Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠဝဂ္ဂပာဠိ • Cūḷavaggapāḷi |
၈. အဓိကရဏံ
8. Adhikaraṇaṃ
၂၁၅. တေန ခော ပန သမယေန (ဘိက္ခူပိ ဘိက္ခူဟိ ဝိဝဒန္တိ,) 1 ဘိက္ခူပိ ဘိက္ခုနီဟိ ဝိဝဒန္တိ, ဘိက္ခုနိယောပိ ဘိက္ခူဟိ ဝိဝဒန္တိ, ဆန္နောပိ ဘိက္ခု ဘိက္ခုနီနံ အနုပခဇ္ဇ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဝဒတိ, ဘိက္ခုနီနံ ပက္ခံ ဂာဟေတိ။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ။ပေ.။ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယ္ယန္တိ ဝိပာစေန္တိ – ‘‘ကထဉ္ဟိ နာမ ဆန္နော ဘိက္ခု ဘိက္ခုနီနံ အနုပခဇ္ဇ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဝဒိသ္သတိ, ဘိက္ခုနီနံ ပက္ခံ ဂာဟေသ္သတီတိ! အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ပေ.။ သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ သစ္စံ ဘဂဝာ’’တိ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတ္ဝာ။ပေ.။ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –
215. Tena kho pana samayena (bhikkhūpi bhikkhūhi vivadanti,) 2 bhikkhūpi bhikkhunīhi vivadanti, bhikkhuniyopi bhikkhūhi vivadanti, channopi bhikkhu bhikkhunīnaṃ anupakhajja bhikkhūhi saddhiṃ vivadati, bhikkhunīnaṃ pakkhaṃ gāheti. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma channo bhikkhu bhikkhunīnaṃ anupakhajja bhikkhūhi saddhiṃ vivadissati, bhikkhunīnaṃ pakkhaṃ gāhessatīti! Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… saccaṃ kira, bhikkhave…pe… saccaṃ bhagavā’’ti…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
‘‘တတ္ထ ကတမံ ဝိဝာဒာဓိကရဏံ 7? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ 8 ဝိဝဒန္တိ – ဓမ္မောတိ ဝာ အဓမ္မောတိ ဝာ, ဝိနယောတိ ဝာ အဝိနယောတိ ဝာ, ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဝာ အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဝာ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဝာ အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဝာ, ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဝာ အပ္ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဝာ, အာပတ္တီတိ ဝာ အနာပတ္တီတိ ဝာ , လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဝာ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဝာ, သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဝာ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဝာ, ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ? ယံ တတ္ထ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝာဒော နာနာဝာဒော အညထာဝာဒော ဝိပစ္စတာယ ဝောဟာရော မေဓဂံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဝိဝာဒာဓိကရဏံ။
‘‘Tattha katamaṃ vivādādhikaraṇaṃ 9? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū 10 vivadanti – dhammoti vā adhammoti vā, vinayoti vā avinayoti vā, bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti vā abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti vā, āciṇṇaṃ tathāgatenāti vā anāciṇṇaṃ tathāgatenāti vā, paññattaṃ tathāgatenāti vā appaññattaṃ tathāgatenāti vā, āpattīti vā anāpattīti vā , lahukā āpattīti vā garukā āpattīti vā, sāvasesā āpattīti vā anavasesā āpattīti vā, duṭṭhullā āpattīti vā aduṭṭhullā āpattīti vā? Yaṃ tattha bhaṇḍanaṃ kalaho viggaho vivādo nānāvādo aññathāvādo vipaccatāya vohāro medhagaṃ – idaṃ vuccati vivādādhikaraṇaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အနုဝာဒာဓိကရဏံ? 11 ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အနုဝဒန္တိ သီလဝိပတ္တိယာ ဝာ အာစာရဝိပတ္တိယာ ဝာ ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ဝာ အာဇီဝဝိပတ္တိယာ ဝာ။ ယော တတ္ထ အနုဝာဒော အနုဝဒနာ အနုလ္လပနာ အနုဘဏနာ အနုသမ္ပဝင္ကတာ အဗ္ဘုသ္သဟနတာ အနုဗလပ္ပဒာနံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ အနုဝာဒာဓိကရဏံ။
‘‘Tattha katamaṃ anuvādādhikaraṇaṃ? 12 Idha pana, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ anuvadanti sīlavipattiyā vā ācāravipattiyā vā diṭṭhivipattiyā vā ājīvavipattiyā vā. Yo tattha anuvādo anuvadanā anullapanā anubhaṇanā anusampavaṅkatā abbhussahanatā anubalappadānaṃ – idaṃ vuccati anuvādādhikaraṇaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အာပတ္တာဓိကရဏံ? ပဉ္စပိ အာပတ္တိက္ခန္ဓာ အာပတ္တာဓိကရဏံ, သတ္တပိ အာပတ္တိက္ခန္ဓာ အာပတ္တာဓိကရဏံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ အာပတ္တာဓိကရဏံ ။
‘‘Tattha katamaṃ āpattādhikaraṇaṃ? Pañcapi āpattikkhandhā āpattādhikaraṇaṃ, sattapi āpattikkhandhā āpattādhikaraṇaṃ – idaṃ vuccati āpattādhikaraṇaṃ .
‘‘တတ္ထ ကတမံ ကိစ္စာဓိကရဏံ? 13 ယာ သင္ဃသ္သ ကိစ္စယတာ, ကရဏီယတာ, အပလောကနကမ္မံ, ဉတ္တိကမ္မံ, ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ, ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကိစ္စာဓိကရဏံ။
‘‘Tattha katamaṃ kiccādhikaraṇaṃ? 14 Yā saṅghassa kiccayatā, karaṇīyatā, apalokanakammaṃ, ñattikammaṃ, ñattidutiyakammaṃ, ñatticatutthakammaṃ – idaṃ vuccati kiccādhikaraṇaṃ.
၂၁၆. ‘‘ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ ကိံ မူလံ? ဆ ဝိဝာဒမူလာနိ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။ တီဏိပိ အကုသလမူလာနိ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ, တီဏိပိ ကုသလမူလာနိ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။ 15 ကတမာနိ ဆ ဝိဝာဒမူလာနိ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ဥပနာဟီ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ဥပနာဟီ, သော သတ္ထရိပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော , သင္ဃေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သိက္ခာယပိ န ပရိပူရကာရီ ဟောတိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေပိ။ပေ.။ သင္ဃေပိ။ပေ.။ သိက္ခာယပိ န ပရိပူရကာရီ, သော သင္ဃေ ဝိဝာဒံ ဇနေတိ။ ယော ဟောတိ ဝိဝာဒော ဗဟုဇနာဟိတာယ ဗဟုဇနာသုခာယ ဗဟုနော ဇနသ္သ အနတ္ထာယ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ဧဝရူပဉ္စေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ သမနုပသ္သေယ္ယာထ, တတ္ရ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ ပဟာနာယ ဝာယမေယ္ယာထ။ ဧဝရူပဉ္စေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ န သမနုပသ္သေယ္ယာထ, တတ္ရ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝာယ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယာထ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ ပဟာနံ ဟောတိ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝော ဟောတိ။
216. ‘‘Vivādādhikaraṇassa kiṃ mūlaṃ? Cha vivādamūlāni vivādādhikaraṇassa mūlaṃ. Tīṇipi akusalamūlāni vivādādhikaraṇassa mūlaṃ, tīṇipi kusalamūlāni vivādādhikaraṇassa mūlaṃ. 16 Katamāni cha vivādamūlāni vivādādhikaraṇassa mūlaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhu kodhano hoti upanāhī. Yo so, bhikkhave, bhikkhu kodhano hoti upanāhī, so sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi agāravo viharati appatisso , saṅghepi agāravo viharati appatisso, sikkhāyapi na paripūrakārī hoti. Yo so, bhikkhave, bhikkhu sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi…pe… saṅghepi…pe… sikkhāyapi na paripūrakārī, so saṅghe vivādaṃ janeti. Yo hoti vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpañce tumhe, bhikkhave, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha, tatra tumhe, bhikkhave, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpañce tumhe, bhikkhave, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha, tatra tumhe, bhikkhave, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti.
17 ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မက္ခီ ဟောတိ ပဠာသီ။ပေ.။ ဣသ္သုကီ ဟောတိ မစ္ဆရီ , သဌော ဟောတိ မာယာဝီ, ပာပိစ္ဆော ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ, သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဟောတိ အာဓာနဂ္ဂာဟီ ဒုပ္ပဋိနိသ္သဂ္ဂီ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဟောတိ အာဓာနဂ္ဂာဟီ ဒုပ္ပဋိနိသ္သဂ္ဂီ, သော သတ္ထရိပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သင္ဃေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သိက္ခာယပိ န ပရိပူရကာရီ ဟောတိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေပိ။ပေ.။ သင္ဃေပိ။ပေ.။ သိက္ခာယပိ န ပရိပူရကာရီ, သော သင္ဃေ ဝိဝာဒံ ဇနေတိ။ ယော ဟောတိ ဝိဝာဒော ဗဟုဇနာဟိတာယ ဗဟုဇနာသုခာယ ဗဟုနော ဇနသ္သ အနတ္ထာယ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ဧဝရူပဉ္စေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ သမနုပသ္သေယ္ယာထ, တတ္ရ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ ပဟာနာယ ဝာယမေယ္ယာထ။ ဧဝရူပဉ္စေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ဝိဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ န သမနုပသ္သေယ္ယာထ, တတ္ရ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝာယ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယာထ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ ပဟာနံ ဟောတိ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ ဝိဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝော ဟောတိ။ ဣမာနိ ဆ ဝိဝာဒမူလာနိ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။
18 ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu makkhī hoti paḷāsī…pe… issukī hoti maccharī , saṭho hoti māyāvī, pāpiccho hoti micchādiṭṭhī, sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī. Yo so, bhikkhave, bhikkhu sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī, so sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi agāravo viharati appatisso, saṅghepi agāravo viharati appatisso, sikkhāyapi na paripūrakārī hoti. Yo so, bhikkhave, bhikkhu sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi…pe… saṅghepi…pe… sikkhāyapi na paripūrakārī, so saṅghe vivādaṃ janeti. Yo hoti vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpañce tumhe, bhikkhave, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha, tatra tumhe, bhikkhave, tasseva pāpakassa vivādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpañce tumhe, bhikkhave, vivādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha, tatra tumhe, bhikkhave, tasseva pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa pahānaṃ hoti. Evametassa pāpakassa vivādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti. Imāni cha vivādamūlāni vivādādhikaraṇassa mūlaṃ.
‘‘ကတမာနိ တီဏိ အကုသလမူလာနိ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ လုဒ္ဓစိတ္တာ ဝိဝဒန္တိ, ဒုဋ္ဌစိတ္တာ ဝိဝဒန္တိ, မူဠ္ဟစိတ္တာ ဝိဝဒန္တိ – ဓမ္မောတိ ဝာ အဓမ္မောတိ ဝာ, ဝိနယောတိ ဝာ အဝိနယောတိ ဝာ, ဘာသိတံ လပိတံ တထာဂတေနာတိ ဝာ အဘာသိတံ အလပိတံ တထာဂတေနာတိ ဝာ, အာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဝာ အနာစိဏ္ဏံ တထာဂတေနာတိ ဝာ, ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဝာ အပ္ပညတ္တံ တထာဂတေနာတိ ဝာ, အာပတ္တီတိ ဝာ အနာပတ္တီတိ ဝာ, လဟုကာ အာပတ္တီတိ ဝာ ဂရုကာ အာပတ္တီတိ ဝာ, သာဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဝာ အနဝသေသာ အာပတ္တီတိ ဝာ, ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ။ ဣမာနိ တီဏိ အကုသလမူလာနိ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။
‘‘Katamāni tīṇi akusalamūlāni vivādādhikaraṇassa mūlaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū luddhacittā vivadanti, duṭṭhacittā vivadanti, mūḷhacittā vivadanti – dhammoti vā adhammoti vā, vinayoti vā avinayoti vā, bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatenāti vā abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatenāti vā, āciṇṇaṃ tathāgatenāti vā anāciṇṇaṃ tathāgatenāti vā, paññattaṃ tathāgatenāti vā appaññattaṃ tathāgatenāti vā, āpattīti vā anāpattīti vā, lahukā āpattīti vā garukā āpattīti vā, sāvasesā āpattīti vā anavasesā āpattīti vā, duṭṭhullā āpattīti vā aduṭṭhullā āpattīti vā. Imāni tīṇi akusalamūlāni vivādādhikaraṇassa mūlaṃ.
‘‘ကတမာနိ တီဏိ ကုသလမူလာနိ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အလုဒ္ဓစိတ္တာ ဝိဝဒန္တိ, အဒုဋ္ဌစိတ္တာ ဝိဝဒန္တိ, အမူဠ္ဟစိတ္တာ ဝိဝဒန္တိ – ဓမ္မောတိ ဝာ အဓမ္မောတိ ဝာ။ပေ.။ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ။ ဣမာနိ တီဏိ ကုသလမူလာနိ ဝိဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။
‘‘Katamāni tīṇi kusalamūlāni vivādādhikaraṇassa mūlaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū aluddhacittā vivadanti, aduṭṭhacittā vivadanti, amūḷhacittā vivadanti – dhammoti vā adhammoti vā…pe… duṭṭhullā āpattīti vā aduṭṭhullā āpattīti vā. Imāni tīṇi kusalamūlāni vivādādhikaraṇassa mūlaṃ.
၂၁၇. 19 ‘‘အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ ကိံ မူလံ? ဆ အနုဝာဒမူလာနိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။ တီဏိပိ အကုသလမူလာနိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ, တီဏိပိ ကုသလမူလာနိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ, ကာယောပိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ, ဝာစာပိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။ ‘‘ကတမာနိ ဆ အနုဝာဒမူလာနိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ဥပနာဟီ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ကောဓနော ဟောတိ ဥပနာဟီ, သော သတ္ထရိပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သင္ဃေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သိက္ခာယပိ န ပရိပူရကာရီ ဟောတိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေပိ။ပေ.။ သင္ဃေပိ။ပေ.။ သိက္ခာယပိ န ပရိပူရကာရီ, သော သင္ဃေ အနုဝာဒံ ဇနေတိ။ ယော ဟောတိ အနုဝာဒော ဗဟုဇနာဟိတာယ ဗဟုဇနာသုခာယ ဗဟုနော ဇနသ္သ အနတ္ထာယ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ဧဝရူပဉ္စေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, အနုဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ သမနုပသ္သေယ္ယာထ, တတ္ရ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ အနုဝာဒမူလသ္သ ပဟာနာယ ဝာယမေယ္ယာထ။ ဧဝရူပဉ္စေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, အနုဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ န သမနုပသ္သေယ္ယာထ, တတ္ရ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ အနုဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝာယ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယာထ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ အနုဝာဒမူလသ္သ ပဟာနံ ဟောတိ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ အနုဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝော ဟောတိ။
217.20 ‘‘Anuvādādhikaraṇassa kiṃ mūlaṃ? Cha anuvādamūlāni anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ. Tīṇipi akusalamūlāni anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ, tīṇipi kusalamūlāni anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ, kāyopi anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ, vācāpi anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ. ‘‘Katamāni cha anuvādamūlāni anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhu kodhano hoti upanāhī. Yo so, bhikkhave, bhikkhu kodhano hoti upanāhī, so sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi agāravo viharati appatisso, saṅghepi agāravo viharati appatisso, sikkhāyapi na paripūrakārī hoti. Yo so, bhikkhave, bhikkhu sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi…pe… saṅghepi…pe… sikkhāyapi na paripūrakārī, so saṅghe anuvādaṃ janeti. Yo hoti anuvādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpañce tumhe, bhikkhave, anuvādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha, tatra tumhe, bhikkhave, tasseva pāpakassa anuvādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpañce tumhe, bhikkhave, anuvādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha, tatra tumhe, bhikkhave, tasseva pāpakassa anuvādamūlassa āyatiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa anuvādamūlassa pahānaṃ hoti. Evametassa pāpakassa anuvādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု မက္ခီ ဟောတိ ပဠာသီ။ပေ.။ ဣသ္သုကီ ဟောတိ မစ္ဆရီ, သဌော ဟောတိ မာယာဝီ, ပာပိစ္ဆော ဟောတိ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌီ, သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဟောတိ အာဓာနဂ္ဂာဟီ ဒုပ္ပဋိနိသ္သဂ္ဂီ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သန္ဒိဋ္ဌိပရာမာသီ ဟောတိ အာဓာနဂ္ဂာဟီ ဒုပ္ပဋိနိသ္သဂ္ဂီ, သော သတ္ထရိပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, ဓမ္မေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သင္ဃေပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော, သိက္ခာယပိ န ပရိပူရကာရီ ဟောတိ။ ယော သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သတ္ထရိပိ အဂာရဝော ဝိဟရတိ အပ္ပတိသ္သော , ဓမ္မေပိ။ပေ.။ သင္ဃေပိ။ပေ.။ သိက္ခာယပိ န ပရိပူရကာရီ, သော သင္ဃေ အနုဝာဒံ ဇနေတိ။ ယော ဟောတိ အနုဝာဒော ဗဟုဇနာဟိတာယ ဗဟုဇနာသုခာယ ဗဟုနော ဇနသ္သ အနတ္ထာယ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ ဒေဝမနုသ္သာနံ။ ဧဝရူပဉ္စေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, အနုဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ သမနုပသ္သေယ္ယာထ, တတ္ရ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ အနုဝာဒမူလသ္သ ပဟာနာယ ဝာယမေယ္ယာထ။ ဧဝရူပဉ္စေ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, အနုဝာဒမူလံ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ န သမနုပသ္သေယ္ယာထ, တတ္ရ တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တသ္သေဝ ပာပကသ္သ အနုဝာဒမူလသ္သ အာယတ္တိံ အနဝသ္သဝာယ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယာထ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ အနုဝာဒမူလသ္သ ပဟာနံ ဟောတိ။ ဧဝမေတသ္သ ပာပကသ္သ အနုဝာဒမူလသ္သ အာယတိံ အနဝသ္သဝော ဟောတိ။ ဣမာနိ ဆ အနုဝာဒမူလာနိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu makkhī hoti paḷāsī…pe… issukī hoti maccharī, saṭho hoti māyāvī, pāpiccho hoti micchādiṭṭhī, sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī. Yo so, bhikkhave, bhikkhu sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī, so sattharipi agāravo viharati appatisso, dhammepi agāravo viharati appatisso, saṅghepi agāravo viharati appatisso, sikkhāyapi na paripūrakārī hoti. Yo so, bhikkhave, bhikkhu sattharipi agāravo viharati appatisso , dhammepi…pe… saṅghepi…pe… sikkhāyapi na paripūrakārī, so saṅghe anuvādaṃ janeti. Yo hoti anuvādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. Evarūpañce tumhe, bhikkhave, anuvādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā samanupasseyyātha, tatra tumhe, bhikkhave, tasseva pāpakassa anuvādamūlassa pahānāya vāyameyyātha. Evarūpañce tumhe, bhikkhave, anuvādamūlaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā na samanupasseyyātha, tatra tumhe, bhikkhave, tasseva pāpakassa anuvādamūlassa āyattiṃ anavassavāya paṭipajjeyyātha. Evametassa pāpakassa anuvādamūlassa pahānaṃ hoti. Evametassa pāpakassa anuvādamūlassa āyatiṃ anavassavo hoti. Imāni cha anuvādamūlāni anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ.
