవిపాకధమ్మమేవాతి నిట్ఠమేత్థ గన్తబ్బం. తేనేవ పోరాణగణ్ఠిపదేసుపి ‘‘పుథుజ్జనో కల్యాణపుథుజ్జనో సేక్ఖో అరహాతి చత్తారో పుగ్గలే దస్సేత్వా తేసు అరహతో ఆపత్తాధికరణం అబ్యాకతమేవ, తథా సేక్ఖానం, తథా కల్యాణపుథుజ్జనస్స అసఞ్చిచ్చ వీతిక్కమకాలే అబ్యాకతమేవ. ఇతరస్స అకుసలమ్పి హోతి అబ్యాకతమ్పి. యస్మా చస్స సఞ్చిచ్చ వీతిక్కమకాలే అకుసలమేవ హోతి, తస్మా వుత్తం ‘నత్థి ఆపత్తాధికరణం కుసల’న్తి. సబ్బత్థ ఏవం అబ్యాకతన్తి విపాకాభావమత్తం సన్ధాయ వుత్త’’న్తి లిఖితం. యఞ్చ ఆపత్తాధికరణం అకుసలం, తమ్పి దేసితం వుట్ఠితం వా అనన్తరాయకరం. యథా హి అరియూపవాదకమ్మం అకుసలమ్పి సమానం అచ్చయం దేసేత్వా ఖమాపనేన పయోగసమ్పత్తిపటిబాహితత్తా అవిపాకధమ్మతం ఆపన్నం అహోసికమ్మం హోతి, ఏవమిదమ్పి దేసితం వుట్ఠితం వా పయోగసమ్పత్తిపటిబాహితత్తా అవిపాకధమ్మతాయ అహోసికమ్మభావేన అనన్తరాయకరం జాతం. తేనేవ ‘‘సాపత్తికస్స, భిక్ఖవే, నిరయం వా వదామి తిరచ్ఛానయోనిం వా’’తి సాపత్తికస్సేవ అపాయగామితా వుత్తా.

    Yadi evaṃ ‘‘sāpattikassa, bhikkhave, nirayaṃ vā vadāmi tiracchānayoniṃ vā’’ti vacanato abyākatassapi vipākadhammatā āpajjeyyāti? Nāpajjeyya. Asañcicca āpannā hi āpattiyo yāva so na jānāti, tāva anantarāyakarā, jānitvā chādento pana chādanappaccayā aññaṃ dukkaṭasaṅkhātaṃ akusalamāpattādhikaraṇamāpajjati, tañca akusalasabhāvattā saggamokkhānaṃ antarāyakaraṇanti sāpattikassa apāyagāmitā vuttā. Abyākataṃ pana āpattādhikaraṇaṃ avipākadhammamevāti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Teneva porāṇagaṇṭhipadesupi ‘‘puthujjano kalyāṇaputhujjano sekkho arahāti cattāro puggale dassetvā tesu arahato āpattādhikaraṇaṃ abyākatameva, tathā sekkhānaṃ, tathā kalyāṇaputhujjanassa asañcicca vītikkamakāle abyākatameva. Itarassa akusalampi hoti abyākatampi. Yasmā cassa sañcicca vītikkamakāle akusalameva hoti, tasmā vuttaṃ ‘natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’nti. Sabbattha evaṃ abyākatanti vipākābhāvamattaṃ sandhāya vutta’’nti likhitaṃ. Yañca āpattādhikaraṇaṃ akusalaṃ, tampi desitaṃ vuṭṭhitaṃ vā anantarāyakaraṃ. Yathā hi ariyūpavādakammaṃ akusalampi samānaṃ accayaṃ desetvā khamāpanena payogasampattipaṭibāhitattā avipākadhammataṃ āpannaṃ ahosikammaṃ hoti, evamidampi desitaṃ vuṭṭhitaṃ vā payogasampattipaṭibāhitattā avipākadhammatāya ahosikammabhāvena anantarāyakaraṃ jātaṃ. Teneva ‘‘sāpattikassa, bhikkhave, nirayaṃ vā vadāmi tiracchānayoniṃ vā’’ti sāpattikasseva apāyagāmitā vuttā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / చూళవగ్గపాళి • Cūḷavaggapāḷi / ౮. అధికరణం • 8. Adhikaraṇaṃ

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / చూళవగ్గ-అట్ఠకథా • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / అధికరణకథా • Adhikaraṇakathā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / అధికరణకథావణ్ణనా • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / అధికరణకథావణ్ణనా • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౮. అధికరణకథా • 8. Adhikaraṇakathā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact