| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi |
អធិករណនិទានាទិវណ្ណនា
Adhikaraṇanidānādivaṇṇanā
៣៤២. កិំនិទានន្តិអាទីសុ ឆសុ បទេសុ សមាសភាវំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘កិំនិទានមស្សា’’តិអាទិ។ អស្សាតិ វិវាទាធិករណស្ស។ ‘‘កិំនិទាន’’ន្តិ បទានំ សតិបិ សមាសភាវេ ព្យញ្ជនន្តបកតិកត្តា ‘‘កិ’’ន្តិ និគ្គហិតន្តភាវេន ឧច្ចារណំ កាតព្ពំ។ សព្ពានេតានីតិ សព្ពានិ និទានន្តិអាទីនិ ឯតានិ បទានិ។ វេវចនានីតិ ឯកស្មិំយេវ ‘‘ការណ’’ន្តិ អត្ថេ វិវិធានិ វចនានិ វិវចនានិ, តានិយេវ វេវចនានិ។ អថ វា វិវិធំ វចនមេតស្សត្ថស្សាតិ វិវចនំ, ការណសង្ខាតោ អត្ថោ, អភិធេយ្យអភិធានភាវេន សម្ពន្ធត្តា វិវចនស្ស ឯតានិ វេវចនានិ, បទានិ។
342.Kiṃnidānantiādīsu chasu padesu samāsabhāvaṃ dassento āha ‘‘kiṃnidānamassā’’tiādi. Assāti vivādādhikaraṇassa. ‘‘Kiṃnidāna’’nti padānaṃ satipi samāsabhāve byañjanantapakatikattā ‘‘ki’’nti niggahitantabhāvena uccāraṇaṃ kātabbaṃ. Sabbānetānīti sabbāni nidānantiādīni etāni padāni. Vevacanānīti ekasmiṃyeva ‘‘kāraṇa’’nti atthe vividhāni vacanāni vivacanāni, tāniyeva vevacanāni. Atha vā vividhaṃ vacanametassatthassāti vivacanaṃ, kāraṇasaṅkhāto attho, abhidheyyaabhidhānabhāvena sambandhattā vivacanassa etāni vevacanāni, padāni.
‘‘អដ្ឋារសភេទករវត្ថុសង្ខាតោ’’តិ ឥមិនា វិវាទសរូបំ ទស្សេតិ។ វិវាទន្តិ អដ្ឋារសភេទករវត្ថុសង្ខាតំ វិវាទំ។ ឯតន្តិ ‘‘វិវាទនិទាន’’ន្តិ ឯតំ វចនំ។ អស្សាតិ អនុវាទាធិករណស្ស។ ឥទម្បីតិ ‘‘អនុវាទនិទាន’’ន្តិ វចនម្បិ។ អស្សាតិ អាបត្តាធិករណស្ស។ ឯតន្តិ ‘‘អាបត្តិនិទាន’’ន្តិ វចនំ។ កិច្ចមេវ ព្យញ្ជនវឌ្ឍនវសេន កិច្ចយន្តិ វុត្តំ។ អស្សាតិ កិច្ចាធិករណស្ស។ សមនុភាសនាទីនំ ឧប្បជ្ជនកកិច្ចានន្តិ សម្ពន្ធោ។ ឯតន្តិ ‘‘កិច្ចយនិទាន’’ន្តិ វចនំ។ ឯកបទយោជនាតិ ឯកេន ‘‘និទាន’’ន្តិ បទេន យោជនា។ សព្ពបទានីតិ សព្ពានិ សមុទយាទីនិ បទានិ។
‘‘Aṭṭhārasabhedakaravatthusaṅkhāto’’ti iminā vivādasarūpaṃ dasseti. Vivādanti aṭṭhārasabhedakaravatthusaṅkhātaṃ vivādaṃ. Etanti ‘‘vivādanidāna’’nti etaṃ vacanaṃ. Assāti anuvādādhikaraṇassa. Idampīti ‘‘anuvādanidāna’’nti vacanampi. Assāti āpattādhikaraṇassa. Etanti ‘‘āpattinidāna’’nti vacanaṃ. Kiccameva byañjanavaḍḍhanavasena kiccayanti vuttaṃ. Assāti kiccādhikaraṇassa. Samanubhāsanādīnaṃ uppajjanakakiccānanti sambandho. Etanti ‘‘kiccayanidāna’’nti vacanaṃ. Ekapadayojanāti ekena ‘‘nidāna’’nti padena yojanā. Sabbapadānīti sabbāni samudayādīni padāni.
នវន្នន្តិ ជាតិវសេន ឆន្នំ ហេតូនំ នវសុ អន្តោគធត្តា តិកវសេនេតំ វុត្តំ។ ព្យញ្ជនមត្តន្តិ ហេតុបច្ចយវសេន ព្យញ្ជនមេវ។ ហីតិ សច្ចំ, យស្មា វា។ ឯត្ថាតិ តតិយបុច្ឆាវិស្សជ្ជនេ។
Navannanti jātivasena channaṃ hetūnaṃ navasu antogadhattā tikavasenetaṃ vuttaṃ. Byañjanamattanti hetupaccayavasena byañjanameva. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etthāti tatiyapucchāvissajjane.
៣៤៣. ទ្វាទស មូលានីតិ ឯត្ថ ទ្វាទសន្នំ មូលានំ សរូបំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘កោធឧបនាហយុគឡកាទីនី’’តិអាទិ ។ ឯត្ថ (វិភ. ៨៣៣, ៩៤៤) អាទិសទ្ទេន មក្ខបឡាសយុគឡ ឥស្សាមច្ឆរិយយុគឡ មាយាសាឋេយ្យយុគឡ បាបិច្ឆមិច្ឆាទិដ្ឋិយុគឡ សន្ទិដ្ឋិបរាមាសិអាធានគ្គាហិទុប្បដិនិស្សគ្គិយុគឡវសេន បញ្ច យុគឡានិ សង្គណ្ហាតិ។ អជ្ឈត្តសន្តានប្បវត្តានីតិ និយកជ្ឈត្តសន្តានេ បវត្តានិ។
343.Dvādasa mūlānīti ettha dvādasannaṃ mūlānaṃ sarūpaṃ dassento āha ‘‘kodhaupanāhayugaḷakādīnī’’tiādi . Ettha (vibha. 833, 944) ādisaddena makkhapaḷāsayugaḷa issāmacchariyayugaḷa māyāsāṭheyyayugaḷa pāpicchamicchādiṭṭhiyugaḷa sandiṭṭhiparāmāsiādhānaggāhiduppaṭinissaggiyugaḷavasena pañca yugaḷāni saṅgaṇhāti. Ajjhattasantānappavattānīti niyakajjhattasantāne pavattāni.
អដ្ឋារសភេទករវត្ថូនំ សមុដ្ឋានភាវំ និព្ពចនេន បកាសេន្តោ អាហ ‘‘តំ ហី’’តិអាទិ។ តន្តិ អនុវាទាធិករណំ, សមុដ្ឋាតីតិ សម្ពន្ធោ។ ឯត្ថ ច ‘‘ឯតេសូ’’តិ ឥមិនា អធិករណភាវំ ទស្សេតិ។ ‘‘ឯតេហី’’តិ ឥមិនា ករណភាវំ ទស្សេតិ។ តេនាតិ ការណេន។ អស្សាតិ វិវាទាធិករណស្ស។ ឯតានីតិ អដ្ឋារសភេទករវត្ថូនិ។ សព្ពត្ថាតិ សព្ពេសំ អធិករណានំ សព្ពេសុ សមុដ្ឋានេសុ។
Aṭṭhārasabhedakaravatthūnaṃ samuṭṭhānabhāvaṃ nibbacanena pakāsento āha ‘‘taṃ hī’’tiādi. Tanti anuvādādhikaraṇaṃ, samuṭṭhātīti sambandho. Ettha ca ‘‘etesū’’ti iminā adhikaraṇabhāvaṃ dasseti. ‘‘Etehī’’ti iminā karaṇabhāvaṃ dasseti. Tenāti kāraṇena. Assāti vivādādhikaraṇassa. Etānīti aṭṭhārasabhedakaravatthūni. Sabbatthāti sabbesaṃ adhikaraṇānaṃ sabbesu samuṭṭhānesu.
៣៤៤. ឯកេន អធិករណេន កិច្ចាធិករណេនាតិ ឥទំ វុត្តន្តិ សម្ពន្ធោ។ ឯតានីតិ អធិករណានិ។ ឯកំសតោតិ ឯកំសេន, ឯកកោដ្ឋាសេនាតិ អត្ថោ។ ហីតិ សច្ចំ, យស្មា វា។
344. Ekena adhikaraṇena kiccādhikaraṇenāti idaṃ vuttanti sambandho. Etānīti adhikaraṇāni. Ekaṃsatoti ekaṃsena, ekakoṭṭhāsenāti attho. Hīti saccaṃ, yasmā vā.
សាវសេសាបត្តិ សម្មតិ វិយ អនវសេសាបត្តិ ន សម្មតីតិ យោជនា។ កស្មា ន សម្មតីតិ អាហ ‘‘ន ហី’’តិអាទិ។ ហីតិ យស្មា។ សាតិ អនវសេសា អាបត្តិ។ តតោតិ អនវសេសាបត្តិតោ។ ឯត្ថ ច ‘‘ន សក្កា ទេសេតុ’’ន្តិ ឥមិនា ទេសនាគាមិនិយា អភាវំ ទីបេតិ។ ‘‘ន សក្កា…បេ.… បតិដ្ឋាតុ’’ន្តិ ឥមិនា វុដ្ឋានគាមិនិយា អភាវំ ទីបេតិ។
Sāvasesāpatti sammati viya anavasesāpatti na sammatīti yojanā. Kasmā na sammatīti āha ‘‘na hī’’tiādi. Hīti yasmā. Sāti anavasesā āpatti. Tatoti anavasesāpattito. Ettha ca ‘‘na sakkā desetu’’nti iminā desanāgāminiyā abhāvaṃ dīpeti. ‘‘Na sakkā…pe… patiṭṭhātu’’nti iminā vuṭṭhānagāminiyā abhāvaṃ dīpeti.
៣៤៩. តតោតិ នយតោ។ យត្ថ សតិវិនយោតិអាទិកា ឆ យមកបុច្ឆាតិ សម្ពន្ធោ។ តាសន្តិ បុច្ឆានំ។ បកាសិតោតិ បាកដោ។
349.Tatoti nayato. Yattha sativinayotiādikā cha yamakapucchāti sambandho. Tāsanti pucchānaṃ. Pakāsitoti pākaṭo.
៣៥១. ទ្វិន្នម្បិ សមថានន្តិ សម្មុខាវិនយសតិវិនយវសេន ទ្វិន្នម្បិ សមថានំ។ យស្មាតិ យេន ការណេន ន សក្កាតិ សម្ពន្ធោ។ បត្តវដ្ដីនំ នានាករណន្តិ សម្ពន្ធោ។ តេសន្តិ សម្មុខាវិនយសតិវិនយានំ នានាករណន្តិ សម្ពន្ធោ។ អយំ បនេត្ថ យោជនា – យស្មា កទលិក្ខន្ធេ បត្តវដ្ដីនំ នានាករណំ វិនិព្ភុជ្ជិត្វា ទស្សេតុំ ន សក្កា វិយ តេសំ នានាករណំ វិនិព្ភុជ្ជិត្វា ទស្សេតុំ ន សក្កាតិ។ តេនាតិ ការណេន។ សព្ពត្ថាតិ សព្ពេសុ វិស្សជ្ជនេសុ។
351.Dvinnampi samathānanti sammukhāvinayasativinayavasena dvinnampi samathānaṃ. Yasmāti yena kāraṇena na sakkāti sambandho. Pattavaṭṭīnaṃ nānākaraṇanti sambandho. Tesanti sammukhāvinayasativinayānaṃ nānākaraṇanti sambandho. Ayaṃ panettha yojanā – yasmā kadalikkhandhe pattavaṭṭīnaṃ nānākaraṇaṃ vinibbhujjitvā dassetuṃ na sakkā viya tesaṃ nānākaraṇaṃ vinibbhujjitvā dassetuṃ na sakkāti. Tenāti kāraṇena. Sabbatthāti sabbesu vissajjanesu.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / បរិវារបាឡិ • Parivārapāḷi
២. អធិករណនិទានាទិ • 2. Adhikaraṇanidānādi
៣. អធិករណមូលាទិ • 3. Adhikaraṇamūlādi
៤. អធិករណបច្ចយាបត្តិ • 4. Adhikaraṇapaccayāpatti
៦. បុច្ឆាវារោ • 6. Pucchāvāro
៨. សំសដ្ឋវារោ • 8. Saṃsaṭṭhavāro
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / បរិវារ-អដ្ឋកថា • Parivāra-aṭṭhakathā / អធិករណនិទានាទិវណ្ណនា • Adhikaraṇanidānādivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / អធិករណភេទវណ្ណនា • Adhikaraṇabhedavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / អធិករណនិទានាទិវណ្ណនា • Adhikaraṇanidānādivaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / អធិករណនិទានាទិវណ្ណនា • Adhikaraṇanidānādivaṇṇanā