‘‘ကတမာနိ တီဏိ အကုသလမူလာနိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ လုဒ္ဓစိတ္တာ အနုဝဒန္တိ, ဒုဋ္ဌစိတ္တာ အနုဝဒန္တိ, မူဠ္ဟစိတ္တာ အနုဝဒန္တိ – သီလဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာစာရဝိပတ္တိယာ ဝာ, ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာဇီဝဝိပတ္တိယာ ဝာ။ ဣမာနိ တီဏိ အကုသလမူလာနိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။
‘‘Katamāni tīṇi akusalamūlāni anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ luddhacittā anuvadanti, duṭṭhacittā anuvadanti, mūḷhacittā anuvadanti – sīlavipattiyā vā, ācāravipattiyā vā, diṭṭhivipattiyā vā, ājīvavipattiyā vā. Imāni tīṇi akusalamūlāni anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ.
‘‘ကတမာနိ တီဏိ ကုသလမူလာနိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အလုဒ္ဓစိတ္တာ အနုဝဒန္တိ, အဒုဋ္ဌစိတ္တာ အနုဝဒန္တိ, အမူဠ္ဟစိတ္တာ အနုဝဒန္တိ – သီလဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာစရဝိပတ္တိယာ ဝာ, ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာဇီဝဝိပတ္တိယာ ဝာ။ ဣမာနိ တီဏိ ကုသလမူလာနိ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။
‘‘Katamāni tīṇi kusalamūlāni anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ aluddhacittā anuvadanti, aduṭṭhacittā anuvadanti, amūḷhacittā anuvadanti – sīlavipattiyā vā, ācaravipattiyā vā, diṭṭhivipattiyā vā, ājīvavipattiyā vā. Imāni tīṇi kusalamūlāni anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ.
‘‘ကတမော ကာယော 21 အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ? ဣဓေကစ္စော ဒုဗ္ဗဏ္ဏော ဟောတိ, ဒုဒ္ဒသ္သိကော, ဩကောဋိမကော, ဗဟ္ဝာဗာဓော, ကာဏော ဝာ, ကုဏီ ဝာ, ခဉ္ဇော ဝာ, ပက္ခဟတော ဝာ, ယေန နံ အနုဝဒန္တိ။ အယံ ကာယော အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။
‘‘Katamo kāyo 22 anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ? Idhekacco dubbaṇṇo hoti, duddassiko, okoṭimako, bahvābādho, kāṇo vā, kuṇī vā, khañjo vā, pakkhahato vā, yena naṃ anuvadanti. Ayaṃ kāyo anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ.
‘‘ကတမာ ဝာစာ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ? ဣဓေကစ္စော ဒုဗ္ဗစော ဟောတိ, မမ္မနော, ဧဠဂလဝာစော, ယာယ နံ အနုဝဒန္တိ။ အယံ ဝာစာ အနုဝာဒာဓိကရဏသ္သ မူလံ။
‘‘Katamā vācā anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ? Idhekacco dubbaco hoti, mammano, eḷagalavāco, yāya naṃ anuvadanti. Ayaṃ vācā anuvādādhikaraṇassa mūlaṃ.
၂၁၈. ‘‘အာပတ္တာဓိကရဏသ္သ ကိံ မူလံ? ဆ အာပတ္တိသမုဋ္ဌာနာ အာပတ္တာဓိကရဏသ္သ မူလံ။ အတ္ထာပတ္တိ ကာယတော သမုဋ္ဌာတိ, န ဝာစတော, န စိတ္တတော။ အတ္ထာပတ္တိ ဝာစတော သမုဋ္ဌာတိ, န ကာယတော, န စိတ္တတော။ အတ္ထာပတ္တိ ကာယတော စ ဝာစတော စ သမုဋ္ဌာတိ, န စိတ္တတော။ အတ္ထာပတ္တိ ကာယတော စ စိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတိ, န ဝာစတော။ အတ္ထာပတ္တိ ဝာစတော စ စိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတိ, န ကာယတော။ အတ္ထာပတ္တိ ကာယတော စ ဝာစတော စ စိတ္တတော စ သမုဋ္ဌာတိ။ ဣမေ ဆ အာပတ္တိသမုဋ္ဌာနာ အာပတ္တာဓိကရဏသ္သ မူလံ။
218. ‘‘Āpattādhikaraṇassa kiṃ mūlaṃ? Cha āpattisamuṭṭhānā āpattādhikaraṇassa mūlaṃ. Atthāpatti kāyato samuṭṭhāti, na vācato, na cittato. Atthāpatti vācato samuṭṭhāti, na kāyato, na cittato. Atthāpatti kāyato ca vācato ca samuṭṭhāti, na cittato. Atthāpatti kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, na vācato. Atthāpatti vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, na kāyato. Atthāpatti kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti. Ime cha āpattisamuṭṭhānā āpattādhikaraṇassa mūlaṃ.
၂၁၉. ‘‘ကိစ္စာဓိကရဏသ္သ ကိံ မူလံ? ကိစ္စာဓိကရဏသ္သ ဧကံ မူလံ – သင္ဃော။
219. ‘‘Kiccādhikaraṇassa kiṃ mūlaṃ? Kiccādhikaraṇassa ekaṃ mūlaṃ – saṅgho.
၂၂၀. ‘‘ဝိဝာဒာဓိကရဏံ ကုသလံ, အကုသလံ, အဗ္ယာကတံ။ ဝိဝာဒာဓိကရဏံ သိယာ ကုသလံ, သိယာ အကုသလံ, သိယာ အဗ္ယာကတံ။ တတ္ထ ကတမံ ဝိဝာဒာဓိကရဏံ ကုသလံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ကုသလစိတ္တာ ဝိဝဒန္တိ – ဓမ္မောတိ ဝာ အဓမ္မောတိ ဝာ။ပေ.။ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ။ ယံ တတ္ထ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝာဒော နာနာဝာဒော အညထာဝာဒော ဝိပစ္စတာယ ဝောဟာရော မေဓဂံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဝိဝာဒာဓိကရဏံ ကုသလံ။
220. ‘‘Vivādādhikaraṇaṃ kusalaṃ, akusalaṃ, abyākataṃ. Vivādādhikaraṇaṃ siyā kusalaṃ, siyā akusalaṃ, siyā abyākataṃ. Tattha katamaṃ vivādādhikaraṇaṃ kusalaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū kusalacittā vivadanti – dhammoti vā adhammoti vā…pe… duṭṭhullā āpattīti vā aduṭṭhullā āpattīti vā. Yaṃ tattha bhaṇḍanaṃ kalaho viggaho vivādo nānāvādo aññathāvādo vipaccatāya vohāro medhagaṃ – idaṃ vuccati vivādādhikaraṇaṃ kusalaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ ဝိဝာဒာဓိကရဏံ အကုသလံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အကုသလစိတ္တာ ဝိဝဒန္တိ – ဓမ္မောတိ ဝာ အဓမ္မောတိ ဝာ။ပေ.။ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ။ ယံ တတ္ထ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝာဒော နာနာဝာဒော အညထာဝာဒော ဝိပစ္စတာယ ဝောဟာရော မေဓဂံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဝိဝာဒာဓိကရဏံ အကုသလံ။
‘‘Tattha katamaṃ vivādādhikaraṇaṃ akusalaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū akusalacittā vivadanti – dhammoti vā adhammoti vā…pe… duṭṭhullā āpattīti vā aduṭṭhullā āpattīti vā. Yaṃ tattha bhaṇḍanaṃ kalaho viggaho vivādo nānāvādo aññathāvādo vipaccatāya vohāro medhagaṃ – idaṃ vuccati vivādādhikaraṇaṃ akusalaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ ဝိဝာဒာဓိကရဏံ အဗ္ယာကတံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အဗ္ယာကတစိတ္တာ ဝိဝဒန္တိ – ဓမ္မောတိ ဝာ အဓမ္မောတိ ဝာ။ပေ.။ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ။ ယံ တတ္ထ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝာဒော နာနာဝာဒော အညထာဝာဒော ဝိပစ္စတာယ ဝောဟာရော မေဓဂံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ဝိဝာဒာဓိကရဏံ အဗ္ယာကတံ။
‘‘Tattha katamaṃ vivādādhikaraṇaṃ abyākataṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū abyākatacittā vivadanti – dhammoti vā adhammoti vā…pe… duṭṭhullā āpattīti vā aduṭṭhullā āpattīti vā. Yaṃ tattha bhaṇḍanaṃ kalaho viggaho vivādo nānāvādo aññathāvādo vipaccatāya vohāro medhagaṃ – idaṃ vuccati vivādādhikaraṇaṃ abyākataṃ.
၂၂၁. ‘‘အနုဝာဒာဓိကရဏံ ကုသလံ, အကုသလံ, အဗ္ယာကတံ။ အနုဝာဒာဓိကရဏံ သိယာ ကုသလံ, သိယာ အကုသလံ, သိယာ အဗ္ယာကတံ။ တတ္ထ ကတမံ အနုဝာဒာဓိကရဏံ ကုသလံ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ ကုသလစိတ္တာ အနုဝဒန္တိ – သီလဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာစာရဝိပတ္တိယာ ဝာ, ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာဇီဝဝိပတ္တိယာ ဝာ။ ယော တတ္ထ အနုဝာဒော အနုဝဒနာ အနုလ္လပနာ အနုဘဏနာ အနုသမ္ပဝင္ကတာ အဗ္ဘုသ္သဟနတာ အနုဗလပ္ပဒာနံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ အနုဝာဒာဓိကရဏံ ကုသလံ။
221. ‘‘Anuvādādhikaraṇaṃ kusalaṃ, akusalaṃ, abyākataṃ. Anuvādādhikaraṇaṃ siyā kusalaṃ, siyā akusalaṃ, siyā abyākataṃ. Tattha katamaṃ anuvādādhikaraṇaṃ kusalaṃ? Idha, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ kusalacittā anuvadanti – sīlavipattiyā vā, ācāravipattiyā vā, diṭṭhivipattiyā vā, ājīvavipattiyā vā. Yo tattha anuvādo anuvadanā anullapanā anubhaṇanā anusampavaṅkatā abbhussahanatā anubalappadānaṃ – idaṃ vuccati anuvādādhikaraṇaṃ kusalaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အနုဝာဒာဓိကရဏံ အကုသလံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အကုသလစိတ္တာ အနုဝဒန္တိ – သီလဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာစာရဝိပတ္တိယာ ဝာ, ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာဇီဝဝိပတ္တိယာ ဝာ။ ယော တတ္ထ အနုဝာဒော အနုဝဒနာ အနုလ္လပနာ အနုဘဏနာ အနုသမ္ပဝင္ကတာ အဗ္ဘုသ္သဟနတာ အနုဗလပ္ပဒာနံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ အနုဝာဒာဓိကရဏံ အကုသလံ။
‘‘Tattha katamaṃ anuvādādhikaraṇaṃ akusalaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ akusalacittā anuvadanti – sīlavipattiyā vā, ācāravipattiyā vā, diṭṭhivipattiyā vā, ājīvavipattiyā vā. Yo tattha anuvādo anuvadanā anullapanā anubhaṇanā anusampavaṅkatā abbhussahanatā anubalappadānaṃ – idaṃ vuccati anuvādādhikaraṇaṃ akusalaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အနုဝာဒာဓိကရဏံ အဗ္ယာကတံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အဗ္ယာကတစိတ္တာ အနုဝဒန္တိ – သီလဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာစာရဝိပတ္တိယာ ဝာ, ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာဇီဝဝိပတ္တိယာ ဝာ။ ယော တတ္ထ အနုဝာဒော အနုဝဒနာ အနုလ္လပနာ အနုဘဏနာ အနုသမ္ပဝင္ကတာ အဗ္ဘုသ္သဟနတာ အနုဗလပ္ပဒာနံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ အနုဝာဒာဓိကရဏံ အဗ္ယာကတံ။
‘‘Tattha katamaṃ anuvādādhikaraṇaṃ abyākataṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ abyākatacittā anuvadanti – sīlavipattiyā vā, ācāravipattiyā vā, diṭṭhivipattiyā vā, ājīvavipattiyā vā. Yo tattha anuvādo anuvadanā anullapanā anubhaṇanā anusampavaṅkatā abbhussahanatā anubalappadānaṃ – idaṃ vuccati anuvādādhikaraṇaṃ abyākataṃ.
၂၂၂. ‘‘အာပတ္တာဓိကရဏံ ကုသလံ 23, အကုသလံ, အဗ္ယာကတံ? အာပတ္တာဓိကရဏံ သိယာ အကုသလံ, သိယာ အဗ္ယာကတံ; နတ္ထိ အာပတ္တာဓိကရဏံ ကုသလံ။ တတ္ထ ကတမံ အာပတ္တာဓိကရဏံ အကုသလံ? ယံ ဇာနန္တော သဉ္ဇာနန္တော စေစ္စ အဘိဝိတရိတ္ဝာ ဝီတိက္ကမော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ အာပတ္တာဓိကရဏံ အကုသလံ။
222. ‘‘Āpattādhikaraṇaṃ kusalaṃ 24, akusalaṃ, abyākataṃ? Āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ, siyā abyākataṃ; natthi āpattādhikaraṇaṃ kusalaṃ. Tattha katamaṃ āpattādhikaraṇaṃ akusalaṃ? Yaṃ jānanto sañjānanto cecca abhivitaritvā vītikkamo – idaṃ vuccati āpattādhikaraṇaṃ akusalaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အာပတ္တာဓိကရဏံ အဗ္ယာကတံ? ယံ အဇာနန္တော အသဉ္ဇာနန္တော အစေစ္စ အနဘိဝိတရိတ္ဝာ ဝီတိက္ကမော – ဣဒံ ဝုစ္စတိ အာပတ္တာဓိကရဏံ အဗ္ယာကတံ။
‘‘Tattha katamaṃ āpattādhikaraṇaṃ abyākataṃ? Yaṃ ajānanto asañjānanto acecca anabhivitaritvā vītikkamo – idaṃ vuccati āpattādhikaraṇaṃ abyākataṃ.
၂၂၃. ‘‘ကိစ္စာဓိကရဏံ ကုသလံ, အကုသလံ, အဗ္ယာကတံ? ကိစ္စာဓိကရဏံ သိယာ ကုသလံ, သိယာ အကုသလံ, သိယာ အဗ္ယာကတံ။ တတ္ထ ကတမံ ကိစ္စာဓိကရဏံ ကုသလံ? ယံ သင္ဃော ကုသလစိတ္တော ကမ္မံ ကရောတိ – အပလောကနကမ္မံ, ဉတ္တိကမ္မံ, ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ, ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကိစ္စာဓိကရဏံ ကုသလံ။
223. ‘‘Kiccādhikaraṇaṃ kusalaṃ, akusalaṃ, abyākataṃ? Kiccādhikaraṇaṃ siyā kusalaṃ, siyā akusalaṃ, siyā abyākataṃ. Tattha katamaṃ kiccādhikaraṇaṃ kusalaṃ? Yaṃ saṅgho kusalacitto kammaṃ karoti – apalokanakammaṃ, ñattikammaṃ, ñattidutiyakammaṃ, ñatticatutthakammaṃ – idaṃ vuccati kiccādhikaraṇaṃ kusalaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ ကိစ္စာဓိကရဏံ အကုသလံ? ယံ သင္ဃော အကုသလစိတ္တော ကမ္မံ ကရောတိ – အပလောကနကမ္မံ, ဉတ္တိကမ္မံ, ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ, ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကိစ္စာဓိကရဏံ အကုသလံ။
‘‘Tattha katamaṃ kiccādhikaraṇaṃ akusalaṃ? Yaṃ saṅgho akusalacitto kammaṃ karoti – apalokanakammaṃ, ñattikammaṃ, ñattidutiyakammaṃ, ñatticatutthakammaṃ – idaṃ vuccati kiccādhikaraṇaṃ akusalaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ ကိစ္စာဓိကရဏံ အဗ္ယာကတံ? ယံ သင္ဃော အဗ္ယာကတစိတ္တော ကမ္မံ ကရောတိ – အပလောကနကမ္မံ, ဉတ္တိကမ္မံ, ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ, ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ – ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကိစ္စာဓိကရဏံ အဗ္ယာကတံ။
‘‘Tattha katamaṃ kiccādhikaraṇaṃ abyākataṃ? Yaṃ saṅgho abyākatacitto kammaṃ karoti – apalokanakammaṃ, ñattikammaṃ, ñattidutiyakammaṃ, ñatticatutthakammaṃ – idaṃ vuccati kiccādhikaraṇaṃ abyākataṃ.
၂၂၄. 25 ‘‘ဝိဝာဒော ဝိဝာဒာဓိကရဏံ, ဝိဝာဒော နော အဓိကရဏံ, အဓိကရဏံ နော ဝိဝာဒော, အဓိကရဏဉ္စေဝ ဝိဝာဒော စ။ သိယာ ဝိဝာဒော ဝိဝာဒာဓိကရဏံ, သိယာ ဝိဝာဒော နော အဓိကရဏံ, သိယာ အဓိကရဏံ နော ဝိဝာဒော, သိယာ အဓိကရဏဉ္စေဝ ဝိဝာဒော စ။
224.26 ‘‘Vivādo vivādādhikaraṇaṃ, vivādo no adhikaraṇaṃ, adhikaraṇaṃ no vivādo, adhikaraṇañceva vivādo ca. Siyā vivādo vivādādhikaraṇaṃ, siyā vivādo no adhikaraṇaṃ, siyā adhikaraṇaṃ no vivādo, siyā adhikaraṇañceva vivādo ca.
‘‘တတ္ထ ကတမော ဝိဝာဒော ဝိဝာဒာဓိကရဏံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဝိဝဒန္တိ – ဓမ္မောတိ ဝာ အဓမ္မောတိ ဝာ။ပေ.။ ဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ အဒုဋ္ဌုလ္လာ အာပတ္တီတိ ဝာ။ ယံ တတ္ထ ဘဏ္ဍနံ ကလဟော ဝိဂ္ဂဟော ဝိဝာဒော နာနာဝာဒော အညထာဝာဒော ဝိပစ္စတာယ ဝောဟာရော မေဓဂံ – အယံ ဝိဝာဒော ဝိဝာဒာဓိကရဏံ။
‘‘Tattha katamo vivādo vivādādhikaraṇaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū vivadanti – dhammoti vā adhammoti vā…pe… duṭṭhullā āpattīti vā aduṭṭhullā āpattīti vā. Yaṃ tattha bhaṇḍanaṃ kalaho viggaho vivādo nānāvādo aññathāvādo vipaccatāya vohāro medhagaṃ – ayaṃ vivādo vivādādhikaraṇaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမော ဝိဝာဒော နော အဓိကရဏံ? မာတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ, ပုတ္တောပိ မာတရာ ဝိဝဒတိ, ပိတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ, ပုတ္တောပိ ပိတရာ ဝိဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘဂိနိယာ ဝိဝဒတိ, ဘဂိနီပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ, သဟာယောပိ သဟာယေန ဝိဝဒတိ – အယံ ဝိဝာဒော နော အဓိကရဏံ။
‘‘Tattha katamo vivādo no adhikaraṇaṃ? Mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhātarā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati, bhaginīpi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati – ayaṃ vivādo no adhikaraṇaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အဓိကရဏံ နော ဝိဝာဒော? အနုဝာဒာဓိကရဏံ, အာပတ္တာဓိကရဏံ, ကိစ္စာဓိကရဏံ – ဣဒံ အဓိကရဏံ နော ဝိဝာဒော။
‘‘Tattha katamaṃ adhikaraṇaṃ no vivādo? Anuvādādhikaraṇaṃ, āpattādhikaraṇaṃ, kiccādhikaraṇaṃ – idaṃ adhikaraṇaṃ no vivādo.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အဓိကရဏဉ္စေဝ ဝိဝာဒော စ? ဝိဝာဒာဓိကရဏံ အဓိကရဏဉ္စေဝ ဝိဝာဒော စ။
‘‘Tattha katamaṃ adhikaraṇañceva vivādo ca? Vivādādhikaraṇaṃ adhikaraṇañceva vivādo ca.
၂၂၅. 27 ‘‘အနုဝာဒော အနုဝာဒာဓိကရဏံ, အနုဝာဒော နော အဓိကရဏံ, အဓိကရဏံ နော အနုဝာဒော, အဓိကရဏဉ္စေဝ အနုဝာဒော စ။ သိယာ အနုဝာဒော အနုဝာဒာဓိကရဏံ, သိယာ အနုဝာဒော နော အဓိကရဏံ, သိယာ အဓိကရဏံ နော အနုဝာဒော, သိယာ အဓိကရဏဉ္စေဝ အနုဝာဒော စ။
225.28 ‘‘Anuvādo anuvādādhikaraṇaṃ, anuvādo no adhikaraṇaṃ, adhikaraṇaṃ no anuvādo, adhikaraṇañceva anuvādo ca. Siyā anuvādo anuvādādhikaraṇaṃ, siyā anuvādo no adhikaraṇaṃ, siyā adhikaraṇaṃ no anuvādo, siyā adhikaraṇañceva anuvādo ca.
‘‘တတ္ထ ကတမော အနုဝာဒော အနုဝာဒာဓိကရဏံ? ဣဓ ပန, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဘိက္ခုံ အနုဝဒန္တိ – သီလဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာစာရဝိပတ္တိယာ ဝာ , ဒိဋ္ဌိဝိပတ္တိယာ ဝာ, အာဇီဝဝိပတ္တိယာ ဝာ။ ယော တတ္ထ အနုဝာဒော အနုဝဒနာ အနုလ္လပနာ အနုဘဏနာ အနုသမ္ပဝင္ကတာ အဗ္ဘုသ္သဟနတာ အနုဗလပ္ပဒာနံ – အယံ အနုဝာဒော အနုဝာဒာဓိကရဏံ။
‘‘Tattha katamo anuvādo anuvādādhikaraṇaṃ? Idha pana, bhikkhave, bhikkhū bhikkhuṃ anuvadanti – sīlavipattiyā vā, ācāravipattiyā vā , diṭṭhivipattiyā vā, ājīvavipattiyā vā. Yo tattha anuvādo anuvadanā anullapanā anubhaṇanā anusampavaṅkatā abbhussahanatā anubalappadānaṃ – ayaṃ anuvādo anuvādādhikaraṇaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမော အနုဝာဒော နော အဓိကရဏံ? မာတာပိ ပုတ္တံ အနုဝဒတိ, ပုတ္တောပိ မာတရံ အနုဝဒတိ, ပိတာပိ ပုတ္တံ အနုဝဒတိ, ပုတ္တောပိ ပိတရံ အနုဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘာတရံ အနုဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘဂိနိံ အနုဝဒတိ, ဘဂိနီပိ ဘာတရံ အနုဝဒတိ, သဟာယောပိ သဟာယံ အနုဝဒတိ – အယံ အနုဝာဒော နော အဓိကရဏံ။
‘‘Tattha katamo anuvādo no adhikaraṇaṃ? Mātāpi puttaṃ anuvadati, puttopi mātaraṃ anuvadati, pitāpi puttaṃ anuvadati, puttopi pitaraṃ anuvadati, bhātāpi bhātaraṃ anuvadati, bhātāpi bhaginiṃ anuvadati, bhaginīpi bhātaraṃ anuvadati, sahāyopi sahāyaṃ anuvadati – ayaṃ anuvādo no adhikaraṇaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အဓိကရဏံ နော အနုဝာဒော? အာပတ္တာဓိကရဏံ, ကိစ္စာဓိကရဏံ, ဝိဝာဒာဓိကရဏံ – ဣဒံ အဓိကရဏံ နော အနုဝာဒော။
‘‘Tattha katamaṃ adhikaraṇaṃ no anuvādo? Āpattādhikaraṇaṃ, kiccādhikaraṇaṃ, vivādādhikaraṇaṃ – idaṃ adhikaraṇaṃ no anuvādo.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အဓိကရဏဉ္စေဝ အနုဝာဒော စ? အနုဝာဒာဓိကရဏံ အဓိကရဏဉ္စေဝ အနုဝာဒော စ။
‘‘Tattha katamaṃ adhikaraṇañceva anuvādo ca? Anuvādādhikaraṇaṃ adhikaraṇañceva anuvādo ca.
၂၂၆. 29 ‘‘အာပတ္တိ အာပတ္တာဓိကရဏံ, အာပတ္တိ နော အဓိကရဏံ, အဓိကရဏံ နော အာပတ္တိ, အဓိကရဏဉ္စေဝ အာပတ္တိ စ။ သိယာ အာပတ္တိ အာပတ္တာဓိကရဏံ, သိယာ အာပတ္တိ နော အဓိကရဏံ, သိယာ အဓိကရဏံ နော အာပတ္တိ, သိယာ အဓိကရဏဉ္စေဝ အာပတ္တိ စ။ ‘‘တတ္ထ ကတမံ အာပတ္တိ အာပတ္တာဓိကရဏံ? ပဉ္စပိ အာပတ္တိက္ခန္ဓာ အာပတ္တာဓိကရဏံ, သတ္တပိ အာပတ္တိက္ခန္ဓာ အာပတ္တာဓိကရဏံ – အယံ အာပတ္တိ အာပတ္တာဓိကရဏံ။
226.30 ‘‘Āpatti āpattādhikaraṇaṃ, āpatti no adhikaraṇaṃ, adhikaraṇaṃ no āpatti, adhikaraṇañceva āpatti ca. Siyā āpatti āpattādhikaraṇaṃ, siyā āpatti no adhikaraṇaṃ, siyā adhikaraṇaṃ no āpatti, siyā adhikaraṇañceva āpatti ca. ‘‘Tattha katamaṃ āpatti āpattādhikaraṇaṃ? Pañcapi āpattikkhandhā āpattādhikaraṇaṃ, sattapi āpattikkhandhā āpattādhikaraṇaṃ – ayaṃ āpatti āpattādhikaraṇaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အာပတ္တိ နော အဓိကရဏံ? သောတာပတ္တိ သမာပတ္တိ – အယံ အာပတ္တိ နော အဓိကရဏံ ။
‘‘Tattha katamaṃ āpatti no adhikaraṇaṃ? Sotāpatti samāpatti – ayaṃ āpatti no adhikaraṇaṃ .
‘‘တတ္ထ ကတမံ အဓိကရဏံ နော အာပတ္တိ? ကိစ္စာဓိကရဏံ, ဝိဝာဒာဓိကရဏံ, အနုဝာဒာဓိကရဏံ – ဣဒံ အဓိကရဏံ နော အာပတ္တိ။
‘‘Tattha katamaṃ adhikaraṇaṃ no āpatti? Kiccādhikaraṇaṃ, vivādādhikaraṇaṃ, anuvādādhikaraṇaṃ – idaṃ adhikaraṇaṃ no āpatti.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အဓိကရဏဉ္စေဝ အာပတ္တိ စ? အာပတ္တာဓိကရဏံ အဓိကရဏဉ္စေဝ အာပတ္တိ စ။
‘‘Tattha katamaṃ adhikaraṇañceva āpatti ca? Āpattādhikaraṇaṃ adhikaraṇañceva āpatti ca.
၂၂၇. 31 ‘‘ကိစ္စံ ကိစ္စာဓိကရဏံ, ကိစ္စံ နော အဓိကရဏံ, အဓိကရဏံ နော ကိစ္စံ, အဓိကရဏဉ္စေဝ ကိစ္စဉ္စ။ သိယာ ကိစ္စံ ကိစ္စာဓိကရဏံ, သိယာ ကိစ္စံ နော အဓိကရဏံ, သိယာ အဓိကရဏံ နော ကိစ္စံ, သိယာ အဓိကရဏဉ္စေဝ ကိစ္စဉ္စ။
227.32 ‘‘Kiccaṃ kiccādhikaraṇaṃ, kiccaṃ no adhikaraṇaṃ, adhikaraṇaṃ no kiccaṃ, adhikaraṇañceva kiccañca. Siyā kiccaṃ kiccādhikaraṇaṃ, siyā kiccaṃ no adhikaraṇaṃ, siyā adhikaraṇaṃ no kiccaṃ, siyā adhikaraṇañceva kiccañca.
‘‘တတ္ထ ကတမံ ကိစ္စံ ကိစ္စာဓိကရဏံ? ယာ သင္ဃသ္သ ကိစ္စယတာ, ကရဏီယတာ, အပလောကနကမ္မံ, ဉတ္တိကမ္မံ, ဉတ္တိဒုတိယကမ္မံ, ဉတ္တိစတုတ္ထကမ္မံ – ဣဒံ ကိစ္စံ ကိစ္စာဓိကရဏံ။
‘‘Tattha katamaṃ kiccaṃ kiccādhikaraṇaṃ? Yā saṅghassa kiccayatā, karaṇīyatā, apalokanakammaṃ, ñattikammaṃ, ñattidutiyakammaṃ, ñatticatutthakammaṃ – idaṃ kiccaṃ kiccādhikaraṇaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ ကိစ္စံ နော အဓိကရဏံ? အာစရိယကိစ္စံ, ဥပဇ္ဈာယကိစ္စံ, သမာနုပဇ္ဈာယကိစ္စံ, သမာနာစရိယကိစ္စံ – ဣဒံ ကိစ္စံ နော အဓိကရဏံ။
‘‘Tattha katamaṃ kiccaṃ no adhikaraṇaṃ? Ācariyakiccaṃ, upajjhāyakiccaṃ, samānupajjhāyakiccaṃ, samānācariyakiccaṃ – idaṃ kiccaṃ no adhikaraṇaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အဓိကရဏံ နော ကိစ္စံ? ဝိဝာဒာဓိကရဏံ, အနုဝာဒာဓိကရဏံ, အာပတ္တာဓိကရဏံ – ဣဒံ အဓိကရဏံ နော ကိစ္စံ။
‘‘Tattha katamaṃ adhikaraṇaṃ no kiccaṃ? Vivādādhikaraṇaṃ, anuvādādhikaraṇaṃ, āpattādhikaraṇaṃ – idaṃ adhikaraṇaṃ no kiccaṃ.
‘‘တတ္ထ ကတမံ အဓိကရဏဉ္စေဝ ကိစ္စဉ္စ? ကိစ္စာဓိကရဏံ အဓိကရဏဉ္စေဝ ကိစ္စဉ္စ။
‘‘Tattha katamaṃ adhikaraṇañceva kiccañca? Kiccādhikaraṇaṃ adhikaraṇañceva kiccañca.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / စူဠဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / အဓိကရဏကထာ • Adhikaraṇakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / အဓိကရဏကထာဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / အဓိကရဏကထာဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / အဓိကရဏကထာဝဏ္ဏနာ • Adhikaraṇakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၈. အဓိကရဏကထာ • 8. Adhikaraṇakathā